PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA W KRAKOWIE

PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA W KRAKOWIE RKR-411-1/05/DN-10/05 Kraków, dn. 15 września 2005 r. DECYZJA Nr RKR - 55/2005 Na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) oraz stosownie do art. 28 ust. 6 ww. ustawy i 6 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz.U. Nr 18, poz. 172, ze zm), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania antymonopolowego w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje się za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakazy, o których mowa w art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Parafię Najśw. Serca Pana Jezusa z siedzibą w Krakowie, przy ul. Cechowej 144, pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych na terenie cmentarza należącego do tej Parafii, poprzez bezpośrednie narzucanie nieuczciwych cen, tj. pobieranie opłat za prawo podjęcia prac przy grobach, w wysokości uzależnionej od rodzaju użytego materiału kamieniarskiego i nie mającej związku z kosztami Parafii ponoszonymi w celu umożliwienia przeprowadzenia ww. prac., oraz stwierdza się zaniechanie stosowania ww. praktyki z dniem 28 czerwca 2005 r. U z a s a d n i e n i e W dniu 7 stycznia 2005 r., postanowieniem Nr RKR-5/2005 zostało wszczęte z urzędu - postępowanie antymonopolowe pod zarzutem nadużywania przez Parafię Najśw. Serca Pana Jezusa z siedzibą w Krakowie, przy ul. Cechowej 144 (zwaną dalej Parafią ), pozycji dominującej na lokalnym rynku usług cmentarnych na terenie cmentarza parafialnego, polegającego na pobieraniu opłat za prawo podjęcia prac przy grobach w wysokości uzależnionej od wartości użytego materiału kamieniarskiego i nie mającej uzasadnienia w kosztach Parafii związanych z umożliwieniem przeprowadzenia ww. prac - co może stanowić naruszenie art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, zwanej dalej ustawą o ochronie (...). Postępowanie antymonopolowe zostało poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym, podjętym na skutek skargi konsumenckiej, w której skarżący podał, iż na cmentarzu należącym do Parafii obowiązują zróżnicowane opłaty za możliwość postawienia płyty nagrobkowej. Skarżący podkreślił, iż opłaty te są tym wyższe, im droższy jest materiał kamieniarski użyty do budowy nagrobków. 31-011 Kraków, Pl. Szczepański 5, Tel/fax (012) 421-75-79, 421-74-98, E-mail: krakow@uokik.gov.pl

W toku postępowania antymonopolowego, organ antymonopolowy ustalił, co następuje: Parafia jest właścicielem cmentarza parafialnego zlokalizowanego na osiedlu Piaski Stare w Krakowie. Wysokość opłat pobieranych na tym cmentarzu ustalana jest w drodze uchwały przez Parafialną Radę Gospodarczą. W dacie wszczęcia postępowania antymonopolowego na cmentarzu obowiązywały opłaty wprowadzone Uchwałą Parafialnej Rady Gospodarczej w sprawie nowej wysokości opłat cmentarnych podjętą na zebraniu 30 czerwca 2004 r. (zwaną dalej Uchwałą ) - k. 4 akt postępowania. Uchwała zawiera 14 pozycji cennikowych związanych z tzw. pokładnym (pkt 1-2 Uchwały), wykupieniem miejsca pod grób (pkt 3-8 Uchwały) oraz z udzieleniem pozwolenia na podjęcie prac przy grobach (pkt 9-14 Uchwały). Opłaty związane z umożliwieniem prac przy grobach określono w Uchwale jako opłaty dla firmy kamieniarskiej i dotyczyły: I tak: grobów ziemnych (pkt 9 i 10 Uchwały) w tym przypadku opłaty zróżnicowane były w zależności od wielkości grobu, na którym planowano postawić nagrobek; grobów wyposażonych w tzw. piwnice grobowe (pkt 11-14 Uchwały) - w tej grupie opłat, przy tej samej szerokości grobu obowiązywała wyższa opłata za możliwość postawienia nagrobka z kamienia, a niż w przypadku nagrobka wykonanego z tańszego materiału budowlanego, np. z lastryko. - za prawo podjęcia prac przy grobie o pojedynczej szerokości piwnicy grobowej pobierano opłatę w wysokości: 200 zł dla nagrobków z lastryko (pkt 11 Uchwały) 350 zł dla nagrobków z kamienia (pkt 12 Uchwały) - za prawo podjęcia prac przy grobie o podwójnej szerokości piwnicy grobowej pobierano opłatę w wysokości: 350 zł dla nagrobków