WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA

WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SZCZECINIE OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO ZA 2012 ROK (wersja skrócona) 1

I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 1.1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych. W woj. zachodniopomorskim utrzymuje się stabilna sytuacja epidemiologiczna w grupie chorób zakaźnych, dla których szczepienia ochronne są efektywnym środkiem profilaktycznym np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, gdzie wskaźnik zapadalności jest od lat niższy niż w Polsce. Mimo wysokiego odsetka uodpornienia w zakresie chorób objętych Programem Szczepień Ochronnych nastąpił wzrost na ospę wietrzną, świnkę i krztusiec. Sezonowe zagrożenia epidemiologiczne jak chociażby grypa, czy możliwość zawleczenia chorób z innych stref klimatycznych oraz wielolekooporne zakażenia szpitalne wymagają stałej gotowości i czujności nadzoru epidemiologicznego oraz określonych działań przeciwepidemicznych już w sytuacji podejrzeń. Nadal pozostają problemem epidemiologicznym utrzymujące się choroby zakaźne i zakażenia tj. ogniska zatruć pokarmowych oraz bakteryjne i wirusowe zakażenia jelitowe, a także inwazyjna choroba meningokokowa. Stanowią one zagrożenie epidemiologiczne wymagające od pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej wdrażania dochodzenia epidemiologicznego celem ustalenia źródła zakażenia, czy też ograniczenia transmisji do środowiska. W 2012 r. zgłoszono 20006 chorób podlegających rejestracji w meldunkach dwutygodniowych na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (MZ-56) tj. o 2955 więcej niż w 2011r. Nie zgłoszono m.in. grypy wywołanej nowym wirusem AH1N1v09 oraz malarii. Spośród wszystkich zgłoszonych chorób 17,9% tj. 3560 osób hospitalizowano. Od 2011r. utrzymywała się tendencja wzrostowa zgłaszalności chorób w porównaniu z latami ubiegłymi na co wpływa przede wszystkim weryfikacja sprawozdań kwartalnych zgłoszonych do NFZ Oddziału Zachodniopomorskiego oraz dalsze wzmożenie nadzoru pracowników epidemiologii PIS nad poprawą zgłaszalności chorób przez lekarzy i aktywne wyszukiwanie. Należy zauważyć również, że utrzymywała się tendencja wzrostowa w grupie tzw. zakaźnych chorób wieku dziecięcego tj. płonicy (szkarlatyny) - wzrost zarejestrowanych przypadków z 701 w 2011r. do 1135 w 2012r. (współczynnik zapadalności 65,91/100 tys.), ospy wietrznej z 7650 w 2011r. do 9997 w 2012r. (współczynnik zapadalności 580,5/100 tys.) oraz świnki z 102 przypadków w 2011r. do 163 w 2012r. (współczynnik zapadalności 9,46/100 tys.). Odnotowano również znaczny wzrost w grupie innych bakteryjnych zakażeń jelitowych z 121 w 2011r. do 463 w 2012r., a także biegunek i zapaleń żołądkowo - jelitowych o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat 2 z 314 w 2011r. do 554 w 2012r. Zmniejszyła się natomiast liczba wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rota wirusy - z 1541 w 2011r do 1336 w 2012r., a także bakteryjnych zatruć pokarmowych o etiologii gronkowcowej z 148 w 2011r. do 16 w 2012r. Nastąpił również spadek ogólnej liczby zgłoszeń grypy sezonowej i podejrzeń na grypę - zachorowało 20.202 osoby tj. o 1789 mniej niż w 2011r. (współczynnik zapadalności 1173,07 na 100 tys. mieszkańców) wśród których zachorowało 9.846 dzieci do 14 roku życia tj. o 1.652 więcej niż w 2011 r. W 2012 r. zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim ogółem 48 zgonów z powodu chorób zakaźnych (wg raportów zgonów składanych w systemie miesięcznym) tj. o 14 zgonów więcej niż w 2011 r. Spośród wszystkich zgłoszonych zgonów najwięcej, bo 56,25% (27 przypadków) spowodowanych było gruźlicą potwierdzoną i niepotwierdzoną bakteriologicznie, w tym 13 zgonów w grupie wiekowej 60 lat i powyżej oraz 10 w grupie wiekowej - 50-59 lat. Kolejne przyczyny zgonów z powodu chorób zakaźnych dotyczyły: posocznicy o określonym czynniku etiologicznym i nieokreślonej (7 przypadków tj. 14,58 %), AIDS (5 przypadków tj. 2

10,42%) oraz choroby Creutzfeldta-Jakoba (3 przypadki tj. 6,25%). Pojedyncze zgony związane były wirusowym zapaleniem mózgu, zapaleniem opon mózgowych o etiologii pneumokokowej, niesklasyfikowanym zapaleniem opon mózgowych i rdzenia, zakażeniem jelit Clostridium difficile oraz ostrym i przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Zbiorcze dane wybranych chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim podlegających zgłaszalności w latach 2010-2012 przedstawia tabela 1. Współczynniki zapadalności obliczono wg liczebności ludności w GUS (stan na 30.06.2012 r.) Dane epidemiologiczne za 2011 r. przyjęto na podstawie publikacji NIZP-PZH Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2011 r. Warszawa 2012 r. Tab.1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim w latach 2010-2012 Lp. Jednostka chorobowa 2010 r. 2011 r. 2012 Zapadalność Zapadalność 1 Salmonellozy zatrucia pokarmowe 372 21,97 330 19,49 202 11,73 2 Salmonellozy zakażenia pozajelitowe 6 0,35 9 0,53 7 0,41 3 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) 0 0,00 1 0,06 1 0,06 4 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe 143 8,45 121 7,15 463 26,89 5 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe 218 12,88 302 17,84 72 4,18 6 Lamblioza 43 2,54 52 3,07 95 5,52 7 8 Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe 1818 107,38 2593 153,15 2229 129,43 w tym nieżyt jelitowy wywołany przez rotawirusy 897 52,98 1541 91,02 1336 77,58 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat 2 208 12,29 * 314 587,21 * 554 1090,14 * 9 Leptospiroza 3 0,18 2 0,12 0 0,00 10 Tężec 1 0,06 0 0,00 0 0,00 11 Listerioza 3 0,18 5 0,30 3 0,17 12 Legioneloza 2 0,12 0 0,00 0 0,00 13 Płonica (szkarlatyna) 639 37,74 701 41,40 1135 65,91 14 Inwazyjna choroba meningokokowa 8 0,47 10 0,59 12 0,70 15 w tym neuroinfekcje 7 0,41 6 0,35 9 0,52 16 Borelioza z Lyme 255 15,06 242 14,29 266 15,45 17 Ostre porażenie wiotkie u dzieci od 0-14 lat 0 0,00 ** 1 0,40 ** 1 0,40 ** 18 Encefalopatie gąbczaste (Ch.Creutzfeldta-Jacoba) 0 0,00 2 0,12 3 0,17 19 Styczność i narażenie na wściekliznę /potrzeba szczepień/ 341 20,14 343 20,26 369 21,43 20 Wirusowe zapalenie mózgu 12 0,71 13 0,77 11 0,64 21 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 52 3,07 60 3,54 41 2,38 22 Ospa wietrzna 6347 374,88 7650 451,84 9997 580,50 23 Odra 0 0,00 1 0,06 1 0,06 24 Różyczka 178 10,51 394 23,27 287 16,67 Wirusowe zapalenia wątroby (wg. definicji przypadku z 25 2009 i 2005 r.) 125 7,38 154 9,10 117 6,79 26 w tym WZW typu "A" 5 0,30 3 0,18 3 0,17 27 w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe 30 1,77 35 2,07 27 1,57 w tym WZW typu "C" (wg. definicji przypadku z 2009 i 28 2005 r. 88 5,20 115 6,79 87 5,05 Zapadalność 3

