Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, tom 74 (130), SKwP, Warszawa 2013, s. 181 192 Biogramy polskich myślicieli rachunkowości Elżbieta Burzym Rys biograficzny Elżbieta Burzym urodziła się 1 czerwca 1923 r. w inteligenckiej, wielodzietnej rodzinie w Monasterzyskach, pow. Buczacz, woj. Tarnopol na terenie II Rzeczypospolitej Polskiej (po 1945 r. ZSRR, obecnie zachodnia Ukraina). Zmarła 7 września 2013 r. w Krakowie. Została pochowana 17 września 2013 r. na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie w rodzinnym grobowcu. Rodzina Elżbiety składała się z siedmiu osób, rodziców: Bronisława Kubery i Rozalii z domu Czarnik oraz rodzeństwa: braci Stanisława, Kazimierza i Władysława oraz siostry Heleny. Ojciec Bronisław był urzędnikiem skarbowym. Od szóstego roku życia, tj. od 1929 r., do 1941 r. Elżbieta wraz ze swoją rodziną mieszkała w Stanisławowie. Tam ukończyła w 1935 r. szkołę powszechną, a następnie czteroletnie gimnazjum handlowe w 1939 r. oraz w czasie wojny liceum ogólnokształcące. W okresie II wojny światowej losy Elżbiety i całej rodziny Kuberów były trudne, a wręcz tragiczne. Na początku wojny w 1939 r. bracia Władysław i Kazimierz wyjechali ze Stanisławowa wraz z cofającą się Armią Wojska Polskiego, walczyli we Francji, a następnie w Anglii w formacjach lotniczych. Władysław Kubera zginął w 1941 r. jako lotnik, drugi brat Kazimierz, również służący w angielskim lotnictwie, przeżył wojnę, zmarł w latach 60. Brat Stanisław, aresztowany przez obławę NKWD, salwował się ucieczką i zdołał przeżyć wojnę. Po okupacji mieszkał i pracował we Wrocławiu w Polskich Zakładach Lotniczych. Podczas okupacji niemieckiej i rosyjskiej na ówczesnych terenach Polski, w maju 1941 r. w czasie składania egzaminu dojrzałości przez Elżbietę, rodzina Kuberów (Bronisław, Rozalia, Elżbieta i Helena) została skazana przez okupanta na deportację i ewakuowana ze Stanisławowa na Syberię do Krasnojarskiego Kraju w byłym ZSRR, gdzie spędziła w nieludzkich warunkach 5 lat. W okresie syberyjskiej zsyłki Elżbieta pracowała początkowo fizycznie przy pracach rolnych w Igryszenskim Sowchozie, a następnie jako księgowa fermy. Na podstawie umowy zawartej między rządami Polski i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o repatriacji obywateli polskich, powróciła wraz z rodzicami i siostrą do kraju w kwietniu 1946 r. Po powrocie do Polski w 1946 r. Elżbieta wraz z rodzicami i siostrą przeniosła się do Krakowa, gdzie
182 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak złożyła egzamin dojrzałości przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Liceum im. Królowej Wandy w Krakowie, a następnie w tym samym roku rozpoczęła studia na Akademii Handlowej w Krakowie, początkowo jako wolny słuchacz, a następnie pełnoprawna studentka. W związku z reorganizacją uczelni i zmianą jej nazwy studia ukończyła w Wyższej Szkole Ekonomicznej w 1950 r., następnie w 1952 r. uzyskała tytuł magistra nauk ekonomicznych. Należy podkreślić, że przez cały czas trwania studiów od roku akademickiego 1946/1947 do 1952 r. Elżbieta Burzym pracowała dla uzyskania środków na życie. Źródłem utrzymania były początkowo korepetycje, potem w latach 1948 1949 praca w sekretariacie Studium Wstępnego przy Wydziałach Politechnicznych AGH w Krakowie, następnie od 1949 do 1951 r. praca w Biurze Organizacji Rachunkowości w Krakowie w charakterze rzeczoznawcy rachunkowości. Równocześnie, już po drugim roku studiów, Elżbieta w 1948 r. została powołana na stanowisko asystenta wolontariusza w Katedrze Rachunkowości Akademii Handlowej w Krakowie, a 1 września 1950 r., tj. po uzyskaniu dyplomu studiów I stopnia, na stanowisko kontraktowego młodszego asystenta. Elżbieta, z domu Kubera, wyszła za mąż w 1950 r. za Karola Burzyma, miała dwoje dzieci: córkę Bożenę (1954) i syna Zbigniewa (1957). Po reorganizacji uczelni i zmianie jej nazwy 1 kwietnia 1951 r., na rok przed ukończeniem studiów magisterskich, została asystentem w tej samej Katedrze Rachunkowości w Wyższej Szkole Ekonomicznej i rozpoczęła pracę naukową pod kierunkiem profesora Stefana Górniaka, który wówczas kierował katedrą. Droga naukowa i zawodowa Profesor Burzym całe swoje dorosłe życie związała z obecnym Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie. Tu ukończyła wyższe studia i