Załącznik do Uchwały nr 39/13/III/2016 Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. z dnia 30 marca 2016 r. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie Spółdzielcza Grupa Bankowa INFORMACJE Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W KROTOSZYNIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31.12.2015 ROKU Krotoszyn, marzec 2016 rok
SPIS TREŚCI WSTĘP I. Struktura organizacyjna i zasady zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie....4 II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami...5 III. Fundusze własne...40 IV. Wymogi kapitałowe..41 V. Ryzyko kredytowe....45 VI. Korzystanie z ocen zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej (ECAI).. 55 VII. Ekspozycje na ryzyko rynkowe.. 55 VIII. Ryzyko operacyjne 56 IX. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym....57 X. Ekspozycje na ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego..... 57 XI. Wymogi kapitałowe na kwoty ekspozycji sekurytyzacyjnych ważone ryzykiem... 59 XII. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze.. 59 XIII. Dźwignia finansowa. 60 XIV. Stosowane techniki ograniczania ryzyka kredytowego... 60 XV. Oświadczenia Zarządu na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem. 63 XVI. Oświadczenia Zarządu na temat ogólnego profilu ryzyka związanego ze strategią działalności..64 2
Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Krotoszynie według stanu na dzień 31.12.2015 roku WPROWADZENIE Niniejszy dokument stanowi wykonanie postanowień Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (zwanego dalej Rozporządzeniem ) oraz Polityki ujawnień w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie. Bank dokonuje ujawnień informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących profilu ryzyka Banku, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, polityki w zakresie wynagrodzeń oraz innych informacji zawartych w niniejszym dokumencie zwanym dalej Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Krotoszynie według stanu na dzień 31.12.2015 roku. Informacje zawarte w dokumencie dotyczą roku obrotowego zakończonego dnia 31 grudnia 2015 r. Informacje te są ogłaszane z częstotliwością roczną, nie później niż w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli. Informacje są ogólnie dostępne dla wszystkich uczestników rynku w Centrali i Oddziałach Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. O ile nie zaznaczono inaczej, dane liczbowe prezentowane są w pełnych złotych, a ewentualne różnice w sumach i udziałach mogą wynikać z zaokrągleń kwot do pełnych złotych oraz zaokrągleń udziałów procentowych do dwóch miejsc dziesiętnych. Bank w zakresie ujawnianych informacji nie uznał informacji za nieistotne, zastrzeżone lub poufne od ujawniania których by odstąpił. Informacje prezentowane są na stronie internetowej www.bskrotoszyn.pl. 3
I Struktura organizacyjna i zasady zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie 1. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie z siedzibą w Krotoszynie, ul. Piastowska 14, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień 31.12.2015 roku. 2. W 2015 roku Bank Spółdzielczy w Krotoszynie prowadził działalność operacyjną w jednostce macierzystej w Krotoszynie oraz w: 1) Oddziale BS w Kobylinie, 63-740 Kobylin, Al. Powstańców Wlkp. 39 2) Oddziale BS w Sulmierzycach, 63-750 Sulmierzyce, Al. Klonowicza 13 3) Oddziale BS w Zdunach, 63-760 Zduny, Rynek 19 4) Filii BS w Krotoszynie, 63-700 Krotoszyn, Os. Korczaka 3 5) Filii BS w Krotoszynie, 63-700 Krotoszyn, ul. Szosa Benicka 20 6) Filii BS w Krotoszynie, 63-700 Krotoszyn, ul. Ceglarska 1A/2a Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego. 3. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie oznakowany jest numerem REGON 0000043578, numerem NIP 621-000-41-83. 4. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie jest zrzeszony w SGB-Banku Spółka Akcyjna w Poznaniu na podstawie umowy zrzeszenia. 5. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie jest członkiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB. 6. Zarząd Banku Spółdzielczego w Krotoszynie działa w składzie 3 osobowym. W trakcie 2015 skład osobowy Zarządu nie uległ zmianie. Członków Zarządu powołuje, zgodnie z przepisami prawa, na wniosek Prezesa Zarządu, Rada Nadzorcza, działając wg Statutu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, Regulaminu działania Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie oraz Procedury oceny kwalifikacji członków Zarządu oraz Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, biorąc pod uwagę wyniki oceny wstępnej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji kandydata. Oceny następczej kwalifikacji, doświadczenia i reputacji Członków Zarządu dokonuje Rada Nadzorcza zgodnie z Procedurą oceny kwalifikacji członków Zarządu oraz Zarządu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. Członków Rady Nadzorczej powołuje Zebranie Przedstawicieli zgodnie z zapisami Statutu Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, Regulaminu wyboru Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie oraz Procedury oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie, biorąc pod uwagę kwalifikacje, doświadczenie i reputację kandydata. Oceny następczej dokonuje Zebranie Przedstawicieli, zgodnie z Procedurą oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Krotoszynie. 