29 Choroba wywołana przez HIV AIDS 2 0,12 27 1,59 14 0,81 30 Bezobjawowy stan zakażenia wirusem HIV 41 2,42 45 2,66 48 2,79 31 Świnka 105 6,20 102 6,02 163 9,46 32 Zimnica (malaria) 10 0,59 2 0,12 0 0,00 33 Inwazyjna choroba pneumokokowa 7 0,41 32 1,89 21 1,22 34 Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae typ B 0 0,00 8 0,47 2 0,12 35 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 50 2,95 55 3,25 46 2,67 36 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 4 0,24 26 1,54 16 0,93 Zatrucie naturalnie toksycznymi substancjami spożytymi 37 jako pokarmowe (grzyby) 9 0,53 0 0,00 1 0,06 */ obliczona na podstawie populacji dzieci 0-2 r. ż. na 100 tys. dzieci. **/ obliczona na podstawie populacji dziecie 0-14 r. ż. na 100 tys. dzieci. 1.1.2. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Wirusowe zapalenie wątroby typu A wywoływane jest przez wirusa HAV. Choroba występuje na całym świecie, szczególnie często na terenach o złym stanie sanitarnym i higienicznym. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową poprzez zakażone produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce nie poddane właściwej obróbce termicznej) a także przez zakażoną wodę. Do grup wysokiego ryzyka zakażenia zalicza się osoby wyjeżdżające do krajów o wysokim stopniu endemiczności. Stąd podróżującym w te rejony zalecane są szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. W Polsce, po dużym wzroście na wirusowe zapalenie wątroby typu A w latach 2008 i 2009, w 2010 r. i latach kolejnych zanotowano znaczny spadek. W 2012 r. zachorowalność na zapalenie wątroby typu A była porównywalna do 2011 r. - zgłoszono 70 przypadków (współczynnik zapadalności 0,18 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 65 zgłoszeń z 2011 r. (współczynnik zapadalności 0,17 na 100 tys. mieszkańców). Sytuacja na terenie woj. zachodniopomorskiego była w tym zakresie stabilna tj. w 2012 r. podobnie jak w roku ubiegłym odnotowano 3 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A. Chorowały osoby dorosłe, u których stwierdzono związek zachorowania z podróżami m.in. do Egiptu, Kazachstanu oraz spożywaniem żywności typu Fast - food. Zachorowania na WZW typu A w latach 2008-2012 w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego obrazuje tabela 7. Tab.7. Zestawienie na wirusowe zapalenie wątroby typu A w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. Zachorowania na 100 tys. Zachorowania na 100 tys. 209 0,55 651 1,71 156 0,41 65 0,17 70 0,18 województwo zachodniopomorskie 5 0,29 9 0,53 5 0,30 3 0,18 3 0,17 4

1.1.3. Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywołuje wirus HBV. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą naruszenia ciągłości tkanek (droga parenteralna), które może być związane z zabiegiem medycznym, na skutek źle wysterylizowanego sprzętu medycznego. Możliwe są pozamedyczne drogi zakażenia tj.: zabiegi kosmetyczne, fryzjerskie czy tatuaże, a także droga kontaktów seksualnych. W Polsce od chwili wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (tj. od lat 90-tych) zachorowalność stopniowo się obniża. Również działania związane z profilaktyką zakażeń szpitalnych, zwłaszcza poprawa procesów sterylizacji i działalność Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych mają znaczenie dla stabilnej sytuacji epidemiologicznej WZW typu B. Według prawdopodobnych szacunków 2 miliardy ludzi na świecie było lub jest zakażonych wirusem HBV, natomiast liczba aktualnych nosicieli HBV na świecie szacowana jest na 350-400 milionów. Każdego roku z powodu powikłań po wirusowym zapaleniu wątroby typu B na świecie umiera ponad 2 miliony osób. W Polsce liczba nosicieli jest na poziomie średnim (1-2 %), ale około 20 % populacji posiada przeciwciała świadczące o przebytym zakażeniu. W woj. zachodniopomorskim w 2012 r. zarejestrowano 163 nowych nosicieli antygenu HBsAg, ogólna liczba nosicieli wynosi 10044. W roku 2012 w Polsce zarejestrowano 1578 (współczynnik zapadalności 4,10 na 100 tys. mieszkańców) a w 2011 r. 1583 zachorowania (współczynnik zapadalności 4,11 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim od pięciu lat wskaźnik zapadalności jest niższy niż średnia krajowa (tabela 8 i rycina 3). 5

Tab. 8. i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu B w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. Zachorowania na 100 tys. Zachorowania na 100 tys. 1337 3,51 1475 3,87 1634 4,28 1583 4,11 1578 4,10 województwo zachodniopomorskie 29 1,71 30 1,77 30 1,77 35 2,06 27 1,57 Białogard 1 2,07 1 2,07 - - - - - - Choszczno - - - - - - - - - - Drawsko Pomorskie - - 1 1,74 - - - - - - Goleniów - - - - - - - - - - Gryfice 1 1,65 - - 2 3,3 1 1,65 - - Gryfino 1 1,65 - - - - 1 1,65 1 1,20 Kamień Pomorski - - - - 8 16,74 9 18,83 5 10,54 Kołobrzeg 1 1,31 3 3,9 2 2,6 - - 2 2,60 Koszalin 4 2,32 8 4,65 2 1,16 - - 3 1,71 Łobez - - - - - - - - - - Myślibórz 1 1,48 1 1,49 - - 3 4,47 - - Police 1 1,55 - - - - - - 5 7,10 Pyrzyce - - 1 2,50 - - - - - - Sławno - - - - - - - - - - Stargard Szczeciński 1 0,84 - - 2 1,68 - - - - Szczecin - - 6 1,48 2 0,49 2 0,49 3 0,73 Szczecinek 4 5,20 - - 1 1,30 1 1,3 1 1,26 Świdwin 11 22,65 4 8,24 3 6,18 4 8,24 2 4,09 Świnoujście 2 4,89 - - 1 2,45 - - - - Wałcz 1 1,84 5 9,21 7 12,9 14 25,8 5 9,21 Ryc. 3. Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim 6

