Komentarz do przepisów o nadp acie. Przepisy o nadp acie s najbardziej kazuistyczn, skomplikowan i najmniej czyteln cz ci Ordynacji podatkowej. Dlatego wymagaj uproszczenia. Nale y je te dostosowa do konwencji powstawania i wymiaru zobowi za podatkowych. Nie dokonujemy jednak tak daleko id cej i radykalnej zmiany aby wkomponowa je w powstawanie, wymiar i wykonywanie stosunku podatkowoprawnego. Nale a oby bowiem wówczas przepisy o nadp acie zamie ci cz ciowo w wymiarze a cz ciowo w wykonywaniu zobowi za. Dlatego rozdzia o nadp acie pozostaje jako pewna ca o. Radykalnie zmienia si jednak definicja nadp aty, poj cie jej powstawania i zasady rz dz ce zwrotem i odsetkami. Nadp ata powstaje poprzez wadliwy wymiar albo przez wp at wy sz ni powinna nast pi. I do tego nawi zuj poj cia nadwymiaru i nadp acenia cho trzeba tak e wyró ni nadp at derogacyjn, która jest nast pstwem orzeczenia TK albo ETS. Ilustracj powstawania nadp aty jest poni sza tabela. Punktami odniesienia dla nich jest obowi zek i zobowi zanie podatkowe co ilustruje po o ona pod tabel grafika. Za bezwzgl dnie konieczne uzna nale a o zmian dotychczasowego art. 77. Analiza przepisu art. 77 wykazuje, e przepis mo na radykalnie upro ci. Przyczyn jego z o ono ci jest bowiem nieuzasadnione ró nicowanie terminów i brak uniwersalnego terminu na oznaczenie poj cia nadp aty. Ró nicowanie terminów jest z jednej strony oszcz dzaniem np. 14 dni na terminie zwrotu nadp aty z powodów fiskalnych z jednej strony ale powoduje to nadmiernie kazuistyczn i nieczyteln regulacj. Jeden termin dla ró nych punktów odniesienia (decyzji, wniosku, deklaracji) radykalnie upraszcza regulacj bez ksi gowego podej cia czternastodniowej ró nicy w obowi zku zwrotu. Ustawodawca oszcz dza w nieuzasadniony sposób kosztem podatnika kszta tuj c oprocentowanie nadp aty i znowu komplikuj c przepisy. Dlatego przyj to proste zasady przypisuj c obowi zek naliczania odsetek od momentu powstania nadp aty gdy przyczyn by o dzia anie organu podatkowego a moment ujawnienia, co do zasady, w pozosta ych przypadkach. Powy sze proste zasady musz obj wszystkie przypadki nadp aty. Art. 248 1. Nadp ata mo e by nadwymiarem, nadp aceniem albo nadp at konstytucyjn.
2. Nadwy ka powstaje gdy podatnika dokona wp aty przewy szaj cej wymiar zobowi zania lub obowi zku podatkowego. 3. Nadp aceniem jest wp ata dokonana bez powstania obowi zku podatkowego. 4. Nadp ata konstytucyjna zachodzi wtedy, gdy Trybuna Konstytucyjny uchyla przepisy o stosunku podatkowoprawnym. Art. 249 1. Nadp ata powstaje, z zastrze eniem 2, z dniem: 1) zap aty przez podatnika podatku; 2) pobrania lub zap aty przez p atnika albo inkasenta; 3) zap aty przez osob trzeci lub spadkobierc nale no ci wynikaj cej z decyzji o odpowiedzialno ci podatkowej lub decyzji wymiarowej; 2. Je eli podatnik ma obowi zek dokonywania wp at cz stkowych na poczet zobowi zania, nadp ata powstaje z dniem z o enia: 1) zeznania rocznego - dla podatników podatku dochodowego; 2) deklaracji podatku akcyzowego - dla podatników podatku akcyzowego; 3) deklaracji o wp atach z zysku za rok obrotowy - dla jednoosobowych spó ek Skarbu Pa stwa i przedsi biorstw pa stwowych, 4) deklaracji kwartalnej dla podatku od towarów i us ug dla podatników podatku od towarów i us ug. Art. 250 1. Wysoko nadp aty konstytucyjnej okre la si we wniosku o jej zwrot sk adaj c równocze nie skorygowan deklaracj, je eli podatnik: 1) z o y jedn z deklaracji, o których mowa w art. 249 2, lub inn deklaracj, z której wynika wysoko zobowi zania podatkowego, 2) zosta rozliczony przez p atnika. 2. Je eli podatnik nie by obowi zany do sk adania deklaracji, 1 stosuje si odpowiednio. Art. 251 W przypadkach niewymienionych w art. 249 2 i art. 250 wysoko nadp aty okre la organ podatkowy z urz du albo na wniosek. Art. 252