7. W obszarze zarządzania ryzykami w roku 2015 nie odnotowano zmian. W Banku stosowana jest zasada rozdzielności funkcji związanych z bezpośrednią obsługą klienta (gromadzenie dokumentów, przygotowanie danych do analiz) od oceny ryzyka przez decydentów. 8. Przepływ informacji dotyczącej ryzyka kierowanej do Zarządu i Rady Nadzorczej w Banku jest sformalizowany i objęty instrukcją System Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie definiującą: częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania raportów i sprawozdań dotyczących ryzyka. 4
Systemem informacji zarządczej są objęte wszystkie rodzaje ryzyka uznawane przez Bank za istotne. Zakres i częstotliwość raportowania jest dostosowany do skali narażenia na ryzyko, a także zmienności ryzyka, zapewniając możliwość podejmowani decyzji oraz odpowiedniej redukcji w przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. 9. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie na dzień 31.12.2015 roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. II Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami 1. Bank stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: 1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, 2) metodę podstawową w zakresie ryzyka rynkowego (walutowego) związanego ze skalą działalności dewizowej, 3) metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego. 2. Działalność bankowa obciążona jest wieloma rodzajami ryzyka, miedzy innymi takimi jak ryzyko kredytowe, koncentracji, stopy procentowej, walutowe, płynności, operacyjne, braku zgodności, biznesowe i kapitałowe. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Kontrolowanie wpływu tych rodzajów ryzyka na działalność Banku jest jednym z kluczowych celów zarządzania Bankiem, a poziom ryzyka stanowi istotny składnik procesu planowania. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru, zarządzania, monitorowania, raportowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. W procesie zarządzania ryzykiem bankowym w Banku uczestniczą: 1) Rada Nadzorcza; 2) Zarząd; 3) komórki organizacyjne (lub wyznaczone osoby w Banku) odpowiedzialne za: a) sprawozdawczość dla odbiorców zewnętrznych, b) zarządzanie płynnością w ramach nadwyżek środków, c) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w ramach nadwyżek środków, d) zarządzanie pozycją walutową, e) sprzedaż kredytów, f) identyfikację i akceptację ryzyka kredytowego dla pojedynczych transakcji, g) pomiar, monitorowanie i kontrolę poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie określa podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie: 5
Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza Strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in. możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku; 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego, c) kredytowania osób wewnętrznych, d) ujawniania informacji; 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku, zawartą w Regulaminie organizacyjnym, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 4) zatwierdza ogólne zasady polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzeń; 5) zatwierdza plan pozyskania i utrzymania środków obcych stabilnych; 6) zatwierdza zasady przeprowadzania testów warunków skrajnych w odniesieniu do poszczególnych rodzajów ryzyka; 7) sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności rozumianym jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, a także zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, ocenia efektywność zarządzania ryzykiem braku zgodności; 8) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią działania i planem finansowym Banku; 9) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji; 10) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem; 11) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd Banku: 1) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów; 2) odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności kapitałowej i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie potrzeby niezbędne korekty i udoskonalenia; 3) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 6
4) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank; 5) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku; 6) odpowiada za przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie działalności Banku, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku; 7) zapewnia zgodność działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa; 8) zapewnienia, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie; 9) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację polityki zmiennych składników wynagrodzeń; 10) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem; 11) przekazuje Radzie Nadzorczej, okresowe informacje przedstawiające w sposób rzetelny, przejrzysty i syntetyczny rodzaje i wielkość ryzyka w działalności Banku. Zarządzanie ryzykiem jest zorganizowane w sposób umożliwiający zapobieganie konfliktom interesów pomiędzy pracownikami, czy też komórkami i jednostkami organizacyjnymi Banku. Jednostki i komórki organizacyjne Banku biorą udział w procesie zarządzania ryzykiem poprzez realizację celów zawartych w niniejszej strategii oraz zgodnie z regulaminem organizacyjnym Banku. Komórki organizacyjne (lub wyznaczone osoby w Banku) uczestniczą w procesie zarządzania ryzykiem w ramach przypisanych im zadań w strukturze organizacyjnej Banku oraz w procedurach wewnętrznych, dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. 3. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1. ryzyko kredytowe; 2. ryzyko operacyjne; 3. ryzyko walutowe; 4. ryzyko koncentracji; 5. ryzyko płynności; 6. ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; 7. ryzyko kapitałowe; 8. ryzyko braku zgodności. 7
Ryzyko kredytowe i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Cele i zasady zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych. Bank zarządza ryzykiem kredytowym w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, wprowadzane i aktualizowane Uchwałami Zarządu. Ryzyko kredytowe rozumiane jest jako ryzyko niespłacenia przez dłużnika zaciągniętego kredytu (w całości lub w części) wraz z odsetkami i prowizją lub nieregulowanie wierzytelności Banku z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń. Badaniu podlega dywersyfikacja ryzyka kredytowego mierzona jako odpowiednie rozproszenie posiadanych aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; 2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; 3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w kredytach ogółem na poziomie nie wyższym od 2,5%. 4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 3) inwestowanie nadwyżek środków w Banku Zrzeszającym lub za pośrednictwem Banku Zrzeszającego w papierach wartościowych Skarbu Państwa lub Narodowego Banku Polskiego; 4) utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 80% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; 2) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji dużych ekspozycji określonych w ustawie Prawo bankowe. 8
Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczenie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10% uznanego kapitału; 3) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 2,50% całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 75% ich udziału w portfelu kredytowym. 1. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie, tym klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 40% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza przeciętnego poziomu wynagrodzenia netto w danym regionie zamieszkania, b) 50% - dla pozostałych klientów, 2) stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie w przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych a) 80%, b) 90% - w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP, 3) stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie w przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach komercyjnych (pozostałych): a) 75%, b) 80% - w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 75% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez 9
zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP 4) kierowanie oferty kredytów hipotecznych głównie do klientów detalicznych i rolników, preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci gruntów rolnych, nieruchomości mieszkalnych, stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 30 lat. Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 1,70% całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych; 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 10% ich udziału w portfelu kredytowym. 1. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 20 lat; 2) udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 50% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza 110% minimalnego wynagrodzenia netto, b) 65% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza 110% minimalnego wynagrodzenia netto. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Za obszar ryzyka kredytowego w Banku odpowiadają: 1) Wiceprezes ds. Finansowo-Księgowych w zakresie nadzoru nad zarządzaniem, pomiarem i monitorowaniem ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych, 2) Wiceprezes ds. Handlowych w zakresie nadzoru nad działalnością kredytową (handlową/operacyjną). W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku uczestniczą: 1. Rada Nadzorcza która: 1) w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku, 2) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem kredytowym, zawarte w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, 3) podejmuje decyzje kredytowe. 10