przeszła wszystkie stopnie kariery naukowej i zawodowej. W okresie od 1948 r. do roku 1976 zdobyła wszelkie możliwe stopnie i tytuły naukowe od magistra do profesora zwyczajnego, a także przeszła kolejno wszystkie szczeble kariery zawodowej od asystenta wolontariusza (1948 1950), młodszego asystenta (1950 1951), asystenta (1951 1953), starszego asystenta (1953 1957), adiunkta (1957 1967) starszego wykładowcy (1967 1969), poprzez docenta (1969 1976), profesora nadzwyczajnego (1976 1986) aż do profesora zwyczajnego (1986). Edukację akademicką rozpoczęła w Akademii Handlowej w Krakowie przemianowanej z czasem w Wyższą Szkołę Ekonomiczną, gdzie w 1952 r. uzyskała tytuł zawodowy magistra nauk ekonomicznych, a w 1961 r. Rada Wydziału Finansów Wyższej Szkoły Ekonomicznej nadała Jej stopień doktora nauk ekonomicznych na podstawie dysertacji Koszt produkcji przedsiębiorstwa przemysłowego studium pojęciowe. Następnie w 1968 r. dr Elżbieta Burzym na podstawie rozprawy Pomiar i ocena rentowności przedsiębiorstw przemysłowych oraz kolokwium habilitacyjnego uzyskała stopień doktora habilitowanego, nadany Jej przez Radę Wydziału Akademii
Biogramy polskich myślicieli rachunkowości 183 Ekonomicznej w Krakowie. Tytuł profesora nadzwyczajnego nadała Jej Rada Państwa uchwałą z dnia 4 marca 1976 r., natomiast tytuł profesora zwyczajnego otrzymała na mocy uchwały z dnia 11 lipca 1985 r. Jej bogaty dorobek naukowy liczy około 120 publikacji oraz 6 zrealizowanych projektów naukowo-badawczych i edukacyjnych. Jej zasługą jest wypromowanie setek magistrów, prowadzenie 11 przewodów doktorskich (w tym 2 w języku angielskim), zrecenzowanie kilku książek i podręczników akademickich, 20 prac doktorskich, 5 prac habilitacyjnych oraz 3 wniosków profesorskich. Aktywność naukowa i edukacyjna Pani Profesor Elżbiety Burzym przypadła na trudny w Polsce okres powojenny, gospodarkę socjalistyczną, a następnie okres transformacji po roku 1989. Jej prace wniosły trwały wkład w rozwój rachunkowości w Polsce jako nauki stosowanej, należącej do rodziny nauk ekonomicznych. W roku 1993 Pani Profesor przeszła na zasłużoną emeryturę, nie przerywając swojej aktywności naukowej i dydaktycznej w Akademii Ekonomicznej w Krakowie aż do 2002 r. Swoim długim aktywnym życiem Profesor Elżbieta Burzym zapisała wiele stron akademickich annałów, które stanowią trwały dorobek nie tylko uczelni krakowskiej, lecz całego środowiska polskiej rachunkowości. Dziś jest dla nas wzorem akademickiej posługi. Lista osiągnięć i zasług Pani Profesor jest bardzo długa. Należy się ich przypomnienie i utrwalenie, aby mogła być treścią międzypokoleniowego przekazu. Znaczące są Jej zasługi jako uczonej dla rozwoju dyscypliny rachunkowości, jak też znakomitego wykładowcy i wychowawcy w kształceniu studentów i kadr dla praktyki gospodarczej. Twórczość Profesor Elżbiety Burzym dotyczyła szeroko rozumianej teorii rachunkowości oraz jej implementacji w praktyce. W tym miejscu należy w pierwszej kolejności wymienić znaczący wkład do teorii kosztów i rachunku ekonomicznego. Zainteresowania tym obszarem datują się na początek kariery naukowej. Najpełniejszy wyraz tych zainteresowań zawarty został w monografii Koszt produkcji przedsiębiorstwa przemysłowego studium pojęciowe (WSE, Kraków 1961). Została ona obroniona jako praca doktorska i nagrodzona przez ministra edukacji. Zasadnicze tezy tej rozprawy zostały rozpowszechnione publikacjami na łamach ogólnopolskiego periodyku Rachunkowość (nr 5 z 1963 r.) oraz Zeszytów Naukowych WSE w Krakowie (nr 24 z 1963 r.). Zostały one również opublikowane za granicą, czego dowodem jest artykuł Troškovi proizvodije kao mikroekonomska kategorija, zamieszczony w czasopiśmie Knijgovodstwo 1966, nr 6, wydawanym w Belgradzie. Na podstawie szerokich studiów literaturowych i głębokich przemyśleń, w pracach tych została dokonana próba sformułowania kosztu własnego produkcji jako kategorii mikroekonomicznej. Zaprezentowane poglądy niezmiernie wzbogaciły ówczesną dyskusję na ten właśnie temat. Jako szczególne osiągnięcie Pani Profesor podnoszono już wówczas: rozgraniczenie podstawowych pojęć wynikowych, które mają trwałe znaczenie nie tylko terminologiczne, ale przede wszystkim merytoryczne i metodologiczne,