z lastryko (pkt 13 Uchwały) 550 zł dla nagrobków z kamienia (pkt 14 Uchwały) Uznając, iż różnicowanie opłat cmentarnych w powyższy sposób może nosić znamiona praktyki ograniczającej konkurencję, organ antymonopolowy przedstawił Parafii swoje stanowisko, szczegółowo je uzasadniając na tle obowiązującego stanu prawnego i utrwalonego orzecznictwa Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odnoszącego się do sprawy. Jednocześnie wezwał Parafię do przedstawienia wysokości kosztów, na podstawie których zróżnicowała opłaty cmentarne. Odpowiadając na wezwanie (k. 6-11 w aktach postępowania) Parafia nie wyjaśniła z jakimi czynnościami i kosztami wiąże się wysokość poszczególnych opłat cmentarnych. Podała, iż przyczyna różnicowania opłat w zależności od wartości inwestycji leży w zdarzeniach, które miały miejsce w przeszłości. Opłaty te ustalone były wówczas w wysokości 10% wartości prac kamieniarskich wykonywanych na grobach, jednakże z uwagi na częste przypadki przedstawiania zaniżonych rachunków w stosunku do rzeczywistej wartości prac zaszła potrzeba odmiennego uregulowania 2

opłat cmentarnych. I tak, Rada Parafialna ustaliła opłaty w oparciu o informacje dotyczące rodzaju użytego materiału kamieniarskiego. Parafia podkreśliła, iż powyższe różnicowanie opłat jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i obowiązującą moralnością. Ponadto, argumentując swoje stanowisko, Parafia zakwestionowała kompetencje organu antymonopolowego do oceny jej działań. Podniosła, iż zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154 ze zm.) Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Dla podkreślenia, iż sposób ustalania opłat cmentarnych leży w jej wyłącznej gestii, Parafia przytoczyła również przepis art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tj. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.), w myśl którego utrzymanie cmentarzy wyznaniowych i zarządzanie nimi należy do związków wyznaniowych. Parafia podkreśliła również, iż nie może być traktowana jak przedsiębiorca w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a ustawy o ochronie ( ), ponieważ nie świadczy usług o charakterze użyteczności publicznej. Parafia nie podzieliła także stanowiska organu antymonopolowego, iż rynkiem właściwym w ujęciu geograficznym jest w przedmiotowej sprawie rynek usług cmentarnych na terenie cmentarza należącego do Parafii. W jej ocenie - skoro na obszarze Gminy Miejskiej Kraków działa kilkanaście cmentarzy komunalnych i wyznaniowych - nie można ograniczać terytorialnie rynku właściwego do terenu konkretnego cmentarza. W toku postępowania antymonopolowego organ antymonopolowy otrzymał telefoniczną informację od konsumenta, zgodnie z którą Parafialna Rada Gospodarcza ogłosiła nową uchwałę w sprawie wysokości opłat cmentarnych. Na wezwanie organu antymonopolowego Parafia przedłożyła tę uchwałę (k. 21 akt postępowania). Została ona podjęta w dniu 14 kwietnia 2005 r. i podobnie - jak poprzednia - zawierała 14 punktów dotyczących opłat cmentarnych. W nowej uchwale wysokość wszystkich opłat pozostała na niezmienionym poziomie. Jedyną zmianą było usunięcie w pkt. 9-14 sformułowań w brzmieniu: dla firm kamieniarskich. W dniach 3 i 28 czerwca 2005 r. proboszcz Parafii, zapoznał się z materiałem dowodowym zebranym w sprawie oraz uzyskał dodatkowe wyjaśnienia odnośnie stanowiska organu antymonopolowego w przedmiotowej sprawie. W dniu 29 czerwca 2005 r. organowi antymonopolowemu przedłożona została Uchwała Parafialnej Rady Gospodarczej w celu uproszczenia pobierania opłat cmentarnych podjęta na zebraniu 28 czerwca 2005 r. (k. 25 akt postępowania). W uchwale tej Rada zrezygnowała z różnicowania opłat za prawo podjęcia prac przy grobie ze względu na rodzaj użytego materiału kamieniarskiego, uzależniają wysokość opłaty wyłącznie od wielkości grobu. I tak, dotychczasowe opłaty, ujęte w poprzednich dwóch uchwałach w pkt 11-14, w ostatniej uchwale zostały ujęte w pkt 12 i 13, w brzmieniu: 3

