RAPORT NR 9/10 RYNEK STACJONARNYCH USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH W POLSCE W 2005 ROKU

RAPORT NR 9/10 RYNEK STACJONARNYCH USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH W POLSCE W 2005 ROKU Opracowanie dla Ministerstwa Gospodarki: Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji wraz z Instytutem Rynku Elektronicznego

Spis treści: 1. RYNEK STACJONARNYCH USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH W POLSCE... 3 1.1. Liberalizacja usług telefonii stacjonarnej... 3 1.2. Prywatyzacja.... 5 1.3. Charakterystyka rynku.... 5 1.4. Operatorzy stacjonarnych usług telekomunikacyjnych... 9 1.5. Przychody z usług telefonii stacjonarnej... 12 2

1. RYNEK STACJONARNYCH USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH W POLSCE. Wzrost tempa rozwoju polskiego rynku telekomunikacyjnego w ostatnim dziesięcioleciu uwarunkowany był procesem liberalizacji tego rynku jak i prywatyzacji gospodarki (w tym sektora telekomunikacji). Rozwój rynku usług telekomunikacyjnych można zobrazować wzrostem liczby abonentów w latach 1990-2005. W przypadku telefonii stacjonarnej jest to wzrost od 3,8 mln w roku 1990, do 11,3 mln w roku 2005 (maksymalny wskaźnik: 12,5 mln abonentów osiągnięto w roku 2004), a w przypadku telefonii komórkowej: od zaledwie 75 tysięcy w 1990 r. do 29,2 mln abonentów na koniec 2005 roku. Pomimo tak wysokich wskaźników wzrostu ciągle jeszcze nasycenie usługami telekomunikacyjnymi w Polsce jest niskie na tle innych krajów Europy, zwłaszcza w porównaniu z krajami Unii Europejskiej. 1.1. Liberalizacja usług telefonii stacjonarnej. Do roku 1990 panował w Polsce ścisły państwowy monopol w zakresie telekomunikacji. Procesy liberalizacyjne polskiego rynku telekomunikacyjnego rozpoczęły się dopiero wraz z uchwaloną w listopadzie 1990r. i wprowadzoną w życie w 1991 roku Ustawą o Łączności. Była to w tym czasie dość nowoczesna ustawa, rozdzielająca pocztę od telekomunikacji i znosząca w pewnym zakresie prawny monopol państwa na świadczenie usług telekomunikacyjnych. Nowelizacja ustawy w 1995 roku stanowiła kolejny krok na drodze liberalizacji rynku. Zaowocowało to wydaniem szeregu uprawnień na prowadzenie działalności telekomunikacyjnej przez operatorów niezależnych - Minister Łączności udzielił w ciągu następnych 5 lat łącznie ponad 600 zezwoleń i koncesji dla operatorów, service providerów dostępu do sieci Internet (ISP) 1 i innych operatorów na prowadzenie działalności w dziedzinie telekomunikacji. W dniu 21 lipca 2000 roku uchwalono nowe Prawo Telekomunikacyjne, odpowiadające zarówno wymaganiom wynikającym z aktualnego stopnia rozwoju technologicznego sektora jak i też przepisów z zakresu telekomunikacji, obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Nowe Prawo Telekomunikacyjne weszło w życie od 1 stycznia 2001 roku zmieniając całkowicie zasady prowadzenia działalności telekomunikacyjnej w Polsce. Jedną z najważniejszych zmian była likwidacja koncesjonowania usług oraz uwolnienie rynku krajowych połączeń telefonicznych (w tym od 1 stycznia 2002 międzystrefowych), a od 1 stycznia 2003 międzynarodowych. W czerwcu 2003 nowelizacja Prawa Telekomunikacyjnego dostosowała przepisy polskiego prawa krajowego do prawa telekomunikacyjnego obowiązującego w Unii Europejskiej (tj. implementacji pakietu Dyrektyw unijnych z 1998 roku). Zmiany dotyczyły w