HANDEL ZAGRANICZNY I ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE Cło i prawo celne
Cło Określony przez władzę państwową lub organ międzynarodowej organizacji gospodarczej (unii celnej), w akcie prawnym, obowiązek opłacenia należności za towar znajdujący się w obrocie towarowym z zagranicą, a wprowadzany na dany obszar celny (państwa lub organizacji) albo też z niego wyprowadzany.
Rodzaje ceł Cła autonomiczne nie są negocjowane z zagranicą. Decyzję o ich wprowadzeniu podejmuje właściwa władza w danym państwie bez żadnych konsultacji z zagranicą. Cła umowne cła uzgadniane z zagranicą w umowach międzynarodowych. Najczęściej przyjmują formę umowy dwu- lub wielostronnej. Umowy takie określają poziom cła, jego okres obowiązywania i rozpiętość asortymentową. Z cłami umownymi związane jest pojęcie wiązania ceł. Polega to na wzajemnym uzależnianiu poziomu i innych elementów składowych taryfy celnej w danych krajach.
Rodzaje ceł Cła minimalne są stosowane w stosunku do krajów, które otrzymały tzw. klauzulę największego (najwyższego) uprzywilejowania (KNU). Klauzula ta, stosowana początkowo przez Stany Zjednoczone, a obecnie przez wszystkie państwa WTO, zobowiązuje do traktowania partnera lub parterów tak samo, czyli nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego. Jeżeli kraj A posiada KNU z krajami B i C, to obniżenie ceł przez kraj A w stosunku do kraju B, jest automatycznie przenoszone na stosunki z krajem C, i odwrotnie. Cła maksymalne dotyczą tych państw, które nie uzyskały klauzuli największego uprzywilejowania i są z założenia większe od ceł minimalnych.
Rodzaje ceł Cła preferencyjne cła, które korzystniej traktują kraj, nawet bardziej (lepiej) niż wynika to z klauzuli największego uprzywilejowania. Cła tego rodzaju są stosowane przez kraje, które należą do ugrupowań integracyjnych typu strefa wolnego handlu, unia celna czy wspólny rynek (zgodnie z zasadami WTO). Cła dyskryminacyjne: cła retorsyjne traktowane jako odwet za niekorzystne działania na tle politycznym lub ekonomicznym w stosunku do danego kraju cła wyrównawcze mają na celu zniwelować efekt subsydiowania eksportera zagranicznego cła antydumpingowe mają za zadanie ograniczyć i wyrównać straty powstałe wyniku sprzedaży towarów po cenach dumpingowych
Rodzaje ceł Importowe Eksportowe Tranzytowe
Rodzaje ceł Cła importowe są nakładane w celu ochrony rynku wewnętrznego przed konkurentami zagranicznymi. Państwo może chcieć zabezpieczyć niektóre dziedziny, branże swojego rynku przed przedsiębiorstwami zagranicznymi. Mogą być także stosowane jako narzędzie realizacji zagranicznej polityki ekonomicznej państwa poprzez dyskryminacje lub preferencje niektórych partnerów zagranicznych.
Rodzaje ceł Cła eksportowe rzadziej stosowane, wpływają na ograniczenie eksportu. Stosując cła eksportowe władza chce zniechęcić kontrahentów do eksportu i jest to najczęściej spowodowane zły sytuacją ekonomiczną danego kraju. Z reguły tego rodzaju cła są nakładane na towary deficytowe np. surowce. Inną przyczyną ich wprowadzenie może być próba wymuszenia na przedsiębiorstwach krajowych przetwarzania surowców i eksportowania bardziej złożonych produktów. Czasem państwo posiada taką przewagę technologiczną lub dysponuje strategicznymi produktami (ropa naftowa, gaz ziemny), że może sobie pozwolić na wprowadzenie ceł eksportowych, gdyż i tak ma świadomość, że znajdzie nabywców na rynku światowym.
