ULGI W ROZLICZENIU PIT ZA 2015 R.

20.02.2016 r. 5 ULGI W ROZLICZENIU PIT ZA 2015 R. I. LIMITY ODLICZEŃ ZA 2015 R...str. 3 1. Odliczenia od dochodu... str. 3 2. Odliczenia od podatku... str. 5 II. ULGA NA DZIECI...str. 7 1. Zasady stosowania ulgi... str. 7 2. Pytania i odpowiedzi... str. 13 2.1. Ustalanie dochodu pełnoletnich dzieci... str. 13 2.2. Dochody rodziców wychowujących jedno dziecko... str. 14 2.3. Zastosowanie ryczałtu ewidencjonowanego do jednego z dzieci... str. 15 III. ULGA REHABILITACYJNA...str. 16 1. Zasady korzystania z ulgi... str. 16 2. Pytania i odpowiedzi... str. 19 2.1. Wydatki za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym... str. 19 2.2. Wydatki na używanie samochodu osobowego... str. 20 2.3. Zakup leków niezwiązanych z rodzajem niepełnosprawności... str. 21 2.4. Ulga w dwóch zeznaniach podatkowych... str. 22 IV. ULGA INTERNETOWA...str. 23 1. Zasady odliczania wydatków na internet... str. 23 2. Pytania i odpowiedzi... str. 24 2.1. Ulga internetowa u małżonków... str. 24 2.2. Odsetki za nieterminowe wpłaty za internet... str. 24 2.3. Wysokość wydatków na internet podlegająca odliczeniu... str. 25

2 V. ULGA ABOLICYJNA...str. 25 1. Zasady stosowania ulgi... str. 25 2. Pytania i odpowiedzi... str. 27 2.1. Brak zapłaty podatku za granicą... str. 27 2.2. Zapłata zaległego podatku za granicą... str. 28 VI. ULGA ODSETKOWA...str. 29 1. Korzystanie z ulgi w ramach praw nabytych... str. 29 2. Pytania i odpowiedzi... str. 33 2.1. Wynajęcie mieszkania a prawo do ulgi odsetkowej... str. 33 2.2. Odsetki od kredytu nieodliczone w zeznaniu za poprzedni rok... str. 33 VII. ULGA DLA OSZCZĘDZAJĄCYCH NA IKZE...str. 34 1. Zasady dokonywania odliczeń... str. 34 2. Pytania i odpowiedzi... str. 35 2.1. Moment odliczenia wpłaty na IKZE... str. 35 2.2. Rodzaj osiąganych dochodów a ulga na IKZE... str. 35

3 Wyjaśnienia zawarte w niniejszej publikacji dotyczą przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361; ost. zm. w Dz. U. z 2015 r. poz. 1992) zwanej dalej updof. I. LIMITY ODLICZEŃ ZA 2015 R. 1. Odliczenia od dochodu Lp. Rodzaj odliczenia Wysokość odliczenia 1 Składki określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zapłacone na własne ubezpieczenia społeczne podatnika oraz osób z nim współpracujących lub potrącone przez płatnika ze środków podatnika, oraz składki zapłacone ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obowiązującymi w innym niż Polska państwie członkowskim UE, EOG lub w Szwajcarii składki zapłacone lub potrącone przez płatnika ze środków ubezpieczonego Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a updof 2 Zwroty nienależnie pobranych świadczeń Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 5 updof 3 Wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, ponoszone przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Za wydatki takie uważa się wydatki na: a) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, świadczenia faktycznie zwrócone, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy pozostałe uregulowania: odliczenie odnosi się do świadczeń np. takich jak: wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za wykonanie świadczenia w ramach umowy zlecenia lub o dzieło, honorarium autorskie, wydatki związane ze zwrotem tych świadczeń podlegają odliczeniu jedynie wtedy, gdy zwiększały wcześniej dochód podlegający opodatkowaniu oraz nie zostały potrącone przez płatnika; jeżeli płatnik dokonał takiego potrącenia, podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia tych kwot w rozliczeniu rocznym, odliczeniu polegają świadczenia potwierdzone dowodem wpłaty (przelewem, przekazem itp.), kwota zwrotu nienależnie pobranego świadczenia przekraczająca kwotę dochodu może być odliczona od dochodu uzyskanego w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych kwota nieprzekraczająca w roku podatkowym 2.280 zł PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

4 b) utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, c) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, kwota nieprzekraczająca w roku podatkowym 2.280 zł kwota nieprzekraczająca w roku podatkowym 2.280 zł d) zakup leków, kwota stanowiąca różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł (wydatki w części przekraczającej miesięcznie kwotę 100 zł) e) pozostałe wydatki wymienione w art. 26 ust. 7a pkt 1-6, 9-11, 13 i 15 updof. Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 6 i ust. 7a updof 4 Wydatki z tytułu użytkowania sieci internet Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 6a updof 5 Wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 2b updof wydatki w wysokości faktycznie poniesionej wydatki faktycznie poniesione w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 760 zł wpłaty dokonane przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej rocznie w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1147 ze zm.); w 2015 r. limit wpłat na IKZE wynosi 4.750,80 zł 6 Darowizny przekazane na cele: a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele, w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwota stanowiąca 6% dochodu b) kultu religijnego, w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwota stanowiąca 6% dochodu c) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2014 r. poz. 332). Podstawa prawna: art. 26 ust. 1 pkt 9 updof w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o publicznej służbie krwi, nie więcej jednak niż kwota stanowiąca 6% dochodu według stanu na 1 stycznia 2015 r. ekwiwalent pieniężny za 1 litr pobranej krwi wynosi 130 zł Uwaga: łączna kwota odliczeń z tytułów określonych w pkt a, b i c nie może przekroczyć 6% dochodu. 7 Wydatki na nabycie nowych technologii Podstawa prawna: art. 26c updof do wysokości 50% kwoty wydatków poniesionych na nabycie nowej technologii, ustalonej zgodnie z art. 26c ust. 5 i 6 updof

