Program profilaktyki raka prostaty. I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu: Badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia raka stercza są równie waŝną metodą kontroli choroby, jak profilaktyka i udoskonalenie diagnostycznych i terapeutycznych procedur klinicznych. Perspektywy pierwotnej prewencji są ograniczone, a większość pacjentów prezentujących objawy kliniczne nie rokuje całkowitego wyleczenia. Dostępne dane pozwalają mieć nadzieję, Ŝe badania przesiewowe przyczynią się do zmniejszenia umieralności z powodu raka prostaty. Rak gruczołu krokowego stanowi 5,4% wszystkich nowotworów złośliwych u męŝczyzn w Polsce i zajmuje trzecie miejsce pod względem częstości zachorowań po raku płuca i Ŝołądka. Obserwowana jest tendencja do wzrostu liczby zachorowań na raka stercza współczynnik zachorowalności na 100.000 mieszkańców płci męskiej w 1965 r. wynosił 5,0; w 1975 r. 8,1; w 1989 r. 10,9; w 1991 r. 12,2; w 1999 r. 17,5 męŝczyzn. Podobnie, jak w przypadku wzrostu częstości zachorowań obserwowany jest wzrost liczby zgonów z powodu raka stercza standaryzowany współczynnik umieralności w 1963 r. wynosił 6,4; w 1975 r. 8,2; w 1989 r. 9,7; w 1991 r. 10,1; w 1999 r. 12, pomimo rozwoju i doskonalenia metod terapeutycznych. Częstość zachorowań wzrasta wyraźnie wraz z wiekiem, co jest powodem zwiększenia ilości rozpoznań u męŝczyzn powyŝej 50 roku Ŝycia. Wzrost liczby nowo rejestrowanych zachorowań w pewnej mierze moŝe być tłumaczony wydłuŝeniem średniego czasu Ŝycia męŝczyzn, doskonaleniem metod rejestracji przypadków zachorowań jak równieŝ postępem, zwłaszcza w okresie ostatnich 20 lat, w zakresie metod diagnostycznych. Rak gruczołu krokowego we wczesnym okresie rozwoju przebiega na ogół bezobjawowo. MoŜliwości wykrycia nowotworu stwarza w stopniu ograniczonym badanie gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę ( DRE ). Istotną wartość w wykryciu raka gruczołu krokowego ma badanie stęŝenia w surowicy krwi swoistego antygenu sterczowego ( prostate specific antigen PSA ). PodwyŜszone stęŝenie tego markera powyŝej 4 ng/ml, przy zastosowaniu wystandaryzowanych metod pomiaru stęŝenia i dodatni wynik badania palpacyjnego są wskazaniem do przeprowadzenia biopsji gruczołu krokowego pod kontrolą ultrasonografii przezodbytniczej. MoŜliwości wyleczenia raka gruczołu krokowego dotyczą tylko chorych, u których nowotwór został rozpoznany we wczesnej fazie rozwoju, tzn., gdy rak ograniczony jest do gruczołu krokowego. Radykalne leczenie raka gruczołu krokowego chirurgiczne (prostatektomia radykalna) względnie napromienianiem (brachyterapia lub radykalna radioterapia) będzie podjęta u chorych na raka ograniczonego do gruczołu. Niepokój budzi wzrastająca, pomimo rozwoju i doskonalenia metod terapeutycznych, liczba zgonów z powodu raka gruczołu krokowego. O ile w 1965 r. standaryzowany wskaźnik umieralności kształtował się na poziomie 6,4/100.000, to w 1991 r. wynosił on 10,1/100.000, a w 1999 roku 12/100.000. W Polsce raka gruczołu krokowego rozpoznaje się na ogół zbyt późno. Poprawa tej sytuacji, jak wskazują na to dotychczasowe doświadczenia szeregu wysoko rozwiniętych krajów, moŝliwa jest zasadniczo przez wprowadzenie badań przesiewowych obejmujących oznaczenia stęŝenia PSA (ewentualnie u wybranych na podstawie wyników badań Dokumenty konkursowe Strona 1 z 5