W woj. zachodniopomorskim w 2012 r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowało 27 osób (współczynnik zapadalności 1,57 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowania ostre to 4 przypadki, a 23 przewlekłe. Zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B w woj. zachodniopomorskim od 2008r. utrzymują się na podobnym poziomie. Najwyższy współczynnik zapadalności wystąpił na terenie nadzorowanym przez PPIS w Kamieniu Pomorskim - 10,54 (zachorowało 5 osób), w Wałczu - 9,21 (5 osób) i PPIS w Policach 7,10 (również 5 osób). Zachorowań na WZW typu B nie zarejestrowano na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Białogardzie, Choszcznie, Drawsku Pomorskim, Goleniowie, Gryficach, Łobzie, Myśliborzu, Pyrzycach, Sławnie, Stargardzie Szczecińskim i Świnoujściu. Na podstawie przeanalizowanych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia były: w 5 przypadkach duże operacje chirurgiczne i małe zabiegi chirurgiczne ; w 5 przypadkach zachorowanie dotyczyło pacjentów przebywających w zakładzie karnym; w 3 przypadkach udokumentowano kontakt z nosicielem antygenu HBsAg, w 1 przypadku zachorowanie dotyczyło osoby zażywającej narkotyki, w pozostałych 13 przypadkach nie ustalono źródła zakażenia. Największą liczbę stwierdzono w grupie wiekowej 51-60 lat (8 osób) i 31-40 lat (7 osób), częściej chorowali mężczyźni 17, co obrazuje tabela 9 i 10. Tab.9. na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2008-2012, według płci Lata kobiety mężczyźni liczba 2008r. 14 15 29 2009r. 14 16 30 2010r. 12 18 30 2011r. 15 20 35 2012r. 10 17 27 Tab.10. na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w roku 2012, według grup wiekowych grupy wiekowe liczba 0-14 1 15-20 2 21-30 1 31-40 7 41-50 5 51-60 8 61-70 2 >70 1 razem: 27 7

1.1.4. Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby typu C występuje na całym świecie a liczba osób zakażonych szacowana jest na około 130-170 milionów (2% - 3% populacji świata). Choroba jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym w naszym kraju. zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C w Polsce może sięgnąć kilkuset tysięcy i nie jest dokładnie oszacowana, ze względu na bezobjawowy najczęściej przebieg choroby, stąd wykrycie tego zakażenia jest często przypadkowe. 40 80 % rozpoznawanych jest w fazie zmian przewlekłych. W roku 2012 w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 273 nowych nosicieli HCV, ogólna liczba wyniosła 3905. W Polsce w 2012r. liczba na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2009r. wynosiła 2258 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,86) i 2245 wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,83) podczas gdy liczba na wirusowe zapalenie wątroby typu C w 2011 r. wyniosła odpowiednio 2189 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,68) i 2151 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,58). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 42 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2009 r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 2,44) i 45 przypadki wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 2,61). Jest to o 26 mniej wg definicji z 2005 r. i 24 zachorowania mniej wg definicji z 2009 r. w porównaniu do 2011 r. Największa wystąpiła na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Wałczu 22,11 na 100 tys. mieszkańców (12 ), Kamieniu Pomorskim 14,76 na 100 tys. mieszkańców (7 ), Świdwinie 14,31 na 100 tys. mieszkańców (7 ), Świnoujściu 12,78 na 100 tys. mieszkańców (5 ) i Drawsku Pomorskim 12,09 na 100 tys. mieszkańców (7 ). Na terenie nadzorowanym przez PPIS w Choszcznie, Pyrzycach i Stargardzie Szczecińskim nie zarejestrowano żadnego zachorowania. Na podstawie przeprowadzonej analizy wywiadów epidemiologicznych stwierdzono, że: 33 zachorowania to osoby po operacjach, małych zabiegach chirurgicznych, również po transfuzjach oraz te, które korzystały z zabiegów dentystycznych, w 7 przypadkach zachorowanie dotyczyło osób zażywających narkotyki, osób wykonujących tatuaże w warunkach niesterylnych i/lub przebywających w zakładzie karnym, 6 osób miało kontakt domowy z nosicielami wirusa HCV, 6 osób to osoby uzależnione od alkoholu, w pozostałych przypadkach nie udało się ustalić źródła zakażenia. Zestawienie na WZW typu C w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim przedstawia tabela 12 i rycina 4. 8

Tab.12. i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu C w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. Zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. zachorowania na 100 tys. 2355 6,18 3830 10,04 4119 10,80 4340 11,26 4503 11,69 województwo zachodniopomorskie 47 2,77 49 2,89 88* 5,20 137* 8,09 87* 5,05 Białogard 1 2,07 1 2,07 2 4,14 5 10,14 1 2,03 Choszczno - - - - 4 8,04 2 3,98 - - Drawsko Pomorskie - - 2 3,48 4 6,96 11 19,00 7 12,09 Goleniów 2 2,52 - - 6 7,52 9 11,27 6 7,34 Gryfice 1 1,65 1 1,65 4 6,59 4 6,42 5 8,12 Gryfino - - - - 1 1,2 12 14,46 2 2,41 Kamień Pomorski - - 3 6,28 8 16,74 11 23,01 7 14,76 Kołobrzeg 8 10,45 9 11,7 9 11,71 15 19,52 9 11,71 Koszalin 6 3,49 7 4,07 4 2,32 8 4,57 4 2,29 Łobez - - - - 4 10,49 5 13,11 4 10,53 Myślibórz 1 1,49 4 5,95 4 5,95 2 2,98 2 2,94 Police 1 1,51 1 1,46 2 2,92 2 2,77 3 4,26 Pyrzyce - - - - 1 2,50 2 5,0 - - Sławno - - - - 4 6,98 4 6,56 1 1,75 Stargard Szczeciński - - - - - - - - - - Szczecin 4 0,98 2 0,49 13 3,2 11 2,71 8 1,96 Szczecinek 5 6,47 4 5,20 10 12,98 4 5,19 4 5,04 Świdwin 2 4,12 4 8,24 1 2,06 7 14,21 7 14,31 Świnoujście - - 1 2,45 2 4,9 2 4,9 5 12,78 Wałcz 16 29,41 10 18,42 5 9,21 21 38,68 12 22,11 * liczba na wirusowe zapalenie wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji zachorowania. 9

