Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim w 2015 roku

POWIATOWY URZĄD PRACY W LIPNIE Urząd Pracy 87-600 Lipno ul. Okrzei 7; tel : 54 288-67- 00, fax. 54 288 67-50 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim w 2015 roku Lipno, marzec 2016 1

Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy... 9 3. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 32 4. Analiza rynku edukacyjnego... 37 5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw... 40 6. Prognoza lokalnego ryku pracy na rok 2016... 49 7. Podsumowanie... 52 8. Informacja sygnalna... 54 2

1. Wstęp 1 Zgodnie z zapisem ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. Nr 149 z poźn. zm.) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz powiatu w zakresie polityki rynku pracy. W roku 2015 wprowadzona została Nowa metodologia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Metodologia ta przygotowana została na zlecenie Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich przez Instytut Nauk Społeczno- Ekonomicznych z Łodzi. Monitoring zawodów, podobnie jak dotychczas, prowadzony jest na trzech poziomach terytorialnych, tj.: powiatowym, wojewódzkim i krajowym, aczkolwiek wprowadzono szereg nowych rozwiązań metodologicznych, do których zaliczyć należy przede wszystkim zmianę: sposobu definiowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych, zakresu wykorzystywanych źródeł danych, sposobu prezentacji wyników monitoringu. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych rozumiany jest jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialnozawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków oraz prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Rozumiany w taki sposób monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma na celu: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowokwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, 1 Przedstawiony opis przygotowany został na podstawie Nowej metodologii prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy, Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych, Łódź 2012. 3

określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych odbywa się poprzez łączne zastosowanie trzech wskaźników: dostępności ofert pracy, długotrwałego bezrobocia i płynności bezrobotnych. 4

Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych Zawody Wskaźnik dostępności Wskaźnik długotrwałego Wskaźnik płynności bezrobotnych ( oferty pracy ( ) bezrobocia ( ) ) deficytowe lub brak wartości 2 lub brak wartości zrównoważone lub brak wartości lub brak wartości nadwyżkowe lub brak wartości Źródło: Nowa metodologia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Powyższe założenia powodują, że tylko nieznaczna część zawodów (ok. 10%-15%) przynależy do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Pozostałe zawody mają status nieokreślony. Do 2014 r. stosowany był tylko jeden wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu 3, a każdy z zawodów przypisany był do jednej z ww. grup. Poniżej wskazano definicje stosowanych wskaźników. Wskaźnika dostępności ofert pracy: 2 Me Mediana (warnośd środkowa 50% obserwacji ma wartośd mniejszą, a 50% wartośd większą). 3 Wskaźnik liczony jako: iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w danym zawodzie, w badanym okresie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie, w badanym okresie. 5

gdzie: średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik liczony jako: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Miernik informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Przyjmuje wartości z przedziału od zera do nieskończoności. Wskaźnik = 0 brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa. Wskaźnik < 1 przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k. Wskaźnik > 1 dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów k. Brak wartości oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a cecha k jest maksymalnie nadwyżkowa. Wskaźnika długotrwałego bezrobocia: gdzie: liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t. 6

Wartość wskaźnika informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik przyjmuje wartości od 0% (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów jest długotrwale bezrobotnym). Wskaźnik płynności bezrobotnych: gdzie: odpływ bezrobotnych w grupie zawodników k w okresie t, napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wartość miernika wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Wskaźnik < 1 napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Wskaźnik = 1 odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie. Wskaźnik > 1 odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k. Brak wartości napływ jest równy zeru. Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1145). Podstawowym źródłem informacji odnośnie bezrobotnych i ofert pracy według zawodów i specjalności są dane gromadzone w systemie Syriusz przez powiatowe urzędy pracy. W celu pełniejszej analizy lokalnego rynku pracy dodane zostały dwa nowe źródła danych realizowane przez WUP badanie ofert pracy publikowanych w Internecie oraz prowadzone 7

przez PUP badanie lokalnych pracodawców. Dodatkowo, na poziomie lokalnym, wykorzystywane są dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN o absolwentach i uczniach szkół ponadgimnazjalnych. Na potrzeby wdrożenia nowej metodologii przygotowane zostały narzędzia informatyczne wspomagające proces prowadzenia monitoringu: serwis ogólnopolski www.mz.praca.gov.pl, na którym publikowane są dane wynikowe dla kraju oraz wszystkich województw i powiatów, moduł w systemie Syriusz do badania lokalnych pracodawców, moduł w systemie WUP Viator do badania ofert pracy dostępnych w Internecie. Począwszy od 2015 r. w ramach monitoringu dostępne są informacje sygnalne za I i II półrocze danego roku, które zawierają rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Informacje te generowane są automatycznie, a następnie publikowane w ogólnopolskim serwisie www.mz.praca.gov.pl. Dodatkowo przygotowywane są raporty roczne, które zawierają część opisową oraz roczne rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Terminy publikowania informacji sygnalnych: koniec sierpnia informacja sygnalna za I półrocze danego roku kalendarzowego, koniec lutego informacja sygnalna za II półrocze minionego roku kalendarzowego. Terminy publikowania raportów rocznych: marzec raporty powiatowe, czerwiec raporty wojewódzkie oraz raport krajowy. 8

2. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Urząd Pracy w Lipnie obejmuje swoim działaniem następujące gminy: Skępe, Lipno, Dobrzyń nad Wisłą, Bobrowniki, Kikół, Wielgie, Tłuchowo i Chrostkowo. Stopa bezrobocia w powiecie lipnowskim na koniec grudnia 2015r. wynosiła 21,9%, w roku 2014 na koniec grudnia stopa bezrobocia wynosiła 25,5 %.W odniesieniu do Stopy bezrobocia w województwie, zaznaczyć należy, iż stopa ta w roku 2014 na koniec grudnia wynosiła 15,5%, zaś w roku 2015, zgodnie ze stanem na koniec grudnia 2015 wynosiła 13,3%. Liczba nowych rejestracji w roku 2015 wynosiła 7735, zaś w roku 2014 liczba tych osób wynosiła 7897. Zauważyć się należy, że liczba osób rejestrujących się zmalała w roku 2015 w porównaniu do roku 2014. Liczba osób wyrejestrowanych w roku 2015 wynosiła 8831, zaś w roku 2014 wynosiła 9669. Liczba osób bezrobotnych na dzień 31.12.2015 wynosiła 5161, porównywalnie w roku 2014, według stanu na dzień 31.12.2014r. liczba osób bezrobotnych wynosiła 6257, liczba osób bezrobotnych spadła zatem o 1096. Pośród osób zarejestrowanych w roku 2015 wyodrębnić należy liczbę kobiet, która wynosi 2698, stanowi to 52,27 % ogółu osób zarejestrowanych. Najliczniejszą grupę stanowią jednak osoby długotrwale bezrobotne, których jest 3032, co stanowi 58,74 % ogółu osób zarejestrowanych. W odniesieniu do liczby osób zarejestrowanych należy również przeanalizować ilość zgłoszonych wolnych miejsc pracy. W roku 2015 zgłoszono 3637, wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej z czego 2754 były to oferty subsydiowane. Liczba ofert zatrudnienia lub innej pracy wynosi 1760 ( miejsc pracy subsydiowanej 877), a liczba miejsc aktywizacji zawodowej 1877, w czym 1877 były to oferty subsydiowane. W roku 2014 ogółem zgłoszono 3811 wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej, z czego 2820 stanowiły miejsca subsydiowane. Liczba ofert zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wynosiła 1444 z czego 453 miejsca były subsydiowane, zaś miejsca aktywizacji zawodowej wynosiły 2367 i wszystkie były to formy subsydiowane. 9

Dokonując analizy osób bezrobotnych i wolnych miejsc pracy według wielkich grup zawodów na wstępie należy wskazać na źródło informacji o strukturze bezrobotnych oraz wolnych miejsc pracy są to dane zamieszczone w ogólnopolskim serwisie internetowym www.mz.praca.gov.pl. Do przygotowania zamieszczonych tam zestawień posłużyły dane z systemu Syriusz oraz przygotowane przez WUP w Toruniu dane o liczbie ofert pracy zamieszczanych w Internecie. 4 W odniesieniu do ściśle wskazanych grup zawodowych, wyodrębnić należy, że liczba osób bezrobotnych największa jest dla grupy wymienionych poniżej, grupy te zostały wymienione w kolejności według ilości osób bezrobotnych od największej ilości do najmniejszej: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, Pracownicy usług i sprzedawcy, Pracownicy wykonujący prace proste, Technicy i inny średni personel, Specjaliści, Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Pracownicy biurowi, Kierownicy, Siły zbrojne. Wskazać również należy jak zarysowuje się sytuacja dotycząca wolnych miejsc pracy na lokalnym rynku. Z danych wynika, że największy odsetek wolnych miejsc pracy jest w grupie zawodów Pracownicy usług i sprzedawcy. Kolejno jest to grupa pracownicy biurowi,, różnica % pomiędzy odsetkiem wolnych miejsc pracy jest niewielki pomiędzy grupą Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy dla których odsetek wolnych miejsc pracy wynosi 10,27 % oraz miedzy grupą Pracownicy wykonujący prace proste dla których wynosi on 4 Badaniem objęte są oferty pracy dostępne na portalu Zielona Linia (zielonalinia.gov.pl). Dane z każdego poniedziałku i środy kwietnia oraz października danego roku gromadzone są w ogólnopolskim systemie WUP Viator. Zweryfikowane przez WUP ogłoszenia automatycznie uogólniane są dla I i II półrocza danego roku. 10

10,05%. W grupie zawodów Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń odsetek ten wynosi 8,69%, zaś w zawodach Technicy i inny średni personel 5,73%. Odsetek wolnych miejsc pracy dla Specjalistów wynosi 3,57%. Kolejne grupy zawodów posiadają stosunkowo niski odsetek wolnych miejsc pracy i tak dla grupy Kierowników wynosi on 0,71%, 0,62% dla grupy zawodów Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy zaś dla grupy Siły zbrojne 0,00% Analizując dane dotyczące wolnych miejsc pracy, określić również należy ilość ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy oraz ilość ofert dostępnych w Internecie. Poniżej określono grupy zawodowe uporządkowane w kolejności od największej ilości ofert złożonych w PUP do najmniejszej. Pracownicy usług i sprzedawcy, Pracownicy biurowi, Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, Pracownicy wykonujący prace proste, Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Technicy i inny średni personel, Specjaliści, Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, Kierownicy. 11