5 8 W ramach tzw. praw nabytych spłata odsetek od: a) kredytu (pożyczki) zaciągniętego po 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2006 r. na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanych z: budową budynku mieszkalnego, wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego, b) kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu mieszkaniowego, c) każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu (pożyczki), o którym mowa w pkt a i b. Uwaga: podatnicy mogą dokonywać odliczeń odsetek od kredytu (pożyczki) mieszkaniowego, o którym mowa w pkt a oraz od kredytów (pożyczek) wymienionych w pkt b i c przez okres spłaty kredytu (pożyczki) określony umową o kredyt (pożyczkę) zawartą przed 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2027 r. odsetki zapłacone od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty: 189.000 zł dla inwestycji zakończonych w latach 2002-2007, 212.870 zł dla inwestycji zakończonych w 2008 r., 243.460 zł dla inwestycji zakończonych w 2009 r., 264.810 zł dla inwestycji zakończonych w 2010 r., 325.990 zł dla inwestycji zakończonych w latach 2011-2015 Podstawa prawna: art. 9 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 217, poz. 1588 ze zm.) 2. Odliczenia od podatku Lp. Rodzaj odliczenia Wysokość odliczenia 1 Składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych opłacone przez podatnika lub pobrane przez płatnika oraz składki zapłacone ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego obowiązującymi w innym niż Polska państwie członkowskim UE, EOG lub w Szwajcarii składki zapłacone lub potrącone przez płatnika ze środków ubezpieczonego, nie więcej jednak niż 7,75% podstawy wymiaru składki Podstawa prawna: art. 27b ust. 1 updof PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

6 2 Ulga prorodzinna przysługuje na: a) każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego podatnik w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, b) dzieci pełnoletnie, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3 updof, które pozostawały na utrzymaniu podatnika w związku z wykonywaniem przez niego obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej. Podstawa prawna: art. 27f updof 3 Ulga dla niektórych podatników osiągających dochody za granicą Podstawa prawna: art. 27g updof 4 W ramach tzw. praw nabytych składki na ubezpieczenia społeczne osoby bezrobotnej zatrudnionej przez podatnika na podstawie umowy aktywizacyjnej w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym Uwaga: podatnik zachowuje prawo do odliczania tych wydatków ponoszonych do końca obowiązywania umowy aktywizacyjnej zawartej z osobą bezrobotną przed 1 stycznia 2007 r. Nie ma podstaw do odliczenia wydatków ponoszonych w związku z przedłużeniem umowy dokonanym po 31 grudnia 2006 r. kwota w wysokości: 92,67 zł na pierwsze dziecko, 92,67 zł na drugie dziecko, 166,67 zł na trzecie dziecko, 225 zł na czwarte dziecko i odrębnie taka sama kwota na każde kolejne dziecko, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję rodziny zastępczej lub sprawował opiekę prawną kwota maksymalnego odliczenia za 2015 r. wynosi: 1.112,04 zł na pierwsze dziecko, 1.112,04 zł na drugie dziecko, 2.000,04 zł na trzecie dziecko, 2.700 zł na czwarte dziecko i odrębnie taka sama kwota na każde kolejne dziecko kwota stanowiąca różnicę między kwotą podatku obliczonego metodą proporcjonalnego odliczenia a kwotą podatku od dochodów ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1, art. 13, art. 14 updof lub z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych, obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją składki faktycznie opłacone przez podatnika, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym upłynął dwunastomiesięczny okres trwania umowy Podstawa prawna: art. 11 powołanej ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. 5 W ramach tzw. praw nabytych kwoty wpłaconych oszczędności na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym i w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową, według zasad określonych w odrębnych przepisach Uwaga: oszczędzający w kasie mogą dokonywać związanych z tym odliczeń od podatku do upływu określonego przed dniem 1 stycznia 2002 r. terminu systematycznego gromadzenia oszczędności, wynikającego z zawartej umowy o kredyt kontraktowy. 30% poniesionych wydatków, nie więcej jednak niż 11.340 zł (zgodnie z formularzem PIT/D), tj. 189.000 zł x 6% Podstawa prawna: art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 134, poz. 1509 ze zm.)

7 II. ULGA NA DZIECI 1. Zasady stosowania ulgi Uprawnieni do ulgi Warunkiem korzystania z ulgi na dzieci, tzw. ulgi prorodzinnej, jest osiągnięcie w roku podatkowym dochodów opodatkowanych według skali podatkowej. Ulga na dzieci odliczana jest od podatku. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym. Ulga przysługuje na każde: 1) małoletnie dziecko: a) wobec którego podatnik wykonywał władzę rodzicielską, b) które zamieszkiwało z podatnikiem, a podatnik w stosunku do dziecka pełnił funkcję opiekuna prawnego, c) nad którym podatnik sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, 2) pełnoletnie dziecko pozostające na utrzymaniu podatnika w związku z wykonywaniem ciążącego na podatniku obowiązku alimentacyjnego lub w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej, które: a) otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, b) nie ukończyło 25 roku życia, kontynuuje naukę w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących polski lub zagraniczny system oświaty lub szkolnictwo wyższe, oraz poza dochodami z renty rodzinnej nie uzyskało w roku podatkowym dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b updof w łącznej wysokości przekraczającej 3.089 zł. Ulga nie przysługuje w odniesieniu do dzieci, do których mają zastosowanie przepisy: 1) regulujące opodatkowanie podatkiem liniowym, 2) ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowy Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm. (z wyjątkiem przepisów dotyczących opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym przychodów z umów najmu lub innych umów o podobnym charakterze zawieranych poza działalnością gospodarczą), 3) ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. z 2014 r. poz. 511 ze zm.). Podatnicy, którzy przez cały rok podatkowy wychowywali jedno dziecko, mogą skorzystać z ulgi prorodzinnej, jeżeli ich roczne dochody opodatkowane: według skali podatkowej (art. 27 updof), podatkiem liniowym (art. 30c updof), na zasadach określonych w art. 30b updof (tj. dochody kapitałowe), pomniejszone o zapłacone (potrącone przez płatnika) w roku podatkowym składki na ubezpieczenia społeczne (krajowe i zagraniczne), nie przekroczą określonego limitu. W konsekwencji podatnicy ci skorzystają z odliczenia, o ile ich roczne dochody nie przekroczą kryterium dochodowego, wynoszącego: 112.000 zł w przypadku podatnika pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim (dochody podatnika i jego małżonka), PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