szczególności: definicji usługi powszechnej, warunków świadczenia powyższych usług, przenoszalności numerów, wyboru operatora świadczącego usługi, dostępu do pętli abonenckiej. Ponadto nowelizacja miała za zadanie wyeliminować nieścisłości przepisów, które ujawniły się w wyniku praktycznego stosowania prawa. Ponieważ jednak znowelizowane Prawo Telekomunikacyjne było niezgodne z kolejnymi, najnowszymi unijnymi dyrektywami - Polska musiała wprowadzić kolejną nowelizację. W dniu 3 września 2004 roku weszła w życie nowa (aktualnie obowiązująca plus późniejsze nowelizacje zmieniające Prawo telekomunikacyjne) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800), będąca efektem implementacji do polskiego prawa pakietu Dyrektyw Unii Europejskiej z 2002 roku. 1 ISP Internet Service Provider, firma będąca dostawcą usługi dostępu do Internetu 3

Nowa ustawa Prawo telekomunikacyjne m.in.: upraszcza formalności związane z rejestracją działalności operatorskiej, zwiększa role Prezesa URTiP w nakładaniu obowiązków regulacyjnych, reguluje sprawy współpracy międzyoperatorskiej, uwolnienia tzw. lokalnej pętli abonenckiej, zwiększa uprawnienia abonentów w stosunku do operatorów, m.in. umożliwia zachowanie dotychczasowego numeru przy przejściu do innej sieci, brak odpowiedzi operatora na reklamację w ciągu 30 dni oznacza jej automatyczne uznanie, abonent może zlecić bezpłatną blokadę połączeń na wskazane numery itp. Późniejsze ustawy zmieniające ustawę z 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne: ustawa z dnia 29 grdunia 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 12, poz. 66 z dn. 25 stycznia 2006r.); ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267, poz. 2258 z dnia 30 grudnia 2005 r.); ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o przeprowadzaniu konkursów na stanowiska kierowników centralnych urzędów administracji rządowej, prezesów agencji państwowych oraz prezesów zarządów państwowych funduszy celowych (Dz.U. Nr 163, poz.1362 z 26 sierpnia 2005 r.); ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 273, poz. 2703 z dnia 27 grudnia 2004 r.). MONOPOL 1947... 1991 1992... 2000... 2003 2004 1947 Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon XII.1991 Utworzenie spółki Telekomunikacja Polska S.A. 1992 Otwarcie rynku telefonii komórkowej 2000 Otwarcie rynku połączeń lokalnych 1.I.2002 Otwarcie rynku połączeń międzystrefowych 1.I.2003 Otwarcie rynku połączeń międzynarodowych PEŁNA LIBERALIZACJA Rys 1. Przebieg liberalizacji rynku telekomunikacyjnego w Polsce. 4

1.2. Prywatyzacja. W latach dziewięćdziesiątych sprywatyzowano największe polskie przedsiębiorstwa produkcyjne sprzętu telekomunikacyjnego. Wykupiły je firmy zagraniczne: Alcatel, Lucent Technologies i Siemens, monopolizując rynek sprzętu dla telefonii publicznej. Jednakże największym wydarzeniem prywatyzacyjnym na polskim rynku telekomunikacyjnym była sprzedaż akcji operatora narodowego : Telekomunikacji Polskiej S.A. W październiku 1998r. Ministerstwo Skarbu Państwa zaoferowało w publicznej ofercie prywatyzacyjnej łącznie 210 mln akcji, z czego 70 mln akcji dla polskich inwestorów i 140 mln. akcji dla zagranicznych (łącznie dla inwestorów 15%). W grudniu 1998 roku TP S.A. wyemitowała obligacje o wartości 1 miliarda USD (Finance B.V. Holandia). W 2000 roku, po 2 przetargach i długich negocjacjach na inwestora