Jasne nawierzchnie jako istotny czynnik znaczącego zwiększenia bezpieczeństwa kierowców i trwałości nawierzchni oraz zmniejszenia kosztów oświetlenia dróg. Doświadczenia w Europie i w Polsce REFERAT Pomiary weryfikujące stan oświetlenia drogowego dlaczego są niezbędne Autor: dr inż. Dariusz Czyżewski Politechnika Warszawska Chorzów, 16 wrzesień 2014 Wprowadzenie Właściwie zaprojektowane, a następnie zrealizowane oświetlenie powinno wywołać u użytkownika wygodę widzenia oraz stworzyć odpowiednie otoczenie świetlne Oświetlenie drogowe zapewnia zarówno komfort, jak i bezpieczeństwo 1
Znaczenie pomiarów w oświetleniu drogowym Pomiary są praktycznie jedynym obiektywnym sposobem na określenie faktycznych parametrów świetlnych na danej drodze Właściwie określone procedury weryfikacyjne, pozwalają na weryfikację projektu oświetleniowego oraz prawidłową realizację instalacji oświetleniowej Pomiary umożliwiają sprawdzenie utrzymania w czasie eksploatacji wymaganego poziomu poszczególnych parametrów oświetlenia. Pomiary fotometryczne - normalizacja Norma PN-76/E-02032 Oświetlenie dróg publicznych została wycofana ze zbioru Polskich Norm z dniem 15.03.2005 roku i zastąpiona przez przyjętą do normalizacji polskiej, na zasadzie uznania, normę europejską PN-EN 13201:2005 Oświetlenie dróg, a następnie przetłumaczona w 2007 roku. Czwarta część normy PN-EN 13201-4: 2007. Oświetlenie dróg. Część 4 - Metody pomiarów parametrów oświetlenia. określa procedury weryfikacyjne stanu oświetlenia drogowego. 2
Przypadki wykonywania pomiarów W celu porównania z danymi obliczeniowymi zalecana najwyższa dokładność W celu kontroli stanu urządzenia dopuszcza się uproszczenie siatki, ale zawsze ta sama W pozostałych przypadkach dopuszcza się wykonywanie pomiarów w sposób wyrywkowy Przypadki wykonywania pomiarów Poprzednia norma bardziej precyzyjnie określała kiedy należy wykonywać pomiary oświetlenia dróg Przed przyjęciem do eksploatacji nowych lub zmodernizowanych urządzeń oświetleniowych Okresowo w trakcie eksploatacji, w celu stwierdzenia potrzeby wykonania zabiegów konserwacyjnych 3
Pomiary w oświetleniu drogowym Warunki wykonywania pomiarów Stabilizacja strumienia świetlnego pomiary E w regularnych odstępach czasu Warunki klimatyczne umiarkowana temperatura, brak wiatru, brak wilgotności, przejrzystość atmosfery Obce światło i światło przeszkadzające Pomiary wykonywane przez jadący pojazd Pomiary w oświetleniu drogowym Pomiary niefotometryczne Dane geometryczne wysokość zawieszenia oprawy, wysięg, pochylenie, zorientowanie przestrzenne, moduł, szerokość jezdni, szerokość pasa ruchu, itp. Napięcie sieci zasilającej przed rozpoczęciem pomiarów na istotnych latarniach, kontrola w trakcie, zanotować wartość średnią i najniższą Temperatura otoczenia 1m na jezdnią co 30 min. Przyrządy pomiarowe kalibracja Przygotowanie organizacyjne pomiarów 4
Pomiary w oświetleniu drogowym Siatka pomiarowa i miejsce położenia obserwatora Norma zaleca, aby pomiary natężenia oświetlenia oraz pomiary luminancji były wykonywane w punktach obliczeniowych projektu Pomiary natężenia oświetlenia Wysokość i orientacja przestrzenna głowicy fotometrycznej Siatka pomiarowa: D 3m, d 1,5m Pomiary natężenia oświetlenia Siatka pomiarowa S D/2 D=S/N D/2 6 Wr d/2 d/2 d d d/2 5 1 2 3 4 5
Pomiary luminancji Pole pomiarowe i miejsce położenia obserwatora Pomiary luminancji 1 2 3 4 5 6 7 6
