Wczesne rozpoznawanie chorób i badania profilaktyczne dla dzieci i dorosłych

Polnisch Zachowaj zdrowie Wczesne rozpoznawanie chorób i badania profilaktyczne dla dzieci i dorosłych Z migrantami dla migrantów Promocja zdrowia w wielokulturowym społeczeństwie Bawarii Przewodnik dla migrantek i migrantów dostępny w 15 różnych wersjach językowych Die Betriebskrankenkassen in Bayern BKK Bundesverband GbR

Impressum Bleiben Sie gesund Früherkennung und Vorsorge für Kinder und Erwachsene Ein Leitfaden für Migrantinnen und Migranten Herausgeber: Bayerisches Staatsministerium für Umwelt und Gesundheit Rosenkavalierplatz 2 81925 München www.stmug.bayern.de BKK Landesverband Bayern Züricher Straße 25 81476 München www.bkk-lv-bayern.de BKK Bundesverband GbR Kronprinzenstraße 6 45128 Essen www.bkk.de Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. Königstraße 6 30175 Hannover ethno@onlinehome.de www.ethno-medizinisches-zentrum.de Konzeption, Inhalt und Erstellung: Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. (EMZ) Redaktion: Elena Kromm-Kostjuk, Stephanie Knostmann, Ramazan Salman, Dr. med. Matthias Wienold, Eva Schwarz Übersetzung: Dolmetscherservice Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. Lektorat: Heike Mönninghoff, Bernd Neubauer Layout: eindruck (Gestaltung und Werbung), Hannover Satz: Bernd Neubauer, Waake bei Göttingen Bildquellen: Seite 5, 11, 12, 15, 21, 25, 26 Fotolia.com Wenn in diesem Leitfaden Personengruppen benannt sind, wird im Folgenden die männliche Schreibweise verwendet. Es sind jedoch weibliche und männliche Personen gleichermaßen gemeint. Dies geschieht aus Gründen des besseren Leseflusses und ist nicht als diskriminierend zu verstehen. Alle Rechte vorbehalten. Das Werk ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf deshalb der vorherigen schriftlichen Genehmigung durch die Herausgeber. Dieser Leitfaden ist in folgenden Sprachen erhältlich: Albanisch, Arabisch, Deutsch, Englisch, Französisch, Griechisch, Italienisch, Kurdisch (Kurmanci), Persisch (Farsi), Polnisch, Russisch, Serbokroatisch, Spanisch, Türkisch, Vietnamesisch. Stand: Juni 2009

Powitanie Szanowni Czytelnicy, Niniejszy przewodnik ma na celu poinformowanie migrantek i migrantów mieszkających w Bawarii, o szerokiej ofercie bawarskiego systemu zdrowotnego. Szczególną uwagę poświęciliśmy kwestiom profilaktyki i wczesnego rozpoznawania chorób. W przewodniku prezentujemy pełną ofertę badań profilaktycznych, z których mogą Państwo i Wasze dzieci w pełnym zakresie i w odpowiednim czasie skorzystać. Ponadto otrzymacie Państwo wgląd w ofertę usług licznych instytucji zdrowotnych w Bawarii wraz z ich danymi kontaktowymi. Poniższa broszura informacyjna poruszająca tematy z zakresu badań wczesnego rozpoznawania chorób oraz profilaktycznych w Kraju Związkowym Bawarii, dostępna w 15 różnych wersjach językowych, ma na celu ułatwienie Państwu zapoznania się z kompleksowym systemem zdrowotnym w Niemczech. Liczne informacje przekazane w sposób przystępny i uwzględniający potrzeby pacjentów, pomogą Państwu w optymalnym, indywidualnym oraz w świadomym korzystaniu z oferty systemu zdrowotnego. Niniejszy przewodnik stanowi krok milowy w realizacji projektu zdrowotnego Z migrantami dla migrantów, który jest realizowany od 2008 roku w ramach bawarskiej inicjatywy zdrowotnej Zdrowie. Życie. Bawaria. oraz ogólnoniemieckiej inicjatywy Zakładowych Kas Chorych (BKK) Więcej zdrowia dla wszystkich. Głównym celem projektu jest umożliwienie migrantkom i migrantom bezproblemowego i równoprawnego dostępu do bawarskich instytucji zdrowotnych. Mamy nadzieję, że realizacja projektu w odniesieniu do potrzeb wielokulturowego społeczeństwa oraz poniższa broszura, przyczynią się w znacznym stopniu, do zachowania zdrowia Państwa i Państwa dzieci oraz do udanego zadomowienia się w Bawarii! Dr. Markus Söder Minister Środowiska Naturalnego i Zdrowia Bawarii Werner Rychel Wiceprezes Zarządu Krajowego Związku Zakładowych Kas Chorych BKK w Bawarii Theo van Stiphout Kierownik Wydziału Zdrowia Federalnego Związku Zakładowych Kas Chorych (BKK) Spółki prawa cywilnego (GbR) 1