Ryc. 4. Współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu C w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim * - w woj. zachodniopomorskim w 2009r. podano liczbę na wirusowe zapalenie wątroby typy C z wykluczeniem nosicieli, którzy spełniali definicje. ** - w województwie zachodniopomorskim w 2010r., 2011r. i 2012r. liczba na wirusowe zapalenie wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji zachorowania. Najwięcej na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2012 r. zaobserwowano w grupie wiekowej 31-40 lat 18 przypadków (tabela 13). Zachorowało 30 kobiet i 35 mężczyzn, co przedstawiono w tabeli 14. Tab.13. na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg grup wiekowych na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2012r. grupy wiekowe liczba 0-14 0 15-20 1 21-30 8 31-40 18 41-50 8 51-60 12 61-70 7 >70 11 razem: 65 Tab.14. na wirusowe zapalenie wątroby typu C według płci na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2008-2012 Lata kobiety mężczyźni liczba 2008r. 18 29 47 2009r. 22 27 49 2010r. 28 18 46 2011r. 38 42 80 2012r. 30 35 65 10

Tab. 15. i współczynnik zapadalności na choroby wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012 województwo zachodniopomorskie jednostka chorobowa 2008 2009 2010 2011 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Zapadalność Zapadalność odra 100 0,26 115 0,30 13 0,03 38 0,10 60 0,16 3 0,17 - - - - 1 0,05 1 0,06 świnka 3271 8,58 2954 7,74 2754 7,21 2585 6,71 2774 7,2 167 9,86 157 9,27 105 6,20 102 6,02 163 9,46 różyczka 13145 34,49 7586 19,88 4196 10,99 4290 11,14 6260 16,25 444 26,23 230 13,58 178 10,51 394 23,27 287 16,67 krztusiec 2164 5,68 2390 6,26 1266 3,32 1669 4,33 4683 12,16 49 2,89 96 5,67 12 0,70 45 2,66 63 3,66 ospa wietrzna ostre porażenia wiotkie 129662 340,18 140115 367,24 183446 480,39 172855 448,67 207932 539,72 3961 233,98 4108 242,6 6347 374,78 7650 451,84 9997 580,50 34 0,58 40 0,69*/ 45 0,78*/ 37 0,63*/ 34 0,58*/ 1 0,38 3 1,02*/ - - 1 0,40*/ 1 0,40*/ */ obliczona na podstawie populacji dzieci 0-14 r.ż. na 100 tys. dzieci. 11

1.1.5. Grypa sezonowa oraz podejrzenia na grypę W roku 2012 w Polsce odnotowano 1.457.023 na grypę i podejrzeń grypy - ( 3781,95 na 100 tys. mieszkańców), w tym 701.066 dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności 12.016,27 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w 2011 r. w Polsce zgłoszono 1.156.357 na grypę i podejrzeń grypy ( 3.001,5 na 100 tys. mieszkańców), w tym 499.800 dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności wyniósł 8.566,57 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zachorowało 20.202 osoby tj. o 1.789 mniej niż w 2011r. (współczynnik zapadalności 1.173,07 na 100 tys. mieszkańców), w tym 9.846 dzieci do 14 roku życia tj. o 1.652 więcej niż w 2011r. (współczynnik zapadalności wyniósł 3.899,78 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia). Tak znaczny wzrost odnotowywanych powiązany jest ze wzrostem w tzw. sezonie grypowym w okresie jesienno-zimowym i zimowo-wiosennym na początku i pod koniec 2012 r. Natomiast potwierdzonych laboratoryjnie przypadków grypy odnotowano w Polsce 153 (tj. o 2008 mniej niż w 2011 r.), w tym u 33 dzieci do 14 roku życia (tj. o 387 mniej niż w 2011r.). W woj. zachodniopomorskim w roku 2012 potwierdzono laboratoryjnie jedynie 2 przypadki grypy w tym 1 u dziecka do 14 r. ż. Natomiast w 2011r. potwierdzono laboratoryjnie aż 67 przypadków grypy, w tym 5 dotyczyło dzieci do 14 roku życia. Zdecydowaną większość, bo aż 65 potwierdzonych laboratoryjnie przypadków stanowiła wówczas grypa A/H1N1v09 ( 3,84), w tym 5 dzieci do 14 roku życia ( 1,99). Spośród wszystkich zgłoszonych na grypę i podejrzeń w Polsce 4.826 osób było hospitalizowanych, w tym 19 w woj. zachodniopomorskim z powodu powikłań ze strony uk. oddechowego. Grypa sezonowa monitorowana jest także w systemie Sentinel. Monitoring ten oprócz danych epidemiologicznych wybranej populacji, zakłada gromadzenie również danych wirusologicznych, co pozwala na badanie oraz rejestrację aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych na danym rejonie badawczym. W nadzorze Sentinel w sezonie 2011/2012 uczestniczyło 34 lekarzy z powiatów: Police, Stargard Szczeciński, Szczecin. Dzięki współpracy lekarzy w sezonie 2011/2012 udało się pobrać 113, z których uzyskano 3 wyniki dodatnie, co stanowiło 2,6%. Dla porównania w sezonie 2010/2011 pobrano w ramach monitoringu Sentinel 142 wymazy od pacjentów, z czego uzyskano 7 dodatnich wyników, co stanowiło 4,9% ogółu pobranych próbek. Wśród badań dodatnich w analizowanym okresie potwierdzono: 1 zakażenie wirusem grypy A oraz 2 zakażenia wywołane przez RSV. Nowy sezon 2012/2013 rozpoczęto we wrześniu w 2012 r., poprzez kontynuację współpracy z 34 lekarzami medycyny rodzinnej z trzech ww. powiatów woj. zachodniopomorskiego. Do końca roku 2012, lekarze biorący udział w nadzorze pobrali 77 wymazów od pacjentów, z których nie było dodatnich wyników. Należy podkreślić, że udział pobranych w ramach Sentinelu prób od pacjentów w woj. zachodniopomorskim w sezonie 2011/2012 był najwyższy w Polsce bowiem na 476 próbek stanowiły aż 23,74%. Również w aktualnym sezonie 2012/2013r. tendencja ta utrzymuje się. Podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia, które są szczepieniami zalecanymi przez Ministerstwo Zdrowia. Szczepienia rekomendowane są wśród ogółu społeczeństwa, a w szczególności dla grup szczególnie narażonych na zachorowania i powikłania pogrypowe. 12