pkt 12. Opłata za prawo podjęcia pracy nad wykładaniem piwnicy grobowej o szerokości pojedynczej tzw. trójka... 350 zł pkt 13. Opłata za prawo podjęcia pracy nad wykładaniem piwnicy grobowej o szerokości podwójnej tzw. szóstka..... 550 zł Mając powyższe ustalenia na uwadze organ antymonopolowy zważył, co następuje: Art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie (...) - ogranicza zastosowanie jej przepisów wyłącznie do podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Warunkiem koniecznym do uruchomienia procedur i zastosowania instrumentów określonych w ustawie jest zatem, aby działania przedsiębiorców którym zarzucono naruszenie jej przepisów stanowiły potencjalne zagrożenie interesu publicznego, nie zaś jednostki lub grupy. Takie stanowisko konsekwentnie prezentuje Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dawniej Sąd Antymonopolowy). W wyroku z dnia 27.06.2001 r. (sygn. akt XVII Ama 92/00) Sąd stwierdził, że Interes publiczny w postępowaniu administracyjnym nie jest pojęciem jednolitym i stałym. W każdej sprawie winien on być ustalony i konkretyzowany co do swych wymagań. Organ administracji Prezes Urzędu winien być w toku postępowania i przy wydawaniu decyzji rzecznikiem tego interesu, albowiem wynika to z jego zadań w strukturze administracji publicznej art. 7 k.p.a. Publiczny znaczy dotyczący ogółu, dotykający ogółu a nie jednostki, czy też określonej grupy. A zatem podstawą do zastosowania przez Prezesa Urzędu przepisów ustawy antymonopolowej winno być uprzednie stwierdzenie, że został naruszony interes publicznoprawny, a nie interes prawny jednostki czy też grupy. Podobnie na temat interesu publicznego Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wypowiedział w wielu innych wyrokach, np. z dnia 30.05.2001 r. (sygn. akt XVII Ama 80/00), z dnia 4.07.2001 r. (sygn. akt XVII Ama 108/00), z dnia 6.06.2001 r. (sygn. akt XVII Ama 78/00). Powyższe stanowisko znalazło również potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 29.05.2001 r. (sygn. akt I CKN 1217/98) stwierdził, że ustawa antymonopolowa ma charakter publicznoprawny. Ingeruje, gdy w wyniku pewnych ogólnych zjawisk zagrożona jest sama instytucja konkurencji. W uzasadnieniu do wyroku z dnia 26.02.2004 r. (sygn. akt III SK 2/04) Sąd Najwyższy dodał, iż naruszenie indywidualnego interesu (w powołanym wyroku konsumenta), nie wyklucza dopuszczalności równoczesnego uznania, że dochodzi do naruszenia publicznego zbiorowego interesu, jeżeli indywidualne pogwałcenie przepisów ustawy mogłoby w jakikolwiek sposób prowadzić do ustanowienia lub utrwalenia monopolistycznych praktyk rynkowych, które wywołują skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W niniejszej sprawie postępowanie dotyczy powszechnego różnicowania opłat za prawo podjęcia prac kamieniarskich przy grobach w zależności od rodzaju użytego materiału. Powyższe działanie Parafii, mające swoje źródło w uchwale Parafialnej Rady Gospodarczej, narusza potencjalnie interesy nieoznaczonego kręgu adresatów tej uchwały, tj. wszystkich aktualnych i przyszłych dysponentów grobów na cmentarzu parafialnym, będących konsumentami w rozumieniu art. 4 ust. 11 ustawy o ochronie ( ). Oznacza to, iż do niniejszej sprawy zastosowanie mają przepisy ustawy oraz, że przedmiotowe postępowanie prowadzone było w interesie publicznym. 4

Przepisy wprowadzające zakaz stosowania praktyk ograniczających konkurencję, zawarte w art. 5 i 8 ustawy o ochronie ( ) stosuje się jedynie do przedsiębiorców i ich związków. Definicja przedsiębiorcy zawarta jest w art. 4 ww. ustawy. Zgodnie z pkt 1 lit a) tego przepisu, ilekroć w ustawie mowa jest o przedsiębiorcy rozumie się przez to nie tylko przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej, a także osobę fizyczną, osobę prawna a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej. Cmentarze są niewątpliwie obiektami użyteczności publicznej, a zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnej w zakresie prowadzenia cmentarza, w tym chowania zmarłych i przekazywania w użytkowanie terenu pod miejsce pochówku jest świadczeniem usług o charakterze użyteczności publicznej. W niniejszej sprawie usługi te świadczy Parafia. Zatem - pomimo