Pomoc prawna dla przedsiębiorców Przedsiębiorcy w swojej działalności nierzadko napotykają sytuację, w której będą potrzebować pomocy wykwalifikowanego prawnika. Jak znaleźć najlepszego i z czyich usług skorzystać: radcy prawnego, adwokata czy też notariusza? W artykule postaram się udzielić odpowiedzi, czym zajmują się prawnicy i gdzie szukać najlepszych. Radcowie prawni Radcowie prawni działają na podstawie ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z tą ustawą świadczą oni pomoc prawną, co oznacza udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami. Z obszaru działalności radców prawnych wyłączone zostało natomiast występowanie w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe. Radca prawny świadczy swoje usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej w ramach prowadzonej przez siebie lub zatrudniającej go kancelarii prawnej. Przedsiębiorca może go także zatrudnić w swojej firmie na stanowisku radcy prawnego na podstawie umowy o pracę. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że pracodawca nie może zlecać radcy prawnemu wykonywania czynności wykraczających poza zakres pomocy prawnej. Polecenia pracodawcy nie mogą także dotyczyć sposobu załatwienia sprawy ani treści opinii prawnej. Radca prawny wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy ma prawo do wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż wynagrodzenie przewidziane w firmie dla stanowiska głównego specjalisty lub stanowiska równorzędnego. Ponadto ma on prawo do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej. Opłaty za czynności radców prawnych wykonujących zawód w kancelariach prawnych ustalane są w zawieranej między radcą a klientem umowie cywilnoprawnej. Opłaty za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości oraz stawki minimalne opłat za czynności radców prawnych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Bardzo istotną informacją z punktu widzenia potencjalnego klienta jest to, że radcowie prawni podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania przy świadczeniu pomocy prawnej. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia w odniesieniu do jednego zdarzenia wynosi 50 000 euro. Szczegółowo kwestię tę reguluje
rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych. Ważnym aktem regulującym wykonywanie zawodu jest Kodeks etyki radcy prawnego. Kodeks ten reguluje m.in. kwestie zachowania tajemnicy zawodowej, unikania konfliktu interesów oraz relacji z klientami, a nieprzestrzeganie jego zasad skutkuje odpowiedzialnością dyscyplinarną. Radcowie prawni i aplikanci zamieszkali na terenie danego okręgu tworzą okręgową izbę radców prawnych. Wszyscy radcowie prawni i aplikanci radcowscy zamieszkali na terenie Polski tworzą Krajową Izbę Radców Prawnych. Na stronie www.kirp.pl można znaleźć informacje na temat samorządu radcowskiego, a także dane kontaktowe wszystkich izb okręgowych oraz wyszukiwarkę radców prawnych. Wyszukiwarki takie znajdują się także, z reguły, na stronach internetowych poszczególnych izb okręgowych. Adwokaci Podstawowym aktem prawnym regulującym wykonywanie zawodu adwokata jest ustawa z 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze. Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Pomoc prawna może być świadczona osobom fizycznym, podmiotom gospodarczym oraz jednostkom organizacyjnym. Adwokaci wykonują zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim albo w spółce, której wyłącznym przedmiotem działalności jest świadczenie pomocy prawnej. W odróżnieniu od radców prawnych, adwokaci nie mogą wykonywać zawodu, jeśli są zatrudnieni na podstawie stosunku pracy. Opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem. Szczegółowo kwestię opłat za czynności adwokackie przed organami wymiaru sprawiedliwości, stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie oraz zasad ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Tak jak radcowie prawni, adwokaci podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania przy wykonywaniu czynności związanych ze świadczeniem pomocy prawnej. Szczegółowo zakres tego ubezpieczenia określa rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 50 000 euro. Adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych, a adwokaci również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Podobnie jak u radców prawnych, zasady wykonywania zawodu, zachowania tajemnicy zawodowej, informowania o swej