Rodzaje ceł Cła tranzytowe aktualnie już coraz rzadziej stosowane. Są to cła nakładane na towary przewożone przez terytorium danego kraju. Ich zaniechanie wiąże się z tym, że państwa nie chcą ograniczać dodatkowych dochodów, jakie mogą osiągnąć. Są to zyski czerpane np. z tytułu odpłatności za drogi (jednorazowe opłaty za przejazd przez Austrię, Czechy), udostępniania bazy noclegowej, paliwowej. Ustanowienie ceł tranzytowych mogłoby spowodować zmniejszenie natężenia w ruchu drogowym, a co za tym idzie spadek dodatkowych korzyści nie tylko dla budżetu państwa.
Rodzaje ceł Cła ad valorem (nazywane też wartościowymi) ustalane są od wartości towaru, np. 15% cło nakładano na importowane samochody. Cła ad spetiem (inaczej nazywane specyficzne, od ilości) polegają na ustalaniu wartości cła od jednostki fizycznej towaru, np. od tony, pary, sztuki 5$ za każdą tonę importowanej ropy czy 1000$ za każdy sprowadzony samochód. Cła kombinowane łączą w sobie cechy ceł wartościowych i specyficznych, np. płaci się 10% od wartości towaru i jeżeli przekroczona zostanie pewna ilość to należy zapłacić jeszcze 15$ za tonę lub przy przywozie na polski obszar celny samochodów z UE 15% od wartości samochodu plus minimum 535,7 EUR/szt.
Taryfa celna W związku z akcesją do Unii Europejskiej zastosowanie znalazła: Wspólna Taryfa Celna Unii Europejskiej (Common Customs Tariff CCT) jej rozszerzona wersja tzw. użytkowa, czyli Zintegrowana Taryfa Celna Wspólnoty Europejskiej (Integrated Tariff of the European Communiteies TARIC)
Podstawowe pojęcia Organy celne Urząd celny Decyzja Status celny Towar wspólnotowy Dług celny Należności celne przywozowe Należności celne wywozowe Dłużnik Dozór celny Kontrola celna Zgłoszenie celne
Podstawowe pojęcia Towar wspólnotowy oznacza towar całkowicie uzyskany na obszarze celnym Wspólnoty, bez udziału towarów przywiezionych z krajów lub terytoriów niebędących częścią obszaru celnego Wspólnoty. Przywiezione z państw lub terytoriów niebędących częścią obszaru celnego Wspólnoty i dopuszczone do obrotu oraz uzyskane lub wyprodukowane na obszarze celnym Wspólnoty wyłącznie z towarów, o których mowa wyżej.
Wartość celna towaru Określana w celu ustalenia kwoty wynikającej z długu celnego oraz innych należności pobieranych przez organ celny, jak również stosowania środków polityki handlowej. Wartość celna towaru jest potrzebna do naliczenia cła, które należy zapłacić w związku z przekraczaniem granicy polskiego obszaru celnego.
Wartość celna towaru Aby móc ustalić wartość celną towaru należy rozróżniać pojęcia: towary identyczne...towary wytworzone w tym samym kraju, będące takimi samymi pod każdym względem, włączając cechy fizyczne i renomę, jaką posiadają. Nieznaczne różnice w wyglądzie zewnętrznym nie są przeszkodą do uznania towarów za identyczne, jeśli odpowiadają one pod innym względem niniejszej definicji; towary podobne...towary wytworzone w tym samym kraju, które, nie będąc podobnymi pod każdym względem, posiadają podobne cechy i skład materiałowy, co pozwala im pełnić te same funkcje i być towarami handlowo zamiennymi. Jakość towarów, znak towarowy i renoma, jaką posiadają, są czynnikami, które należy uwzględniać przy ustalaniu podobieństwa towarów; towary tego samego gatunku i rodzaju...towary zawierające się w grupie lub zakresie towarów wytwarzanych przez jedną gałąź przemysłu lub branżę przemysłową i obejmujące towary identyczne lub podobne.