184 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak powiązanie kategorii kosztów uzasadnionych z indywidualnie niezbędnym zużyciem czynników produkcji. Mimo upływu lat i zmian, jakie dokonały się w świecie, nic z tego dorobku nie straciło na aktualności do dziś. Innym ważnym nurtem zainteresowań Pani Profesor, też związanym z zagadnieniami kosztowymi, a stanowiącym kolejny obszar badań naukowych, była problematyka rentowności przedsiębiorstw. Znalazła ona swój najpełniejszy wyraz w dwóch publikacjach: Pomiar i ocena rentowności przedsiębiorstw przemysłowych rozprawie habilitacyjnej, bardzo wysoko ocenionej przez recenzentów i nagrodzonej przez Ministerstwo Edukacji ( Zeszyty Naukowe WSE w Krakowie, seria specjalna, nr 17 z 1968 r.), a następnie pod tym samym tytułem opublikowanej książce o charakterze aplikacyjnym (PWE, Warszawa 1971). Opracowania naukowe autorstwa Elżbiety Burzym z zakresu teorii rachunkowości, pomiaru i oceny rentowności przedsiębiorstw oraz ukierunkowane bardziej dydaktycznie opracowania metodologiczne z zakresu analizy finansowej oraz wiążące się z tą tematyką referaty niepublikowane i opracowania na rzecz praktyki gospodarczej, odznaczają się wysokimi walorami naukowymi i wyważonym spojrzeniem na realia gospodarcze. Ich celem była w każdym przypadku próba kompleksowego rozpatrywania z jednej strony poszczególnych komponentów samej rentowności, jak i rzeczowych rezultatów gospodarowania w wynikach finansowych. Sama autorka wyróżniła pięć, powiązanych ze sobą, kierunków swoich zainteresowań naukowo-badawczych; były to: koszty produkcji, finansowe wyniki działalności przedsiębiorstwa, analiza finansowa, problematyka szeroko rozumianego systemu rachunkowości i rozwój współczesnej rachunkowości. Najbardziej ważącym w dorobku Profesor Burzym jest nurt zainteresowań, które można określić jako merytorycznie podbudowana, szeroko rozumiana i kompleksowo rozpatrywana problematyka systemu rachunkowości. W tej części swojej naukowej drogi potrafiła w sposób doskonały dostosować ujęcie systemu rachunkowości, tak pod względem jego teoretycznego zdefiniowania i modelu strukturalnego, jak też zakresu przedmiotowego i funkcji do specyfiki podmiotów gospodarczych i warunków ich działania. Równocześnie, w każdym nieomal opracowaniu z tego zakresu, uwidaczniało się interdyscyplinarne podejście Autorki, poprzez dostrzeganie więzi i relacji rachunkowości z szeregiem pokrewnych dyscyplin ekonomicznych, jak również z naukami o organizacji i zarządzaniu oraz z naukami społecznymi. Pozwala to identyfikować rachunkowość jako dziedzinę wielowymiarową, wykraczającą poza historycznie ukształtowane i tradycyjnie przypisywane jej granice. Powyższe stanowi też ważny argument dla szerszego postrzegania przedmiotu rachunkowości i pełnionych przezeń funkcji w skali makro- i mikroekonomicznej, a także retrospektywnego i prospektywnego modelu struktury systemu rachunkowości. Elżbieta Burzym jest autorką znaczących publikacji z zakresu tworzenia koncepcji zintegrowanego systemu rachunkowości oraz pomiaru i komunikowania ekonomiczno-społecznych efektów gospodarowania. Powstałe w naszkicowanych wyżej nurtach badawczych opracowania należą do klasyki polskiej rachunkowości. Warto je w tym
Biogramy polskich myślicieli rachunkowości 185 miejscu przywołać, gdyż nie tylko należą do dziedzictwa polskiej nauki, lecz wyznaczają również drogę naukowego rozwoju kolejnym pokoleniom. Godne przywołania są dzieła najbardziej oryginalne. Podręczniki, monografie, skrypty i artykuły naukowe Koszt produkcji przedsiębiorstwa przemysłowego studium pojęciowe (1961), rozprawa doktorska, Kraków, maszynopis, s. 121. Koszt produkcji jako obiektywna kategoria mikroekonomiczna (1963), Zeszyty Naukowe WSE Kraków, nr 24. Rachunkowość jako narzędzie pomiaru i podstawa oceny rentowności przedsiębiorstw przemysłowych (1966), Zjazd Katedr Rachunkowości, Zakopane. Pomiar i ocena rentowności przedsiębiorstw przemysłowych (1968), rozprawa habilitacyjna, Zeszyty Naukowe WSE Kraków, seria specjalna, zeszyt nr 17. Analiza bilansu przedsiębiorstw handlowych (1968), skrypt do celów szkolenia kadry kierowniczej, PTE, Kraków. Zasady analizy bilansu w spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu (1970), podręcznik, PTE, Kraków. Rachunkowość podstawą pomiaru i oceny rentowności przedsiębiorstw przemysłowych (1970), Zeszyty Naukowe WSE