Z kolei w odniesieniu do ilości ofert pracy zamieszczonych w Internecie wskazać należy, że ilość dla poszczególnych grup zawodowych jest odmienna niżeli w stosunku do ofert zgłaszanych w PUP. Poniżej określono grupy zawodowe uporządkowane w kolejności od największej ilości ofert zamieszczonych w Internecie do najmniejszej. Specjaliści, Technicy i inny średni personel, Pracownicy usług i sprzedawcy, Kierownicy, Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, Pracownicy biurowi. Dokonując analizy wolnych miejsc pracy w odniesieniu do ilości osób bezrobotnych niezmiernie ważne jest również określenie elementarnych grup zawodów, w których ilość osób bezrobotnych była największa w 2015r. Największa liczba osób bezrobotnych wykazana została dla Sprzedawców sklepowych ( ekspedientów), liczba ta wynosiła 435, następnie wyodrębnić należy grupę Robotników wykonujących prace proste w budownictwie ogólnym dla których liczba wynosi 186 osób. Dla grupy zawodów Gospodarzy budynków ilość osób bezrobotnych wynosiła 171, zaś dla grupy :Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 162. 151 to liczba osób bezrobotnych dla grupy zawodów Mechaników pojazdów samochodowych. Z kolei niewielka różnica ilości osób bezrobotnych wskazana została dla grupy zawodów :Piekarze, cukiernicy i pokrewni, których liczba wynosiła 124, a dla Kucharzy 122. Ilość osób w grupie zawodów Ślusarze i pokrewni wynosiła 108, Murarze i pokrewni była to ilość 95 osób, zaś Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni wynosili 90. 89 osób bezrobotnych przynależało do grupy zawodów Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych. Taka sama liczba osób bezrobotnych została wykazana dla Technicy rolnictwa i pokrewni oraz Szwaczki, hafciarki i pokrewni wynosiła ona 80. 75 osób byli to Fryzjerzy, zaś Specjaliści do spraw administracji i rozwoju stanowili 67 osób. Pośród ilości osób bezrobotnych należy również wyodrębnić grupę Dietetyków i żywieniowców, których liczba wynosiła 58, 55 osób bezrobotnych było zaś zarówno w grupie Technicy mechanicy jak i Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne. Najniższe ilości osób bezrobotnych 12

dotyczyły grupy zawodu Stolarzy meblowych i pokrewnych 49 osób, oraz Pracowników obsługi biurowej 48 osób. Z kolei w odniesieniu do wskaźnika długotrwałego bezrobocia, poniżej zamieszczono tabelę, w której określono nazwę grupy elementarnej zawodu, ilość osób bezrobotnych, która minimalnie wynosi 20 oraz wskaźnik długotrwałego bezrobocia. Dane zamieszczone w tabeli uporządkowane zostały od najwyższego do najniższego wskaźnika długotrwałego bezrobocia, co umożliwiło uwidocznienie grup szczególnie narażonych na długotrwałe bezrobocie, z uwzględnieniem liczby osób bezrobotnych. Tabela 1. Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku długotrwałego bezrobocia Kod Elementarne grupy Bezrobotni - wskaźnik długotrwałego zawodów stan na koniec okresu bezrobocia 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 80 78,75 20 75,00 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 162 74,69 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 55 74,55 9312 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 47 74,47 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 90 72,22 6210 Robotnicy leśni i pokrewni 21 71,43 13

5153 Gospodarze budynków 171 70,18 6114 Rolnicy upraw mieszanych 30 70,00 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 23 69,57 5120 Kucharze 122 68,85 6111 Rolnicy upraw polowych 37 67,57 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 435 64,37 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 186 63,44 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 30 63,33 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 27 62,96 8160 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni 23 60,87 4110 Pracownicy obsługi biurowej 48 58,33 5141 Fryzjerzy 75 57,33 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 124 57,26 14

3112 Technicy budownictwa 21 57,14 6113 Ogrodnicy 44 56,82 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 89 53,93 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 80 53,75 7112 Murarze i pokrewni 95 52,63 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 38 52,63 3220 Dietetycy i żywieniowcy 58 51,72 7222 Ślusarze i pokrewni 108 50,93 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 44 50,00 2359 Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani 47 48,94 7131 Malarze budowlani i pokrewni 47 48,94 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 39 48,72 7412 Elektromechanicy i 25 48,00 15

elektromonterzy 9121 Praczki ręczne i prasowacze 23 47,83 6130 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej 44 47,73 2643 Filolodzy i tłumacze 21 47,62 5131 Kelnerzy 24 45,83 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 151 45,70 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 49 44,90 4321 Magazynierzy i pokrewni 27 44,44 7115 Cieśle i stolarze budowlani 32 43,75 3115 Technicy mechanicy 55 43,64 7212 Spawacze i pokrewni 23 43,48 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 67 41,79 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 24 41,67 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 26 38,46 16

