Wykład 8. TURYSTYKA JAKO CZYNNIK PRZEMIAN 1
1. Istota i zakres przemian: Przemiana jako przekształcenie, zmiana, stanie się innym niż poprzednio itp. pod wpływem oddziały- wania określonych czynników. Przemiany jako następstwo rozwoju turystyki i czynników określających ten rozwój i jego wielkość można definiować: w w sposób rzeczowy przekształcenie w infra- strukturze turystycznej i w rejonie turystycznym, w w sposób osobowy związany ze zmianami postaw i wartości uczestników ruchu turystycznego, w w sposób czynnościowy proces zmieniania. 2
Zakres przemian obejmuje różne aspekty, a głównie: ekonomiczne, przestrzenne, środowiskowe (ekologiczne), społeczne, kulturowe. Przemiany jako wzajemne oddziaływanie: turystów na mieszkańców terenów odwiedzanych oraz mieszkańców na turystów, turystów na turystów, turystów i organizatorów, mieszkańców terenów odwiedzanych na mieszkańców terenów odwiedzanych 3
2. Postawy gospodarzy wobec zmian i ich przygotowanie się: Postawy gospodarzy wobec rozwoju turystyki można analizować w przekroju trzech grup czynników, jak: typ kultury, typ recepcji, typ polityki recepcyjnej. Typ kultury wyraża się w sposobie zachowania gospodarzy wobec turystów, mogącego wynikać z: dużej izolacji kulturowej mającej małe powiązanie z innymi kulturami i nie ulegającej przenikaniu innych kultur, co utrudnia rozwój turystyki; małej izolacji kulturowej,, w której jest miejsce na tolerancję i przenikanie innych wzorców kultury itp., co ułatwia rozwój turystyki. Zróżnicowanie postaw gospodarzy wobec turystów krajowych i zagranicznych, w tym wobec turystyki etnicznej. 4
Zachowanie bierne aktywne Postawy i zachowania społeczności lokalnych wobec rozwoju turystyki Postawy pozytywna negatywna Przychylność Nieprzychylność Otwarte poparcie dla Otwarty przeciw turystyki, zaangażo- wobec turystyki, wanie się w jej rozwój Przychylność Nieprzychylność Ciche poparcie dla Cichy sprzeciw rozwoju turystyki wobec turystyki Postawy mieszkańców obszarów recepcji mogą ewoluować: od negatywnych do pozytywnych (niechęć, tolerancja, zainteresowanie, poparcie), od pozytywnych do negatywnych (euforia, apatia, zmęczenie, niechęć). 5
Typ recepcji określa sposób przedstawienia i zaofe- rowania pakietu turystycznego, który określają przede wszystkim: 1.Walory do zaoferowania, takie jak: walory naturalne związane ze środowiskiem przyrodniczym i jego atrakcjami dla pobytu itp., walory antropogeniczne historyczne i współczesne, jak wartości, obiekty i pomniki kultury, folklor itp., walory społeczne rejonu, tj. wartości społeczne, instytucje społeczne, zwyczaje i obyczaje itp. 2. Zagospodarowanie przestrzenne dla potrzeb turystyki. 3. Przygotowanie bazy turystycznej. 6
typ recepcji cd. 4. Organizacja recepcji, tj. pobytu wraz z możliwością dojazdu oraz zwiedzenia, określana przez:. dostępność walorów, np. możliwości dojazdu i zwiedzenia, zakwaterowanie komfort, bezpieczeństwo, higiena, wyżywienie dostępność, jakość, usługi, rozrywki itp. oraz ich dostępność i jakość, organizacja, w tym jej sprawność, uprzejmość itp., cena poszczególnych usług turystycznych. 5. Marketing w zakresie turystyki na danym obszarze, a zwłaszcza sposób prowadzenia promocji. Typ polityki recepcyjnej polityka władz lokalnych, regionalnych i krajowych wobec rozwoju turystyki (otwarta lub zamknięta), co wyraża się w przygoto- waniu strategii rozwoju turystyki oraz rozbudowie infrastruktury turystycznej. 7