Treść Wstęp 3 1. Świadczenia Ustawowego Ubezpieczenia Zdrowotnego 4 Wczesne rozpoznawanie chorób nowotworowych 4 Badanie ogólnego stanu zdrowia (Check-up) 5 Badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne w czasie ciąży i po porodzie 6 Badania kontrolne umożliwiające wczesne wykrycie wad rozwojowych u dziecka (U1 U9, J1) 8 Badania bilansowe dla dzieci w Bawarii 12 Badania dla młodzieży 13 Szczepienia ochronne 13 Badania stomatologiczne 16 2. Badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne dla osób nie korzystających z ochrony ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego 18 Świadczenia przysługujące na podstawie ustawy o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl (Asylbewerberleistungsgesetz) 18 Świadczenia przysługujące zgodnie z kodeksem socjalnym SGB XII (pomoc społeczna Sozialhilfe) 19 3. Słowniczek 20 4. Adresy 27 2

Wstęp Zdrowie to źródło dające poczucie zadowolenia z życia. Zdrowe dzieci w pełni zapału odkrywają otaczający je świat, osoby dorosłe cieszące się zdrowiem mogą lepiej znosić wymogi codzienności i w pełni korzystać z uroków życia. Każdy z nas może przyczynić się do zachowania własnego zdrowia, na przykład poprzez aktywny wysiłek fizyczny lub zdrowe odżywianie się. Niemiecki system opieki zdrowotnej wspiera pacjentów, nie tylko w przypadku wystąpienia chorób. Kasy Chorych oferując badania wczesnego wykrywania chorób i badania prewencyjne, wspomagają aktywnie swoich członków w zachowaniu zdrowia. W niniejszym przewodniku informacyjnym, który został opracowany przez Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. we współpracy z Bawarskim Ministerstem Ochrony Środowiska i Zdrowia, znajdą Państwo wszelkie informacje dotyczące: badań związanych z wczesnym wykrywaniem chorób i profilaktyką, szczepień ochronnych oraz badań kontrolnych u stomatologa. Poniższa broszura poświęca szczególną uwagę zagadnieniom związanym ze zdrowiem dzieci. Zdrowy start w nowe życie rozpoczyna się już w momencie wykonania badań profilaktycznych w czasie ciąży. Krótko po porodzie wykonywane są pierwsze z dziesięciu przewidzianych badań dziecięcych. W Bawarii oferowane są ponadto badania przesiewowe słuchu (Hörscreening) oraz badania na zaburzenia przemiany materii u noworodków. Dodatkowo przy lekturze broszury uzyskacie Państwo informacje, dlaczego badania dla dzieci (U-Untersuchungen) są w Bawarii obowiązkowe oraz na co powinni zwracać uwagę rodzice zgłaszając się na badania z dziećmi. W celu intensywniejszego korzystania, przez osoby pochodzenia obcego i etnicznego, z oferowanych badań wczesnego wykrywania chorób i badań profilaktycznych, poniższa broszura została wydana w 15 różnych wersjach językowych. Ucieszy nas fakt, jeśli niniejszy przewodnik przyczyni się do propagowania zdrowego stylu życia u Państwa i Waszych dzieci. 3

1. Świadczenia Ustawowego Ubezpieczenia Zdrowotnego Będąc członkiem Ustawowej Kasy Chorych mają Państwo prawo do badań wczesnego wykrywania chorób (wszystkie podkreślone nazwy są objaśnione w słowniczku) i świadczeń prewencyjnych. W zależności od wieku i płci przysługują Państwu nieodpłatnie różne badania. Korzystając z oferowanych badań profilaktycznych i świadczeń prewencyjnych należy przedłożyć w gabinecie lekarskim kartę ubezpieczeniową. Nie uiszcza się wówczas opłaty za wizytę u lekarza tzw. opłaty rejestracyjnej (Praxisgebühr). Wczesne rozpoznawanie chorób nowotworowych Kobiety mogą korzystać z następujących badań profilaktycznych: od 20. roku życia raz w roku z badania pozwalającego na wczesne wykrycie choroby nowotworowej raka szyjki macicy, od 30. roku życia raz w roku z badania piersi, od 35. roku życia co dwa lata z badania skóry z tzw. dermatoskopii, Ważna wskazówka: Ustawowe Ubezpieczenie Zdrowotne posiada w swoim katalogu oprócz badań profilaktycznych i świadczeń prewencyjnych bardzo szeroką ofertę dodatkowych świadczeń. Do niektórych z oferowanych dodatkowo świadczeń, osoby ubezpieczone muszą dokonać dopłat. Wysokość przewidzianych dopłat zostaje wyliczona na podstawie indywidualnej granicy obciążenia. Dla kobiet cierpiących na choroby przewlekłe, urodzonych po 1. kwietnia 1987, oraz dla mężczyzn cierpiących również na choroby przewlekłe, urodzonych po 1. kwietnia 1962 obniża się osobista granica obciążenia, jeżeli skonsultowali się oni z lekarzem na temat odpowiednich badań profilaktycznych. Jako dowód przeprowadzonej konsultacji lekarskiej wprowadzona zostanie w najbliższym czasie tzw. Książeczka profilaktyczna (Präventionspass). Tylko w przypadku, przedłożenia kasie chorych zaświadczenia z przeprowadzonej konsulacji lekarskiej, mogą Państwo zaoszczędzić pieniądze. Szczegółowych informacji na ten temat udzieli Państwu lekarz lub kasa chorych. 4