Art. 75 1. Do wniosku o stwierdzenie nadp aty za cza si deklaracj zawieraj c jej wysoko. 2. Je eli prawid owo skorygowanego zeznania (deklaracji) nie budzi w tpliwo ci, organ podatkowy zwraca nadp at bez wydania decyzji stwierdzaj cej nadp at. 3. Je eli zwrotu nadp aty w trybie, o którym mowa w 2, dokonano nienale nie lub w wysoko ci wy szej od nale nej, od kwoty nadp aty podlegaj cej zwrotowi nie nalicza si odsetek za zw ok. W tym zakresie nie wszczyna si post powania w sprawach o przest pstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. 4. Zwrotu nadp aty osobom, które by y wspólnikami spó ki cywilnej w chwili rozwi zania spó ki, dokonuje si w proporcjach wynikaj cych z prawa do udzia u w zysku okre lonego w umowie spó ki. Je eli z do czonej umowy nie wynikaj te udzia y w zysku, przyjmuje si, e prawa do udzia u w zysku s równe. 5. Przepisów 2 nie stosuje si, je eli ustawy podatkowe przewiduj inny tryb zwrotu podatku. 6. Minister w a ciwy do spraw finansów publicznych okre li, w drodze rozporz dzenia, w a ciwo miejscow organów podatkowych w sprawach, o których mowa w 1, uwzgl dniaj c w szczególno ci rodzaj podatku i przypadki poboru podatku przez p atnika. Art. 253 Art. 76 1. Nadp aty wraz z ich oprocentowaniem podlegaj zaliczeniu z urz du na poczet zaleg o ci podatkowych wraz z odsetkami za zw ok, odsetek za zw ok okre lonych w decyzji, o której mowa w art. 173, oraz bie cych zobowi za podatkowych, a w razie ich braku podlegaj zwrotowi z urz du, chyba e podatnik z o y wniosek o zaliczenie nadp aty w ca o ci lub w cz ci na poczet przysz ych zobowi za podatkowych, z zastrze eniem 2. 2. Nadp aty, których wysoko nie przekracza wysoko ci kosztów upomnienia w post powaniu egzekucyjnym, podlegaj z urz du zaliczeniu na poczet zaleg o ci podatkowych wraz z odsetkami za zw ok, odsetek za zw ok okre lonych w decyzji, o której mowa w art. 173, oraz bie cych zobowi za podatkowych, a w razie ich braku - na poczet przysz ych zobowi za podatkowych, chyba e podatnik wyst pi o ich zwrot. 3. Przepisy 1 i 2 stosuje si odpowiednio do zaliczania nadp aty lub nadp acenia p atnika lub inkasenta na poczet jego zaleg o ci podatkowych, bie cych zobowi za podatkowych lub zobowi za powsta ych w zwi zku z wykonywaniem obowi zków p atnika lub inkasenta. 4. Przepisy 1 i 2 stosuje si odpowiednio do osób, które by y wspólnikami spó ki
cywilnej w chwili rozwi zania spó ki. Art. 254 Art. 76a 1. W sprawach zaliczenia nadp aty na poczet zaleg ych oraz bie cych zobowi za podatkowych wydaje si postanowienie, na które s u y za alenie. W przypadku zaliczenia nadp aty na poczet zaleg o ci podatkowych przepisy art. 175 2 i art. 218 1 stosuje si odpowiednio. 2. Zaliczenie nadp aty na poczet zaleg o ci podatkowych nast puje z dniem powstania nadp aty. Art. 255 Art. 76b 1. Przepisy art. 253, art. 254, art. 258 i art. 265 stosuje si odpowiednio do zwrotu podatku. Zaliczenie, o którym mowa w art. 254 2, nast puje z dniem z o enia deklaracji wykazuj cej zwrot podatku. 