8 112.000 zł w przypadku podatnika będącego osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 updof, 56.000 zł w przypadku podatnika niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego. Natomiast rodzice wychowujący dwoje i więcej dzieci skorzystają z ulgi prorodzinnej bez względu na wysokość osiągniętych dochodów. Należy dodać, że za podatnika pozostającego przez cały rok w związku małżeńskim nie uważa się osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów lub pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Ustalenie kwoty odliczenia Kwotę odliczenia podatnicy ustalają odrębnie w odniesieniu do każdego dziecka, w stosunku do którego ulga im przysługuje. Obliczając tę kwotę podatnicy za każdy miesiąc, w którym wychowywali takie dziecko, stosują miesięczną stawkę ulgi. Wysokość stawki zależy od tego, na które kolejne dziecko ulga jest ustalana. Liczba kolejnych dzieci Miesięczna kwota ulgi Kwota ulgi za 12 miesięcy na kolejne dzieci Roczna kwota ulgi na wszystkie dzieci pierwsze dziecko 92,67 zł 1.112,04 zł 1.112,04 zł drugie dziecko 92,67 zł 1.112,04 zł trzecie dziecko 166,67 zł 2.000,04 zł na dwoje dzieci 2.224,08 zł (1.112,04 zł x 2) na troje dzieci 4.224,12 zł (2.224,08 zł + 2.000,04 zł) czwarte (i każde kolejne) dziecko 225 zł 2.700 zł na czworo dzieci 6.924,12 zł (4.224,12 zł + 2.700 zł) + 2.700 zł (na każde kolejne dziecko) W określonych okolicznościach prawo do ulgi prorodzinnej może powstać lub wygasnąć w trakcie roku podatkowego. Przykładowo, ustanie prawa do ulgi za część roku podatkowego może być konsekwencją utraty przez dziecko statusu dziecka, na które przysługuje omawiana ulga, m.in. w skutek ukończenia przez uczące się dziecko 25 roku życia. W takim przypadku odliczenie nie przysługuje za miesiące następujące po miesiącu, w którym zaistniało tego rodzaju zdarzenie. Ponadto odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko: na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, wstąpiło w związek małżeński. Szczególny przypadek związany z ustalaniem kwoty odliczenia z tytułu ulgi prorodzinnej określa art. 27f ust. 3 updof. W sytuacji gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza rodzicielska, pełniona funkcja opiekuna prawnego lub sprawowana opieka poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej, wówczas każde-

9 mu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty ulgi miesięcznej za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Odliczenie kwoty ulgi prorodzinnej przysługuje łącznie obojgu rodzicom, opiekunom prawnym lub osobom pełniącym funkcję rodziny zastępczej pozostającym w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą oni odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Uzyskanie zwrotu nieodliczonej części ulgi Podatnicy, którym zabraknie podatku do odliczenia pełnej kwoty przysługującej ulgi, mają prawo do otrzymania kwoty jej niewykorzystanej części. Jeżeli bowiem kwota przysługującego podatnikowi odliczenia jest wyższa od kwoty ulgi na dzieci odliczonej w zeznaniu, to przysługuje mu kwota stanowiąca różnicę między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym. Kwota, o której zwrot można się ubiegać, podlega ograniczeniu. Jej wysokość nie może przekraczać łącznej kwoty zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które podlegają odliczeniu (pobranych przez płatnika lub zapłaconych przez podatnika w kraju lub za granicą), pomniejszonej o składki odliczone w zeznaniu PIT-28 lub PIT-36L oraz wykazane jako odliczone w PIT-16A lub PIT-19A. Jeżeli ulga na dzieci przysługuje obojgu rodzicom, opiekunom prawnym dziecka lub rodzicom zastępczym, którzy pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, kwotę zwrotu z tytułu niewykorzystanej ulgi ogranicza ich łączna kwota składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ten sposób ustalenia kwoty zwrotu może również zastosować małżonek, który owdowiał w trakcie roku podatkowego, o ile związek małżeński, z którego pochodzą wspólne dzieci, został zawarty przed rozpoczęciem roku podatkowego. W rozliczeniu rocznym za 2015 r. podatnicy, którym nie wystarczy podatku na odzyskanie całej ulgi, wysokości przysługującego im dodatkowego wsparcia nie rozliczają już w PIT/UZ, lecz w samym zeznaniu. Dokumentowanie prawa do ulgi Z ulgi prorodzinnej podatnicy mogą skorzystać dopiero w rozliczeniu rocznym. Wówczas zeznanie PIT-36 lub PIT-37 składa się wraz z załącznikiem PIT/O, w którym wskazuje się liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Ponadto na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnicy ci muszą przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności: odpis aktu urodzenia dziecka, zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą, zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły. Ulga na dzieci w przykładach Przykład 1 Podatnik wychowuje małoletnie dziecko. Roczny dochód dziecka z wynajmu lokalu odziedziczonego po dziadkach wynosi 9.500 zł. Podatnik ma prawo do odliczenia kwoty ulgi na dziecko. PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