strategicznego wybrano konsorcjum France Telecom Kulczyk Holding, sprzedając mu 35% akcji i następnie w październiku 2001 kolejne 12,5 %. Obecnie, na koniec 1 połowy 2006 r., największym akcjonariuszem Telekomunikacji Polskiej był France Telecom (poprzez firmę: Companie Generale des Communications Cogecom S.A.) posiadający 47,5% udziałów (Kulczyk Holding S.A., odsprzedał swoje udziały France Telecom w 2005 roku). Udział Skarbu Państwa wynosił 3,87%. Posiadacze GDR, reprezentowani przez Bank of New York, dysponowali 9,98% akcji, a pozostali akcjonariusze 38,65%. Tab. 1 Struktura własności kapitału zakładowego TP S.A., stan na dzień 30.06.2006r. Akcjonariusz Wartość nominalna posiadanych akcji (w mln PLN) Udział w kapitale zakładowym France Telecom S.A. (Cogecom S.A.) 2 1 995 47,5% Skarb Państwa 162,4 3,87% Posiadacze GDR 3 reprezentowani przez 419,1 9,98% Bank of New York Pozostali akcjonariusze 1 623,5 38,65% RAZEM 4 200 100,00% 1.3. Charakterystyka rynku. Wskutek wieloletniego monopolu w zakresie rynku telekomunikacyjnego rynek telefonii stacjonarnej charakteryzował się ciągłym niedostatkiem podaży w stosunku do istniejącego popytu, zaś szczególnie źle pod tym względem wyglądała sytuacja na terenach wiejskich. Duża dysproporcja pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi wyrażała się długim czasem oczekiwania na założenie telefonu oraz w wartościach wskaźnika gęstości telefonicznej: w miastach wynosił on na koniec 2005 roku 40,8% % (tj. 40,8 telefonu na 100 mieszkańców), podczas gdy na wsi zaledwie 15,1% (ale 19,5% w 2004!). Telefonia komórkowa stała się realną alternatywą dla linii stacjonarnych wobec niedostatku tych ostatnich. Znamienny był rok 2005, w którym nastąpił nawet spadek telefonicznych łączy głównych w telefonii stacjonarnej, zwłaszcza na terenach wiejskich. Operatorzy komórkowi zyskują natomiast corocznie po kilka milionów nowych abonentów (w 2005 r. padł nowy rekord, przybyło [w odniesieniu do roku 2004] ponad 6 mln nowych użytkowników). 2 Bezpośrednio akcje TP S.A. posiada spółka "Compagnie Generale des Communications Cogecom S.A.", podmiot zależny od France Telecom S.A. 3 Obrót akcjami TP, w formie globalnych kwitów depozytowych (GDR), odbywa się m.in. także na Giełdzie Londyńskiej. Program emisji GDR-ów został zrealizowany przy współpracy z Bank of New York. 5

60000 50000 40000 użytkownicy Internetu, pow. 15 roku życia (w tys.) abonenci telefonii ruchomej (w tys.) telef. łącza główne telefonii przewodowej (w tys.) 7 800 9700 30000 20000 10000 0 6 400 5 700 4 400 23 096 29166 17 401 2 300 13 898 9 605 6 748 10 947 11 427 11 900 12 304 12 545 11764 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Rys 2. Wzrost liczby abonentów w Polsce w latach 2000-2005 4. Źródło: GUS 2005, IRE (na podst. danych od firm), dane dot. użytkowników Internetu 5 : badanie SMG/KRC. Na koniec 2005 roku średni wskaźnik gęstości stacjonarnych linii telefonicznych w kraju wynosił ok. 30,8% podczas gdy w krajach rozwiniętych przekracza on, często znacznie, wartość 50%. Tab. 2 Wskaźniki penetracji telefonii stacjonarnej w Polsce. 