2. Zarząd: 1) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem kredytowym, 2) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad, o których mowa w pkt 1, 3) odpowiada za skuteczność zarządzania ryzykiem kredytowym, 4) podejmuje decyzje kredytowe. 3. wykonujący zadania związane z: 1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem procedur kredytowych obejmujących zarządzanie wszystkimi aspektami ryzyka kredytowego, przygotowywaniem propozycji zmian procedur dla Zarządu 2) zapewnieniem zgodności procedur ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem, 3) opracowywaniem i aktualizowaniem zasad oceny wartości zabezpieczeń, 4) proponowaniem wysokości przyjętych limitów, 5) dokonywaniem pomiaru i monitorowania ryzyka, 6) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej, 7) opiniowaniem wniosków kredytowych, 8) monitorowaniem ryzyka pojedynczej transakcji w zakresie badania sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz adekwatności przyjętych zabezpieczeń. 5. Wydział Kredytów i Windykacji, stanowiska ds. kredytów / kredytów i windykacji w Oddziałach Banku odpowiadający w szczególności za: 1) pozyskiwanie klientów (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 2) gromadzenie dokumentacji kredytowej do wniosku o kredyt (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 3) weryfikację danych o klientach (z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 4) dokonywanie analizy zdolności kredytowej (obejmująca swym zakresem analizę ilościową i jakościową klienta), ocenę jakości i skuteczności zabezpieczenia i wydanie odpowiedniej rekomendacji decyzji kredytowej (w ramach posiadanych uprawnień, z uwzględnieniem identyfikacji podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie), 5) przygotowanie umów kredytowych, 6) uruchamianie kredytów, 7) bieżący kontakt z klientem, 8) badaniem terminowości spłat kredytów. 11
Zakres i rodzaj systemu raportowania z Systemu Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie Wyszczególnienie wg odbiorców informacji Rada Nadzorcza Banku Ocena poziomu poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego Raport z realizacji ustalonego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko wyrażonego wskaźnikami ilościowymi Raport o poziomie ponoszonego przez Bank ryzyka z tytułu detalicznych ekspozycji kredytowych Zarząd Banku Stanowiska odpowiedzialne za sporządzenie/ przedstawienie Zarząd Częstotliwość sporządzania Półrocznie Kwartalnie Kwartalnie Termin wykonania do dnia posiedzenia RN po okresie oceny Ocena i raporty z zakresu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Kwartalnie do 20-go dnia miesiąca po danym kwartale Raporty z zakresu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Miesięcznie do 10-go dnia roboczego po danym miesiącu Zakres i rodzaj systemu raportowania z Zasad zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie Lp. Tytuł sprawozdania/raportu w zakresie ryzyka kredytowego Jednostka sporządzająca Odbiorca informacji Częstotliwość / Termin 1. Raport kredytów trudnych Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 2. Wykaz ekspozycji kredytowych restrukturyzowanych Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 3. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 12
4. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 5. Raport liczbowy obejmujący: 1) analizę ilościową z uwzględnieniem: a) dynamiki oraz struktury podmiotowej obliga kredytowego, b) dynamiki oraz struktury produktowej obliga kredytowego, c) poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych, d) poziomu, dynamiki i struktury ekspozycji zagrożonych, zastosowanych pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw, 2) analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału: a) ekspozycji zagrożonych (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach ogółem, b) rezerw w ekspozycjach zagrożonych ogółem, 3) monitorowanie limitów, 4) testy warunków skrajnych (częstotliwość kwartalna). Wydział Ryzyka Zarząd Banku Miesięcznie wg stanu na ostatni dzień miesiąca (z wył. pkt. 4) Do 10-go dnia roboczego miesiąca następującego po analizowanym miesiącu, jeżeli miesiącem analizy jest miesiąc kończący kwartał do 20- go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 6. Rejestr odstępstw od przyjętych standardów kredytowania Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 7. Raport kredytów trudnych Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 8. Wykaz ekspozycji kredytowych restrukturyzowanych Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 13
9. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 10. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 11. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) Wydział Ryzyka Zarząd Banku Rocznie, w terminie do końca I kwartału 12. Ocena ryzyka kredytowego obejmująca analizę raportów wskazanych w poz. 5-10 Wydział Ryzyka Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 13. Raport liczbowy obejmujący monitorowanie limitów Wydział Ryzyka Rada Nadzorcza Banku Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny 14. Ocena ryzyka kredytowego obejmująca analizę informacji zawartych w raportach wskazanych w poz. 5-10 Wydział Ryzyka Rada Nadzorcza Banku Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny 15. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) Wydział Ryzyka Rada Nadzorcza Banku Rocznie, Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny 14