7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 30 36,67 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 28 28,57 Omawiając Kwestię bezrobocia warto jest również wyszczególnić dane dotyczące dostępności ofert pracy, informacje zawarte w tabeli poniżej zostały posortowane malejąco wg wskaźnika dostępności ofert, co pozwoli uwidocznić grupy zawodów o najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy, tj. niskiej szansie na uzyskanie pracy w zawodzie. Tabela 2. Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku dostępności ofert pracy. Kod Elementarne grupy zawodów wskaźnik dostępności ofert pracy 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 1 124,00 7131 Malarze budowlani i pokrewni 532,00 3115 Technicy mechanicy 391,00 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 328,50 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej 270,71 17

niesklasyfikowani 2359 Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani 257,33 2643 Filolodzy i tłumacze 254,00 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 248,00 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 237,00 7222 Ślusarze i pokrewni 180,57 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 155,00 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 137,50 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 124,22 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 121,00 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 117,67 8159 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani 116,00 18

8160 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni 115,50 3114 Technicy elektronicy i pokrewni 114,00 2631 Ekonomiści 114,00 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 104,71 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 92,07 6113 Ogrodnicy 85,83 7213 Blacharze 85,00 3512 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 85,00 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 82,00 9321 Ręczni pakowacze i znakowacze 75,50 8182 Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 74,00 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 70,00 19

5141 Fryzjerzy 66,69 2619 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 60,50 8211 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 57,00 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 55,18 7115 Cieśle i stolarze budowlani 51,38 5120 Kucharze 43,31 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 41,96 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych 40,50 2423 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 40,00 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 37,00 2142 Inżynierowie budownictwa 36,00 5329 Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 34,50 20

5321 Pomocniczy personel medyczny 34,00 6210 Robotnicy leśni i pokrewni 33,43 4221 Konsultanci i inni pracownicy biur podróży 33,00 9211 Robotnicy wykonujący proste prace polowe 29,00 9121 Praczki ręczne i prasowacze 26,43 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 25,35 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 24,00 2143 Inżynierowie inżynierii środowiska 22,00 4211 Kasjerzy bankowi i pokrewni 22,00 5132 Barmani 20,25 7112 Murarze i pokrewni 20,06 3144 Technicy technologii żywności 19,67 21

9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 18,44 2341 Nauczyciele szkół podstawowych 18,33 5142 Kosmetyczki i pokrewni 17,11 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 16,75 9613 Zamiatacze i pokrewni 16,33 7411 Elektrycy budowlani i pokrewni 15,79 7322 Drukarze 15,00 7125 Szklarze 15,00 3240 Technicy weterynarii 15,00 7212 Spawacze i pokrewni 14,79 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 14,60 7116 Robotnicy budowy dróg 13,50 22

4321 Magazynierzy i pokrewni 13,30 2151 Inżynierowie elektrycy 13,00 3255 Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp 12,00 2431 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 10,71 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie 10,00 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 9,86 9312 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 9,26 7532 Konstruktorzy i krojczowie odzieży 9,00 7119 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 9,00 7113 Robotnicy obróbki kamienia 9,00 7111 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 8,80 23

7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 8,56 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 8,20 8131 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 7,50 4414 Technicy archiwiści i pokrewni 7,00 1221 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży 6,67 7121 Dekarze 6,67 4312 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 6,67 3213 Technicy farmaceutyczni 6,67 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 6,01 2292 Fizjoterapeuci 6,00 3412 Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej 5,53 8154 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych 5,50 24

8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 5,47 3313 Księgowi 5,40 3259 Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowany 5,20 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 5,11 3323 Zaopatrzeniowcy 5,00 5245 Sprzedawcy w stacji paliw 4,57 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 4,50 2166 Projektanci grafiki i multimediów 4,50 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 4,00 7123 Tynkarze i pokrewni 3,67 2412 Doradcy finansowi i inwestycyjni 3,50 3434 Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 3,38 25

3322 Przedstawiciele handlowi 3,17 5244 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaży telefonicznej / internetowej 3,00 5131 Kelnerzy 2,82 4110 Pracownicy obsługi biurowej 2,66 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 2,50 4120 Sekretarki (ogólne) 2,50 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 2,20 5153 Gospodarze budynków 2,14 5311 Opiekunowie dziecięcy 2,11 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 2,00 7127 Monterzy i konserwatorzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych 2,00 26

3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 2,00 2165 Kartografowie i geodeci 2,00 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 1,80 4415 Pracownicy działów kadr 1,80 8153 Operatorzy maszyn do szycia 1,73 9412 Pomoce kuchenne 1,49 8331 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 1,40 2144 Inżynierowie mechanicy 1,40 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 1,37 1323 Kierownicy do spraw budownictwa 1,27 3331 Spedytorzy i pokrewni 1,22 2433 Specjaliści do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 1,21 27

9213 Robotnicy wykonujący prace proste przy uprawie roślin i hodowli zwierząt 1,00 2342 Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 1,00 5230 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 0,88 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 0,65 3321 Agenci ubezpieczeniowi 0,67 3423 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 0,47 28