10 Przykład 2 Podatnik ma na utrzymaniu pełnoletnie dziecko, które ukończyło 26 lat. Źródłem dochodów dziecka jest renta socjalna. Podatnik jest uprawniony do ulgi na dziecko. Przykład 3 Podatniczka będąca wdową samotnie wychowuje 15-letniego syna. Jej dochody uzyskane ze stosunku pracy w 2015 r. wyniosły 75.000 zł. Podatniczka ma prawo do ulgi prorodzinnej, ponieważ jej dochody nie przekroczyły dopuszczalnego limitu, tj. kwoty 112.000 zł. Przykład 4 Podatniczka wychowuje dwoje dzieci. Pierwsze dziecko uczeń liceum ukończyło w 2015 r. 18 lat, natomiast drugie dziecko 10 lat. Pierwsze dziecko przez cały 2015 r. dorywczo pracowało i do chwili uzyskania pełnoletności uzyskało dochody opodatkowane według skali podatkowej w wysokości 5.000 zł, natomiast po uzyskaniu pełnoletności 3.000 zł. Podatniczka skorzysta z ulgi prorodzinnej na dwoje dzieci, gdyż dochody uzyskane przez pierwsze dziecko po uzyskaniu przez nie pełnoletności nie przekroczyły limitu wynoszącego 3.089 zł. Przykład 5 Podatnik jest ojcem 23-letniego dziecka, które w 2015 r. ukończyło naukę w szkole wyższej. Po zakończeniu nauki dziecko podjęło pracę, a jego roczne dochody opodatkowane według skali podatkowej wyniosły 5.000 zł. Podatnik nie może skorzystać z ulgi prorodzinnej, w tym również za miesiące, w których dziecko studiowało i nie pracowało, gdyż roczne dochody pełnoletniego dziecka przekroczyły limit wynoszący 3.089 zł. Przykład 6 Małżonkowie z kilkuletnim stażem w czerwcu 2015 r. zostali po raz pierwszy rodzicami. Ich łączne dochody w 2015 r. wyniosły 80.000 zł. Podatnicy mogą skorzystać z ulgi prorodzinnej, która za 2015 r. wyniesie 648,69 zł (7 m-cy x 92,67 zł). Przykład 7 Pani Anna i pan Jan w 2015 r. w lipcu zostali rodzicami, a w sierpniu zawarli związek małżeński. W 2015 r. pani Anna uzyskała dochody w wysokości 40.000 zł, a pan Jan 90.000 zł. Za 2015 r. kwota ulgi prorodzinnej wyniesie 556,02 zł (6 m-cy x 92,67 zł). Małżeństwo pani Anny i pana Jana nie trwało przez cały rok podatkowy, dlatego też ustalając prawa do ulgi należy uwzględnić limit dochodu w wysokości 56.000 zł w odniesieniu do każdego z rodziców. Tym samym z ulgi prorodzinnej może skorzystać wyłącznie pani Anna, gdyż jej roczne dochody mieszczą się w tym limicie.

11 Przykład 8 Małżonkowie pani Zofia i pan Adam w 2015 r. wychowywali 10-letniego syna. W czerwcu 2015 r. pan Adam zmarł. Roczne dochody pani Zofii wyniosły w 2015 r. 100.000 zł. Pani Zofia jako osoba samotnie wychowująca dziecko ma prawo do ulgi prorodzinnej, gdyż jej roczne dochody nie przekroczyły kwoty 112.000 zł. Ulga ta wyniesie 1.112,04 zł. Przykład 9 Małżeństwo wychowuje dwoje dzieci (22-letnią córkę i 15-letniego syna). Córka w 2015 r. ukończyła studia licencjackie, składając w październiku tego roku egzamin dyplomowy. Dziecko to nie kontynuuje nauki. W 2015 r. córka uzyskała dochody opodatkowane według skali podatkowej w wysokości 2.000 zł. Małżonkowie mają prawo do ulgi prorodzinnej na dwoje dzieci. Łączna kwota ulgi za 2015 r. wyniesie 2.038,74 zł [(10 m-cy x 92,67 zł) + (12 m-cy x 92,67 zł)]. Przykład 10 Małżonkowie wychowują dwoje małoletnich dzieci. W lipcu 2015 r. rodzina powiększyła się o kolejne dziecko. Ulga prorodzinna za 2015 r. wyniesie 3.224,10 zł [(2 dzieci x 1.112,04 zł) + (6 m-cy x 166,67 zł)]. Przykład 11 Małoletnie dziecko podatniczki będącej osobą samotną zostało 5 lipca 2015 r. oddane pod opiekę prawną dziadków, z którymi zamieszkiwało do końca roku podatkowego. Ponieważ podatniczka wykonywała w stosunku do dziecka władzę rodzicielską w okresie od 1 stycznia do 4 lipca, w rozliczeniu rocznym będzie mogła skorzystać z ulgi na dziecko w wysokości 568,38 zł, w tym: za okres od stycznia do 30 czerwca (92,67 zł x 6 m-cy) 556,02 zł, za 4 dni lipca [(92,67 zł : 30) x 4 dni] 12,36 zł. Przykład 12 W 2015 r. dochody małżeństwa pani Jolanty i pana Józefa wyniosły 150.000 zł. Małżonkowie posiadają wspólnie jedno małoletnie dziecko. Pan Józef jest również ojcem dwójki pełnoletnich dzieci z poprzedniego związku (21 i 23 lata), które studiują i nie uzyskują żadnych dochodów. Pani Jolancie nie przysługuje prawo do ulgi prorodzinnej, gdyż jest rodzicem tylko jednego dziecka i przekroczony został ustawowo określony limit dochodów przewidziany dla małżonków wychowujących jedno dziecko. Kryterium dochodowe nie ma zastosowania do pana Józefa ojca trójki dzieci. Przysługuje mu ulga prorodzinna w wysokości 4.224,12 zł, tj. na dwoje dzieci z poprzedniego związku, po 1.112,04 zł na każde z tych dzieci oraz na trzecie małoletnie dziecko z obecnego związku w kwocie 2.000,04 zł. PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