6 Rynek usług 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Telefonia przewodowa (TPSA i operatorzy niezależni) 16,9% 19,7% 22,8% 26,3% 28,3% 29,9% 31,1% 32,1% 32,9% 30,8% Pomimo wprowadzania kolejnych coraz bardziej liberalnych ustaw, co stanowiło niewątpliwie poważny krok w kierunku odchodzenia od monopolu na rzecz budowania rynku konkurencyjnego i co zaowocowało dużą liczbą udzielonych koncesji i uprawnień do prowadzenia działalności telekomunikacyjnej, to jednak nie zmieniło to zasadniczo obrazu tego rynku i układu sił na nim. Wystarczy powiedzieć, że po 15 latach od wprowadzenia pierwszej liberalizującej rynek Ustawy o Łączności, na koniec 2005 roku operatorzy lokalni posiadają zaledwie ok. 1/10 tego rynku, pozostała część zaś dalej jest w posiadaniu byłego monopolisty Telekomunikacji Polskiej S.A. 4 telefoniczne łącza główne (w łączności stacjonarnej) obejmują standardowe łącza główne oraz łącza w dostępach ISDN; dane dotyczące abonentów komórkowych pochodzą z oficjalnej statystyki GUS; opierając się na danych operatorów wielkości te czasami się różnią (np. w roku 2001 suma abonentów wg danych operatorów = 10 005 tys. osób). 5 Nie ma jednoznacznej definicji; Internauta - to wg międzynarodowej definicji Advertising Bureau osoba korzystająca z sieci przynajmniej raz na miesiąc. 6 Źródło: Główny Urząd Statystyczny 6

14 000 12 000 714 978 1 108 1 177 1 183 1157 9,8% 10 000 8 000 6 000 4 000 10 233 10 450 10 792 11 127 11 362 10607 2 000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 TP S.A. operatorzy lokalni Tab. 3 Liczba abonentów w [tys.] i udział operatorów lokalnych w rynku telefonii stacjonarnej w Polsce (pod wzgl. liczby łączy głównych) w latach 2000-2005 (stan na dzień 31.XII każdego roku). 7 Obecnie wyraźnie widoczna jest tendencja do koncentrowania działań operatorów na terenach zurbanizowanych oraz do zwiększania uwagi na usługi niegłosowe, jak np. transmisji danych i ISP (Internet Service Provider). W 2005 roku rynek telefonii stacjonarnej w Polsce charakteryzował się stosunkowo intensywnymi działaniami operatorów niezależnych, ale z drugiej strony dalsza obniżka cen za po łączenia przez operatorów telefonii komórkowej w Polsce skutkowała w większym niż dotychczas stopniu procesem wypierania telefonii stacjonarnej przez telefonię komórkową, powodując tym samym spadek liczby łączy stacjonarnych. Transmisja danych i Internet. Usługi transmisji danych i dostępu do Internetu stanowią jeden z najszybciej rozwijających się segmentów rynku telekomunikacyjnego w Polsce. Grupa TP, podobnie jak w innych segmentach, posiada najsilniejszą pozycję na tym rynku. Segment usług przesyłu danych (tj. transmisja danych, dzierżawa łączy, dostęp do Internetu dial-up i szerokopasmowy) w TP S.A. stanowił w 2005 roku 17,4% całkowitych przychodów TPSA. I wynosił łącznie 2099 mln PLN. Największy wzrost w tym segmencie odnotowały usługi internetowe oparte na technologii ADSL, co jest wynikiem bardzo dynamicznego przyrostu bazy klientów (wzrost o 81% z poziomu 631 tys. użytkowników ADSL na koniec grudnia 2004 roku do 1.144 tys. na koniec 2005 roku). Z kolei przychody z usług komutowanego dostępu do Internetu (dial-up) w 2005 roku wyniosły 229.579 tys. zł i spadły o 43,3%, Dynamiczny wzrost tego segmentu tynku usług telekomunikacyjnych jest stymulowany wzrastającym popytem na powszechny dostęp do sieci Internet oraz zapotrzebowaniem na wirtualne sieci korporacyjne (VPN). W ostatnim okresie zaznacza się także dynamiczny wzrost transmisji danych w sieciach operatorów komórkowych. Dotychczas firmy korzystały z sieci VPN w celu głównie wymiany danych księgowych, czy magazynowych. Obecnie coraz częściej transmisja danych jest wykorzystywana do przesyłu innych sygnałów do połączeń głosowych, wideo czy do realizacji wideokonferencji. Nastąpiła ewolucja, powstały sieci konwergentne, łączące tradycyjne usługi z multimediami. 7 Źródło: IRE na podst. danych GUS i operatorów. 7