W roku 2012 na terenie woj. zachodniopomorskiego zaszczepiono 49.523 osoby przeciwko grypie, co stanowi tylko 2,87% populacji woj. zachodniopomorskiego. W stosunku do roku poprzedniego zmniejszyła się liczba uodpornionych aż o 11.844 osoby (tabela 16.). Niestety utrzymuje się od 2009r. tendencja spadkowa w zakresie szczepień przeciwko grypie, stąd należy kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania szczepień jako jedynej skutecznej metody zapobiegania grypie, a zwłaszcza jej powikłaniom. Tab. 16 osób zaszczepionych przeciw grypie na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2007 2012 R o k 2007 2008 2009 2010 2011 2012 66.643 61.465 82.630 65.463 61.367 49.523 1.1.6. Inwazyjna choroba meningokokowa Inwazyjna choroba meningokokowa (ICHM) wywołana jest przez dwoinkę zapalenia opon mózgowych Neisseria meningitidis. Rozróżnia się 13 typów serologicznych, z których A, B, C, Y i W 135 odpowiadają za większość przypadków. Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci i młodzieży. Szerzenie choroby meningokokowej odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem bezobjawowych nosicieli (rzadko pomiędzy osobami, które zachorowały). Nosiciele mogą stanowić 2-25% populacji, ale w środowiskach zamkniętych ich odsetek może sięgać 40-80%. Zapadalność na ICHM wśród populacji jest mała ok. 1,0/100000 mieszkańców. Inwazyjna choroba meningokokowa jest ciągle jedną z najpoważniejszych chorób infekcyjnych na świecie, pomimo możliwości wczesnego włączenia antybiotykoterapii i rozwoju intensywnej opieki medycznej nad pacjentem. Jej wczesne rozpoznanie i jak najszybsze wdrożenie leczenia ma kluczowe znaczenie w rokowaniu co do późniejszego stanu zdrowia pacjenta. Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012 przedstawiono w tabeli 21. Tab. 21. Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. woj. zachodniopomorskie 0,97 (373 przyp.) 0,76 (13 przyp.) 0,78 (296 przyp.) 0,94 (16 przyp.) 0,60 (229 przyp.) 0,47 (8 przyp.) 0,77 (296 przyp.) 0,59 (10 przyp.) 0,61 (234 przyp.) 0,70 (12 przyp.) W woj. zachodniopomorskim w roku 2012 odnotowano 12 przypadków (współczynnik zapadalności 0,70 na 100 tys. mieszkańców). Choroba dotyczyła osób w wieku od 1 miesiąca do 69 lat. W 6 przypadkach choroba przebiegała pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w 3 przypadkach pod postacią 13

posocznicy, również w 3 jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W żadnym przypadku przebiegu choroby nie wystąpił zgon. Najwięcej w 2012 roku wystąpiło w grupie wiekowej 19-30 lat (4 przypadki) i 11-18 lat (3 przypadki). 1.1.7. Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS Epidemia HIV/AIDS stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego na świecie i w Polsce mimo wieloletnich działań podejmowanych w zakresie jej przeciwdziałaniu. Wirus nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus-hiv), wykazuje powinowactwo do komórek układu odpornościowego, zwłaszcza limfocytów T CD4+, a w konsekwencji osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, doprowadzając do zespołu nabytego upośledzenia odporności - AIDS (ang. acquired immune deficiency syndrome). Po kilku latach od zakażenia nieleczony zespół AIDS i charakteryzujące go zakażenia oportunistyczne bezpośrednio doprowadzają do zgonu pacjenta. Leczenie antyretrowirusowe w zasadniczy sposób zmieniło przebieg zakażenia HIV i rokowanie umożliwiając pacjentom zakażonym wieloletnie życie bez choroby AIDS. Wg danych szacunkowych wykrywanych jest ok. 1/3 przypadków zakażeń HIV m.in. ze względu na przewlekłość zakażenia i brak potrzeby wykonywania testów a-hiv. W epidemiologii dróg transmisji zakażenia główną drogą pozostaje droga aktywności seksualnej przez osoby podejmujące ryzykowne zachowania. Znaczącym problemem klinicznym i epidemiologicznym w wielu krajach, w tym także w Polsce pozostaje późne rozpoznawanie zakażenia HIV (tzw. late testers) dopiero w fazie pełnoobjawowego AIDS, co jest czynnikiem pogarszającym rokowanie wobec pacjenta, jak również sprzyja rozprzestrzenianiu epidemii. Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 grudnia 2012 r. (wg danych NIZP-PZH przy uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych zgłoszeń) stwierdzono zakażenie HIV u 16.314 obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych było co najmniej 5.946 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1.099 zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz 1.590 poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Ogółem odnotowano 2.848 na AIDS; 1.185 chorych zmarło. W roku 2012 stwierdzono 1.020 nowych zakażeń HIV tj. o 168 mniej niż w 2011r. Współczynnik zapadalności na HIV na100 tys. mieszkańców wynosił 2,65 i był niższy niż w 2011 r., kiedy wynosił 3,08. Tylko w 2012 r. zachorowało na AIDS 144 osoby tj. o 26 osób mniej niż w 2011 r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 0,37) spośród których zmarło 49 osób. Rejestracja zakażeń HIV, na AIDS i zgonów nie jest zbieżna z ogólną liczbą zakażonych HIV i chorych na AIDS w rejestrze centralnym w NIZP-PZH, bowiem sprawozdania miesięczne z poszczególnych województw podlegają weryfikacji i korektom przez cały rok ze względu na możliwość wykazywania osób zakażonych kilka razy (osoby testują się kilkakrotnie w różnych miejscach w Polsce) oraz anonimowe testowanie i weryfikację badań laboratoryjnych z różnych ośrodków. Wśród nowo wykrytych zakażeń HIV w Polsce w 2012 r. największą grupę stanowiły osoby, które nie podawały dróg zakażenia 703 osoby i tendencja ta utrzymuje się od kilku lat. Wśród osób, u których udało się ustalić przyczynę zakażenia, największą grupę podobnie jak w latach ubiegłych stanowiły osoby utrzymujące ryzykowne kontakty seksualne 277 osoby i osoby stosujące narkotyki drogą dożylną 35 osób. 14

Wśród osób, które uległy zakażeniu przez seks, przeważały osoby o orientacji homo - i biseksualnej - 215 osób nad osobami o orientacji heteroseksualnej - 62 osoby. W roku 2012 w Polsce urodziło się 5 dzieci z matek zakażonych wirusem HIV (tabela 24). Tab. 24. Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w latach 2003-2012 lata homo i biseksualiści zakażeni w związku ze stosowaniem środków odurzających chorzy na hemofilię grupa zakażonych kontakty heteroseksualne dzieci z matek HIV (+) prostytutki Brak wskazania przyczyny zakażenia Razem 2003 18 213 0 22 11 4 343 611 2004 19 183 0 32 10 0 412 656 2005 31 138 0 54 8 0 420 651 2006 30 91 0 48 15 0 561 745 2007 18 59 0 46 18 0 575 716 2008 32 35 0 43 8 0 637 755 2009 48 40 0 62 11 0 527 688 2010 36 15 0 48 8 0 542 649 2011 245 48 0 58 3 0 957 1311 2012 215 35 0 62 5 0 703 1020 * dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH Spośród przypadków zarejestrowanych w 2012r. ustalono prawdopodobne drogi transmisji zakażenia tylko w 317 przypadkach tj. 35 osób wskazywało stosowanie narkotyków w iniekcji, 215 dot. mężczyzn o orientacji homo - i biseksualnej, 62 dot. ryzykownych kontaktów heteroseksualnych i 5 zakażeń dziecka od matki zakażonej HIV. W większości przypadków tj. 703, co stanowi 68.92% brak było danych dot. drogi zakażenia. Należy zauważyć, że w 2012r. utrzymała się tendencja najwyższej liczby nowych zakażeń HIV w grupie mężczyzn o orientacji homo- i biseksualnej (215 rozpoznanych przypadków). W 2012 r. (wg danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano łącznie 624 osób zakażonych wirusem HIV, natomiast w samym 2012 roku zarejestrowano 48 nowych zakażeń. Współczynnik zapadalności wynosił 2,79 na 100 tys. mieszkańców i był nieco wyższy w porównaniu do roku 2011, kiedy to wynosił 2,61. Zgłoszone przypadki zostały potwierdzone w następujących laboratoriach referencyjnych dla diagnostyki zakażeń HIV: Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej Fundacji Akademii Medycznej we Wrocławiu, Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie. W woj. zachodniopomorskim w 2012 r. zespół AIDS rozpoznano u 14 osób. Od początku epidemii do końca 2012 r. zachorowało łącznie 132 osoby, z których 50 zmarło (tabela 25). 15