Tabela 3. Elementarne grupy zawodów o najniższym, różnym od 0 wskaźniku dostępności ofert pracy, ze wskazaniem minimum 10 miejsc pracy. Kod Elementarne grupy Średniomiesięczna wskaźnik dostępności zawodów liczba ofert pracy ofert pracy 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 11 1,80 5153 Gospodarze budynków 73 2,14 4110 Pracownicy obsługi biurowej 21 2,66 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 10 41,96 Zamieszczona powyżej tabela zawiera dane uporządkowane rosnąco według wskaźnika dostępności ofert pracy, ma to na celu uwidocznienie grup charakteryzujących się wysoką szansą na uzyskanie oferty pracy w zawodzie, ponadto w tabeli ten zamieszczono dane dotyczące ilości zgłoszonych ofert pracy. Liczba osób bezrobotnych bez zawodu w 2015 r. wynosi 1276. Poniżej zaprezentowano tabelę w której zamieszczono szczegółowe informacje dotyczące wykształcenia oraz ilości osób bezrobotnych bez zawodu. 29

Tabela 4. Liczba oraz struktura osób bez zawodu według wykształcenia Poziomu wykształcenia Liczba osób bezrobotnych bez zawodu gimnazjalne i poniżej 759 zasadnicze zawodowe 91 średnie ogólnokształcące 249 policealne i średnie zawodowe 165 wyższe 9 Typ ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa 54 szkoła przysposabiająca do pracy technikum 133 liceum ogólnokształcące 158 liceum profilowane 44 technikum uzupełniające 1 30

liceum uzupełniające 1 szkoła policealna 9 wyższa 6 31

3. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Poniżej zaprezentowano ranking zawodów deficytowych. Jak widać w tabeli zamieszczonej poniżej dla grupy zawodu Agentów ubezpieczeń jest najwyższy wskaźnik dostępności ofert pracy, wynosi on 0,67. Tabela 5. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku MAKSYMALNY DEFICYT* kod Elementarna grupa Liczba Odsetek ofert Odsetek wolnych miejsc zawodów dostępnych ofert subsydiowanych ( %) pracy i miejsc aktywizacji pracy zawodowej (%) 5312 Asystenci nauczycieli 1 0,00 0,00 1211 Kierownicy do spraw finansowych 0 0,00 0,00 2281 Farmaceuci bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 0 0,00 0,00 2355 Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych 0 0,00 0,00 DEFICYT kod Elementarna Odsetek Odsetek grupa Średn Średnio Wskaź Wskaź Wskaź ofert wolnych zawodów iomie miesięcz nik nik nik subsydiow miejsc sięczn na dostępn długotr płynnoś anych pracy i a liczba ości wałego ci ( %) miejsc liczba dostępn ofert bezrob bezrob aktywizacji bezro ych pracy ocia otnych zawodowej botny ofert (%) 32

ch pracy 3423 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 0,58 1,25 0,47 0,00 0,00 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 3,83 5,92 0,65 50,00 1,33 0,00 0,00 3321 Agenci ubezpieczeni owi 0,17 0,25 0,67 0,00 0,00 * W przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy równa się zero, a pozostałe mierniki nie osiągają wartości. Z tego względu zaleca się prezentację tej grupy według malejącej liczby dostępnych ofert pracy. Jako zawody deficytowe wskazane zostały profesje, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych (, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny (, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Powyższe warunki spełniły tylko 3 elementarne grupy zawodów. Dodatkowo zidentyfikowane zostały grupy maksymalnie deficytowe czyli takie, w których dostępne były miejsca pracy a nie było zarejestrowanych osób bezrobotnych (. Omawiając zawody deficytowe i nadwyżkowe należy również wskazać zawody zrównoważone. Poniżej zamieszczono tabelę zawierającą dane dotyczące rankingu elementarnych grup zawodów zrównoważonych w roku 2015. 33

Tabela 6. Ranking elementarnych grup zawodów zrównoważonych w 2015 roku. Kod Elementar na grupa zawodów 2342 Specjaliści do spraw wychowan ia małego dziecka Średniomiesięcz Średniomiesię Wskaźnik Odsetek ofert na liczba czna liczba dostepności subsydiowanych bezrobotnych dostępnych ofert pracy ofert pracy ( %) 0,33 0,33 1,00 0,00 Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizac ji zawodowe j (%) Zawody zrównoważone to takie, w których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych (, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny (, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Poniżej zamieszczono tabelę z rankingiem zawodów nadwyżkowych. Ranking ten został zaprezentowany zgodnie z malejącym wskaźnikiem dostępności ofert pracy. Najwyższy wskaźnik dostępności ofert pracy posiada grupa zawodów - Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni. Następnie, zgodnie z zamieszczonymi poniżej informacjami, są Ręczni pakowacze i znakowacze. Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych, zostali umiejscowieni na trzecim miejscu. Najniższy wskaźnik dostępności ofert pracy wskazany jest dla grupy zawodów - Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni. 34

Tabela 7. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku. MAKSYMALNA NADWYŻKA* kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych( 2633 Filozofowie, historycy i politolodzy 13 7534 Tapicerzy i pokrewni 5 3211 Operatorzy aparatury medycznej 2 NADWYŻKA kod Elementarna Wskaźni Odsetek Odsetek grupa Średni Średnio Wskaźni Wskaźni k ofert wolnych zawodów omiesi miesięcz k k płynnośc subsydiowa miejsc pracy ęczna na liczba dostępno długotr i nych i miejsc liczba dostępny ści ofert wałego bezrobot ( %) aktywizacji bezrob ch ofert pracy bezrobo nych zawodowej otnych pracy cia (%) 8160 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni 19,25 0,17 115,50 60,87 0,94 0,00 0,00 9321 Ręczni pakowacze znakowacze i 12,58 0,17 75,50 56,25 0,92 0,00 0,00 7422 Monterzy i 6,75 40,50 87,50 0,80 0,00 35

serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatyc znych 0,17 100,00 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 34,58 5,75 6,01 52,63 0,91 0,00 0,00 * W przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy nie przyjmuje wartości. Z tego względu zaleca się prezentację tej grupy według malejącej przeciętnej miesięcznej liczby bezrobotnych, tj. /12. Zawody nadwyżkowe charakteryzują się niższym zapotrzebowaniem niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie ( bezrobocia ), relatywnie wysokim poziomem długotrwałego. oraz napływem bezrobotnych wyższym niż odpływ bezrobotnych ( Zawodami maksymalnie nadwyżkowymi są natomiast profesje, w których zarejestrowani byli bezrobotni nie było natomiast miejsc pracy (. 36

4. Analiza rynku edukacyjnego W roku 2015 r. na terenie powiatu szkoły ponadgimnazjalne ukończyło 406 osób. Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci Liceum ogólnokształcącego 295 osób- 72,66%. W tym samym czasie w ewidencji PUP pozostawało 220 bezrobotnych absolwentów z wykształceniem ponadgimnazjalnym, wśród których największą grupę stanowiły osoby po technikum. Obserwując wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) można zauważyć, że w niektórych typach szkół wynosi on ponad 100% co wskazuje, że znaczna część osób z takim typem wykształcenia kształciła się poza terenem powiatu. Absolwenci szkół z terenu powiatu najczęściej kończyli naukę w zawodzie Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci). Największy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) dotyczył natomiast Ratowników medycznych, spedytorów oraz pokrewnych. Tabela 8. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według elementarnej grupy zawodów w 2015 roku Nazwa Liczba Liczba Liczba Wskaźnik Wskaźnik elementarnej absolwentów w bezrobotnych bezrobotnych frakcji frakcji grupy roku szkolnym absolwentów* bezrobotnych bezrobotnych zawodów kończącym się w * absolwentów absolwentów roku wśród wśród sprawozdawczym absolwentów bezrobotnych (%) ogółe posiadają koniec grudnia koniec grudnia koniec grudnia koniec grudnia m cy tytuł roku roku roku roku zawodow sprawozdawcz sprawozdawcz sprawozdawcz sprawozdawcz y* ego ego ego ego Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 23 23 8 143 34,78% 5,59% 37

Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 22 22 7 31 31,82% 22,58% Kucharze 14 14 6 67 42,86% 8,96% Technicy wsparcia 12 12 2 8 16,67% 25,00% informatyczneg o i technicznego Technicy budownictwa 9 9 2 12 22,22% 16,67% Technicy rolnictwa i 8 8 4 12 50,00% 33,33% pokrewni Robotnicy budowlani robót wykończeniow ych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikow ani 8 8 1 23 12,50% 4,35% Mechanicy pojazdów samochodowyc 4 4 9 92 225,00% 9,78% 38

h Pomocniczy personel medyczny 4 4 4 5 100,00% 80,00% Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 4 4 2 11 50,00% 18,18% Technicy elektrycy 3 3 1 3 33,33% 33,33% 39

5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Na potrzeby monitoringu we wrześniu 2015 r. przeprowadzone zostało badanie lokalnych pracodawców. Badanie miało na celu diagnozę sytuacji na rynku pracy w 2015 r. oraz planowanych zmian w wielkości, a także strukturze zatrudnienia w 2016 r. Badaniem objęte zostały podmioty zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Jako operat losowania zastosowana została Baza Jednostek Statystycznych, której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór. gdzie: P - oszacowana proporcja w populacji, e - dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 10%), n - wielkość próby, N - wielkość populacji, Z - wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z= 1,96). Zgodnie z założeniami próba cechuje się reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej). Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw, zostało oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. Badanie prowadzone było metodą CATI wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego. Ostatecznie w badaniu uczestniczyło 69 pracodawców z terenu powiatu, z których 36 52, 17% stanowiły podmioty o liczbie pracujących do 9 osób. 40

Rysunek 1. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników W zależności od rodzaju prowadzonej działalności najliczniejszą grupę stanowili pracodawcy prowadzący działalność w zakresie pozostałych usług. Rysunek 2. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności 41

W 2015 r. zwiększenie zatrudnienia zadeklarowało 24,22% badanych. W tym samym czasie redukcję zatrudnienia dokonało 11,23% badanych. W analizowanym okresie większość pracodawców nie dokonała zmian w zatrudnieniu 64,55%). Rysunek 3. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku Rysunek 4. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku 42