2. W przypadku z o enia przez podatnika upowa nienia organu podatkowego na podstawie przepisów o podatku od towarów i us ug, zwrot podatku wraz z oprocentowaniem mo e by przekazany, w ca o ci lub w cz ci, na wskazany rachunek banku lub spó dzielczej kasy oszcz dno ciowo-kredytowej, jako zabezpieczenie kredytu udzielanego przez ten bank lub przez t kas, je eli w dniu z o enia deklaracji wykazuj cej zwrot podatku, w stosunku do podatnika nie jest prowadzone post powanie maj ce na celu ustalenie lub okre lenie wysoko ci zobowi za podatkowych. 3. Przekazanie zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem bankowi lub spó dzielczej kasie oszcz dno ciowo-kredytowej traktuje si na równi z przekazaniem zwrotu na rachunek podatnika. 4. Przekazanie bankowi lub spó dzielczej kasie oszcz dno ciowo-kredytowej zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem ma pierwsze stwo przed: 1) zaliczeniem tego zwrotu na poczet zaleg o ci podatkowych i bie cych zobowi za podatkowych ujawnionych po z o eniu deklaracji wykazuj cej zwrot podatku; 2) realizacj zaj cia wierzytelno ci z tytu u zwrotu podatku w post powaniu egzekucyjnym, otrzymanego przez organ podatkowy po dniu z o enia deklaracji wykazuj cej zwrot. Art. 256 Art. 76c. 1 Nadwymiar wynikaj cy z zaliczek na podatek podlega zwrotowi po zako czeniu okresu, za który rozlicza si podatek. Je eli jednak nadwymiar wynika z decyzji
stwierdzaj cej nadp at, zwrot nadp aty nast puje w terminie 30 dni od dnia wydania tej decyzji. Art. 77a. 2 Organ podatkowy mo e, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych jego wa nym interesem, dokona zwrotu nadwy ki wp aconych kwot zaliczek na podatek dochodowy. Art. 257 Art. 77 1. Nadp ata podlega zwrotowi w terminie: 1) 30 dni od dnia jej ujawnienia w decyzji, wydania orzeczenia s du skutkuj cego przywróceniem do obrotu prawnego samowymiaru, z o enia wniosku o zwrot nadp aty konstytucyjnej, 2) 2 miesi cy od dnia ujawnienia nadwymiaru w z o onym zeznaniu lub deklaracji rocznej dla zobowi za powstaj cych w skali roku podatkowego (zasada roczno ci podatku), 3) 30 dni od dnia z o enia deklaracji kwartalnej, je eli podatnik rozlicza si kwartalnie a nie obowi zuje zasada roczno ci podatku, 4) 10 dni od dnia z o enia deklaracji miesi cznej, je eli podatnik ma obowi zek rozliczania si miesi cznie, a nie obowi zuje zasada roczno ci podatku. Art. 258 Art. 77b 1. Zwrot nadp aty nast puje: 1) na wskazany rachunek bankowy podatnika, p atnika lub inkasenta obowi zanego do posiadania rachunku bankowego, 2) w gotówce, je eli podatnik, p atnik lub inkasent nie s obowi zani do posiadania rachunku bankowego, chyba e za daj zwrotu nadp aty na rachunek bankowy. 2. Za dzie zwrotu nadp acenia uwa a si dzie : 1) obci enia rachunku bankowego organu podatkowego na podstawie polecenia przelewu, 2) nadania przekazu pocztowego, 3) wyp acenia kwoty nadp aty przez organ podatkowy lub postawienia nadp aty do dyspozycji podatnika w kasie. 3. Nadp acenie, której wysoko nie przekracza kosztów upomnienia w post powaniu egzekucyjnym, podlega zwrotowi wy cznie w kasie. 4. Nadp ata zwracana przekazem pocztowym jest pomniejszana o koszty jej zwrotu. 5. Przepisy 1-4 stosuje si odpowiednio do osób, które by y wspólnikami spó ki cywilnej w chwili rozwi zania spó ki.