od 50. roku życia raz w roku z badania wczesnego wykrywania raka jelita grubego oraz od 55. roku życia z wziernikowania jelita grubego (dwa badania w odstępie 10-ciu lat) Dodatkowo otrzymają wszystkie kobiety w Bawarii, pomiędzy 50. a 69. rokiem życia, w regularnych odstępach czasu co dwa lata osobiste, pisemne zaproszenie do wzięcia udziału w badaniu mammograficznym-skryningu. Badanie to odbywa się w wyspecjalizowanych placówkach skryningowych. Mężczyźni mogą korzystać z następujących badań profilaktycznych: od 35. roku życia z badania skóry - dermatoskopii w rytmie dwuletnim, od 45. roku życia raz w roku z badania gruczołu krokowego i narządów płciowych, od 50. roku życia raz w roku z badania wczesnego wykrywania raka jelita grubego oraz od 55. roku życia z wziernikowania jelita grubego (dwa badania w odstępie 10-ciu lat) Badanie ogólnego stanu zdrowia (Check-up) Kobiety i mężczyźni od 35. roku życia są uprawnieni do skorzystania, w odstępie co dwa lata, z badania ogólnego stanu zdrowia, które ma na celu wczesne wykrycie często występujących chorób takich jak: choroby serca i układu krążenia, schorzenia nerek i cukrzycy (Diabetis mellitus). Podczas badania ogólnego stanu zdrowia, w ramach szczegółowego wywiadu lekarz ustala indywidualne zagrożenia/ ryzyka dla zdrowia pacjenta, występujące w związku z przebytymi przez pacjenta chorobami oraz jego osobistym trybem życia. Podczas badania mierzy się także ciśnienie krwi i puls, osłuchuje serce i płuca, jak również pobiera krew i mocz do badania. 5

Badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne w czasie ciąży i po porodzie W czasie trwania ciąży przewidziane są badania profilaktyczne dla kobiet ciężarnych oraz nienarodzonego dziecka. Do których między innymi należą: Badanie wykrywające cukrzycę ciążową u kobiety (badanie moczu) Badanie wykrywające zatrucie ciążowe (regularna kontrola ciśnienia krwi, badanie moczu i badanie tkanki na występowanie obrzęków) Badanie USG (służy stwierdzeniu wymiarów płodu, ustaleniu przewidywanego terminu porodu oraz prawidłowości w rozwoju i stanie płodu w łonie matki) Kardiotokografia (KTG) (zapis czynności skurczowej macicy oraz akcji serca płodu) Uwaga: W ramach przeprowadzanych badań kontrolnych w okresie ciąży każda kobieta otrzymuje tzw. książeczkę matki (Mutterpass). Zapisywane są w niej wszystkie ważniejsze wyniki badań oraz informacje na temat przebiegu ciąży. Książeczkę matki kobieta ciężarna powinna zawsze mieć przy sobie i przynosić ją na badania kontrolne. Zaleca się przechować książeczkę matki także po porodzie. Wyniki badań wpisane do książeczki mogą okazać się ważne w przypadku następnych ciąż. 6