Tab. 25. Analiza zakażeń HIV, na AIDS i zgonów w woj. zachodniopomorskim w latach 1985 2012 Lata dane ilościowe zakażenia HIV AIDS Zgony dane skumulo wane dane ilościowe dane skumulo wane dane ilościowe umieraln ość dane skumulo wane 1985-1998 - - 188 - - 36 - - 20 1999 23 1,3 211 6 0,4 42 0 0 20 2000 34 2,0 245 13 0,8 55 4 0,2 24 2001 22 1,3 267 5 0,3 60 3 0,2 27 2002 37 2,1 304 2 0,1 62 2 0,1 29 2003 29 1,7 333 3 0,2 65 1 0,1 30 2004 37 2,2 370 10 0,6 75 3 0,2 33 2005 16 0,9 386 1 0,1 75 1 0,1 34 2006 30 1,7 416 11 0,6 86 - - 34 2007 20 1,1 436 4 0,2 90 4 0,2 38 2008 32 1,9 468 2 0,1 92 0 0 38 2009 33 1,95 501 1 0,6 93 1 0,06 39 2010 30 1,77 531 1 0,06 95 0-39 2011 45 2,61 576 23* 1,36 118 6 0,35 45 2012 48 2,79 624 14 0,81 132 5 0,29 50 *13 rozpoznano przed 2011rokiem natomiast zgłoszono z opóźnieniem Na terenie woj. zachodniopomorskiego w Szczecinie i Koszalinie funkcjonują od 1997 r. dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) wykonujące anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym poradnictwem przed i po teście. W 2012 r. wykonano w Punktach 1765 badania serologiczne (wzrost o 71 badań w stosunku do 2011 r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV, w tym: 842 u mężczyzn i 923 kobiet. badań serologicznych wzrosła w stosunku do 2012 r. przede wszystkim ze względu na utrzymującą się od trzech lat zwiększoną frekwencję kobiet w ciąży, kierowanych do badań przez lekarzy ginekologów - w 2012 r. badania tylko w tej grupie w PKD w Szczecinie wykonano u 400 kobiet (w 2010 r. u 291, natomiast w 2011r.u 414 kobiet). Zakażenie wirusem HIV rozpoznano u 13 osób (o 2 więcej niż w 2011 r.). Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych - byli to mężczyźni w tym o orientacji homoseksualnej - 6 osób, heteroseksualnej - 3 osoby, o orientacji biseksualnej - 1 osoba. Wśród zakażonych były 3 kobiety o orientacji heteroseksualnej, w tym jedna wskazywała jako możliwą drogę zakażenia poza aktywnością seksualną również dożylne środki psychoaktywne. Większość osób zakażonych wirusem HIV skierowanych zostało do Poradni Nabytych Niedoborów Immunologicznych w Szczecinie celem objęcia dalszą opieką (2 osoby nie odebrały wyniku, przy czym 1 mężczyzna miał rozpoznane zakażenie już w 2010r. i nie ujawnił tego faktu podczas testowania). Działalność Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych zapewnia anonimowość badań oraz profesjonalne poradnictwo certyfikowanych doradców, pozwalając na prowadzenie działań celowanych ukierunkowanych na profilaktykę zakażeń HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową poprzez indywidualne szacowanie ryzyka oraz dostarczenie wiedzy o zachowaniach minimalizujących ryzyko zakażenia u testujących się osób. Liczbę wykonanych badań przedstawia ryc. 6. 16

1.1.8. Choroby przenoszone drogą płciową Choroby przenoszone drogą płciową stanowią istotny problem epidemiologiczny. Zgodnie z obowiązkami prawnymi określonymi w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi rejestracji oraz nadzorowi epidemiologicznemu podlegają zachorowania na kiłę, rzeżączkę, chlamydiozy i inne nierzeżączkowe zakażenia układu moczowo-płciowego. Ponadto istnieje obowiązek poinformowania chorego o konieczności leczenia również partnera seksualnego. Od dnia 01 stycznia 2012r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zmianie uległ system rejestrowania chorób przenoszonych droga płciową dotychczas prowadzony przez SP Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie Poradnię Dermatologiczną na podstawie stosownej umowy z Zachodniopomorskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Szczecinie. Chlamydiozy i inne nierzeżączkowe zakażenia układu moczopłciowego należą do najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Mogą objawiać się jako nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (NGU), zapalenie szyjki i/lub jamy macicy, zapalenie jajowodów, zapalenie najądrzy, zapalenie w obrębie miednicy mniejszej (PID), rzadziej o innej lokalizacji. U części chorych zakażenie to jest bezobjawowe. Dotyczy to głównie młodych kobiet, u których nosicielstwo może być przyczyną niepłodności i zakażeń okołoporodowych. Rzeżączka jest bardzo rozpowszechnioną chorobą przenoszoną drogą płciową o etiologii bakteryjnej, powodującą zapalenie cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy i gardła. Może prowadzić do bakteriemii jak również wywoływać zakażenia okołoporodowe u noworodków pod postacią zapalenia oczu, które u dorosłych jest rzadkością. Kiła jest długotrwałą chorobą ogólnoustrojową wywołana przez krętki Treponema pallidum. Charakteryzuje ją mnogość objawów klinicznych, które występują w następujących po sobie stadiach: Kiła pierwotna w miejscu wniknięcia krętka tworzy się zmiana pierwotna twarda, niebolesna, ograniczona, wrzodziejąca, która sama zanika; Kiła drugorzędowa - pojawiają się objawy ogólne świadczące o uogólnieniu zakażenia; Okres utajenia testy serologiczne w kierunku kiły są dodatnie, a pacjenci nie mają żadnych objawów klinicznych; Kiła trzeciorzędowa - pojawiają się zmiany degeneracyjne i martwicze, które są nieodwracalne. Objawy kliniczne mogą być bardzo różne i manifestować wiele schorzeń. W tym stadium leczenie zwykle jest nieskuteczne. Kiła może być przeniesiona przez łożysko na płód powodując liczne wady wrodzone i opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego. Zapadalność na kiłę podobnie jak na większość innych chorób przenoszonych drogą płciową wzrasta. Związane jest to przede wszystkim ze zmianą obyczajowości seksualnej, ale także z przeświadczeniem, że kiła już nie występuje. Wycofanie się z obligatoryjnych testów w kierunku kiły doprowadziło do spadku diagnostyki, zarówno wśród ciężarnych jak i pozostałych obywateli, co w konsekwencji powoduje brak możliwości obiektywnej oceny skali problemu oraz pełnego monitoringu chorób przenoszonych drogą płciową. Mniejsza liczba badań wiąże się z pogorszeniem rejestracji, a tym samym występowaniem obiektywnych trudności w nadzorze (m.in. nie ujawnianie partnerów seksualnych przez chorych, nie zgłaszanie się na leczenie oraz leczenie w prywatnych podmiotach działalności leczniczej). Również brak środków na szeroko pojętą profilaktykę i edukację seksualną nie poprawiają sytuacji w tym zakresie. Poniższe tabele 34 i 35 przedstawiają zachorowania w Polsce i w woj. zachodniopomorskim na choroby przenoszone drogą płciową w ciągu ostatnich pięciu lat. O 17