Zakres i rodzaj systemu raportowania z Zasad zarządzania ryzykiem koncentracji w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie Lp. Tytuł sprawozdania/raportu w zakresie ryzyka koncentracji Jednostka sporządzająca Odbiorca informacji Częstotliwość / Termin 1. Raport liczbowy obejmujący: 1) analizę ilościową z uwzględnieniem: a) poziomu oraz dynamiki znaczących, indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań, b) poziomu oraz dynamiki ekspozycji kredytowych udzielonych osobom, o których mowa w art. 79a ustawy Prawo Bankowe, 2) analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału : a) ekspozycji znaczących i dużych zaangażowań w portfelu ogółem, b) ekspozycji zagrożonych znaczących i dużych zaangażowań w portfelu znaczących zaangażowań, c) ekspozycji znaczących zaangażowań w ramach konsorcjum w portfelu znaczących zaangażowań, 3) monitorowanie limitów. Zarząd Banku Miesięcznie wg stanu na ostatni dzień miesiąca Do 10-go dnia roboczego miesiąca następującego po analizowanym miesiącu, jeżeli miesiącem analizy jest miesiąc kończący kwartał do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 2. Testy warunków skrajnych Zarząd Banku Rocznie, w dowolnie wybranym terminie 3. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) Zarząd Banku Rocznie, w terminie do końca I kwartału 15
4. Ocena ryzyka koncentracji obejmująca: 1) analizę raportów wskazanych w poz. 1-2, 2) informacje dotyczące: a) największego zaangażowania Banku w odniesieniu do jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, b) 10 największych podmiotów, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmujący poziom ekspozycji kredytowych w grupie rolników, c) 10 największych podmiotów, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmujący poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów gospodarczych, d) 10 największych podmiotów, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmujący poziom ekspozycji kredytowych w grupie osób prywatnych, e) podmiotów zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmujący poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów samorządowych. Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 5. Raport liczbowy obejmujący monitorowanie limitów Rada Nadzorcza Banku Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny 6. Ocena ryzyka koncentracji Rada Nadzorcza Banku Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny, z zastrzeżeniem, iż analiza testów warunków skrajnych dokonywana jest po ich przeprowadzeniu Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny Rocznie, 7. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) Rada Nadzorcza Banku Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny 16
Zakres i rodzaj systemu raportowania z Zasad zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku Spółdzielczym w Krotoszynie Lp. Tytuł sprawozdania/raportu w zakresie ryzyka DEK 1. Raport kredytów trudnych Jednostka sporządzająca Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Odbiorca informacji Wydziału Ryzyka Częstotliwość / Termin Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 2. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 3. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. Wydział Kredytów i Windykacji Oddziały Banku Wydziału Ryzyka Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 5-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 4. Raport liczbowy obejmujący: 1) analizę ilościową z uwzględnieniem: a) dynamiki obliga DEK, b) dynamiki oraz struktury produktowej obliga DEK w podkategoriach, c) poziomu, dynamiki i struktury zagrożonych DEK oraz wysokości utworzonych rezerw, 2) analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału: a) ekspozycji zagrożonych DEK (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w DEK ogółem, b) rezerw w zagrożonych DEK ogółem, 3) monitorowanie limitów. Zarząd Banku Miesięcznie wg stanu na ostatni dzień miesiąca Do 10-go dnia roboczego miesiąca następującego po analizowanym miesiącu, jeżeli miesiącem analizy jest miesiąc kończący kwartał do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 5. Rejestr odstępstw od przyjętych standardów kredytowania Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 17