Kraków, nr 42. Pomiar i ocena rentowności przedsiębiorstw przemysłowych (1971), PWE, Warszawa. Podstawy rachunkowości przedsiębiorstw (1971), współautorstwo: K. Rajzer, I. Serwan, PWN, Warszawa. Koszty i rentowność przedsiębiorstw handlowych (1972), PTE, Kraków. Rachunkowość przedsiębiorstw przemysłowych. Zbiór ćwiczeń (1972), wpółautorstwo: A. Bizoń, B. Micherda, Z. Szczepanik, red. E. Burzym, PWN, Warszawa (nagroda ministra). Rachunkowość przedsiębiorstw handlowych (1973), współautorstwo: S. Górniak, I. Serwan, A. Jarzembowski, podręcznik akademicki, PWE, Warszawa. Podstawy rachunkowości. Zbiór ćwiczeń (1973), współautorstwo: K. Rajzer, I. Serwan, wydanie II, PWN, Warszawa (nagroda ministra). Metodologiczne problemy realizacji nowego programu nauczania dyscypliny Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji (1974), materiały z konferencji rachunkowości i przetwarzania danych, Sopot. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie przemysłowym (1975), Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Istota, zadania i znaczenie rachunkowości w gospodarce narodowej. Cz. 1 i 2 (1977), Rachunkowość, nr 1 i nr 2. Rachunek kosztów. Zbiór ćwiczeń (1979), współautorstwo: A. Jaklik, B. Micherda, Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Funkcja informacyjna rachunkowości w zarządzaniu działalnością przedsiębiorstwa (1979), materiały konferencyjne SKwP, Oddział w Krakowie.
186 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji (1980), podręcznik akademicki, PWE, Warszawa (nagroda ministra). Funkcja kontrolna rachunkowości kierunki rozwoju (1981), [w:] Rachunkowość jako system i dyscyplina naukowa stan i perspektywy rozwoju, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa Jachranka. Rachunek kosztów. Zbiór ćwiczeń (1982), współautorstwo: A. Jaklik, B. Micherda, wydanie II zmienione i rozszerzone, PWN, Warszawa. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie przemysłowym (1983), wydanie II, Akademia Ekonomiczna w Krakowie (nagroda ministra). Problemy współczesnej ewolucji rachunkowości (1983), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, zeszyt okolicznościowy). Analiza finansowa w przedsiębiorstwie przemysłowym. Zbiór ćwiczeń (1984), współautorstwo. B. Micherda, Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Stymulacyjna funkcja rachunkowości i informatyki w podnoszeniu efektywności gospodarowania przedsiębiorstw (1985), AE w Krakowie i SkwP, Kraków. Nakłady, koszty i straty a efektywność gospodarowania (1985), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 207. Nowoczesna rachunkowość stymulatorem wzrostu ekonomicznej efektywności gospodarowania (1986), SKwP, Katowice. Koncepcja modelu zintegrowanego wielofunkcyjnego systemu rachunkowości (1986 w języku polskim; 1987 w języku niemieckim). Orientacja współczesnej ewolucji rachunkowości na racjonalizację zarządzania przedsiębiorstwem (1988), materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej (Zjazd Katedr Rachunkowości), Ustroń Katowice. Prace z zakresu rachunkowości (1989), E. Burzym (red.), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 305. Prace z zakresu rachunkowości (1990), E. Burzym (red.), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 329. Rola i funkcje rachunkowości w roku 2000 (1990), Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, t. 16, SKwP, Warszawa. Rachunkowość jako podstawa rozrachunku z tytułu społeczno-ekonomicznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (1990), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 329. Społeczny i ekologiczny aspekt współczesnej ewolucji rachunkowości w gospodarce rynkowej (1993), Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 401. Przesłanki i perspektywy standaryzacji i międzynarodowej harmonizacji rachunkowości (1993), Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, t. 23, SKwP, Warszawa. Znaczenie rachunkowości w rozwiniętej gospodarce rynkowej (1994), wykład inauguracyjny na rozpoczęcie roku akademickiego 1993/1994, AE w Krakowie. Informacja o przebiegu i rezultatach realizacji programu Accounting Development Training w Regionalnym Centrum Edukacyjnym Rachunkowości Akademii Ekonomicznej w Krakowie w latach 1991 1995 (1995), Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, t. 33, SKwP, Warszawa.