Art. 259 Art. 77c. 1. Nadp ata lub nadp acenie wynikaj ce z korekty zeznania w podatku dochodowym od osób fizycznych jest pomniejszana o kwot odpowiadaj c nadwy ce kwoty przekazanej na rzecz organizacji po ytku publicznego zgodnie z wnioskiem podatnika, o którym mowa w odr bnych przepisach, ponad zaokr glon do pe nych dziesi tek groszy w dó kwot 1% podatku nale nego wynikaj cego z tej korekty. 2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do nadp at wynikaj cych z decyzji. Art. 260 Art. 78. 1. Nadp aty podlegaj oprocentowaniu w wysoko ci równej wysoko ci odsetek za zw ok pobieranych od zaleg o ci podatkowych, z zastrze eniem 2. 2. Nadp aty, o których mowa w art. 253 2, nie podlegaj oprocentowaniu. Art. 261 1. Oprocentowanie nadwymiaru wynikaj cego z decyzji przys uguje od dnia powstania nadp aty. 2. Oprocentowanie nadwymiaru wynikaj cego z deklaracji przys uguje od dnia ujawnienia nadp aty deklaracj lub decyzj. Je eli do powstania nadp aty przyczyni si organ podatkowy oprocentowania przys uguje od dnia powstania nadp aty. 3. Oprocentowanie nadp aty konstytucyjnej przys uguje od dnia z o enia wniosku o zwrot nadp aty. 4. Oprocentowanie z tytu u nadp aty przys uguje do dnia zwrotu nadp aty lub zaliczenia jej na poczet zaleg ych lub bie cych zobowi za podatkowych. Art. 262 Art. 78a. Je eli kwota dokonanego zwrotu podatku nie pokrywa kwoty nadp aty wraz z jej oprocentowaniem, zwrócon kwot zalicza si proporcjonalnie na poczet kwoty nadp aty oraz kwoty jej oprocentowania w takim stosunku, w jakim w dniu zwrotu pozostaje kwota nadp aty do kwoty oprocentowania. Art. 263 Je eli wp ata dotyczy a zaleg o ci podatkowej, na równi z nadp at traktuje si tak e cz wp aty, która zosta a zaliczona na poczet odsetek za zw ok. Art. 264 Art. 79. 1. Post powanie w sprawie stwierdzenia nadp aty nie mo e zosta wszcz te w czasie trwania post powania podatkowego lub kontroli podatkowej oraz w okresie mi dzy
zako czeniem kontroli a wszcz ciem post powania - w zakresie zobowi za podatkowych, których dotyczy post powanie lub kontrola. 2. Prawo do z o enia wniosku o stwierdzenie nadp aty wygasa po up ywie terminu przedawnienia zobowi zania podatkowego. 3. Przepisu 2 nie stosuje si, je eli ustawy podatkowe przewiduj inny tryb zwrotu podatku. Art. 265 Art. 80. 1. Prawo do zwrotu nadp aty podatku wygasa po up ywie 5 lat, licz c od ko ca roku kalendarzowego, w którym up yn termin jej zwrotu. 2. Po up ywie terminu okre lonego w 1 wygasa równie prawo do z o enia wniosku o zaliczenie nadp aty na poczet przysz ych zobowi za podatkowych oraz mo liwo zaliczenia nadp aty na poczet zaleg ych oraz bie cych zobowi za podatkowych. 3. Z o enie wniosku o stwierdzenie nadp aty, zwrot nadp aty lub zaliczenie jej na poczet przysz ych zobowi za podatkowych przerywa bieg terminu do zwrotu nadp aty. Zmiany w pozosta ych przepisach w zwi zku ze zmian rozdzia u: Art. 120 Art. 81. 1. Je eli odr bne przepisy nie stanowi inaczej, podatnicy, p atnicy i inkasenci mog skorygowa uprzednio z o on deklaracj (autokorekta). 2. Osoba, która by a wspólnikiem spó ki cywilnej w chwili rozwi zania spó ki, mo e skorygowa uprzednio z o on deklaracj w zakresie wskazanym w art. 252 4. 3. Skorygowanie deklaracji nast puje przez z o enie koryguj cej deklaracji wraz z do czonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Art. 167 Art. 48. 1. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych wa nym interesem podatnika lub interesem publicznym mo e odracza terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, z wyj tkiem terminów okre lonych w art. 131-133, art. 139-140, art. 246, art. 257, art. 264 2, art. 265 1, art. 443 3 i 4 i art. 444 1. 2. Przepisy 1 stosuje si odpowiednio do terminów dotycz cych p atników lub inkasentów.