Przeznaczenie celne towaru Objęcie towaru procedurą celną Wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego lub do składu wolnocłowego Powrotny wywóz towaru poza obszar celny Wspólnoty Zniszczenie towaru Zrzeczenie się towaru na rzecz skarbu państwa
Przeznaczenie celne towaru Wspólnotowy Kodeks Celny przewiduje 8 procedur celnych: 1) dopuszczenie do obrotu 2) tranzyt 3) skład celny 4) uszlachetnianie czynne 5) przetwarzanie pod kontrolą celną 6) odprawę czasową 7) uszlachetnianie bierne 8) wywóz
Przeznaczenie celne towaru Dopuszczenie do obrotu nadanie towarowi niewspólnotowemu statusu celnego towaru wspólnotowego. Wywóz wyprowadzenie towaru poza wspólnotowy obszar celny. Tranzyt: Wewnętrzny gdy towar wspólnotowy przemieszczany jest pomiędzy różnymi punktami znajdującymi się na obszarze celnym Wspólnoty przez terytorium państwa trzeciego. Zewnętrzny jest stosowany głównie w odniesieniu to towarów niewspólnotowych, które przemieszczane są w obrębie obszaru celnego Wspólnoty. Towary takie nie podlegając w tym czasie należnościom przywozowym i innym obciążeniom ani nie stosuje się innych środków polityki handlowej.
Przeznaczenie celne towaru Skład celny - pozwala na składowanie towarów niekrajowych (niewspólnotowych), które w czasie składowania nie podlegają cłu ani ograniczeniom i zakazom określonym w odrębnych przepisach, z wyjątkiem ograniczeń i zakazów stosowanych do ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego, obyczajowości, higieny lub zdrowia ludzi, zwierząt i roślin oraz ochrony środowiska, a także towarów wspólnotowych, dla których dokonano odpowiednich formalności celnych.
Rodzaje składów celnych Trzy składy publiczne to: Typ A odpowiedzialność w razie ewentualnych nieprawidłowości spoczywa na prowadzącym skład Typ B odpowiedzialność spoczywa na korzystającym ze składu Typ F skład prowadzony przez władze celne Trzy składy prywatne to: Typ D możliwe jest zakończenie procedury składu celnego procedurą dopuszczenia do obrotu z zastosowaniem uproszczeń, jeżeli wzięte będą pod uwagę elementy kalkulacyjne i stan towarów z dnia objęcia ich procedurą składu celnego Typ E pozwala na składowanie towarów w miejscu innym niż skład celny. Nie musi to być wydzielone i zamknięte pomieszczenie. Możliwe jest w nim stosowanie procedur właściwych dla składu typu D Typ C obejmuje inne przypadki niż wymienione w typach D i E
Przeznaczenie celne towaru Uszlachetnianie czynne poddanie na obszarze celnym UE przetworzeniu towarów niewspólnotowych przeznaczonych do powrotnego wywozu w postaci produktów kompensacyjnych. W systemie ceł zwrotnych pozwala na przetwarzanie towarów wspólnotowych, dopuszczonych do obrotu ze zwrotem lub umorzeniem cła jeżeli towary zostaną wywiezione poza UE. Uszlachetnianie bierne czasowy wywóz towarów wspólnotowych poza obszar celny UE w celu poddania ich procesom uszlachetniania oraz dopuszczenia powstałych produktów do obrotu.
Przeznaczenie celne towaru Przetwarzanie pod kontrolą umożliwia użycie towarów niewspólnotowych na obszarze celnym UE w procesach zmieniających ich rodzaj lub stan, bez stosowania wobec nich cła i środków polityki handlowej oraz umożliwia dopuszczenie produktów powstających w takich procesach do obrotu. Przetwarzanie pod kontrolą może być realizowane tylko w składzie celnym, składzie wolnocłowym lub wolnym obszarze celnym.
Odprawa celna Odprawa celna ostateczna importer reguluje dług celny, jaki powstaje w związku z przekraczaniem granicy. Dokonywana w urzędzie celnym. Odprawa celna czasowa pozwala na wprowadzenie na obszar celny towaru z całkowitym lub częściowym zwolnieniem go od cła, np. sprzęt naukowo-badawczy, towary na pokazach. Odprawa celna o powrotnym wywozie lub przywozie dotyczy tylko towarów odprawionych ostatecznie. Dot. np. reklamacji.