stęŝenia całkowitego PSA ) oraz badanie gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę. Istnieją liczne dowody na to, Ŝe regularne badania przesiewowe przy uŝyciu PSA umoŝliwiają wykrycie większości guzów zanim staną się one klinicznie jawne, co pozwala na wczesne radykalne leczenie i w efekcie zmniejszenie umieralności z powodu tej choroby. Jakiekolwiek działania zmierzające do upowszechnienia skriningu o zasięgu ogólnopolskim muszą być jednak poprzedzone przeprowadzeniem w wybranych regionach kraju badań u męŝczyzn w wieku 50 69 lat, którzy stanowią grupę wysokiego ryzyka zagroŝenia nowotworem i u których w przypadku rozpoznania nowotworu ewentualne wdroŝenie leczenia radykalnego moŝe przyczynić się do wydłuŝenia Ŝycia. Korzyści wynikające z badań przesiewowych w wymiarze społecznym polegają na zmniejszeniu liczby zgonów z powodu raka prostaty oraz zredukowaniu nakładów finansowych koniecznych do leczenia chorych w zaawansowanym stadium choroby. 2. Cel ogólny Programu: Głównym celem Programu jest wczesne wykrycie raka prostaty. 3. Podmioty realizujące Program: Program będzie realizowany przez publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, realizujące świadczenia specjalistyczne w zakresie urologii w Mieście Krakowie, spełniające wymagane warunki, tak zaplecza diagnostyczno-leczniczego, jak i kwalifikacji personelu medycznego. 4. Określenie populacji, do której adresowany jest Program: Populację badaną będą stanowili męŝczyźni, mieszkańcy Miasta Krakowa w wieku od 50 roku Ŝycia. 5. Szczegółowy opis sposób realizacji Programu: I Etap: osoby, które wyraziły zgodę na udział w Programie, będą miały wykonane badania diagnostyczne ( per rectum oraz PSA). Na tym etapie zostanie takŝe wypełniona ankieta, tzw. kwestionariusz IPSS oraz przeprowadzony szczegółowy wywiad epidemiologiczny o potencjalnych czynnikach ryzyka, stylu Ŝycia i sposobie odŝywania. II Etap: u pacjentów, u których stwierdzono poziom PSA całkowitego powyŝej 4 ng/ml lub patologiczną zmianę w badaniu per rectum lub oba te parametry równocześnie, będzie wykonane ultrasonograficzne badanie przezodbytnicze ( TRUS ) z sekstatową biopsą rdzeniową stercza. Wszystkie dane będą dokumentowane, a wyniki gromadzone w komputerowej bazie danych. W wyniku przeprowadzonych badań, osoby przebadane zostaną podzielone na pięć grup diagnostycznych według ustalonych wcześniej kryteriów: 1) bez zmian chorobowych ( DRE-, PSA- ); 2) łagodny rozrost stercza; 3) prawdopodobny rak prostaty (DRE+, PSA+, TRUS-, HP- ) wymagane badania i nadzór medyczny; 4) pewny rak prostaty wymagane postępowanie lecznicze ( HP+ ); Dokumenty konkursowe Strona 2 z 5
5) stany zapalne gruczołu krokowego. Program profilaktyki raka prostaty Realizacja stosownego, dalszego postępowania diagnostycznego i leczniczego, będzie następowała poza Programem. Efektem Programu będzie udostępnienie leczenia specjalistycznego oraz wdroŝenie postępowania leczniczego w przypadku wykrycia chorób stercza oraz określenie grupy ryzyka, która powinna podlegać wcześniejszej kontroli niŝ grupa osób, u których wykluczono choroby stercza. 6. Kwota przeznaczona na realizację Programu: Koszt realizacji Programu w 2011 roku wyniesie 37 840 zł Sugerowana cena realizacji Programu dla jednego pacjenta wynosi: cena wykonania Etapu I - 40 zł. brutto, cena wykonania Etapu II 450 zł. brutto. Komisja Konkursowa zastrzega sobie moŝliwość nie przyjęcia oferty do realizacji, jeŝeli ceny proponowane w ofercie za realizację poszczególnych etapów będą raŝąco odbiegać od cen sugerowanych. Zastrzega się, Ŝe kwoty jednostkowe za wykonanie poszczególnych etapów Programu nie mogą ulec zmianie w trakcie trwania umowy. Dokumenty konkursowe Strona 3 z 5
II. Szczegółowe wymagania, niezbędne do realizacji Programu, przedstawione w skali punktowej: Oferta rozpatrywana będzie w następujących obszarach, zgodnie ze skalą ocen: 1. Kwalifikacje personelu medycznego realizującego Program (skala ocen: 1 4 pkt): 1 pkt podstawowe kwalifikacje: co najmniej jeden lekarz (zatrudniony u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy 1 ), mający realizować Program, posiada specjalizację w zakresie urologii lub chirurgii ogólnej 2 pkt ponadpodstawowe kwalifikacje: co najmniej jeden lekarz (zatrudniony u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy), mający realizować Program, posiada specjalizację w zakresie urologii i co najmniej jeden lekarz (zatrudniony u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy) posiada