3. Postawy przybyszów oczekiwania i zmiany: Postawy przybyszów (turystów) należy rozpatrywać w aspekcie następujących czynników: typ kultury zbiorowości wysyłającej, typ turysty, typ polityki dotyczącej turystyki wyjazdowej. Typ kultury wysyłającej uwzględnia pochodzenie turysty, z jakiej miejscowości lub kraju, stopień roz- woju zbiorowości wysyłającej i reprezentowanych wartości społecznych i kulturowych, w tym poszano- wania innej kultury i pracy osób przyjmujących. Typ kultury wysyłającej zależy od typu turysty oraz jego doświadczenia w zakresie obcowania z obcą kulturą. 8
Typ turysty określany motywami podróży i uwzględ- niający jego cechy społeczno-demograficzne, jak: płeć, wiek, status rodzinny, wykształcenie, zawód, dochód, narodowość i środowisko lokalne, przynależność do określonego systemu społeczno- politycznego. Typ polityki dotyczącej turystyki wyjazdowej, realizo- wanej w miejscu zamieszkania przez zakłady pracy, organizacje, stowarzyszenia, samorządy, państwo itp., zwłaszcza ułatwienia w podróżowaniu, zachęty itp. 9
4. Przemiany w miejscowości recepcyjnej: Przemiany zachodzą w następujących dziedzinach: w w strukturze ekonomicznej: zagospodarowaniu przestrzennym i infrastruktu- ralnym, w w strukturze społecznej i w zachowaniach ludności, w w funkcjonowaniu instytucji. Przemiany w strukturze ekonomicznej dokonują się poprzez: napływ przywożonych środków pieniężnych, rozwój usług, rozwój budownictwa, utrzymanie i ożywienie lokalnego rzemiosła, większą liczbę miejsc pracy i bardziej zróżnico- waną, wraz aktywizacją zawodową ludności. 10
Przemiany w zagospodarowaniu przestrzennym i infrastrukturalnym dokonują się poprzez: budowę nowej infrastruktury lokalnej i turystycznej, wsparcie dla nowych układów osiedleńczych, konserwację starej zabudowy i lepszą estetykę nowszych budynków, działania na rzecz zachowania istniejącego charakteru krajobrazu, degradację środowiska (nie dotyczy to wszystkich miejscowości), zmianę charakteru użytkowania ziemi. 11
Przemiany w strukturze społecznej i w zachowaniach ludności dokonujące się poprzez: zmiany struktury społeczno-zawodowej zawodowej ludności, w tym osiedlanie ludności napływowej, zmiany struktury wykształcenia i kwalifikacji, ale proces ten zachodzi z pewnym opóźnieniem, zmiany więzi społecznej, rozwój tolerancji wobec zachowań i przekonań odmiennych (postawa przychylności i tolerancji lub postawa komercyjnej tolerancji). 12
Przemiany w funkcjonowaniu instytucji poprzez powstawanie nowych instytucji bezpośrednio obsługujących turystów (np. biura turystyczne, domy wczasowe), rozwój instytucji przygotowujących do obsługi turystów, rozwój stowarzyszeń turystycznych, zwłaszcza grupujących kwaterodawców, przystosowanie występujących instytucji i organizacji dla przyjęcia turystów, zmiany w zakresie funkcjonowania samorządów i władz lokalnych, znajdujące odzwierciedlenie w polityce turystycznej, zmiany w zakresie kontroli społecznej, zmiany w kulturze zbiorowości odwiedzanej. 13
5. Przemiany w miejscowości emisyjnej: Wpływ pośredni na miejscowość wyjazdu turystów, wyrażający się poprzez: 1. Rozwój dotychczasowych i powstanie nowych instytucji i organizacji: instytucji obsługujących turystów, głównie biur podróży i transportu turystów, przemysłu turystycznego, instytucji handlu, reklamy itp. 2. Rozwój niektórych procesów społecznych: kontakt z inną kulturą i rozwój kultury, integracja społeczna z odwiedzanym rejonem, rozwój wiedzy, poznanie itp. 3. Przemiany w systemie wartości i zachowaniu się ludzi: zmiana w systemie wartości, w tym w sferze światopoglądowej i moralnej, zmiany w obyczajach (np. w modzie, ubiorze itp.). 14
Dziękuję za uwagę... 15