Podczas ciąży, oprócz wykonywanych badań profilaktycznych, bardzo ważna jest prewencja. Do oferowanych przez lekarzy świadczeń prewencyjnych należą między innymi: badanie kobiety ciężarnej na różyczkę (badanie krwi), jak również konsultacje dotyczące ewentualnego ryzyka zdrowotnego dla kobiety ciężarnej i jej dziecka, które może wystąpić podczas trwania ciąży lub po porodzie. Konsultacje i porady dla przyszłych matek udzielają również położne. Każda przyszła matka ma prawo do opieki sprawowanej przez ginekologa i/lub położną w czasie ciąży, podczas porodu jak również w okresie połogu. Podczas prawidłowego przebiegu ciąży, bez występowania dolegliwości, wizyty kontrolne u ginekologa mogą odbywać się co cztery tygodnie. Od 32. tygodnia ciąży przewidziane są badania kontrolne co dwa tygodnie, a w przypadku przekroczenia terminu porodu nawet co drugi dzień. Ponadto kobieta ciężarna powinna dwa razy o okresie cięży udać się z wizytą do stomatologa. Zmienione nawyki kulinarne (wilczy apetyt na coś słodkiego i kwaśnego) mogą sprzyjać powstawaniu próchnicy. Kobiety ciężarne pod wpływem zmiany gospodarki hormonalnej, są szczególne narażone na większe ryzyko wystąpienia zapalenia dziąseł i przyzębia. Higiena jamy ustnej oraz odpowiednia profilaktyka są w okresie ciąży szczególnie ważne. Najnowsze wyniki badań wykazały, że zapalenie dziąseł podczas ciąży, może zwiększyć ryzyko poronienia oraz przyczynić się do niedowagi noworodka. Godnym naśladowania jest postępowanie kobiet pragnących potomstwa, które przed zajściem w ciążę udają się na kontrolne badania stomatologiczne lub w razie konieczności leczą zęby. 7

Badania kontrolne umożliwiające wczesne wykrycie wad rozwojowych u dziecka (U1 U9, J1) Dla zdrowego rozwoju człowieka szczególne ważne są pierwsze lata życia. W tym celu oferowany jest szereg badań profilaktycznych i świadczeń prewencyjnych dla dzieci i młodzieży ( Wytyczne dotyczące dzieci ustalone przez Wspólną Komisję Federalną Lekarzy, Stomatologów, Psychoterapeutów, Szpitali i Kas Chorych). Badania przesiewowe noworodków Wszystkim noworodkom zamieszkałym w Bawarii, oferowane są badania krwi w kierunku wczesnego wykrycia 12 wrodzonych chorób na zaburzenia niedoboru hormonów lub zaburzenia przemiany materii (jak np. galaktozemia, niedomoga tarczycy). Dzięki wczesnemu wykonaniu badań i stwierdzeniu występowania choroby, można odpowiednio wsześnie rozpocząć Uwaga: Położne informują przyszłe matki o badaniu przesiewowym i wykonują je u noworodków po porodzie w domu lub w domu porodowym. właściwe leczenie. Nieleczone choroby mogą doprowadzć do niepełnosprawności lub w najgorszym przypadku do zgonu dziecka. Jeśli rodzice wyrażą zgodę na przeprowadzenie badania przesiewowego, wówczas jest ono z reguły wykonywane w trzecim dniu życia noworodka. Do badania pobiera się dziecku kilka kropel krwi z pięty na specjalną bibułę, którą po wysuszeniu wysyła się do specjalnego laboratorium przesiewowego. Do wykonania badania upoważnieni są: szpitale położnicze, położne oraz lekarze pediatrzy. Tylko w przypadku, gdy wyniki badań nie są jednoznaczne i istnieje podejrzenie choroby wrodzonej, rodzice otrzymają informacje ze szpitala, od położnej lub od pediatry, oznacza to, ponowne pobranie krwi od dziecka w celu dalszej kontrolii. Jeśli wynik się potwierdzi, zostanie niezwłocznie rozpoczęte leczenie noworodka. Badanie przesiewowe słuchu u noworodków Od dnia 1. stycznia 2009 roku wszystkim noworodkom, od ich pierwszego dnia życia, przysługuje w Niemczech prawo do skorzystania z oferowanego przez kasy chorych, badania przesiewowego słuchu (Hörscreening). Prawidłowy słuch warunkuje poprawny rozwój mowy u dziecka, jest ważny dla 8

jego emocjonalnego i społecznego dojrzewania, jak również w okresie późniejszym do prawidłowego rozwoju edukacyjnego i zawodowego. Test słuchu u noworodków polega na szybkim, bezbolesnym i obiektywnym zbadaniu zdolności prawidłowego słyszenia za pomocą specjalnego urządzenia. Dzięki temu można w porę rozpoznać i leczyć obustronne uszkodzenia słuchu, które występują u jednego na 1000 noworodków w Niemczech. Przy niejednoznacznym wyniku testu zachodzi konieczność przeprowadzenia jednego lub kilku następnych badań. Pierwsze badanie przesiewowe odbywa się w klinice położniczej w której urodził się noworodek. Jeżeli jest to niemożliwe lub wynik badania pozostaje niejednoznaczny, wówczas można wykonać następne badania kontrolne u pediatry (Kinderarzt) lub laryngologa (HNO-Arzt), jak również u audiologa (Pädaudiologen) lub w specjalistycznych klinikach laryngologicznych (w tak zwanym centrum audiologicznym np. w Regensburg, adresy znajdują się w spisie adresów). Jeżeli dziecko przyszło na świat w domu lub w tzw. domu porodowym (Geburtshaus), badanie przesiewowe słuchu można wykonać u lekarza pediatry lub laryngologa. Uwaga: W przypadku niejednoznacznego wyniku badania przesiewowego słuchu w placówce położniczej, należy jak najszybciej ustalić termin następnego badania kontrolnego u lekarza specjalisty. Diagnoza u noworodka powinna zostać postawiona do trzeciego miesiąca życia, terapia powinna rozpocząć się w pierwszych sześciu mięsiącach życia noworodka. 9