3. Minister w a ciwy do spraw finansów publicznych okre li, w drodze rozporz dzenia, w a ciwo rzeczow organów podatkowych w sprawach, o których mowa w 1, uwzgl dniaj c w a ciwo organów w zakresie czynno ci, dla których przewidziane s terminy, oraz termin udzielanego odroczenia. Art. 169 Art. 50. Minister w a ciwy do spraw finansów publicznych mo e, w drodze rozporz dzenia, przed u a terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego z wyj tkiem terminów okre lonych w art. 131-133, art. 139-140, art. 246, art. 257, art. 264 2, art. 265 1, art. 443 3 i 4 i art. 449 1, okre laj c grupy podatników, którym przed u ono terminy, rodzaje czynno ci, których termin wykonania zosta przed u ony, oraz dzie up ywu przed u onego terminu. Art. 171 Art. 52. 1. Na równi z zaleg o ci podatkow traktuje si tak e: 1) nadp at, je eli w zeznaniu lub w deklaracji, o których mowa w art. 249 2, zosta a wykazana nienale nie lub w wysoko ci wy szej od nale nej, a organ podatkowy dokona jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaleg o ci podatkowych b d bie cych lub przysz ych zobowi za podatkowych; 2) zwrot podatku, je eli podatnik otrzyma go nienale nie lub w wysoko ci wy szej od nale nej lub zosta on zaliczony na poczet zaleg o ci podatkowej albo bie cych lub przysz ych zobowi za podatkowych, chyba e podatnik wyka e, e nie nast pi o to z jego winy; 3) wynagrodzenie p atników lub inkasentów pobrane nienale nie lub w wysoko ci wy szej od nale nej; 4) oprocentowanie nienale nej nadp aty b d zwrotu podatku zwrócone lub zaliczone na poczet zaleg ych, bie cych lub przysz ych zobowi za podatkowych. 2. Przepis 1 pkt 2 stosuje si odpowiednio wobec: 1) by ego wspólnika spó ki niemaj cej osobowo ci prawnej; 2) osoby fizycznej, która zaprzesta a wykonywania dzia alno ci gospodarczej - w zakresie zwrotu podatku dokonanego im po rozwi zaniu spó ki w przypadku, o którym mowa w pkt 1, lub po zako czeniu dzia alno ci gospodarczej w przypadku, o którym mowa w
pkt 2, na zasadach okre lonych w odr bnych przepisach. 3. Przepisów 1 pkt 1 i 2 nie stosuje si, je eli zwrot nadp aty lub zwrot podatku zosta dokonany w trybie przewidzianym w art. 122. Art. 172 Art. 53. 1. Od zaleg o ci podatkowych, z zastrze eniem art. 174, naliczane s odsetki za zw ok. 2. Przepis 1 stosuje si równie do nale no ci, o których mowa w art. 171 1, oraz do nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, w cz ci przekraczaj cej wysoko podatku nale nego za rok podatkowy. 3. Odsetki za zw ok nalicza podatnik, p atnik, inkasent, nast pca prawny lub osoba trzecia odpowiadaj ca za zaleg o ci podatkowe, z zastrze eniem art. 173, art. 184, art. 218 4, art. 223 7 i art. 254 1. 4. Odsetki za zw ok naliczane s od dnia nast puj cego po dniu up ywu terminu p atno ci podatku lub terminu, w którym p atnik lub inkasent by obowi zany dokona wp aty podatku na rachunek organu podatkowego. 5. W przypadkach, o których mowa w art. 171 1, odsetki za zw ok naliczane s odpowiednio od dnia: 1) zwrotu nadp aty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaleg o ci podatkowych lub na poczet bie cych lub przysz ych zobowi za podatkowych; 2) pobrania wynagrodzenia.