fragmentaryczności danych świadczy fakt, że ¾ na choroby przenoszone drogą płciową w woj. zachodniopomorskim zgłaszane są przez lekarzy ze Szczecina. Są powiaty, w których w ciągu roku nie zgłoszono ani jednego zachorowania na powyższe zachorowania. Zgłoszeń nie wysyłają również lekarze prowadzący indywidualne i specjalistyczne praktyki lekarskie. W 2012r. łącznie zgłoszono na terenie woj. zachodniopomorskiego 44 jednostki chorobowe podlegające obowiązkowej rejestracji tj. o prawie połowę mniej niż w 2011r. kiedy to zgłoszono 83 takie choroby. Niepełne dane nie dają możliwości rzetelnej oceny sytuacji epidemiologicznej w zakresie zachorowalności na choroby przenoszone drogą płciową w regionie Tab.34. i współczynnik zapadalności na kiłę w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012 Rok 2008 2009 2010 2011 2012 woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie * woj. zachodniopomorskie** Kiła wrodzona (A50) *brak danych na dzień zamknięcia sprawozdania (15.03.2013r.) ** dane niepełne przed weryfikacją NIZP-PZH objawowa (A51.0- A51.4) Kiła wczesna Utajona (A51.5- A51.9) Razem (A51) Kiła późna, inna i nie określona (A52-A53) liczba 0 451 286 737 192 0 1,18 0,75 1,93 0,5 liczba 0 16 7 23 6 0 0,95 0,41 1,36 0,35 liczba 12 617 387 1004 251 2,87 1,62 1,01 2,63 0,66 liczba 4 21 12 33 13 24,12 1,24 0,71 1,95 0,77 liczba 18 466 193 659 255 4,36 1,22 0,51 1,73 0,67 liczba 0 23 5 28 2 0 1,38 0,3 1,68 0,12 liczba 14 493 162 655 286 3,60 1,28 0,42 1,70 0,74 liczba 0 24 13 37 2 0 1,39 0,75 2,15 0,12 liczba liczba 0 7 15 22 3 0 0,41 0,87 1,27 0,17 18

Tab. 35. i współczynnik zapadalności na inne choroby przenoszone drogą płciową w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012. Rok 2008 2009 2010 2011 2012 woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie woj. zachodniopomorskie * woj. zachodniopomorskie** Rzeżączka (A54) Nieswoiste zapalenie cewki moczowej /NGU/ (A56) Kłykciny Kończyste * (A63.0) Opryszczka narządów płciowych (A60) 0,77 1,36 0,47 0 liczba 285 695 946 211 0,75 1,82 2,48 0,55 liczba 5 60 13 23 0,3 3,55 0,77 1,36 liczba 402 908 1335 684 1,05 2,38 3,5 1,79 liczba 7 53 41 35 0,41 3,13 2,42 2,07 liczba 301 539 1145 791 0,79 1,41 3,0 2,07 liczba 10 59 68 68 0,59 3,48 4,02 4,02 liczba 298 319 966 683 0,77 0,83 2,51 1,77 liczba 4 13 45 59 0,23 0,75 2,61 3,42 liczba 0,41 0,69 0 0 liczba 7 12 0 0 *brak danych na dzień zamknięcia sprawozdania (15.03.2013r.) ** dane niepełne przed weryfikacją NIZP-PZH 19

II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA W roku sprawozdawczym w woj. zachodniopomorskim nadzorem sanitarnym objętych było 937 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 89 wodociągów, które nie prowadzą zbiorowego zaopatrzenia w wodę ale produkują wodę na własne potrzeby (szpitale, gospodarstwa agroturystyczne, kolonie, obozy, domy pomocy społecznej, obiekty szkolne, nadleśnictwa, zakład karny itp. oraz obiekty, gdzie woda jest wykorzystywana do działalności handlowej lub celów publicznych). Woda dostarczana w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludności pochodzi głównie z wodociągów opartych na ujęciach podziemnych (936 wodociągi zaopatrujące ok. 79% mieszkańców województwa) oraz z jednego wodociągu opartego na ujęciu powierzchniowym - j. Miedwie, które stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę do spożycia mieszkańców Szczecina i 2 miejscowości Żelewo i Kołbacz położonych przy magistrali wodociągowej (20,8 % mieszkańców województwa). Ryc. 8 nadzorowanych wodociągów ogółem (zbiorowego zaopatrzenia oraz inne nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia) w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012, z uwzględnieniem dobowej produkcji wody, m 3 /d 2.1.1. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia. Oceny przydatności wody do spożycia opracowywane były w oparciu o badania własne, jak i badania prowadzone, w ramach kontroli wewnętrznej, przez podmioty zajmując się produkcją i dystrybucją wody do spożycia przez ludzi. W woj. zachodniopomorskim ok. 96 % populacji (1 657 856 mieszkańców) było zaopatrywanych w wodę do spożycia dostarczaną z sieci wodociągowej, w tym 8 591 mieszkańców województwa korzystało z wody dostarczanej przez inne podmioty. Pozostali mieszkańcy województwa (ok. 4 %) korzysta z wody czerpanej z własnych urządzeń wodociągowych, np. studni przydomowych. Podobnie, jak w latach ubiegłych najwięcej 20