Badanie kontrolne Kiedy Miejsce U1 bezpośrednio po porodzie szpital lub dom, badanie przeprowadza położna U2 pomiędzy 3. a 10. szpital lub pediatra dniem życia U3 U9 8 badań kontrolnych do pediatra lub ukończenia 6. roku życia lekarz domowy Badania kontrolne umożliwiające wczesne wykrycie wad rozwojowych u dziecka Badania kontrolne U-Untersuchungen są przeprowadzane w celu obserwacji fizycznego i umysłowego rozwoju niemowląt i dzieci, jak również służą wczesnemu rozpoznawaniu i leczeniu ewentualnych zaburzeń w rozwoju dziecka. Rodzice powinni ustalić z lekarzem pediatrą kiedy należy wykonać kolejne badania kontrolne od U3 do U9. Ważne jest, aby każde badanie profilaktyczne odbyło się w ściśle określonym momencie rozwoju dziecka, gdyż tylko wówczas można odpowiednio wcześnie zdiagnozować i rozpocząć leczenie ewentualnych zaburzeń w rozwoju dziecka. Uwaga: Na wszystkie badania kontrolne należy przynieść kartę ubezpieczeniową dziecka oraz tzw. książeczkę badań U, w której lekarz zapisuje wyniki badań. W ramach badań kontrolnych istnieje możliwość zaszczepienia dziecka, wskazane jest zabrać ze sobą również książeczkę szczepień. W przypadku badań kontrolnych nie uiszcza się opłaty za wizytę u pediatry tzw. opłaty rejestracyjnej. 10

Ochrona zdrowia dzieci i młodzieży w Bawarii Aby zapewnić dzieciom zdrowy start w życie, wszyscy rodzice w Bawarii są prawnie zobowiązani do zgłoszenia się ze swoimi dziećmi w odpowiednim czasie na badania kontrolne (U1 U9 i J1). Badania te wykonywane są u lekarza pediatry lub domowego i służą wczesnemu zdiagnozowaniu i rozpoczęciu leczenia ewentualnych chorób lub zaburzeń w rozwoju dziecka. Należy obowiązkowo zgłosić się na badania kontolne z dzieckiem, gdyż w ten sposób, mogą zostać stwierdzone ewentualne przypadki fizycznego maltretowania lub zaniedbywania dzieci. W takich przypadkach zostanie udzielona dzieciom odpowiednia pomoc. Przy składaniu wniosku o zasiłek wychowawczy (Landeserziehungsgeld), przy zapisywaniu dziecka do przedszkola, wymagane jest przedłożenie zaświadczenia o wykonaniu ostatniego obowiązkowego badania kontrolnego. Podczas badania bilansowego, przed pójściem do szkoły, w którym biorą udział wszyscy pięcio- i sześciolatkowie, rodzice są zobowiązani przedłożyć zaświadczenie o wykonanym badaniu kontrolnym U-9. 11

Badania bilansowe dla dzieci w Bawarii Badanie bilansowe jest formą badania profilaktycznego przeznaczonego dla wszystkich dzieci, które w danym roku podejmą naukę w szkole. Badanie bilansowe jest przeprowadzane przez pracowników urzędu zdrowia. Badanie to ma na celu stwierdzenie, czy fizyczny stan zdrowia i poziom rozwoju dziecka umożliwi mu podjęcie nauki w szkole. Badanie jest obowiązkowe. Obejmuje ono: zapoznanie się z historią chorób dziecka, ważenie i mierzenie dziecka, badania wzroku i słuchu, jak również sprawdzenie księżeczek dziecka i szczepień. W celu stwierdzenia prawidłowego rozwoju mowy i motoryki narządów artykulacyjnych, dziecko otrzyma do wykonania niewielkie zadania. W przypadku, gdy rodzice nie są w stanie przedłożyć zaświadczenia o wykonanym badaniu kontrolnym U9, wówczas zostanie przeprowadzone szkolne badanie lekarskie. Badanie to obejmuje w szczególności stwierdzenie ogólnego stanu zdrowia i poziomu rozwoju dziecka. Rodzice zostaną poinformowani o wynikach badań i ich znaczeniu odnośnie rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. Badanie lekarskie jest również oferowane w przypadku, gdy podczas badania przesiewowego lub kontrolnego U9 wystąpiły szczególne odchylenia. Badanie może odbyć się na życzenie rodziców. W przypadku, niezgłoszenia się dziecka na badanie kontrolne U9 lub na szkolne badanie lekarskie, Urząd Zdrowia poinformuje o tym fakcie Urząd ds. Dzieci i Młodzieży (Jugendamt). 12