12 Przykład 13 Małżonkowie posiadają wspólnie dwoje małoletnich dzieci. W październiku 2015 r. małżonkom urodziły się bliźnięta. Za 2015 r. kwota ulgi prorodzinnej wyniesie 3.399,09 zł [(2 dzieci x 1.112,04 zł) + (3 m-ce x 166,67 zł) + (3 m-ce x 225 zł)]. Przykład 14 Podatniczka przez cały 2015 r. samotnie wychowywała dwoje dzieci. Za ten rok przysługiwała jej ulga prorodzinna w wysokości 2.224,08 zł. W złożonym zeznaniu rocznym od podatku odliczyła tylko 1.000 zł. Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła 1.224,08 zł (2.224,08 zł 1.000 zł). Podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jakie zostały zapłacone od jej dochodów wyniosły 3.521 zł. Podatniczka otrzyma z urzędu skarbowego dodatkowo całą kwotę niewykorzystanej ulgi, tj. 1.224,08 zł. Przykład 15 Podatniczka przez cały 2015 r. wychowywała troje niepełnoletnich dzieci. Łączna kwota opłaconych od jej dochodów i podlegających odliczeniu odpowiednio od dochodu i podatku składek społecznych i składek zdrowotnych wyniosła 2.520,11 zł. Za 2015 r. przysługuje jej ulga prorodzinna w kwocie 4.224,12 zł. W zeznaniu rocznym złożonym za 2015 r. odliczyła tylko 1.300 zł ulgi. Kwota nieodliczonej ulgi wyniosła 2.924,12 zł (4.224,12 zł 1.300 zł). Pomimo że kwota nieodliczonej ulgi wynosi 2.924,12 zł, podatniczka nie odzyska jej w całości, gdyż przekracza ona wysokość opłaconych składek ubezpieczeniowych wyznaczających limit możliwego odliczenia. Kwota dodatkowego wsparcia zostanie u podatniczki ograniczona do kwoty 2.520,11 zł. Przykład 16 Małżonkowie mają dwójkę uczących się dzieci 10-letniego syna i 22-letnią studiującą córkę. W 2015 r. małżonkowie uzyskali dochody opodatkowane według skali podatkowej w łącznej kwocie 130.000 zł. Dochody córki z umowy zlecenia opodatkowane na zasadach ogólnych wyniosły natomiast 3.500 zł. Rodzice nie mają prawa do ulgi prorodzinnej na córkę z uwagi na przekroczenie przez nią ustawowego limitu dochodów. Ulga ta nie przysługuje również w stosunku do syna, gdyż ustalając prawo do niej muszą uwzględnić limit rocznego dochodu przewidziany dla rodziców wychowujących w roku podatkowym jedno dziecko. Roczny dochód podatników w 2015 r. przekroczył 112.000 zł, co pozbawia ich prawa do skorzystania z ulgi na syna. Przykład 17 Małżeństwo w 2015 r. wychowywało czworo swoich małoletnich dzieci. Żona nie pracowała zawodowo, gdyż zajmowała się wychowaniem dzieci. Kwota ulgi prorodzinnej przysługującej rodzicom wynosi 6.924,12 zł (2.224,08 zł kwota ulgi

13 na dwoje dzieci + 2.000,04 zł kwota ulgi na trzecie dziecko + 2.700 zł kwota ulgi na czwarte dziecko). Małżonkowie złożyli zeznanie podatkowe wraz z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów. W zeznaniu od podatku odliczyli tylko 821 zł (tyle pozostało podatku po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne). Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła 6.103,12 zł. Podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne zapłacone od wynagrodzenia męża wyniosły 5.025 zł. W związku z tym małżonkowie z tytułu niewykorzystanej ulgi otrzymają kwotę 5.025 zł. Przykład 18 W 2015 r. pani Dorota i pan Jan byli małżeństwem. Wspólnie wychowywali troje małoletnich dzieci. Pan Jan pod koniec 2015 r. zmarł tragicznie. Przysługująca kwota ulgi na troje dzieci wynosi 4.224,12 zł. Pani Dorota złożyła zeznanie podatkowe za 2015 r., w którym odliczyła 700 zł z tytułu ulgi na dzieci. Kwota niewykorzystanej ulgi wyniosła zatem 3.524,12 zł. Pani Dorota korzystając ze szczególnej regulacji przewidywanej w przypadku śmierci jednego z małżonków, złożyła zeznanie podatkowe wraz z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów. W związku z tym do obliczenia kwoty niewykorzystanej ulgi zastosowała również podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pobrane od wynagrodzenia zmarłego męża. Łączna kwota składek małżonków wyniosła w sumie 4.589 zł. W konsekwencji pani Dorota otrzymała całą kwotę niewykorzystanej ulgi, która wyniosła 3.524,12 zł. 2. Pytania i odpowiedzi 2.1. Ustalanie dochodu pełnoletnich dzieci Moja 23-letnia studiująca córka podczas wakacji w 2015 r. uzyskiwała dochody z umowy o pracę. Czy ustalając wysokość dochodu córki uprawniającego mnie do skorzystania z ulgi prorodzinnej, powinnam przychód z jej pracy obniżyć o koszty uzyskania przychodów oraz o składki na ubezpieczenia społeczne? Przychody pełnoletniego dziecka należy pomniejszyć wyłącznie o koszty uzyskania przychodów. Jedną z przesłanek decydujących o nabyciu prawa do tzw. ulgi prorodzinnej jest wysokość dochodów osiąganych przez pełnoletnie uczące się dziecko. Stosownie do art. 6 ust. 4 pkt 3 updof, łączna wysokość uzyskanych przez takie dziecko dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b updof, z wyjątkiem renty rodzinnej, nie może przekraczać za rok podatkowy kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, czyli za 2015 r. 3.089 zł. W praktyce organów podatkowych dominuje stanowisko, że przez dochody na potrzeby tzw. ulgi prorodzinnej należy rozumieć osiągnięte przez dziecko przychody pomniejszone tylko o koszty ich uzyskania. Nie można natomiast stosować obniżek z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Takie stanowisko zaprezentowane zostało m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 czerwca 2015 r., PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