ludności korzystającej ze studni przydomowych zamieszkuje w powiatach: koszalińskim, choszczeńskim, gryfińskim, drawskim, myśliborskim, szczecineckim. W woj. zachodniopomorskim wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o największej produkcji tj. powyżej 10 000 m 3 /d dostarczające wodę o odpowiedniej jakości zaopatrują tylko ok. 31,44 % ludności, co jest porównywalne to sytuacji w roku ubiegłym (31,11%). Natomiast mniejsze wodociągi, w których częściej występują przypadki dostarczania wody o niestabilnych parametrach fizykochemicznych zaopatrują większość mieszkańców województwa (68,89%) 2.1.2. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie wiecej niż 1 z powyższych usług. Obiekty te stanowią najbardziej liczną grupę obiektów użyteczności publicznej objętą nadzorem sanitarnym. Spośród ujętych w ewidencji 2613 zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu, odnowy biologicznej oraz innych zakładów, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z powyższych usług, kontrolę stanu sanitarnego przeprowadzono w 1792 ( 68,6%) obiektach, przeprowadzając 1910 kontroli. Podczas kontroli w większości zakładów nie było zastrzeżeń do bieżącego stanu sanitarno- technicznego i sanitarno- porządkowego. Uchybienia stanu sanitarnego w różnym zakresie dotyczyły ogółem 72 (4,0%) skontrolowanych zakładów, w tym pod względem technicznym 24 (1,3 %) obiektów. Najczęściej stwierdzone nieprawidłowości: niewłaściwe postępowanie z odpadami wytwarzanymi w obiekcie - brak do wglądu umowy (dowodów wpłaty) za odbiór odpadów komunalnych oraz brak kontenera na odpady komunalne; zły stan sanitarno - techniczny ścian i sufitów w pomieszczeniu higienicznosanitarnym, socjalnym oraz na sali obsługi (zagrzybienia na ścianie i suficie); niewłaściwe przechowywanie bielizny brudnej i czystej; niewłaściwy proces przechowywania narzędzi przed i po dezynfekcji; brak opracowanych i wdrożonych procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi przez osoby inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych w trakcie wykonywania, których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek; brak skutecznej sterylizacji narzędzi powodujących naruszenie ciągłości tkanek przy wykonywaniu zabiegów kosmetycznych; na opakowaniach brak informacji o dacie sterylizacji narzędzi powodujących naruszenie ciągłości tkanek; brak aktualnego wpisu o przeprowadzonym badaniu lekarskim w książeczce zdrowia dla celów sanitarno epidemiologicznych; brak wydzielonego miejsca do przechowywania sprzętu porządkowego i środków czystościowych; brak zlewu jednokomorowego przeznaczonego do mycia drobnego sprzętu oraz zapewnienia w zakładzie właściwych warunków porządkowych; brak pakietów potwierdzających sterylność narzędzi wielokrotnego użytku do wykonywania zabiegów; brak wydzielonego miejsca na odzież z zachowaniem segregacji; brudne kratki wentylacyjne; brak umowy na utylizację odpadów medycznych; nieprawidłowe przechowywanie narzędzi fryzjerskich, brudne narzędzia; 21

brak bieżącej ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk w pomieszczeniach sanitarno- higienicznych; obecność ścinków włosów w pojemnikach z narzędziami do strzyżenia; brak zachowania bieżącej czystości w zakładzie. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami stanu techniczno sanitarnego w pomieszczeniach obiektu wszczęto postępowania administracyjne, które w 23 przypadkach zakończyły się wydaniem decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości. W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymagań higienicznych w obiektach nałożono 27 mandatów karnych w wysokości 4100 zł. Ponadto wydano 20 doraźnych zaleceń. 2.1.3. Środki transportu osobowego W 2012 r. skontrolowano ogółem 328 środków transportu osobowego, w tym autobusy miejskie, PKS i turystyczne (ogółem 268), tramwaje (21), składy wagonów pociągów dalekobieżnych (38) i 1 skład pociągu podmiejskiego. Kontrole autobusów i tramwajów nie wykazały uchybień stanu sanitarno porządkowego pojazdów. Nie stwierdzono również uchybień sanitarno-porządkowych w wyjeżdżających składach pociągów, w związku z czym nie wystawiano decyzji- rachunków ani mandatów karnych. W styczniu 2012 r. do PPIS w Szczecinie wpłynął wniosek interwencyjny od pasażera dotyczący pogryzienia przez robaki prawdopodobnie pluskwy w wagonach pociągu TLK Żuławy relacji Olsztyn- Szczecin, który przekazano do PPIS w Olsztynie. We wrześniu 2012 r. Główny Inspektor Sanitarny w Warszawie przesłał do PPIS w Szczecinie anonimowe wystąpienie przesłane pocztą elektroniczną, w związku z materiałem stacji TVN 24 dotyczącym pogryzień przez pluskwy pasażerów w pociągu TLK Uznam relacji Kraków Szczecin. Ponieważ powyższe zgłoszenie dotyczyło składu pociągu, którego stacją macierzystą jest Kraków, informację przekazano do PPIS w Krakowie. W związku z powyższymi informacjami dotyczącymi pogryzienia przez pluskwy pasażerów przeprowadzono dodatkowe kontrole sanitarne składów pociągów TLK relacji Szczecin- Olsztyn i TLK Szczecin- Kraków. Kontrole nie wykazały zaniedbań sanitarnych w pociągach przed odjazdem ze stacji Szczecin Główny. III. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 3.1.1. Choroby zawodowe Choroby zawodowe są odzwierciedleniem stanu zdrowia osób pracujących, jak również higienicznych warunków pracy. Pozostają w związku z rozwojem przemysłu i stosowanymi technologiami, warunkami pracy oraz jej organizacją. W roku 2012 do Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa zachodniopomorskiego wpłynęło 138 zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych, z których 42, tj. 30,4% stanowiły zgłoszenia podejrzenia zachorowania na choroby zakaźne lub pasożytnicze. W 2012 roku stwierdzono 91 przypadków chorób zawodowych. W porównaniu do roku 2011 stwierdzono o 5 przypadków mniej, co stanowi 5,5% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych. W województwie zachodniopomorskim do najczęściej stwierdzanych w 2012 roku chorób zawodowych, podobnie jak w latach ubiegłych, należały choroby zakaźne lub 22

pasożytnicze 73 przypadków, tj. 80,2% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych, wśród których dominowała borelioza (63 przypadków). Kolejną pod względem zapadalności była choroba narządu słuchu obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 db w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 khz (5 przypadków, tj. 5,5%) (Ryc. 23). W 2012 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego stwierdzono 1 chorobę zawodową powstałą w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi. Ryc. 23 Najczęściej stwierdzane choroby zawodowe w województwie zachodniopomorskim w roku 2012 3% 5% 3% Uszkodzenie słuchu Astma oskrzelowa Choroby zakaźne lub pasożytnicze Choroby skóry 80% Wnioski: 1. Do najczęściej stwierdzanych chorób zawodowych w roku 2012, podobnie jak w latach ubiegłych, należały choroby zakaźne lub pasożytnicze. Stwierdzono 73 przypadków, co stanowi 80,2 % ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych. 2. W roku 2012 zaobserwowano spadek stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. Świadczy to o zwiększeniu świadomości wśród przedsiębiorców w tym zakresie. 23