certyfikat wydany przez Polskie Towarzystwo Radiologiczne 3 pkt wysokie kwalifikacje: co najmniej dwóch lekarzy (zatrudniony u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy), mających realizować Program, posiada specjalizację w zakresie urologii i co najmniej jeden lekarz (zatrudniony u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy) posiada certyfikat wydany przez Polskie Towarzystwo Radiologiczne 1 pkt dodatkowy: lekarze, spełniający warunki jak w pkt 1 lub 2 lub 3, a mający realizować Program (zatrudnieni u oferenta przez okres, co najmniej 3 miesięcy), posiadają doświadczenie w prowadzeniu, co najmniej jednego profilaktycznego programu zdrowotnego, przeprowadzonych po 2007 r. na zlecenie jednostki samorządu terytorialnego lub Ministra Zdrowia lub Narodowego Funduszu Zdrowia 2. Pomieszczenia, w których realizowany będzie Program oraz wyposaŝenie w wyroby medyczne (sprzęt i aparatura medyczna) (skala ocen: 1 3 pkt): 1 pkt standard podstawowy przygotowawczo-zabiegowy lub gabinet zabiegowy dopuszczone przez Państwową Inspekcję Sanitarną, pod warunkiem realizacji zatwierdzonego tzw. programu dostosowawczego 2 ponadto aparat do USG jest aparatem do ultrasonografii przezbrzusznej 2 pkt standard ponadpodstawowy przygotowawczo-zabiegowy lub gabinet zabiegowy uznane przez Państwową Inspekcję Sanitarną za dopuszczone pod względem powierzchni i spełniające w pełni warunki określone w Załączniku 1 Przez zatrudnienie rozumie się umowę cywilno-prawną (umowa zlecenie lub umowa o dzieło lub inna umowa o podobnym charakterze) lub stosunek pracy. 2 Zgodnie z przepisami Załącznika Nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz. 158). Dokumenty konkursowe Strona 4 z 5
Nr 2 do powołanego Rozporządzenia, ponadto aparat do USG jest aparatem do ultrasonografii przezbrzusznej i posiada głowicę do badania przezodbytniczego. 3 pkt standard wysoki przygotowawczo-zabiegowy lub gabinet zabiegowy uznane przez Państwową Inspekcję Sanitarną za dopuszczone pod względem powierzchni i spełniające w pełni warunki określone w Załączniku Nr 2 do powołanego Rozporządzenia, a ponadto gabinet pobierania prób do analiz o powierzchni co najmniej 6 m2, ponadto aparat do USG jest aparatem do ultrasonografii przezbrzusznej i posiada głowicę do badania przezodbytniczego. 3. Dostępność do świadczeń medycznych objętych Programem (skala ocen: 1 3 pkt): 1 pkt podstawowa dostępność: Program realizowany będzie przez 5 dni w tygodniu, w tym, co najmniej 2 dni w tygodniu nie krócej niŝ do godz. 18.00 2 pkt średnia dostępność: moŝliwość rejestracji i informacji telefonicznej, Program realizowany będzie przez 5 dni w tygodniu, w tym, co najmniej 3 dni w tygodniu nie krócej niŝ do godz. 18.00 3 pkt wysoka dostępność: moŝliwość rejestracji i informacji telefonicznej, Program realizowany będzie przez 5 dni w tygodniu, w tym, co najmniej 3 dni w tygodniu nie krócej niŝ do godz. 18.00 oraz w sobotę, przez co najmniej trzy godziny, ponadto będzie prowadzona tzw. lista rezerwowa 4.Dodatkowe punkty wymogi poŝądane (do 4 pkt): 1 pkt - odrębna linia telefoniczna: oferent zadeklaruje, Ŝe w przypadku przyjęcia jego oferty w terminie do dnia zawarcia umowy uruchomi odrębną linię telefoniczną (odrębny numer telefonu stacjonarnego), która uŝywana będzie wyłącznie dla potrzeb programu lub innych programów profilaktycznych finansowanych ze środków finansowych Miasta Krakowa. 1 pkt posiadanie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie objętym Programem 1 pkt posiadanie, co najmniej jednego certyfikatu jakości udzielanych świadczeń medycznych (w szczególności w zakresie norm ISO i/lub akredytacji CMJ) 1 pkt realizacja umowy z Urzędem Miasta Krakowa (miejski lub dzielnicowy program zdrowotny) na poziomie, co najmniej 90% jej wartości w roku 2009 w zakresie objętym Programem Maksymalna liczba punktów moŝliwych do zdobycia przez oferenta: 14 pkt. Dokumenty konkursowe Strona 5 z 5