14 nr IBPBII/1/4511-299/15/BJ, czy interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 1 lipca 2015 r., nr IPTPB2/4511-178/15-4/AK. Sądy administracyjne coraz częściej jednak orzekają, że wyliczając dochód pełnoletniego dziecka niepowodujący utraty prawa do ulgi prorodzinnej, należy przyjmować dochód po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne (por. wyroki NSA z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FSK 675/13 i z 10 listopada 2015 r., sygn. akt II FSK 2163/13). Mając to na uwadze, nasze Wydawnictwo wystąpiło z pytaniem, czy Ministerstwo Finansów przewiduje zmianę swojego stanowiska w tej sprawie. Z odpowiedzi nadesłanej 23 grudnia 2015 r. wynika, że resort nie przychyli się do wykładni korzystnej dla podatników. W piśmie tym czytamy, że: Ministerstwo Finansów podtrzymuje dotychczasowe stanowisko zgodnie z którym, za dochody pełnoletniego dziecka, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć przychody pomniejszone wyłącznie o koszty uzyskania przychodów, czyli bez odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne. Odnosząc się natomiast do rozstrzygnięć sądów administracyjnych należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie nie ustabilizował się jeszcze jednomyślny kierunek orzecznictwa. Oprócz orzeczeń przywołanych w zapytaniu, w ostatnim czasie Naczelny Sąd Administracyjny podjął bowiem rozstrzygnięcie, w którym podzielił stanowisko organów podatkowych (wyrok z dnia 15 grudnia br. sygn. akt II FSK 3000/13). 2.2. Dochody rodziców wychowujących jedno dziecko Małżonkowie wychowywali w 2015 r. jedno małoletnie dziecko. Ich łączne dochody osiągnięte w Polsce i opodatkowane według skali podatkowej (pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne) nie przekroczyły 112.000 zł. Podatnik osiągnął jednak również dochody z pracy za granicą. Czy małżonkowie muszą uwzględnić te dochody w limicie dochodów warunkujących ulgę na jedno dziecko, jeżeli ma do nich zastosowanie metoda wyłączenia z progresją? Należy dodać, że uwzględnienie tych dochodów spowoduje, że łączne dochody małżonków za 2015 r. przekroczą 112.000 zł. Według organów podatkowych dochody zagraniczne, do których ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją, podatnicy muszą uwzględnić w limicie dochodów warunkujących ich prawo do ulgi na jedno dziecko. Podatnik pozostający przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i wykonujący władzę rodzicielską w stosunku do jednego małoletniego dziecka ma prawo odliczyć kwotę ulgi na to dziecko, jeżeli roczne dochody podatnika i jego małżonka nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł. W limicie tym, w myśl art. 27f ust. 2a updof, uwzględnia się łączne dochody: opodatkowane według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 updof, kapitałowe, wymienione w art. 30b updof, opodatkowane na zasadach określonych w art. 30c updof, tj. podatkiem liniowym, pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne (krajowe i zagraniczne). Organy podatkowe zwracają uwagę, że ustawodawca w celu obliczenia limitu dochodów podatników wychowujących jedno dziecko odsyła do stosowania m.in. art. 27 updof. Przepis

15 ten natomiast w ust. 8 oraz ust. 9 i 9a określa zasady opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą, odpowiednio przy zastosowaniu metody: wyłączenia z progresją, w ramach której dochody uzyskane za granicą są zwolnione od podatku w Polsce, ale należy je uwzględnić do ustalenia stopy procentowej, według której będzie obliczany podatek od dochodów krajowych, proporcjonalnego odliczenia, polegającej na tym, że podatek zapłacony za granicą w Polsce odlicza się od podatku obliczonego od łącznych (krajowych i zagranicznych) dochodów, ale tylko do wysokości podatku przypadającego na dochód uzyskany za granicą. Zdaniem organów podatkowych, mimo że dochody zagraniczne rozliczane według metody wyłączenia z progresją są w Polsce wolne od opodatkowania, to jednak wpływają lub mogą wpływać na opodatkowanie dochodów krajowych. Z tego względu należy je uwzględniać w limicie dochodów warunkujących prawo do odliczenia ulgi na dzieci. Przykładem takiego stanowiska jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 16 maja 2014 r., nr IBPBII/1/415-146/14/BD, w której czytamy, że: (...) dochody uzyskane za granicą podlegają rozliczeniu w Polsce, według tzw. metody wyłączenia z progresją (...) wraz z dochodami polskimi zatem należy je uwzględnić do ustalenia wysokości limitu dochodów podatnika, który chce skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dziecka. Bez znaczenia w przedmiotowej sprawie jest fakt (...) że zagraniczny dochód (...) jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, gdyż i tak zastosowanie do niego mają zasady określone w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wobec powyższego, Wnioskodawca ze względu na przekroczenie wysokości określonego w art. 27f ust. 2 pkt 1 (updof przyp. red.) łącznego limitu dochodu przysługującego na jedno dziecko nie będzie mógł skorzystać z ulgi prorodzinnej. W odniesieniu do małżonków, w sytuacji opisanej w pytaniu, prezentowany kierunek wykładni nie jest korzystny. Doliczenie dochodów zagranicznych męża do krajowych dochodów obojga małżonków oznacza bowiem, że ich łączne dochody będą wyższe od kwoty 112.000 zł. Ze względu zatem na niezachowanie kryterium dochodowego, od którego uzależnione jest prawo do ulgi z tytułu wychowywania w roku podatkowym jednego dziecka, w rozliczeniu za 2015 r. małżonkowie nie będą mogli skorzystać z tego odliczenia. 2.3. Zastosowanie ryczałtu ewidencjonowanego do jednego z dzieci Małżonkowie w 2015 r. wychowywali dwoje dzieci małoletnich i łożyli na utrzymanie pełnoletniego dziecka (do ukończenia 25 roku życia) będącego studentem. W okresie wakacji pełnoletnie dziecko osiągało przychody z działalności gospodarczej, od których opłacało podatek w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Czy oznacza to, że rodzice w ogóle nie mają prawa do skorzystania z ulgi na dzieci? Okoliczność, że jedno z dzieci podatników prowadziło działalność opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym, wyklucza prawo do skorzystania z ulgi wyłącznie na to dziecko. Ulgę na dzieci za 2015 r. reguluje art. 27f updof. Z przepisu tego wynika, że ulga ta przysługuje rodzicom m.in. na każde dziecko: małoletnie, w stosunku do którego wykonywali w roku podatkowym władzę rodzicielską, PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