Badania dla młodzieży Szczepienia ochronne Wraz z rozpoczęciem okresu dojrzewania w organizmie młodego człowieka zachodzi szereg zmian fizycznych. Jednorazowe badanie dla młodzieży J-Untersuchung odbywa się między 13. a 14. rokiem życia. Ma ono na celu wczesne rozpoznanie i leczenie schorzeń, które mogłyby zagrażać prawidłowemu rozwojowi fizycznemu, umysłowemu i społecznemu młodzieży. Przy okazji zostanie sprawdzona karta szczepień ochronnych chłopców i dziewcząt. Ponadto mogą zostać zastosowane odpowiednie działania mające na celu zmianę nawyków zagrażających zdrowiu, takich jak np. palenie tytoniu. Rodzice zobowiązani są zatroszczyć się o to, aby dziecko zgłosiło się na badanie do lekarza domowego lub pediatry. Na badanie dziecko może pójść samo. Wielu lekarzy pediatrów oferuje w tym celu specjalne godziny wizyt dla młodzieży. Należy zabrać ze sobą książeczkę szczepień i kartę ubezpieczeniową. Szczepienia stanowią skuteczną ochronę dla Państwa i Waszych dzieci przed groźnymi chorobami zakaźnymi. Szczepienia ochronne dla dzieci powinny być wykonywane lub powtarzane w regularnych odstępach czasu. Lekarz pediatra lub domowy może udzielić Państwu porady odnośnie wykonania odpowiednich szczepień ochronnych. Uwaga: W przypadku, gdy Państwa dziecko jest chore lub ma gorączkę powyżej 38,5 C wówczas należy przełożyć termin szczepienia. Przy lekkiej niedyspozyji i wsześniejszej konsulacji z lekarzem, można dziecko zaszczepić. W przypadku, gdy dziecko cierpi na chorobę przewlekłą lub zażywa lekarstwa, należy koniecznie przed szczepieniem, poinformować o tym fakcie lekarza. 13

Ustawowe kasy chorych ponoszą koszty poniższych szczepień ochronnych dla dzieci przeciw: błonnicy różyczce krztuścowi (koklusz) zapaleniu wątroby typ B żółtaczce polio (chorobie Heinego-Medina nagminnemu porażeniu dziecięcemu) ospie wietrznej influenzie (grypie wirusowej) typ B pneumokokom (np. zapaleniu płuc i opon mózgowych) tężcowi meninokokom (np. zapaleniu opn mózgowych) odrze dziewczęta w wieku od 12-go do 17-go roku życia przeciw rakowi szyjki macicy śwince kleszczowemu zapaleniu mózgu (FSME-Virus) Uwaga: Wykonane szczepienia ochronne odnotowuje się w książeczce szczepień, którą należy przynieść na każde szczepienie. Jeżeli nie posiadają Państwo jeszcze takiej książeczki, proszę zwrócić się do lekarza domowego lub do odpowiedniego urzędu zdrowia w celu jej wystawienia. Dla dorosłych Również w wieku dorosłym są szczepienia ochronne szczególnie ważne, gdyż stanowią ochronę przed groźnymi chorobami. Podczas wizyty u lekarza zaleca się sprawdzenie stanu książeczki szczepień, a w razie konieczności zaszczepić się. Szczepienia ochronne przeciw błonnicy i tężcowi powinny być regularnie odnawiane, a w przypadku brakującego szczepienia standartowego należy je wykonać. W przypadku, planowanej ciąży lub częstego kontaku z noworodkami, należy koniecznie zaszczepić się przeciw krztuścowi, jeśli ostatnie szczepienie lub choroba odbyły się ponad 10 lat temu. Jeśli w kraju Państwa pochodzenia występuje choroba polio, zwana też chorobą Heinego i Mediny, należy wówczas przed przyjazdem do Niemiec upewnić się, czy szczepionka przeciw polio zapewnia jeszcze ochronę lub ją ewentualnie odnowić. Poza tym oferowane są również inne szczepienia ochronne dla osób, które z racji wieku, występowania chorób lub innych powodów, są szczególnie narażone na zachorowanie. Do takich szczepień ochronnych należą: szczepienia przeciw influenzie (grypie wirusowej) lub pneumokokom (zapaleniu płuc) przeznaczone dla osób powyżej 60-go roku życia. Informacji na temat szczepień ochronnych i konieczności ich wykonania 14