Według raportu firmy PMR w latach 2005-2008 polski rynek transmisji danych będzie wzrastał w tempie 11% rocznie (od ok. 3 mld PLN w 2004r. do 4,4 mld PLN w 2008). O jego wielkości stanowić będzie głównie szerokopasmowy dostęp do Internetu. Pod względem liczby szerokopasmowych łączy byliśmy pod koniec 2005 roku na dziesiątym miejscu w Europie, posiadając w tym momencie 1 mln 625 tys. szerokopasmowych łączy, z czego ponad 70 proc. z nich działało w sieci Telekomunikacji Polskiej. Nieznacznie wyprzedzaliśmy Rosję (1 mln 589 tys. łączy) i Turcję (1 mln 572 tys.). Liczba łączy DSL wzrosła w 2005r. o 87,7%, a liczba łączy w sieciach telewizji kablowej o 83,1%. VoIP. VoIP (Voice over Internet Protocol), czyli telefonia internetowa systematycznie zyskuje na znaczeniu. Według prognoz International Telecommunication Union (ITU) - VoIP będzie obejmował coraz większą część rynku długodystansowych połączeń telefonicznych, a w szczególności międzynarodowych. W Polsce dzięki technologii VoIP, pomimo formalnego monopolu TP S.A. ma telefonię międzynarodową do końca 2002 r., dużo wcześniej na rynek połączeń międzynarodowych wkroczyło nieoficjalnie wielu operatorów i firm ISP działających w kraju. Przy stosunkowo niewielkim pogorszeniu jakości rozmowy (chociaż najnowsze generacje sprzętu pozwalają na łączność VoIP na porównywalnym poziomie jakościowym) usługi te są znacznie tańsze od rozmów tradycyjnych międzymiastowych czy międzynarodowych, gdyż są one kwalifikowane jako połączenia lokalne transmisji danych. Do innych zalet VoIP zaliczyć należy: utworzenie jednolitej sieci transmisji danych (możliwość rezygnacji z sieci telefonicznej okablowania, aparatów, central PABX), co upraszcza zarządzanie, utrzymanie, zmniejsza koszty, a jednocześnie pozwala na potencjalne wzbogacenie przekazu głosowego o możliwość przesyłania danych, obrazu. Polska jest dostrzegana jako największy rynek VoIP w Europie Środkowej i Wschodniej. Wartość tego rynku w 2007 roku według prognoz powinna osiągnąć 290 mln USD. Polski rynek VoIP jest w tej chwili bardzo rozproszony. Wydaje się, że spodziewane fuzje mniejszych operatorów oferujących usługi VoIP, mogą zaowocować zwiększeniem dynamiki jego rozwoju. Według sondażu firmy ARC Rynek i Opinia na początku 2006r., w Polsce już ponad 60% aktywnych internautów korzysta z połączeń typu VoIP. Najczęściej rozmawiają przez internet do 30 minut tygodniowo. Najczęściej używane komunikatory do internetowych rozmów telefonicznych to Skype z prawie 50-procentowym udziałem w rynku, Gadu-Gadu, którego używa 23 procent Polaków, oraz Tlen, z którego korzysta niecałe 10 procent internautów. Skype, największy na świecie operator VoIP, ujawnił, że ma w Polsce 3,5 mln użytkowników. Są to jednak przeważnie osoby, które korzystają z możliwości darmowych rozmów pomiędzy klientami tego samego operatora. Liczba użytkowników telefonii internetowej, którzy płacą za tę usługę, jest dużo mniejsza (szacuje się, że jest ich w Polsce w sumie kilkaset tysięcy). Ale liczba ta będzie szybko rosnąć - tak jak cały rynek VoIP. Według szacunków firmy analitycznej IDC dla Europy Środkowo-Wschodniej, liczba minut wydzwonionych przez internet wzrośnie w 2006 roku trzykrotnie, a w porównaniu z 2004 rokiem - 15-krotnie. 8