W celu oceny sytuacji na lokalnym rynku pracy zastosowany został wskaźnik zatrudnienia netto (WZ), obliczany jako różnica udziału odpowiedzi pozytywnych i negatywnych. Wskaźnik przyjmuje wartości od -100 do 100. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Przykładowo wartość -100 uzyskiwana jest w przypadku kiedy 100% firm biorących udział w badaniu sygnalizuje w danym pytaniu redukcję poziomu zatrudnienia. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Przykładowo, wartość 100 dla indeksu zatrudnienia oznacza, że wszystkie badane przedsiębiorstwa potwierdzają wzrost liczby pracujących w badanym okresie. Dodatnia wartość indeksu (różna od 100) oznacza zatem, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. Wartość miernika równa 0 oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie lub wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. W 2015 r. wśród pracodawców zlokalizowanych na terenie powiatu wskaźnik zatrudnienia netto osiągnął wartość 12,99, co oznacza że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia był wyższy o tyle pkt. proc. od odsetka firm, które zredukowały zatrudnienie. Wskaźnik zatrudnienie netto był zróżnicowany w zależności od wielkiej grupy zawodów. Największą wartość wskaźnik ten osiągnął dla grupy wielkiej- Technicy i inny średni personel. W przypadku grupy Pracownicy biurowi, wskaźnik zatrudnienia netto przyjął wartość ujemną co oznacza, że odsetek podmiotów deklarujący przyjęcia w tej grupie był mniejszy od odsetka firm, które deklarowały zwolnienia w tej grupie zawodów. 43

Rysunek 5. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku Zgodnie z deklaracjami pracodawców w 2015 r. najczęściej zatrudniono: Kierowca samochodu ciężarowego- wymagane doświadczenie zawodowe. Kierowca samochodu dostawczego- wymagane sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Księgowy wymagany wyuczony zawód Kucharz wymagane planowanie i organizacja pracy własnej Nauczyciel chemii wymagany wyuczony zawód Prasowaczka ręczna wymagane doświadczenie zawodowe Sprzedawca wymagane doświadczenie zawodowe Sprzątaczka biurowa wymagane planowanie i organizacja pracy własnej 44

Szwaczka ręczna wymagane doświadczenie zawodowe Technik prac biurowych wymagana umiejętność obsługi komputera i wykorzystanie Internetu Ogółem (bez względu na zawód) wymagane planowanie i organizacja pracy własnej. W większości wymienionych zawodów pracodawcy wysoko ocenili przygotowanie kandydatów do pracy w zawodzie. Najsłabiej ocenione zostało przygotowanie osób z zawodem Technik prac biurowych. W 2015 r. problemy z pozyskaniem nowych pracowników deklarowało 29,64% pracodawców. Rysunek 6. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku 45

Problemy z rekrutacją pracowników dotyczyły następujących elementarnych grup zawodów: Kierowcy samochodów ciężarowych- niewystarczająca sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych- brak współpracy zespołowej. Kucharze- brak umiejętności zarządzania ludźmi. Lekarze bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji lub ze specjalizacją I stopnia- nie wskazano konkretnie brakujących umiejętności. Ogółem (bez względu na zawód)- nie wskazano konkretnie brakujących umiejętności. Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna- brak umiejętności planowania i organizowania pracy własnej. Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych- niewystarczająca sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych- brak umiejętności planowania i organizowania pracy własnej. Piekarze, cukiernicy i pokrewni- brak umiejętności współpracy zespołowej. Pomoce kuchenne- brak umiejętności dokonywania obliczeń. Pracownicy obsługi biurowej- brak dostatecznej komunikacji ustnej. Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewniniewystarczająca sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt- brak umiejętności planowania i organizowania pracy własnej. Robotnicy wykonujący proste prace polowe- problemy z czytaniem ze zrozumienie oraz pisaniem tekstów w języku polskim. Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci)- brak umiejętności planowania i organizowania pracy własnej. Szwaczki, hafciarki i pokrewni- problemy ze współpracą zespołową. Tynkarze i pokrewni- niewystarczająca umiejętność obsługi komputera i Internetu. 46

Pracodawcy z terenu powiatu najczęściej poszukiwali nowych pracowników poprzez ogłoszenia w Powiatowych Urzędach Pracy. Popularnymi formami rekrutacji były też rekrutacje osób z polecenia znajomych, oraz osób które początkowo zostały przyjęte na staż/praktyki po czym otrzymali stanowisko pracy. Rysunek 7. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników Pracodawcy biorący udział w badaniu często korzystali z pomocy PUP w poszukiwaniu pracowników: z przeprowadzonego badania wynika, że 52,34% pracodawców zgłaszało do PUP od 76% do 100% swoich ofert. 47

Pracodawcy biorący udział w badaniu do urzędu pracy zgłaszali przede wszystkim miejsca pracy dla: Kierowców samochodu ciężarowego Szwaczki ręcznej Sprzątaczki biurowej Sprzedawcy Technika prac biurowych Opiekunki dziecięcej Piekarza Pomocniczego robotnika drogowego Asystenta rodziny Cukiernika Kierowcy samochodu dostawczego Nauczyciela / instruktora praktycznej nauki zawodu Nauczyciela chemii Nauczyciela historii i społeczeństwa w szkole podstawowej Nauczyciela języka obcego Pozostałych pracowników obsługi biurowej Tynkarza Kucharza Magazyniera Bibliotekarza 48

6. Prognoza lokalnego ryku pracy na rok 2016 Zwiększenie zatrudnienia w 2016 r. przewidywało 21,95 % badanych. Pozostali pracodawcy nie planowali zmian w zatrudnieniu. Rysunek 8. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 roku Rysunek 9. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 roku 49