Biogramy polskich myślicieli rachunkowości 187 Koszty i straty a przepływy wartości w gospodarce i ich ujęcie w rachunkowości (2004), [w:] Polska szkoła rachunkowości, M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska (red.), Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Społeczna funkcja rachunkowości (2008), Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 45 (101), SKwP, Warszawa. Przegląd wskazanych pozycji ukazuje ważkość podnoszonych w nich zagadnień, a często i niezwykłą aktualność. Ich tematyka i treść stanowiły metodologiczną inspirację badawczą dla szerokiego grona młodych adeptów nauki rachunkowości w Polsce. Na podkreślenie zasługuje szczególny walor dorobku Pani Profesor, wyrażający się nie tylko w merytorycznie zróżnicowanym i wysokim poziomie jej rozważań, lecz również pięknym, logicznym i precyzyjnym języku jej opracowań, ujmującym istotę rzeczy i zjawisk. Działalność i twórczość dydaktyczna W swoim bogatym, aktywnym życiu Profesor Burzym była nie tylko uznanym i szanowanym twórcą, równie ważna i doceniana była jej działalność dydaktyczna. Na liście Jej życiowych dokonań poczesne miejsce zajmują wykłady, seminaria, referaty wygłaszane w różnych gremiach naukowych i przedstawicieli praktyki gospodarczej, promotorstwo prac dyplomowych, magisterskich i doktorskich, recenzje książek różnych autorów, promowanie osiągnięć środowiska w kraju i za granicą. Ten obszar aktywności akademickiej zastrzeżony jest dla grona najbardziej zasłużonych, doświadczonych i szanowanych nauczycieli akademickich. W czasach i warunkach, w których Pani Profesor współtworzyła w kraju podstawy do rozwoju rachunkowości, była to aktywność szczególna, w ujęciu ilościowym i jakościowym, nieporównywalna z sytuacją współczesną. Profesor Burzym w kwestii nauczania akceptowała w pełni pogląd, że praca dydaktyczna w uczelni akademickiej, poziom nauczania i jego wyniki są pochodną pracy naukowo-badawczej. Celem kształcenia nie jest li tylko przekazanie wiadomości i kształtowanie umiejętności, lecz wszechstronny rozwój osobowości studenta, jego postawy i stylu myślenia. Wskazywała, że należy w dydaktyce stosować metodę nauczania problemowego, a także konwersatoryjnego, aktywizującą studentów do rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych. Czynnikiem warunkującym uzyskanie oczekiwanych efektów kształcenia jest odpowiednie merytoryczne przygotowanie słuchaczy. Dlatego Jej wykłady i seminaria miały w pełni przemyślaną treść merytoryczną, odpowiednio uporządkowaną strukturę i formę. Od kadry dydaktycznej wymagała pisemnych konspektów zajęć dydaktycznych. Do dziś zachowały się rękopisy z szerokim spektrum proponowanych tematów prac dyplomowych z rachunkowości dla uczestników seminariów czy też programy wykładów autorstwa Elżbiety Burzym. Profesor zawsze podkreślała, że rachunkowość jest dyscypliną wielowymiarową o szerokim zakresie przedmiotowym i złożonej strukturze podmiotowej, zbudowaną z wielu rachunków problemowych, obejmującą zarówno
188 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak pomiar ilościowy, jak i wartościowy zjawisk gospodarczych, jak też uwzględniającą ich powiązania przyczynowo-skutkowe, z jednoczesnym kojarzeniem doraźnych i długofalowych interesów przedsiębiorstwa. Wskazywała na potrzebę retrospektywnego i prospektywnego skierowania pomiarów dokonywanych w rachunkowości w zależności od ich perspektywy czasowej. Owocem wszechstronnego namysłu i refleksji nad nauczaniem rachunkowości dotyczących celów, treści oraz formy wykładanych przedmiotów, a także troski o wartość poznawczą i poziom dydaktyki, było opracowywanie indywidualne i zespołowe podręczników i skryptów akademickich, opublikowanych w wydawnictwach ogólnopolskich i uczelnianych (około 30 pozycji). W tej części dorobku Profesor Burzymowej utrwalił się akademicki podręcznik Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji, gdzie pozostają niezmienne wysokie jego walory teoriopoznawcze oraz układ i jasność wykładu. Pani Profesor była też prekursorem w nauczaniu analizy finansowej, czego wyrazem są opracowane na ten temat, już w latach 70., skrypty akademickie oraz podręcznik Analiza finansowa w przedsiębiorstwie przemysłowym (1975). Wymienione pozycje stanowią wzór dla opracowań tego typu. Logiczny, jasny tok, przejrzystość w prezentowaniu omawianych zagadnień, konsekwentne realizowanie w całym opracowaniu przyjętych założeń jako jego podstawy metodologicznej sprawiają, że cieszą się one, mimo upływu lat, dużym zainteresowaniem i najwyższym uznaniem zarówno studentów, jak i kadry naukowo-dydaktycznej; o czym świadczą liczne powołania i cytowania jej dzieł. Na szczególne podkreślenie