1.4. Operatorzy stacjonarnych usług telekomunikacyjnych. Liberalizacja polskiego lokalnego rynku telekomunikacyjnego w latach 90-tych doprowadziła do powstania operatorów alternatywnych, którzy zbudowali swoje sieci lokalne. Liczba zarejestrowanych operatorów alternatywnych w 2005 r. wynosiła 68. Są to przedsiębiorcy, którzy stworzyli własną sieć telekomunikacyjną na wybranych obszarach kraju. Pomimo to TP S.A. jest dalej głównym operatorem stacjonarnym, który uzyskał w 2005 r. 85%8 przychodów całego rynku usług telefonii stacjonarnej. Wśród najważniejszych operatorów powszechnych usług telekomunikacyjnych wymienić należy (poza TP S.A.) następujące firmy: Netia S.A. (w tym: El-Net), Telefonia DIALOG S.A., Exatel S.A. (dawniej Tel-Energo +Telbank) i NOM, Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o., Tele2 Polska Sp. z o.o., Energis Polska Sp. z o.o., TeleNet Polska Sp. z o.o. (od 2005 r. po połączeniu z Multimedia Polska, zmiana nazwy na - Multimedia Polska S.A.), Pilicka Telefonia Sp. z o.o. i inne Tab. 4 Przychody i zatrudnienie największych firm na polskim rynku stacjonarnych usług telekomunikacyjnych w latach 2004-2005 (w mln PLN). 9 Przychody (w mln PLN) Zatrudnienie Firma Zmiana w 2004 2005 % 2004 / 2004 2005 2005 Telekomunikacja Polska S.A. 13 131,00 12 187,65-7,74% 30 456 27 900 Netia S.A. 854,40 898,69 4,93% 1 234 1 221 Telefonia DIALOG S.A. 451,68 499,31 9,54% 1 018 1 011 Exatel S.A. 338,83 496,99 31,82% 503 403 Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o. 277,96 217,87-27,58% 3 532 3 295 Tele2 Polska 248,50 275,00 9,64% b.d. b.d. GTS Energis Polska 243,2 367,18 33,77% 252 207 Multimedia Polska S.A. 130,12 124,23-4,74% 382 631 Warto również zaznaczyć, że zezwolenia na powszechne usługi w sieciach stacjonarnych uzyskali także operatorzy komórkowi: Polkomtel i Polska Telefonia Cyfrowa (PTC). Połączenia lokalne. Otwarcie rynku połączeń lokalnych nastąpiło w 1992 roku. Konkurencja w tym segmencie rynku jest bardzo rozdrobniona i żaden z operatorów alternatywnych nie zdołał pozyskać większej liczby klientów. Z tego też powodu, szacunkowy udział TP S.A w rynku lokalnych 8 Zródło: raport UKE 2006 9 Źródło: Computerworld TOP200-2006 oraz Teleinfo 500 2006rok. 9

linii dostępowych na koniec roku 2005 wynosił blisko 90%. Ten stan wynika z trudności operatorów związanych z uzyskaniem pozwoleń na budowę stałych abonenckich linii kablowych na terenie miast, czyli tam gdzie praktycznie TP S.A. (jako były krajowy operator) posiada nadal swoją własną rozbudowaną strukturę dostępową. Telefonia Dialog S.A. 3,2% Netia S.A. 2,9% Inni 4,0% TP S.A. 89,9% Rys 3. Struktura rynku stałych dołączeń lokalnych pod względem liczby abonentów (koniec 2005). 10 Połączenia lokalne i strefowe Telekomunikacja Polska S.A. wciąż zachowuje największy udział w czasie trwania połączeń na rynku połączeń lokalnych i strefowych. Udział ten utrzymuje się na poziomie około 90%. Brak wyraźnych zmian może być spowodowany specyfiką tego rynku. W roku 2004 połączenia lokalne i strefowe oferowały te firmy telekomunikacyjne, które posiadały sieć i zapewniały dostęp bezpośredni dla abonentów. TP S.A. 85,52% inni 14,48% Netia S.A. 3,48% Dialog S.A. 2,90% Tele2 4,09% pozostałe firmy 4,01% Rys 4. Struktura rynku połączeń lokalnych pod względem ruchu (stan na koniec 2005 roku). 11 10 Źródło: raport Urzędu Komunikacji Elektronicznej dane z dnia 2006.04.26. 11 Źródło: raport Urzędu Komunikacji Elektronicznej dane z dnia 2006.04.26. 10