16 do ukończenia 25 roku życia, uczące się w szkołach określonych w art. 6 ust. 4 pkt 3 updof, które utrzymywali w związku z wykonywaniem ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego. Warunkiem nabycia prawa do ulgi na pełnoletnie dziecko uczące się w szkołach jest spełnienie przez to dziecko kryterium dochodowego. Jego roczne dochody: opodatkowane według skali podatkowej lub kapitałowe, rozliczane w PIT-38, nie mogą przekroczyć łącznie 3.089 zł (z wyjątkiem renty rodzinnej). Z kolei w odniesieniu do wszystkich dzieci obowiązuje zastrzeżenie, że ulga nie przysługuje, jeżeli w roku podatkowym do dziecka miały zastosowanie przepisy: o podatku liniowym, o podatku tonażowym lub regulujące opodatkowanie działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową (art. 27f ust. 7 w związku z art. 6 ust. 8 i 9 updof). W kontekście problemu przedstawionego w pytaniu warto zauważyć, że kwotę odliczenia ustala się osobno na każde dziecko będące na wychowaniu rodziców i spełniające warunki konieczne do nabycia prawa do ulgi na to dziecko. Należy zatem stwierdzić, że okoliczność, że na jedno z dzieci ulga nie przysługuje, bo np. prowadziło ono działalność opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym, nie wyklucza prawa rodziców do skorzystania z ulgi na te dzieci, w przypadku których spełnione są warunki do jej zastosowania. III. ULGA REHABILITACYJNA 1. Zasady korzystania z ulgi Podatnicy uprawnieni do ulgi W ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć od: dochodu podlegającego opodatkowaniu według skali podatkowej lub przychodu opodatkowanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych. Z odliczenia mogą skorzystać podatnicy: 1) będący osobami niepełnosprawnymi, posiadający: orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów,

17 orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r., 2) na których utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne takie jak: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe, jeżeli ich dochody za rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 9.120 zł. Sposób dokonywania odliczenia Z ulgi rehabilitacyjnej generalnie korzysta się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zostały poniesione wydatki na cele rehabilitacyjne. Jednak podatnicy osiągający dochody (przychody) z działalności gospodarczej oraz z najmu lub dzierżawy, którzy wpłacają w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy lub kwoty ryczałtu ewidencjonowanego, mogą już w ciągu tego roku od podstawy ich obliczenia odliczać faktycznie poniesione wydatki uprawniające do ulgi. Wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu (przychodu), jeżeli nie zostały one sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie. Wydatki uprawniające do odliczenia Wydatki podlegające odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej zostały wymienione w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dzielą się one na dwie grupy, tj. wydatki: 1) nielimitowane, podlegające odliczeniu w faktycznie poniesionej wysokości, ustalanej na podstawie dowodów potwierdzających ich poniesienie, określonych w art. 26 ust. 7 pkt 4 updof, 2) limitowane, rozliczane z uwzględnieniem limitu (dolnego lub górnego). Niezależnie od rodzaju poniesionych wydatków rehabilitacyjnych kwota odliczenia nie może przekraczać wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (przychodu), który podlega pomniejszeniu. Wydatki rehabilitacyjne uprawniające do odliczenia nielimitowane na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, na przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego, na zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, limitowane na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł, na utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł, PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

18 na odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, na odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne, na opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa, na opłacenie tłumacza języka migowego, na kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia, na odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne: a) osoby niepełnosprawnej karetką transportu sanitarnego, b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a, na odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem: a) na turnusie rehabilitacyjnym, b) w zakładach: lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia na leki w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo), na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł Warunkiem koniecznym odliczenia niektórych wydatków na cele rehabilitacyjne, jest również posiadanie określonej grupy inwalidzkiej przez osobę niepełnosprawną, której wydatek dotyczy. Do I grupy inwalidztwa zaliczane są osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo b) znaczny stopień niepełnosprawności. Do II grupy inwalidztwa należą osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: a) całkowitą niezdolność do pracy albo b) umiarkowany stopień niepełnosprawności. Dokumentowanie wydatków Zasadą jest, że wydatki rehabilitacyjne podlegające odliczeniu ustala się na podstawie dowodów dokumentujących ich poniesienie. Takim dowodem może być faktura albo inny dokument, na podstawie którego można ustalić m.in. dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty. Dokumentowania wysokości poniesionych wydatków ustawodawca nie wymaga w przypadku odliczania wydatków limitowanych związanych z opłaceniem przewodnika, utrzymaniem psa asystującego i z przejazdem samochodem osobowym na konieczne zabiegi lecz-