Pomiary luminancji Pomiary punktowe w punktach obliczeniowych Siatka pomiarowa 60 m S D=S/N D/2 8 9 7 WL d/2 d=wl/3 6 1 2 3 4 5 Pomiary fotometryczne - uwagi Norma Europejska zaleca przeprowadzane pomiarów w punktach obliczeniowych. Dla jezdni trzypasmowej dla każdego obserwatora po 3 punkty w poprzek oraz min. 10 wzdłuż drogi (na każdym pasie ruchu), daje to min. 270 pomiarów samej luminancji oraz min. 90 pomiarów natężenia oświetlenia. Czyli tak prosty odcinek ulicy wymusza wykonanie 360 pomiarów jednostkowy, co jest procesem bardzo czasochłonnym i pracochłonnym. Zgodnie z zaleceniami normy pomiary parametrów oświetleniowych powinny być wykonywane w punktach obliczeniowych zawartych w projekcie oświetlenia drogi. Niestety w rzeczywistości mierzy się luminancję pewnej elementarnej powierzchni 7
Komentarz własny Siatka pomiarowa i miejsce położenia obserwatora. Pole pomiarowe miernika luminancji. Miejscowe zabrudzenia powierzchni jezdni. Pomiary instalacji oświetleniowych na ulicy o znacznej długości Podsumowanie (1) Pomiary fotometryczne są jedynym obiektywnym sposobem pozwalającym określić faktyczne parametry świetlne na danej drodze. Dzięki pomiarom, można wymóc na projektantach rzetelne projekty, na wykonawcach realizację zgodną z projektem, a właścicielom umożliwić kontrolę prawidłowej konserwacji urządzeń oświetleniowych. 8
Podsumowanie (2) Reasumując pomiary oświetlenia drogowego powinny być wykonywane systematycznie, od momentu wykonania nowej (lub zmodernizowanej) instalacji oświetleniowej przez cały okres jej eksploatacji. Uzupełnienie idealna sytuacja Pomiary laboratoryjne na etapie budowy lub modernizacji drogi (określenie właściwości refleksyjnych próbki mieszanki mineralnoasfaltowej lub odwiertu pobranego z nawierzchni przygotowanych i wypiaskowanych kulkami szklanym celem odsłonięcia kruszywa) Pomiary drogowe odbiorcze określenie zgodności uzyskanych parametrów oświetleniowych z projektowanymi pomiar luminancji nawierzchni Pomiary eksploatacyjne monitoring stanu nawierzchni w regularnych odstępach czasu pomiar luminancji (natężenia oświetlenia) 9
Uzupełnienie typowa sytuacja (1) Modernizacja oświetlenia na ulicy Batorego w Ząbkach (wybrano najtańszą ofertę) Uzupełnienie typowa sytuacja (2) Widok ulicy 10
Uzupełnienie typowa sytuacja (3) Wyniki pomiarów na ul. Batorego w Ząbkach Średnia luminacja L śr = 0,21 cd/m 2 - Równomierność całkowita luminancji o = 0,41 - Równomierność wzdłużna luminancji L = 0,67 Uzupełnienie typowa sytuacja (4) Porównanie wyników pomiarów z wymaganiami normalizacyjnymi Wyniki pomiarów: L śr = 0,21 cd/m 2 ; o = 0,41; L = 0,67 - Wymagania normalizacyjne Klasa oświetlenia Luminancja jezdni przy suchej nawierzchni L śr [cd/m 2 ] (wartość najniższa) U 0 (wartość najniższa) U 1 (wartość najniższa) Przyrost wartości progowej TI [%] (wartość największa) Stosunek natężenia oświetlenia otoczenia SR (wartość najniższa) ME1 2,0 10 ME2 1,5 0,7 ME3a ME3b 1,0 0,4 0,6 0,5 ME3c 0,5 ME4a 0,6 15 0,75 ME4b 0,5 ME5 0,5 0,35 0,4 ME6 0,3-11
Uzupełnienie typowa sytuacja (5) Wnioski - pytania Dlaczego nowa instalacja oświetleniowa nie spełnia wymagań oświetleniowych żadnej klasy oświetlenia ME określonej w normie? Dlaczego władze Ząbek zdecydowały się na zainstalowanie opraw oświetleniowych, które nie spełniają praktycznie żadnych wymagań oświetleniowych? Dlaczego modernizując oświetlenie zdecydowano się na pozostawienie opraw cofniętych o prawie 5m od granicy jezdni? Dlaczego wybrano oprawę o fatalnej bryle fotometrycznej i niemożliwej do osiągniecia sprawności 200%? Uzupełnienie typowa sytuacja (6) Wnioski pytania (2) Dlaczego władze Ząbek zapłaciły za taką instalację oświetleniową??? 12
Uzupełnienie typowa sytuacja (7) Odpowiedź jest prosta Nie wykonano rzetelnych pomiarów odbiorczych (weryfikacyjnych) Jasne nawierzchnie jako istotny czynnik znaczącego zwiększenia bezpieczeństwa kierowców i trwałości nawierzchni oraz zmniejszenia kosztów oświetlenia dróg. Doświadczenia w Europie i w Polsce REFERAT Pomiary weryfikujące stan oświetlenia drogowego dlaczego są niezbędne Autor: dr inż. Dariusz Czyżewski Politechnika Warszawska Chorzów, 16 wrzesień 2014 13