6. Raport ekspozycji kredytowych, dla których w procesie oceny zdolności kredytowej zastosowano oświadczenie o dochodach Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 7. Raport kredytów trudnych Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 8. Wykaz ekspozycji kredytowych w windykacji Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 9. Wykaz ekspozycji kredytowych, dla których zakończono proces windykacji za okres. Zarząd Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 10. Testy warunków skrajnych 11. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) 12. Ocena ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych Zarząd Banku Zarząd Banku Zarząd Banku Rocznie,w terminie do końca I kwartału Rocznie, w terminie do końca I kwartału Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał, z zastrzeżeniem pkt. 10 (raz do roku wg stanu na 31 grudnia) Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 13. Raport liczbowy obejmujący monitorowanie limitów Rada Nadzorcza Banku Kwartalnie wg stanu na ostatni dzień miesiąca kończącego kwartał Do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał 18
14. Ocena ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych Rada Nadzorcza Banku Półrocznie wg stanu na ostatni dzień kończący okres półroczny, z zastrzeżeniem pkt. 10 (raz do roku wg stanu na 31 grudnia) Do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym okres półroczny 15. Testy warunków skrajnych (scenariuszowe) Rada Nadzorcza Banku Rocznie, Do dnia posiedzenia RN po okresie oceny Ocena poziomu ryzyka kredytowego i koncentracji zaangażowań, ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych Obligo kredytowe na dzień 31.12.2015 r. wyniosło 126.683 tys. zł Struktura podmiotowa ekspozycji kredytowych wskazuje, że w obligu dominują kredyty dla rolnictwa stanowiąc 59,0%. Następną grupą pod względem wielkości są osoby prywatne, których udział w obligu wynosi 22,4%. W strukturze produktowej kredytów największy udział stanowiły kredyty komercyjne na działalność rolniczą i działalność gospodarczą 54,1% obliga kredytowego, następnie kredyty preferencyjne 22,8% obliga kredytowego. Kredyty zagrożone na dzień 31.12.2015 r. wynosiły ogółem 1.856 tys. zł, co wpłynęło na ukształtowanie się wskaźniki kredytów zagrożonych na poziomie 1,47%. Stan rezerw celowych na dzień 31.12.2015 r. wyniósł 389 tys. zł. Bank jest znacząco zaangażowany (bilans + pozabilans) w kredytowanie rolnictwa (60,64% portfela; 525,15% FW), a następnie w branżę przetwórstwa przemysłowego ( 7,48% portfela; 64,77% FW ) Odnosząc się do struktury stosowanych zabezpieczeń największa koncentracja występuje w przypadku hipoteki pozostałej - 62,79% portfela, a następnie weksla własnego i poręczenia wekslowego (13,89% portfela). Analiza koncentracji zaangażowań wskazała, że nie wystąpiły przekroczenia ustanowionych limitów. Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie (ekspozycje bilansowe i pozabilansowe) na dzień 31.12.2015 r. stanowiły 76,19% obliga kredytowego sektora niefinansowego. Detaliczne ekspozycje kredytowe (ekspozycje bilansowe i pozabilansowe) na dzień 31.12.2015 r. wynosiły stanowiły 6,84% portfela kredytowego sektora niefinansowego. Limity wewnętrzne dla powyższych ekspozycji ukształtowały się na nieprzekraczalnym poziomie. W ocenie Banku ryzyko kredytowe uznaje się za niskie. Poziom ryzyka kredytowego nie wymagał oszacowania dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe i koncentracji wynikającego z Filaru II NUK. 19
Ryzyko płynności Cele i zasady zarządzania ryzykiem płynności. Bank zarządza ryzykiem płynności w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem płynności, wprowadzane i aktualizowane Uchwałami Zarządu. Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1. Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji. 2. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) utrzymanie dotychczasowej struktury pasywów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych oraz instytucji rządowych i samorządowych; 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) finansowanie kredytów łącznie z majątkiem trwałym przez pasywa stabilne powiększone o fundusze własne przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 5) utrzymywanie płynnościowej struktury bilansu na poziomie zapewniającym występowanie nadwyżki skumulowanych aktywów nad skumulowanymi pasywami w okresie do 1 roku oraz nadwyżki skumulowanych pasywów nad skumulowanymi aktywami w okresie powyżej 1 roku; 6) zapewnienie globalnej wypłacalności Banku, oznaczającej posiadanie skumulowanej luki płynności (bez uwzględnienia zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych) na poziomie nieujemnym; 7) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów w bazie depozytowej; 8) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od gospodarstw domowych po akceptowalnej cenie; 9) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. 20