19 niczo-rehabilitacyjne. Podatnicy korzystający z tego rodzaju odliczeń muszą jednak na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności: wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika, okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego, okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych. 2. Pytania i odpowiedzi 2.1. Wydatki za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym Podatnik będący osobą niepełnosprawną wykupił pobyt na turnusie wypoczynkowo-rehabilitacyjnym. Czy wydatki poniesione za pobyt na nim będzie mógł odliczyć od dochodu, skoro nie posiadał skierowania na taki turnus od lekarza prowadzącego? Podatnik będzie mógł skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, jeżeli turnus, w którym uczestniczył, był zorganizowany w sposób pozwalający uznać go za turnus rehabilitacyjny w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 updof, podatnicy mogą odliczyć od dochodu m.in. wydatki za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym (art. 26 ust. 7a pkt 5 updof). Ustawa o PIT nie definiuje wyrażenia turnus rehabilitacyjny. Aby ocenić możliwość zastosowania odliczenia z tego tytułu, należy uwzględnić uregulowania zawarte w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.), zwanej dalej ustawą o rehabilitacji. W art. 10c ust. 1 w związku z art. 10 pkt 2 tej ustawy, turnus rehabilitacyjny został zdefiniowany jako zorganizowana forma aktywnej rehabilitacji połączonej z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie umiejętności społecznych uczestników, między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach przewidzianych programem turnusu. Natomiast w dalszych ustępach art. 10c ustawy o rehabilitacji sformułowane zostały liczne wymogi dotyczące organizacji takiego turnusu. W szczególności wynika z nich, że turnus rehabilitacyjny może być zorganizowany: przez podmioty wpisane do rejestru organizatorów turnusów i co do zasady wyłącznie w ośrodkach, które uzyskały wpis do rejestru ośrodków, które to rejestry są prowadzone przez wojewodę (art. 10c ust. 2 ustawy o rehabilitacji), tylko na terenie kraju, w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej, w grupach liczących nie mniej niż 20 uczestników (art. 10c ust. 5 ustawy o rehabilitacji). Ponadto czas trwania turnusu powinien wynosić co najmniej 14 dni. Do obowiązków organizatora należy przy tym opracowanie programu turnusu, w tym określenie form rehabilitacji odpowiednich dla schorzeń osób niepełnosprawnych będących uczestnikami turnusu. PRZEGLĄD PODATKU DOCHODOWEGO. DODATEK NR 5 20.02.2016 r. GOFIN www.gofin.pl tel. 95 720 85 40

20 Zwróć uwagę! Organy podatkowe mają prawo kwestionować odliczenie od dochodu wydatków z tytułu pobytu na turnusie rehabilitacyjnym, jeżeli wypoczynek połączony z rehabilitacją nie będzie spełniał warunków określonych dla turnusu rehabilitacyjnego. Należy zatem stwierdzić, że nie każdy nawet zorganizowany wyjazd osoby niepełnosprawnej w celach rehabilitacyjnych będzie uprawniał do zastosowania ulgi z tytułu poniesienia kosztów pobytu na turnusie rehabilitacyjnym. W sytuacji opisanej w pytaniu podatnik będący osobą niepełnosprawną skorzysta z odliczenia, jeżeli turnus, w którym uczestniczył, spełniał warunki turnusu rehabilitacyjnego określone w ustawie o rehabilitacji. Przeszkodą do odliczenia poniesionych przez podatnika wydatków nie będzie natomiast brak skierowania na turnus rehabilitacyjny od lekarza prowadzącego. Wprawdzie z art. 10f ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji wynika, że osoby niepełnosprawne są kierowane do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym na wniosek lekarza, pod którego opieką pozostają, niemniej jednak fakt uczestniczenia przez osoby niepełnosprawne w turnusie na podstawie skierowania od lekarza nie jest przesłanką decydującą o uznaniu turnusu za turnus rehabilitacyjny. 2.2. Wydatki na używanie samochodu osobowego Jestem osobą niepełnosprawną zaliczoną do II grupy inwalidztwa. Samochodem osobowym będącym moją własnością jeżdżę na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Czy z tego tytułu mogę odliczyć od dochodu maksymalną kwotę przewidzianą w przepisach, tj. 2.280 zł? Odliczenie w pełnej wysokości (2.280 zł) można zastosować wyłącznie w sytuacji, gdy poniesione przez podatnika wydatki odpowiadają tej kwocie lub ją przekraczają. Podlegające odliczeniu od dochodu wydatki poniesione przez osobę niepełnosprawną zaliczoną do II grupy inwalidztwa na używanie stanowiącego jej własność samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo- -rehabilitacyjne, nie mogą przekroczyć kwoty 2.280 zł. Należy jednak pamiętać, że nie jest to kwota określona ryczałtowo. Podatnicy nie mogą zatem w ramach ulgi rehabilitacyjnej pomniejszyć dochodu (przychodu) o pełną kwotę limitu, jeżeli poniesione przez nich wydatki z tytułu używania samochodu były niższe. Podatnicy korzystający z ulgi rehabilitacyjnej w omawianym zakresie, są zwolnieni z obowiązku dokumentowania kwoty poniesionych wydatków. Muszą jednak na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych. Tak wynika z art. 26 ust. 7c pkt 3 updof. Odnośnie wymogów stawianych podatnikom w sprawie dokumentowania prawa do odliczenia wydatków na przejazdy własnym samochodem osobowym na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne wypowiedział się WSA w Łodzi w wyroku z 27 sierpnia 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 626/14 (orzeczenie prawomocne). W jego ocenie: Brak wymagania od podatnika posiadania dokumentu stwierdzającego wysokość tych wydatków wynika z tego, że trudno byłoby wskazać taki dokument. Przecież nikt nie kupuje paliwa tylko na potrzeby przejazdów na zabiegi. Ustawodawca nie zrezygnował jednak z kontrolowania przez organy podatkowe prawidłowości odliczenia tego typu wydatków, co wynika z treści art. 26 ust. 7c p.d.f., a możliwość żą-