Prognozowany na 2016 r. wskaźnik zatrudnienia netto osiągnął wartość dodatnią 21,95%, co oznacza że odsetek pracodawców przewidujących przyjęcia do pracy był wyższy od odsetka podmiotów przewidujących zwolnienia z pracy. Największą wartość wskaźnik ten osiągnął dla grupy wielkiej - Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. Rysunek 10. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 2016 roku Zgodnie z deklaracjami pracodawców w 2016 r. największe zapotrzebowanie będzie dotyczyć osób z zawodami: Kierowca samochodu ciężarowego - 21,60% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie planowanie i organizowanie pracy własnej, Szwaczka ręczna, 20,93% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie. Magazynier- 10,47% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie Kelner- 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim. 50

Kucharz- 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność. Operator maszyn do obróbki skrawaniem - 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie doświadczenie zawodowe. Pakowacz ręczny- 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie planowanie i organizacja pracy własnej. Palacz pieców zwykłych- 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych. Sprzedawca- 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie umiejętność wykonywania obliczeń. Technik mechanik maszyn i urządzeń - 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie doświadczenie zawodowe. Ślusarz - 3,17% planowanych przyjęć, istotną cechą będzie planowanie i organizacja pracy własnej. 51

7. Podsumowanie Analiza osób bezrobotnych w powiecie lipnowskim wykazała, że ich sytuacja na lokalnym rynku pracy jest nadal trudna. W końcu roku 2015 w powiecie lipnowskim generalnie odnotowano zmniejszenie liczby bezrobotnych w porównaniu do stanu na koniec roku 2014 o1096 osób bezrobotnych. Mimo, że wciąż zwiększa się inicjatywa w podejmowaniu działań zwiększających możliwości planowania i poszukiwania zatrudnienia, jest bardzo trudno zmienić nastawienie osób długotrwale pozostających bez pracy, gdyż wychodzą one z założenia, iż podejmowanie jakichkolwiek działań nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, czyli podjęcia pracy. Natomiast bardzo często powodem zjawiska bezrobocia wśród kobiet jest właśnie długi okres pozostawania bez pracy, najczęściej spowodowany wychowaniem dzieci i prowadzeniem gospodarstwa domowego, a co za tym idzie dezaktualizacje kwalifikacji zawodowych, braku lub niewielkie doświadczenie zawodowe. Po przeprowadzonej analizie można stwierdzić, że w przebadanym okresie wyodrębniono zawody, w których wskaźnik długotrwałego bezrobocia był najwyższy, do zawodów tych zaliczyć można między innymi Szwaczki, hafciarki i pokrewni, Pracowników ochrony osób i mienia oraz robotników wykonujących prace proste w przemyśle, którzy nie są gdzie indziej sklasyfikowani. Z kolei liczba osób bezrobotnych najwyższa jest dla grupy zawodów Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci). Największy wskaźnik dostępności ofert pracy w analizowanych okresie wyodrębniony został dla następujących elementarnych grup zawodów : Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Malarze budowlani i pokrewni Technicy mechanicy Z kolei najniższy wskaźnik dostępności ofert pracy wskazano w grupie zawodów Kierowcy samochodów ciężarowych, jak również Gospodarze budynków. 52

W odniesieniu do osób bezrobotnych, którzy nie posiadają zawodu wskazać należy, iż najliczniejsza grupa osób posiada wykształcenie gimnazjalne i poniżej. Liczba tych osób wynosi 759 i znacznie przewyższa pozostałą ilość osób pozostających bez pracy, którzy również nie posiadają zawodu, aczkolwiek posiadają inne wykształcenie np. liczbę osób, którzy posiadają wykształcenie średnie ogólnokształcące, ich liczba jest również wysoka i wynosi 249 osób. Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że na terenie powiatu w roku 2015 szkoły ponadgimnazjalne ukończyło 406 osób. Najliczniejszą grupę stanowią absolwenci Liceum ogólnokształcącego 295 osób. Najwyższy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych odnotowano dla grupy zawodów pomocniczy personel medyczny. W odniesieniu do przeprowadzonego badania kwestionariuszowego zauważyć należy, że 11,23 % przebadanych przedsiębiorstw wskazało na zmniejszenie zatrudnienia w roku 2015, a aż 24,22% określiło, że zatrudnienie zwiększyło się. Ponadto Przedsiębiorcy Ci wskazali na zwiększenie zatrudnienia w rok 2016, są to prognozy, aczkolwiek aż 21,95 % przebadanych przedsiębiorstw. wskazało, iż przewidują zwiększenie zatrudnienia w roku 2016. 53

NADWYŻKA RÓWNOWAGA DEFICYT 8. Informacja sygnalna ZAWODY DEFICYTOWE I NADWYŻKOWE w Powiat lipnowski INFORMACJA SYGNALNA 2015 R. Sekcja Zaklasyfikowanie Grupa elementarna zawód maksymalnie deficytowy Asystenci nauczycieli Kierownicy do spraw finansowych Farmaceuci bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej zawód deficytowy Operatorzy maszyn i urządzeo do obróbki drewna Agenci ubezpieczeniowi zawód zrównoważony Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Operatorzy maszyn i urządzeo do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni zawód nadwyżkowy Ręczni pakowacze i znakowacze Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeo teleinformatycznych Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni zawód maksymalnie nadwyżkowy Filozofowie, historycy i politolodzy Tapicerzy i pokrewni Operatorzy aparatury medycznej 54