Proces zarządzania ryzykiem płynności W procesie zarządzania ryzykiem płynności uczestniczą: 1. Rada Nadzorcza w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny wszystkich aspektów zarządzania ryzykiem płynności w banku, w tym zgodności prowadzonej polityki z obowiązującą strategią oraz planem finansowym. 2. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności odpowiada Zarząd. 3. Nadzór nad zarządzaniem ryzykiem płynności w Banku sprawuje Wiceprezes ds. Finansowo-Księgowych. 4. Zadania związane z utrzymywaniem płynności banku wykonuje komórka zarządzająca. 5. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w banku wykonuje komórka monitorująca. 6. Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej banku dokonuje Zarząd. Zakres i rodzaj systemu raportowania Szczegółowy zakres i tryb przekazywania informacji zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej przedstawia poniższa tabela: Lp. Tytuł sprawozdania/raportu Jednostka sporządzająca Odbiorca informacji Częstotliwość 1. Planowanie przepływów pieniężnych na dzień Wydział Finansowo- Księgowy Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Codziennie, w każdym dniu roboczym 2. Przepływy środków pieniężnych Wydział Finansowo- Księgowy Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Miesięcznie/ codziennie, w każdym dniu roboczym 3. Zestawienie kalkulacji nadzorczych miar płynności przez Bank o sumie bilansowej do 200 mln zł Naczelnik Wydziału Finansowo- Księgowego Codziennie, w każdym dniu roboczym Zarząd Miesięcznie 4. Raport stabilności bazy depozytowej Zarząd Miesięcznie 5. Zestawienie terminów płatności aktywów i pasywów Zarząd Miesięcznie 6. Koncentracja dużych zaangażowań pasywnych Banku Zarząd Miesięcznie 7. Analiza ryzyka płynności na podstawie wybranych wskaźników ekonomicznych Zarząd Miesięcznie 8. Testy warunków skrajnych Zarząd Miesięcznie 9. Scenariusze sytuacji kryzysowych Zarząd Miesięcznie 21
10. Potencjalne możliwości przywrócenia bezpiecznego poziomu nadzorczych miar płynności Zarząd Miesięcznie 11. Dane w układzie historycznym dotyczące ryzyka płynności Zarząd Miesięcznie 12. Wskaźnik zrywalności depozytów terminowych podmiotów niefinansowych Zarząd Miesięcznie 13. Poziom udzielonych przez Bank zobowiązań pozabilansowych w podziale na rodzaj zobowiązań Zarząd Miesięcznie 14. Poziom aktywów płynnych Zarząd Miesięcznie 15. Ocena limitu zapasów gotówki w kasach Zarząd Miesięcznie 16. Limit poziomu długoterminowych aktywów o terminie płatności powyżej 5 lat Zarząd Miesięcznie 17. Średnia miesięczna wartość sumy bilansowej Zarząd Miesięcznie 18. Pogłębiona analiza płynności długoterminowej Zarząd Rocznie 19. Ocena z zakresu ryzyka płynności Zarząd Rada Nadzorcza kwartalnie półrocznie Ocena poziomu ryzyka płynności Wielkość zgromadzonych depozytów na dzień 31.12.2015 r. ukształtowała się na poziomie 154.254 tys. zł. Depozyty bieżące wynosiły 59.348 tys. zł i stanowiły 38,47% bazy depozytowej, a depozyty terminowe ukształtowały się na poziomie 94.906 tys. zł i stanowiły 61,53% bazy depozytowej. Bazę depozytową ocenia się jako stabilną. Pomiar przy zastosowaniu metody osadu wskazał, że stabilność bazy depozytowej na dzień 31.12.2015 r. kształtowała się na poziomie 72,72%. Na dzień 31.12.2015 r. Bank posiadał poziom aktywów płynnych w wysokości 56.655 tys. zł., co stanowiło 32,84% aktywów ogółem. W związku z wejściem w życie art. 38 ust. 1 rozporządzenia delegowanego nr 2015/61/UE, Bank poza w/w normami płynności zobowiązany był do utrzymywania od dnia 01 października 2015 r. dodatkowego wskaźnika płynności krótkoterminowej LCR (badanie wytrzymałości Banku na wypływy w czasie scenariusza stresowego trwającego 30 dni). Poziom wskaźnika na koniec grudnia 2015 r. wynosił 74,71%, przy minimalnym wymaganym poziomie 60%. Analiza prognozy wpływów i wypływów wskazuje, że skumulowana luka do 1 roku jest dodatnia i oznacza prognozowaną nadwyżkę środków co gwarantuje bezpieczeństwo w horyzoncie krótko- i średnioterminowej płynności. 22
W dłuższych okresach czasu (powyżej 1 roku) wystąpiła nadwyżka pasywów nad aktywami, co oznacza, że Bank posiada wystarczającą ilość długoterminowych środków do sfinansowania aktywów o długich terminach zapadalności. Ryzyko płynności występujące w Banku uznaje się jako niskie z uwagi na stabilną bazę depozytową, dostęp do źródeł finansowania umożliwiających realizację bieżących i przewidywalnych potrzeb płynnościowych oraz pokrycie pasywów niestabilnych aktywami płynnymi i wysokopłynnymi. Wskaźniki określające ryzyko płynności są na odpowiednim poziomie. Poziom ryzyka płynności nie wymagał oszacowania dodatkowego wymogu kapitałowego wynikającego z Filaru II NUK. Ryzyko stopy procentowej Cele i zasady zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank zarządza ryzykiem stopy procentowej w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem stopy procentowej, wprowadzane i aktualizowane stosownymi Uchwałami Zarządu Banku. 1. Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizacja wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych; 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. 2. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 3% sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) - zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); 4) ograniczanie ryzyka opcji klienta poprzez stosowanie cen za opcję, zwłaszcza dla możliwości zerwania depozytu przed umownym terminem. Realizacja celów strategicznych w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: 1) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy oraz fundusze własne banku, 2) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym, na kontroli ryzyka opcji klienta oraz na analizie zmian w zakresie krzywej dochodowości, 23
3) bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych. Bank dążyć będzie do kształtowania struktury aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych w taki sposób, by uzyskać optymalne efekty w zakresie poziomu wyniku odsetkowego, przy zakładanych zmianach rynkowych stóp procentowych; jednocześnie zachowany będzie warunek bezpieczeństwa wyniku odsetkowego przy nieoczekiwanej zmianie tych stóp w kierunku przeciwnym od zakładanego. Wyznaczany poziom ryzyka stopy procentowej stanowi pochodną wielkości i kierunków zmian stóp procentowych oraz wielkości i terminów przeszacowania niedopasowanych pozycji wrażliwych na zmianę stóp procentowych. W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach finansowych profilu ryzyka, bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą określonych strategii wykonawczych: 1) inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w banku zrzeszającym oraz papierów wartościowych), 2) kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych), 3) finansowania zewnętrznego, 4) ustalania oprocentowania, 5) zarządzania terminami przeszacowania stóp procentowych dla poszczególnych aktywów i pasywów. W celu efektywnego zarządzania strukturą pozycji oprocentowanych, bank podejmuje następujące działania: 1) prowadzi bieżący monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych oraz stóp ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej NBP, 2) analizuje kształtowanie się oprocentowania poszczególnych, własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków, 3) zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej banku. W ramach ryzyka stopy procentowej bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1) ryzyko przeszacowania, 2) ryzyko bazowe, 3) ryzyko opcji klienta, 4) ryzyko krzywej dochodowości. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w banku ma charakter: 1) skonsolidowany oznacza to, że obejmuje wszystkie jednostki i komórki organizacyjne banku, 2) całościowy uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla banku rodzaje ryzyka stopy procentowej, w ścisłym powiązaniu z innymi rodzajami ryzyka. Do pomiaru narażenia na ryzyko stopy procentowej bank wykorzystuje następujące metody: 1) lukę przeszacowania; 2) metodę wyniku odsetkowego; 3) metodę zaktualizowanej wartości ekonomicznej; 4) analizę wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy procentowej. 24
Organizacja procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej: W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku uczestniczą: Rada Nadzorcza która: 1) w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku; 2) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem stopy procentowej, zawarte w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem; 3) ocenia adekwatność i skuteczność systemu zarządzania ryzykiem stopy procentowej na podstawie okresowej, syntetycznej informacji na temat poziomu ryzyka, na jakie narażony jest Bank. Zarząd: 1) zapewnia skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem stopy procentowej; 2) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem stopy procentowej; 3) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad, o których mowa w pkt 2; 4) odpowiada za utrzymanie ryzyka stopy procentowej na poziomie nie przekraczającym poziomu akceptowalnego przez Radę Nadzorczą; 5) ustala stopy procentowe Banku. będący komórką monitorującą ryzyko stopy procentowej, która podlega członkowi Zarządu ds. Finansowo - Księgowych, wykonujący zadania związane z: 1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru ryzyka stopy procentowej oraz poziomu limitów; 2) zgłaszaniem potrzeb zmian w polityce zarządzania ryzykiem stopy procentowej Banku; 3) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem; 4) proponowaniem wysokości przyjętych limitów; 5) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych; 6) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka stopy procentowej; 7) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów; 8) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko stopy procentowej, 9) opracowywaniem scenariuszy sytuacji kryzysowych w zakresie poziomu rynkowych stóp procentowych oraz badaniem scenariuszy skrajnych warunków; 10) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej. 11) opracowaniem propozycji rekomendacji wydawanych przez Zarząd Banku dla komórki zarządzającej mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka stopy procentowej; 12) składaniem propozycji zmian poziomu stóp procentowych Banku lub rodzaju stóp referencyjnych; Wydziały oraz poszczególne jednostki organizacyjne Banku będące komórką zarządzającą ryzykiem stopy procentowej, która podlega członkowi Zarządu ds. Handlowych wykonującą zadania związane z kształtowaniem poziomu pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych w ramach zagospodarowywania nadwyżek środków Banku. 25