zasługują słynne recenzje Pani Profesor Burzym dysertacji doktorskich, monografii habilitacyjnych oraz podręczników akademickich. Są to wnikliwe i obszerne opracowania pod względem ich merytorycznej treści, trafności ocen, bogate pod względem językowym i precyzyjne pod względem formalnym. Owocem Jej zaangażowania i troski był rozwój kadr naukowych i stałe podnoszenie rangi nauki rachunkowości. Godne przytoczenia są recenzje autorstwa Elżbiety Burzym, dotyczące książek i podręczników akademickich z zakresu szeroko pojętej rachunkowości; są to: Książka o analizie ekonomicznej w przedsiębiorstwie przemysłowym (recenzja książki J. Więckowskiego: Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie przemysłowym, PWE, Warszawa 1963), Rachunkowość 1964, nr 8 9; Analiza kosztów w przedsiębiorstwie przemysłowym (recenzja książki K. Sawickiego PWE, Warszawa 1973), Rachunkowość 1973, nr 12; Wybrane zagadnienia doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych w szkolnictwie ekonomicznym (recenzja niepublikowanej pracy zbiorowej autorstwa: A. Fronczak, J. Mendocha, Z. Nowak, A. Serwan), Instytut Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych, Kraków 1974; Informacyjna funkcja rachunkowości (recenzja książki B. Siwonia o tym samym tytule, PWE, Warszawa 1977), Rachunkowość 1978, nr 10 11;
Biogramy polskich myślicieli rachunkowości 189 Rachunek kosztów (recenzja podręcznika akademickiego autorstwa: A. Jarugowa, W. Malc, K. Sawicki, PWE, Warszawa 1979), Rachunkowość 1979, nr 10; Podstawy rachunkowości (recenzja podręcznika akademickiego autorstwa Z. Messnera i B. Binkowskiego, PWE, Warszawa 1981), Rachunkowość 1982, nr 9. Ponadto opracowała ponad 200 recenzji artykułów naukowych, złożonych do publikacji w Zeszytach Teoretycznych Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz do zeszytów naukowych różnych uczelni ekonomicznych w Polsce. O efektach kształcenia studentów i młodych kadr naukowych przez Profesor Elżbietę Burzym świadczą również nagrodzone prace magisterskie i doktorskie pod jej kierownictwem naukowym. Nagrody te, przyznawane corocznie przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, otrzymało w sumie 18 absolwentów (w tym 12 za prace dyplomowe i magisterskie oraz 6 za rozprawy doktorskie). Dokonania zawodowe i społeczno-organizacyjne Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie dużo zawdzięcza Pani Profesor Elżbiecie Burzym, która przez wiele lat pełniła w nim rozmaite funkcje oraz współtworzyła wysoką pozycję i prestiż krakowskiej uczelni ekonomicznej w jej kolejnych wcieleniach: Akademii Handlowej, Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Akademii Ekonomicznej oraz Uniwersytetu Ekonomicznego. Złożyło się na to prawie ćwierć wieku kierowania przez nią najpierw Zakładem Rachunkowości Przedsiębiorstw, a następnie Katedrą Rachunkowości (1969 1993), której spadkobierczynią jest aktualnie Katedra Rachunkowości Finansowej UEK w Krakowie, a także pełnienie funkcji wicedyrektora Instytutu Metod Rachunku Ekonomicznego AE, do którego należała Katedra (1969 1986) i potem funkcji dyrektora Instytutu Rachunkowości (1986 1992) oraz funkcji kierownika Katedry Rachunkowości (1992 1993), jak również długa opieka nad Kołem Naukowym Rachunkowości. Nie do przecenienia są Jej zasługi dla Akademii Ekonomicznej w Krakowie, jak również, okresowo, dla Uniwersytetu Jagiellońskiego w tworzeniu atmosfery życia intelektualnego w tych ośrodkach akademickich. Nie byłoby tych rezultatów, gdyby nie perspektywiczne podejście Profesor Burzym, która nigdy nie traktowała rachunkowości jako systemu li tylko lokalnego, służącego do operacyjnego zarządzania przedsiębiorstwem w skali mikroekonomicznej. Rozwój rachunkowości zawsze dostrzegała w szerszej, czasowo i przestrzennie, krajowej i międzynarodowej perspektywie. Realizowała to poprzez studia zagranicznej literatury przedmiotu oraz nawiązywanie kontaktów z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Zabiegała o internacjonalizację swojej uczelni, między innymi jako wieloletni pełnomocnik rektora ds. studenckich praktyk zagranicznych i ds. studentów cudzoziemców. Utrzymywała kontakty z zagranicznymi uczelniami, zapraszając ich przedstawicieli, niekiedy uczestnicząc w konferencjach zagranicznych oraz zgłaszając swoje referaty. Jeśli chodzi o doświadczenia zagraniczne Pani Profesor, przez wiele lat, 1979 1993, współpracowała korespondencyjnie z Center for International Education and Research