działalności zawodowej oraz relacji z klientami uregulowane są szczegółowo w Kodeksie etyki adwokackiej. Adwokaci i aplikanci radcowscy mający siedzibę zawodową na terenie danej izby tworzą izbę adwokacką. Organami izb są okręgowe rady adwokackie, a organem całego samorządu adwokatów w Polsce jest Naczelna Rada Adwokacka. Na stronie www.nra.pl można znaleźć informacje o samorządzie, a także dane kontaktowe wszystkich okręgowych rad adwokackich w Polsce. Na stronach internetowych poszczególnych okręgowych rad adwokackich znajdują się z reguły wyszukiwarki adwokatów z danego okręgu. Notariusze Notariusze nie świadczą pomocy prawnej tak jak opisane powyżej dwie grupy zawodowe. Są natomiast powołani do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną, czyli czynności notarialnych (np. zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które zgodnie z prawem powinno być dokonane w formie aktu notarialnego). Art. 79 ustawy - Prawo o notariacie wymienia czynności wykonywane przez notariuszy. Podstawowym aktem prawnym jest ustawa z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie. Z kolei Kodeks etyki zawodowej notariusza zawiera m.in. przepisy dotyczące wykonywania tego zawodu, a także relacji notariusza z klientem. Notariusze działają jako osoby zaufania publicznego i korzystają z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Czynności notarialne, dokonane przez notariusza zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego. Czynności notarialnych notariusz dokonuje w kancelarii notarialnej. Kilku notariuszy może prowadzić jedną kancelarię na zasadach spółki cywilnej lub partnerskiej, w takim wypadku każdy z nich dokonuje czynności notarialnych we własnym imieniu i ponosi odpowiedzialność za te czynności, których sam dokonał. Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe jednak niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności. Maksymalne stawki taksy notarialnej za czynności notarialne oraz maksymalne kwoty, o które może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnych poza kancelarią notarialną zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Z reguły maksymalna stawka taksy notarialnej zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej. Bardzo ważną informacją jest to, że jeżeli strona czynności notarialnej nie jest w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tych opłat. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osoby prawnej, która wykaże, że nie ma dostatecznych środków na ponoszenie wynagrodzenia żądanego przez notariusza. Tak jak adwokaci i radcowie prawni, notariusze podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania przy wykonywaniu czynności notarialnych. Szczegółowy zakres tego ubezpieczenia określa rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej notariuszy. Tak jak w przypadku adwokatów i radców prawnych, minimalna suma gwarancyjna
ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia wynosi równowartość w złotych 50 000 euro. Notariusze ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, z uwzględnieniem szczególnej staranności, do jakiej są obowiązani przy wykonywaniu tych czynności. Oprócz tego notariusze mogą ponosić także odpowiedzialność dyscyplinarną. Notariusze tworzą samorząd notarialny, który obejmuje izby notarialne i Krajową Radę Notarialną. Na stronie www.krn.org.pl zawarto informacje o samorządzie, dane kontaktowe poszczególnych izb notarialnych oraz wyszukiwarkę notariuszy. Doradcy prawni Od kilku lat pomoc prawna może być także świadczona przez osoby niebędące adwokatami ani radcami prawnymi. Pomoc taka jest świadczona jako działalność usługowa na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że kompetencje takich doradców nie są przez nikogo weryfikowane, nie podlegają oni także obowiązkowemu ubezpieczeniu OC (choć mogą ubezpieczać się dobrowolnie) ani sądownictwu dyscyplinarnemu. Pełnomocnicy w postępowaniu cywilnym i administracyjnym W postępowaniu cywilnym strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Ponadto pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat i radca prawny, a także rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wpisane do protokołu. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych jest obowiązkowe. W postępowaniu administracyjnym strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Podsumowanie
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Korzystanie z usług radców prawnych i adwokatów jest bezpieczniejsze ze względu na obejmujące ich obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej oraz potencjalną odpowiedzialność dyscyplinarną. Oczywiście z pomocą taką wiążą się pewne koszty. W prostszych sprawach przedsiębiorca może skorzystać z usług świadczonych przez doradcę prawnego (powinien mieć jednak świadomość braku ubezpieczenia OC i podlegania odpowiedzialności dyscyplinarnej), a nawet uczynić pełnomocnikiem w postępowaniu sądowym lub administracyjnym swojego pracownika. Artykuł został opublikownay w styczniowym Biuletynie Euro Info 2010 Justyna Kulawik Enterprise Europe Network Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości e-mail: justyna_kulawik@parp.gov.pl