PRZEGLĄD WYBRANYCH METOD OCENY BIORÓŻNORODNOŚCI

Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Hanna Kruk PRZEGLĄD WYBRANYCH METOD OCENY BIORÓŻNORODNOŚCI Hanna Kruk, dr Akademia Morska w Gdyni adres korespondencyjny: Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa ul. Morska 87, 81-225 Gdynia e-mail: h.kruk@wpit.am.gdynia.pl REVIEW OF CHOSEN BIODIVERSITY ASSESSMENT METHODS SUMMARY: Biodiversity is usually discussed on three levels: of genetics, of species and ecosystems. Biodiversity may be evaluated as an economic, biological, ethical or social good as well. One of main principles of the sustainable development is preserving biodiversity. To achieve this goal, biodiversity monitoring, evaluation and its protection are crucial. Biodiversity is not easy to assess in spite of many attempts. Usually the presence of chosen species, ecosystems (forest, field, water etc.), landscapes (in the case of regions) or protected areas including Natura 2000 (at national level) are used as indicators of biodiversity. According to the Eurostat, biodiversity is assessed by bioindicators such as: chosen birds, fish species and protected areas. Some other methods of biodiversity assessment are also used, from local level (biological site, like forests) to global one (for example indicators used by WWF). These methods are mainly qualitative, but some authors try to estimate costs of biodiversity loss or preservation. The main aim of the paper is an attempt to present chosen indicator methods and measures of biodiversity assessment (at different levels). KEY WORDS: biodiversity, assessment, bioindicators, sustainable development

Problemy teoretyczne i metodyczne 45 Wstęp Różnorodność biologiczna Convention on Biological Diversity United Nations Environment Program Ocena biorónorodnoci jako jeden z wanych czynników ekorozwoju

46 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 sensu stricte Biodiversity measures based on species-level dissimilarities: a methodology for assessment Koncepcje biorónorodnoci ich wymiary i miary w wietle literatury Biologiczne podstawy ochrony przyrody Poradnik lokalnej ochrony przyrody

Problemy teoretyczne i metodyczne 47 Rysunek 1 Podstawowe poziomy organizacji życia a miary bioróżnorodności DUA RÓNORODNO PRZYRODNICZA MAA RÓNORODNO PRZYRODNICZA Due wewntrzpopulacyjne zrónicowanie genetyczne Rónorodno genetyczna (zmienno alleli w puli genowej, wymiana genów, dynamika genomu, mutacje) Mae wewntrzpopulacyjne zrónicowanie genetyczne Due bogactwo gatunkowe i znaczna równomierno rozmieszczenia osobników Rónorodno gatunkowa (rónorodno, bogactwo gatunkowe) + równocenno Mae bogactwo gatunkowe i znaczna nierównomierno rozmieszczenia osobników Dua rozmaito ekosystemów, szeroki zasig rozmieszczenia gatunków, zbiorowisk Rónorodno ekosystemowa Równomierno biogeograficzna (rozmaito ekosystemów, rozlego zasigu gatunków, zbiorowisk) Maa rozmaito ekosystemów, wski zasig rozmieszczenia gatunków, zbiorowisk Źródło: J. Sienkiewicz, op. cit., s. 9. Ekologia rolin

48 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 sensu stricte Sustainability accounting a brief history and conceptual framework A new method to estimate species and biodiversity intactness using empirically derived reference conditions Ochrona przyrody

Problemy teoretyczne i metodyczne 49 Podstawowe założenia pomiaru bioróżnorodności Floristic Quality Assessment time-zero Biodiversity measures based on species-level dissimilarities: a methodology for assessment Biologiczne podstawy ochrony przyrody

50 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Wybrane metody oceny bioróżnorodności na poziomie gatunków i fitocenoz Remote sensing for conservation monitoring: Assessing protected areas, habitat extent, habitat condition, species diversity and threats

Problemy teoretyczne i metodyczne 51 Tabela 1 Wybrane miary różnorodności gatunkowej Wskaźnik Wzór Legenda D p i D pi dr 1 S S d N N S S R N N H E H, J D H pipi H E p i i n i N H N i i N n N Źródło: opracowanie własne na podstawie: K. Falińska, op. cit., s. 273; J. Sienkiewicz, op. cit., s. 18-20; A. Urbisz, op. cit., s. 92. H S C D N i N nn NN S log ln

52 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Floristic Quality Assessment Coeficient of Conservatism Ocena rodowiska przyrodniczego na podstawie szaty rolinnejocena i wycena zasobów przyrodniczych Floristic quality assessment of one natural and three restored wetland complexes in North Dakota, USA,

Problemy teoretyczne i metodyczne 53 Wartość Tabela 2 Przypisywanie współczynników konserwatyzmu Opis Źródło: www.bhwp.org [25-11-2013]. Native Mean Coeficient Floristic Quality Index N FQI NMC N

54 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 S 1 A P AP A S I N A N Plant Stewardship Index PSI TMC N TMCTotal Mean CN + I N I Plant Stewardship Index

Problemy teoretyczne i metodyczne 55 biodiversity intactness The signiicance of habitats as indicators of biodiverisity and their links to species

56 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Tabela 3 Szacowanie nienaruszalności różnorodności biologicznej etapy badania Lp Badanie Wskaźnik occurance index abundance index species intactness biodiversity intacntess Źródło: S.E. Nielsen i in., op. cit., s. 405-406. OI O U i i i OiLi OI i L i OI i i O i i U i i L i i Ai Ei AI i ei AI i i A i i E i i SI i i OI i i AI i i BI R SIi SI i R

Problemy teoretyczne i metodyczne 57 Wybrane metody oceny bioróżnorodności na poziomie krajowym, międzynarodowym i globalnym weighted species enrichment n kij t i ij WSE n k i ij k ij ij t ij ij. An enviroonmental domain classiication of Canada using earth observation data for biodiversity assessment Measuring biodiversity performance: A conditional eficiency measurement approach

58 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 European Environment Agency Kryteria waloryzacji Obszarów Specjalnej OchronyEkologiczna sie Natura 2000. Problem czy szansa Monitoring ptaków lgowych. Poradnik metodyczny dotyczcy gatunków chronionych dyrektow ptasi Wdraanie koncepcji sieci Natura 2000 w Polsce w latach 2001 2003 Instrukcja wypeniania Standardowego Formularza Danych obszaru Natura 2000. Wersja 2012.1 Instrukcja wypeniania... O kryteriach typowania Specjalnych Obszarów OchronyEkologiczna sie Natura 2000. Problem czy szansa

Problemy teoretyczne i metodyczne 59 Tabela 4 Wskaźniki dotyczące statusu składowych bioróżnorodności oraz trendów ich zmian Główny wskaźnik Źródło: Streamlining European biodiversity indicators 2020..., s. 14. Wskaźniki specyficzne The Streamlining European Biodiversity Indicators Streamlining European biodiversity indicators 2020: Building a future on lessons learnt from SEBI 2010 process

60 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Living Planet Index Living Planet Index Streamlining European biodiversity indicators 2020: Building a future on lessons learnt from SEBI 2010 process Living Planet Report 2012. Biodiversity, biocapacity and better choices

Problemy teoretyczne i metodyczne 61 The European Topic Centre on Biodiversity, Global Biodiversity Information Facility Group on Earth Observation Biodiversity Observation Natwork Willingness to Pay Willingness to Accept per capita sensu stricte Biodiversity observation from local to global Metoda deklarowanych preferencji na tle metod analizy i wyceny wartoci ekologicznychocena i wycena zasobów

62 Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Podsumowanie