190 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak in Accounting University of Illinois and Urbana Champaign. W 1985 r. pracowała jako visiting professor w Uniwersytecie w Pittsburghu (USA). W latach 1991 1994 brała udział w dorocznych międzynarodowych konferencjach organizowanych przez EAA Congress of the European Accounting Association, kolejno: w Maastricht (1992), Madrycie (1993), Wenecji (1994) i Birmingham (1995). W latach 1991 1995 Profesor Elżbieta Burzym pełniła odpowiedzialną funkcję dyrektora Regionalnego Centrum Edukacyjnego Rachunkowości (obejmującego trzy akademie ekonomiczne: w Krakowie, we Wrocławiu, Katowicach i jeden uniwersytet UMCS w Lublinie) oraz funkcję koordynatora programu edukacyjnego Know-How Fund-British Council w porozumieniu z Ministerstwem Finansów RP, którego adresatami byli nauczyciele akademiccy, nauczyciele szkół średnich i praktycy z regionu południowej Polski. W związku z powołaniem na wymienione funkcje oraz koniecznością przygotowania podstaw merytorycznych i formalnych realizacji programu naukowo-badawczego Accounting Development and Training, Profesor Burzym odbyła w 1990 r. wiele konsultacji i konferencji: w Londynie, w Uniwersytecie w Sterling (Szkocja) i Uniwersytecie w Bristolu (Wielka Brytania). Dzięki wysiłkom Pani Profesor wraz z zespołem pracowników Katedry Rachunkowości AE w Krakowie, czteroletnia współpraca z British Council i wykładowcami z Bristol Business School Consortium (University of the West of England, Filton College, Ernst & Young, Salomon Hare) układała się znakomicie. Realizacja tego programu była wielkim sukcesem Centrum, a głównie jego dyrektora. O skali i znaczeniu wykonanych prac koncepcyjnych i wysiłku organizacyjnym w realizację tego programu informuje opublikowany na ten temat obszerny raport. Przypomnienia wymaga aktywność Pani Profesor Burzym w pozauczelnianych organizacjach środowiskowych, takich jak Sekcja Ekonomiczna PAN (1969 1989), Komitet Statystyki i Ekonometrii PAN (1975 1984), Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (przewodnicząca sekcji Rachunkowości w latach 1969 1981), Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Zarząd Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce w Krakowie. Ponadto była biegłym rewidentem i członkiem Krajowej Izby Biegłych Rewidentów w Polsce. Od 1968 r. roku była Pani Profesor członkiem Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. W okresie 1983 1990) pełniła funkcję członka Rady Redakcyjnej Zeszytów Teoretycznych Rady Naukowej. W macierzystej uczelni należała Pani Profesor do Związku Nauczycielstwa Polskiego (1949 1980), a następnie do NZZ Solidarność (1980 2000), gdzie w latach 1980 1882 była przewodniczącą Komisji Rewizyjnej Związku. Długoletnia aktywność naukowa i społeczna Profesor Elżbiety Burzym spotykała się nie tylko z uznaniem środowiska naszej uczelni, lecz również gremiów ogólnokrajowych. Za swoje dokonania twórcze i dydaktyczne otrzymała wiele nagród rektorskich, kilka indywidualnych i zbiorowych nagród Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a także była odznaczona wieloma medalami i odznakami, w tym między innymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem
Biogramy polskich myślicieli rachunkowości 191 Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, medalem specjalnym AE w Krakowie, przyznawanym osobom najbardziej godnym i zasłużonym w akademickim gronie, a mianowicie medalem Signum Gratiae (2000) za trwały wkład w rozwój rachunkowości, a zwłaszcza jej zastosowań w sferze przedsięwzięć społecznych oraz za kreowanie wysokich standardów pracy naukowej i dydaktycznej. Jest też Pani Profesor Kawalerem Krzyża Zesłańców Sybiru (2005). Wraz z przejściem na zasłużoną emeryturę w roku 1993 nie ustała ani aktywność intelektualna ani dydaktyczna Pani Profesor; nie wygasło też Jej zainteresowanie tym, czym żyje środowisko w czasach bardziej sprzyjających szerokiej wymianie myśli na licznych forach dyskutujących problemy rachunkowości, jej statusu i perspektyw dalszego rozwoju. Ani rys biograficzny, ani dorobek naukowy i społeczny nie oddają w pełni wyjątkowej osobowości Profesor Elżbiety Burzym, która była osobą o wielkiej osobistej kulturze, elegancji, takcie i skromności. Jej wkład w kształtowanie modelu badań naukowych i dydaktyki jest nie do przecenienia. Profesor Elżbieta Burzym nauce rachunkowości poświęciła 60 lat swojego życia naukowego i zawodowego. Możemy ją nazywać damą polskiej rachunkowości i mistrzem. Dla współpracowników, zarówno podwładnych, jak i studentów stanowiła autorytet naukowy i moralny. Wraz z Jej odejściem społeczność akademicka Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i całe środowisko naukowe rachunkowości w Polsce straciły wyjątkową osobę, człowieka o niezwykłych zaletach intelektu, charakteru i serca. Szczycimy się tym, że jesteśmy Jej uczniami i spadkobiercami. Zapamiętamy