udzielają: lekarz domowy, kasy chorych jak również urzędy zdrowia. W prawie wszystkich okręgach w Bawarii występuje podwyższone ryzyko infekcji kleszczowego zapalenia mózgu wywołanej przez ugryzienie kleszcza (FSME-Virus). Osoby dużo przebywające na łonie natury, ze względu na wykonywany zawód lub hobby, powinny się i swoje dzieci zaszczepić przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, w odstępie co trzy do pięciu lat, gdyż wirus ten może wywołać groźne choroby zapalenia mózgu oraz rdzenia kręgowego. Koszty szczepień, które zaleca Stała Komisja ds. Szczepień (STIKO) przy Instytucie Roberta Kocha w Berlinie pokrywają kasy chorych. Status kas chorych przewiduje ponadto przejęcie kosztów dalszych szczepień (np. szczepień dla osób udających się w podróż). 15

Badania stomatologiczne Regularne wizyty kontrolne u stomatologa są ważne dla zachowania zdrowia jamy ustnej. Dotyczy to zarówno osób dorosłych jak również w szczególności małych i starszych dzieci od momentu pojawienia się pierwszego zęba. W razie konieczności stomatolog rozpocznie, po wstępnym i gruntownym badaniu jamy ustnej, leczenie zębów pacjenta oraz udzieli mu szczegółowej porady. Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne ponosi koszty poniżej wymienionych stomatologicznych badań kontrolnych i profilaktycznych przeznaczonych dla osób dorosłych i dzieci. Nie uiszcza się opłaty rejestracyjnej (Praxisgebühr). W przypadku leczenia zębów np. wstawienia plomby, osoby dorosłe które nie są zwolnione z obowiązku uiszczenia opłaty za wizytę u stomatologa, są zobowiązane ją zapłacić. Dzieciom, które nie ukończyły 30. miesiąca życia: przysługują dwa badania profilaktyczne w roku, stomatolog sprawdza stan jamy ustnej i ewentualnie ustala plan leczenia. 16 Uwaga: W celu zachowania zdrowych zębów i dziąseł, oprócz stomatologicznych badań profilaktycznych ważne jest zastosowanie się do następujących wskazówek: W miarę możliwości wyszczotkować zęby po każdym posiłku, ale przynajmniej dwa razy dziennie. Jeden raz dziennie należy użyć nitki dentystycznej lub specjalnej szczoteczki do czyszczenia powierzchni między zębami (tzw. Interdentalbürstchen). Wskazówki dotyczące dzieci: dbać o higienę jamy ustnej dzieci już w momencje pojawienia się pierwszego zęba. Do ukończenia przez dziecko 6 7 roku życia zaleca się nadzór nad myciem zębów u dzieci oraz ewentualnie dodatkowe wyszczotkowanie zębów po dzieciach. Wskazane jest używanie past do zębów z zawarością fluoru. Dla dzieci do 6-go roku życia dostępne są w sprzedaży specjalne pasty do zębów z zawarością fluoru 500ppm. Szczególnie ważne dla zachowania zdrowych zębów jest prawidłowe odżywianie i zrezygnowanie z napoji i potraw zawierających dużą ilość cukru.

Dzieciom (w wieku od 30. do 72. roku życia): przysługują dwa badania profilaktyczne w roku. Jednym z nich jest szczegółowe badanie kontrolne w kierunku wykrycia chorób zębów, jamy ustnej i schorzeń szczęki (Früherkennungsuntersuchung FU), włącznie z fachową konsultacją dotyczącą odpowiedniego odżywiania, higieny jamy ustnej oraz fluoryzacji zębów (FU1 FU3 w przedziale czasowym od 30. do 72. miesiąca życia). Dzieciom i młodzieży (od 6. do 18. roku życia): przysługują dwie wizyty kontrolne u stomatologa. Celem badania jest sprawdzenie stanu higieny jamy ustnej według określonego harmonogramu, wyjaśnienie przyczyn powstawania chorób zębów oraz edukacja w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej. Ponadto przeprowadza się fluoryzację zębów oraz lakowanie zębów trzonowych w celu zapobiegania próchnicy. Osobom dorosłym: przysługują dwa badania stomatologiczne w roku, w odstępie przynajmniej 4 miesięcy, na obecność próchnicy, chorób dziąseł i nowotworów w jamie ustnej, ewentualnie wykonuje się zdjęcie rentgenowskie. jeden raz w roku usuwa się kamień nazębny. W Bawarii dzieci otrzymują tzw. specjalną książeczkę stomatologiczną (zahnärztlichen Kinderpass) do której wpisuje się wyniki badań. Książeczkę można otrzymać bezpłatnie u stomatologa i należy przynieść ją ze sobą na każde badanie profilaktyczne. Książeczka ta zawiera dodatkowo ulotkę informacyjną, na której znajdują się wskazówki dotyczące prawidłowej pielęgnacji jamy ustnej, odpowiedniego odżywiania oraz ochrony przed próchnicą. 17

2. Badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne dla osób nie korzystających z ochrony ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego Świadczenia przysługujące na podstawie ustawy o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl (Asylbewerberleistungsgesetz) Osoby ubiegające się o azyl oraz osoby zobowiązane do wyjazdu z Niemiec lub takie, których pobyt jest tolerowany z przyczyn prawno-międzynarodowych, politycznych lub humanitarnych ( uchodźcy de facto ), zwykle nie mają prawa do ubezpieczenia ustawowego. Zgodnie z ustawą o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl wymieniona grupa osób, może skorzystać podczas pierwszych 48 miesięcy pobytu, z usług medycznych w przypadku wystąpienia chorób wymagających natychmiastowego leczenia lub o bolesnym przebiegu, jak również z niektórych badań profilaktycznych i świadczeń prewencyjnych (ograniczenia obejmują np. protezy zębowe oraz leczenie ortodontyczne). Przysługujące badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne: Badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne w czasie ciąży; świadczenia związane z porodem i opieką poporodową, lekarskie badania profilaktyczne i świadczenia prewencyjne takie, jak w ramach ustawowego ubezpieczenia Uwaga: W celu skorzystania ze świadczeń przysługujących zgodnie z ustawą o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl, należy przedłożyć lekarzowi zaświadczenie o prawie do korzystania z opieki medycznej (Krankenschein). Zaświadczenie można otrzymać w urzędzie ds.socjalnych (Sozialamt) lub w urzędzie, w którym składa się wnioski o przyznanie pozostałych świadczeń. Zaświadczenie jest ważne przez jeden kwartał. Osoby korzystające ze świadczeń zdrowotnych dla azylantów są zwolnione z opłaty rejestracyjnej. 18

chorobowego: badania dla dzieci i młodzieży U1 J1, ginekologiczne badania kontrolne, coroczne badanie wczesnego rozpoznawania chorób nowotworowych dla kobiet od 20. roku życia i dla mężczyzn od 45. roku życia, badanie ogólnego stanu zdrowia Chck-up oraz badania skóry dla kobiet i mężczyzn od 35. roku życia (co dwa lata), badania kontrolne u stomatologa dla dzieci i młodzieży do 18-go roku życia co pół roku, po ukończeniu 18 lat tylko raz w roku. Podstawowe szczepienia ochronne dla dzieci, dla dorosłych szczepienia przeciw: tężcowi, błonnicy i chorobie polio, oraz inne szczepionki w przypadku indywidualnego ryzyka. Świadczenia przysługujące zgodnie z kodeksem socjalnym SGB XII (pomoc społeczna Sozialhilfe) Migranci, którzy przebywają legalnie na terenie Niemiec, ale nie są objęci ustawą o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl, jak również nie są ubezpieczeni w prywatnym lub ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym, mają prawo do świadczeń medycznych zgodnie z kodeksem socjalnym (BGB XII). Migranci, którzy otrzymują pomoc socjalną przez okres dłuższy niż okres jednego miesiąca, zostaną objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Urząd ds. Socjalnych zleca migrantom wybór i zgłoszenie członkowstwa w jednej z ustawowych kas chorych. Jeżeli ubezpieczenie w ustawowej kasie chorych nie jest możliwe, należy złożyć wniosek w odpowiednim urzędzie ds. Socjalnych o wystawienie zaświadczenia o prawie do korzystania i pokryciu kosztów określonych usług medycznych. Oferowane świadczenia odpowiadają świadczeniom przeznaczonym dla osób ubezpieczonych ustawowo. Osoby pobierające zasiłek socjalny mają prawo do korzystania z w/w badań profilaktycznych oraz świadczeń prewencyjnych i nie muszą uiszczać opłaty rejestracyjnej. Uwaga: Do korzystania z tych świadczeń uprawnione są osoby, które znajdują się w ciężkiej sytuacji materialnej (brak wystarczającego źródła dochodów lub brak wystarczającego majątku, brak ubezpieczenia zdrowotnego), i jednocześnie wymagają opieki medycznej. 19