SAD Formularz SAD wszczyna postępowanie celne i jest wypełniany w wypadku dokonywania zgłoszenia celnego towaru lub towarów klasyfikowanych według jednego kodu taryfy celnej, pochodzących z jednego kraju, objętych jedną stawką celną i jedną stawką podatkową. W przypadku większej liczby towarów, które podlegają różnym reżimom, należy zastosować Zestaw SAD. Składa się z 9 kart z przeznaczeniem dla różnych stron obrotu towarem.
Intrastat System statystyczny służący do rejestracji wymiany handlowej pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej Zgłoszenie w formie elektronicznej lub papierowej. Dwa formularze przywozowy i wywozowy. W Polsce za gromadzenie, przetwarzanie, kontrolowanie i przekazywanie danych odpowiedzialna jest Polska Administracja Celna. Głównym partnerem w zakresie metodologii systemu INTRASTAT i odbiorcą danych jest Główny Urząd Statystyczny.
Karnet ATA Jest to międzynarodowy dokument celny, który umożliwia i ułatwia czasową odprawę celną. Działa podobnie, jak karnet TIR, ale w odniesieniu do towarów wystawienniczych, akwizycyjnych i zawodowych. Jego posiadacz może przekraczać kolejne granice bez wypełniania odpowiednich dokumentów celnych (deklaracji, SAD czy składania depozytów).
Inne formy Wolne obszary celne Składy wolnocłowe Sklepy wolnocłowe
Inne formy Wolne obszary celne i składy wolnocłowe są częścią obszaru celnego Wspólnoty lub pomieszczeniami znajdującymi się na tym obszarze, oddzielonymi od pozostałej jego części, w których towary niewspólnotowe traktowane są, do celów stosowania należności celnych przywozowych i obowiązujących w przywozie środków polityki handlowej, jako nieznajdujące się na obszarze celnym Wspólnoty, o ile nie zostały dopuszczone do obrotu ani objęte inną procedurą celną.
Dumping W handlu międzynarodowym dumping jest określany jako eksport po cenie niższej niż sprzedaż na rynku wewnętrznym. Innymi słowy cena eksportowa jest niższa od tak zwanej ceny lub wartości normalnej (ceny w kraju producenta, eksportera). Dumping jest powszechnie uznany za instrument polityki handlowej niezgodny z zasadami konkurencji i określany mianem nieuczciwego handlu unfair trade.
Postępowanie antydumpingowe Rozporządzenie Rady Nr 384/96 z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed dumpingowym przywozem z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (z późniejszymi zmianami). Produkt uznaje się za dumpingowy, jeżeli jego cena eksportowa do Wspólnoty jest niższa od porównywalnej ceny podobnego produktu, w zwykłym obrocie handlowym, ustalonej w kraju wywozu.
Postępowanie antydumpingowe Postępowanie antydumpingowe wszczyna Komisja Europejska z własnej inicjatywy lub na pisemny wniosek (skargę): dowolnej osoby fizycznej dowolnej osoby prawnej organizacji nie posiadającej osobowości prawnej działających w imieniu przemysłu wspólnotowego. Skargę można przesłać bezpośrednio do Komisji (wykorzystując specjalne formularze) lub pośrednio przez organy państwa.
Postępowanie antydumpingowe Jeżeli Komisja uznaje zgromadzone materiały za wystarczające wszczyna postępowanie w ciągu 45 dni od daty złożenia skargi i opublikowania zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Zawiadomienie to w szczególności: zawiera informacje o planowanym wszczęciu postępowania wskazuje na produkt/y i kraj wywozu Nałożenie środków tymczasowych nie może nastąpić przed 60. dniem od wszczęcia postępowania ani nie później niż 9 miesięcy od jego wszczęcia. Kwota tymczasowego cła antydumpingowego nie może przekroczyć tymczasowo ustalonego marginesu dumpingu. Ostateczne cła antydumpingowe nakłada się w odpowiedniej wysokości uwzględniając margines dumpingu na okres 5 lat z możliwością przedłużenia.