Ją jako wybitnego twórcę tzw. krakowskiej szkoły rachunkowości XX wieku, uczoną o znaczącym dorobku teoretycznym w obszarze syntetycznego zdefiniowania systemu rachunkowości, problematyki rachunku kosztów i jego optymalizacji, analizy finansowej, integracji pomiarów retrospektywnych i prospektywnych oraz społecznych aspektów współczesnej rachunkowości. Była wzorem nauczyciela akademickiego, promotora i recenzenta. W uczelni i poza nią wyznaczała standardy naukowe i etyczne. Jej trudna i piękna droga życiowa stanowi wzór dla następnych pokoleń. Profesor Elżbieta Burzym zostanie zapamiętana w środowisku polskiej nauki rachunkowości jako wybitna, a zarazem skromna uczona, wspaniały nauczyciel akademicki i szlachetny człowiek prawdziwa Maestra grande. Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak Dr Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Rachunkowości Finansowej, e-mail: mizdrake@uek.krakow.pl
192 Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak Literatura Burzym E. (1995), Informacja o przebiegu i rezultatach realizacji programu Accounting Development & Training w Regionalnym Centrum Edukacyjnym Rachunkowości Akademii Ekonomicznej w Krakowie w latach 1991 1995, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, t. 33, SKwP, Warszawa. Burzym E. (2008), Przesłanki, kierunki i przejawy moich zainteresowań naukowo-badawczych, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, t. 45 (101), SKwP, Warszawa. Burzym Elżbieta, Biogram (2011), [w:] S. Sojak (red.), Historia katedr rachunkowości w uczelniach w Polsce, SKwP, Warszawa. Kardasz A. (2008), Il maestro di col loro che sanno, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, t. 45 (101), SKwP, Warszawa. Pogodzińska-Mizdrak E. (2013), Wspomnienie o uczonej naszym mistrzu, Kurier UEK, nr 4. Streszczenie 7 września 2013 r. w Krakowie zmarła prof. dr hab. Elżbieta Burzym. Środowisko naukowe rachunkowości w Polsce straciło wybitną, a zarazem skromną uczoną, wspaniałego nauczyciela akademickiego i szlachetnego człowieka. Elżbieta Burzym, z domu Kubera, urodziła się 1 czerwca 1923 r. w inteligenckiej, wielodzietnej rodzinie w Monasterzyskach, pow. Buczacz, woj. Tarnopol na terenie II Rzeczypospolitej Polskiej (po 1945 r. ZSRR, obecnie zachodnia Ukraina). Profesor Elżbieta Burzym poświęciła nauce rachunkowości 60 lat swojego życia naukowego i zawodowego. Możemy ją nazywać damą polskiej rachunkowości i mistrzem. Dla współpracowników, zarówno podwładnych, jak i studentów stanowiła autorytet naukowy i moralny. Wraz z Jej odejściem społeczność akademicka Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i całe środowisko naukowe rachunkowości w Polsce straciły wyjątkową osobę, człowieka o niezwykłych zaletach intelektu, charakteru i serca. Zapamiętamy Ją jako wybitnego twórcę tzw. krakowskiej szkoły rachunkowości XX wieku, uczoną o znaczącym dorobku teoretycznym w obszarze syntetycznego zdefiniowania systemu rachunkowości, problematyki rachunku kosztów i jego optymalizacji, analizy finansowej, integracji pomiarów retrospektywnych i prospektywnych oraz społecznych aspektów współczesnej rachunkowości. Była wzorem nauczyciela akademickiego, promotora i recenzenta. W uczelni i poza nią wyznaczała standardy naukowe i etyczne. Jej trudna i piękna droga życiowa stanowi wzór dla następnych pokoleń. Summary Profiles of Polish accounting theorists Elżbieta Burzym On 7 September, 2013, in Cracow, died prof. dr. hab. Elżbieta Burzym. Polish accounting community lost an outstanding, though modest, scholar, an excellent academic teacher and a noble person. Elżbieta Burzym, nee Kubera, was born on 1 June, 1923, in a large, educated family, in Monasterzyska, (Buczacz district, Tarnopol voivodeship), on the territory of the Second Republic of Poland (after 1945 part of the USSR, now western Ukraine). Professor Elżbieta Burzym devoted 60 years of her academic and professional career to accounting. She was greatly respected by her colleagues, subordinates and students as a scientific as well as moral authority. The academic community of Cracow University of Economics will remember her as a person of great intellect, character and heart, the creator of the so called Cracow school of accounting of the 20th century. She was an eminent scholar with significant contribution in the field of synthetic definition of the accounting system, cost accounting and its optimisation, financial analysis, integration of prospective and retrospective measurements, and social aspects of modern accounting. She was a model of academic teacher, thesis supervisor and reviewer, who set high standards to be followed by the next generations.