Połączenia międzystrefowe. Rozwój sytuacji w segmencie połączeń międzystrefowych przebiegał podobnie: od momentu liberalizacji w 2001 roku na rynku pojawili się nowi operatorzy, ale na koniec 2004 r. TP S.A. utrzymała lwią część rynku, aczkolwiek jej udział w tym rynku spadł do ok. 80%. TP S.A. 76,63% Inni 23,37% Dialog S.A. 3,60% NOM 1,80% Tele2 8,10% Netia S.A. 6,55% pozostałe firmy 3,33% Rys 5. Struktura rynku połączeń międzystrefowych pod względem ruchu (stan na koniec 2005) 12 Połączenia międzynarodowe. Abonenci telefonii stacjonarnej uzyskali możliwość wyboru operatora przy połączeniach międzynarodowych z dniem 1 stycznia 2003 r. Przedtem TP S.A. dysponowała w praktyce monopolem na świadczenie tego typu usług. Na koniec 2004 roku, udział TP S.A. w ruchu międzynarodowym wynosił nieco ponad 73%%. TP S.A. 66,95% Inni 33,05% NOM 3,27% Dialog S.A. 5,66% Tele2 12,78% Netia S.A. 7,04% pozostałe firmy 4,30% Rys 6. Struktura rynku połączeń międzynarodowych pod względem ruchu (stan na koniec 2005). 13 Połączenia do sieci komórkowych. Abonenci telefonii stacjonarnej uzyskali możliwość wyboru operatora przy połączeniach do sieci komórkowych z dniem 1 października 2003 r. I w tym segmencie konkurencja jest bardzo rozdrobniona, ale TP S.A. nadal utrzymuje dominującą pozycję na tym rynku, chociaż z tendencją spadkową (w marcu 2004 roku, udział TP w rynku połączeń do sieci komórkowych wynosił ponad 87%, podczas gdy na koniec 2005 r. już tylko 74,6%). 12 Źródło: raport Urzędu Komunikacji Elektronicznej dane z dnia 2006.04.26. 13 Źródło: raport Urzędu Komunikacji Elektronicznej dane z dnia 2006.04.26. 11

1.5. Przychody z usług telefonii stacjonarnej. Rok 2005 nie przyniósł znaczących obniżek cen za usługi telefonii stacjonarnej, choć pojawiły się nowe oferty, dostosowane do potrzeb użytkowników. Wartość przychodów z tego segmentu rynku, po niewielkim wzroście w 2004 roku, ma stałą w ostatnim czasie tendencję spadkową (Rys 8). sprzedaż w mln PLN 20 000 14 948 15 000 10 000 5 000 13 921 13 973 12144 0 2002 2003 2004 2005 Rys 7. Rynek stacjonarnych usług telekomunikacyjnych w Polsce w latach 2002-2005: sprzedaż w mln PLN. 14 Ważnym parametrem dla operatorów jest tzw. współczynnik ARPU (Average Revenue Per User), czyli średni przychód od jednego użytkownika sieci (tutaj: na 1 linię). Według danych TP S.A. na koniec 2004 roku ARPU wynosiło 66,1 PLN (wobec 70,6 PLN na koniec 2004). Z kolei wg danych opublikowanych przez Netię, w IV kwartale 2005 roku jej klienci generowali średnio-miesięczny przychód w wysokości 91 PLN. Duża różnica w tym zakresie istnieje pomiędzy klientami biznesowymi, a indywidualnymi. W ostatnich latach istotnie zmieniła się struktura przychodów w telefonii stacjonarnej. Obecnie największe przychody w ramach tej telefonii uzyskuje się z instalacji i abonamentów (ok. 49% ogółu przychodów w 2004 roku, wobec 42% w 2004 roku). Na drugim miejscu, pod względem wielkości, znajdują się przychody uzyskiwane z połączeń lokalnych i strefowych, a na trzecim przychody z połączeń do sieci ruchomych. 14 Źródło: GUS. 12