że Parafia nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej - w konsekwencji należy przyjąć, iż posiada status przedsiębiorcy w rozumieniu cytowanego wyżej art. 4 pkt 1 lit a) ustawy o ochronie ( ). Organ antymonopolowy nie kwestionuje podniesionego przez Parafię prawa do swobodnego sprawowania władzy duchowej i zarządzania swoimi sprawami, w tym cmentarzem. Będąc właścicielem cmentarza, może ona - również w zgodzie z treścią art. 140 k.c. - rozporządzać cmentarzem w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego z wyłączeniem innych osób i korzystać z cmentarza zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, a w szczególności pobierać pożytki i inne dochody z niego. Korzystając z tych uprawnień Parafia może, w drodze uchwały Rady Parafialnej, ustalać zasady i sposób korzystania z terenów i obiektów cmentarnych, a także wysokość opłat za korzystanie z cmentarza, co uczyniła w uchwale Parafialnej Rady Gospodarczej z dnia 30 czerwca 2004 r. Powyższe nie oznacza jednak, iż w niniejszej sprawie działania Parafii jako przedsiębiorcy - co należy podkreślić - nie podlegają jakimkolwiek normom prawnym i ograniczeniom. Jedną z ustaw określających granice wykonywania przez właściciela swojego prawa - o której mowa w art. 140 k.c. - jest ustawa o ochronie (...). Ustawa ta obowiązuje wszystkich przedsiębiorców, których działania wywołują lub mogą wywołać skutki na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1 ust 2 ustawy). Powyższe okoliczności - jak również to, iż Parafia występuje także jako strona umów zawieranych z dysponentami grobów, a więc jako uczestnik obrotu gospodarczego dodatkowo uzasadniają przyznanie jej statusu przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 pkt 1 lit. a) ustawy o ochronie (...). Art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie (...) zawiera bezwzględny zakaz nadużywania przez przedsiębiorców pozycji dominującej na rynku właściwym. Aby zatem działania przedsiębiorcy można było zakwalifikować jako jedną z praktyk ograniczających konkurencję wymienionych szczegółowo w art. 8 ust. 2 ustawy, należy uprzednio dowieść, iż przedsiębiorca ten pozycję dominującą na rynku właściwym faktycznie posiada. 5

Rynek właściwy stosownie do definicji zawartej w art. 4 pkt 8 ustawy to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Jak wynika z powyższej definicji, rynek właściwy określa się w ujęciu produktowym i geograficznym. Z kolei przez pozycję dominującą zgodnie z treścią art. 4 pkt 9 ustawy rozumie się pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym, przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Domniemywa się, że przedsiębiorca posiada pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%. Usługi związane z chowaniem zmarłych, z uwagi na ich specyfikę, dzielą się co do zasady na: - usługi pogrzebowe, na które składają się wszelkie czynności związane z pochówkiem zmarłego, takie jak np. przygotowanie zwłok, wykopanie grobu, transport zwłok i organizacja pogrzebu; - usługi cmentarne, na które składają się wszelkie czynności związane z funkcjonowaniem cmentarza, takie jak utrzymanie i wyposażenie cmentarza w urządzenia cmentarne, utrzymanie cmentarza jako terenu zielonego, nadzór nad korzystaniem z cmentarza w tym zakładanie grobów, utrzymanie ładu i porządku na terenie cmentarza w tym umożliwianie przeprowadzania prac kamieniarskich. Powyższy podział na rynek usług pogrzebowych i rynek usług cmentarnych znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (np. wyrok z dn. 14.07.1999 r., sygn. akt XVII Ama 28/99 oraz z dnia 28.01.2002 r. sygn. akt XVII Ama 28/01). Należy także nadmienić, iż stosownie do art. 4 ust. 6 tej ustawy ochronie (...), wszelkie usługi, a zatem zarówno usługi pogrzebowe, jak i usługi cmentarne są towarem, o którym mowa w cytowanej definicji rynku właściwego. Usługi pogrzebowe tworzą odrębny rynek właściwy od strony produktowej, tj. rynek usług pogrzebowych. Na rynku tym funkcjonują wyspecjalizowane firmy, które rywalizują między sobą. Rynek usług pogrzebowych jest rynkiem w pełni lub potencjalnie konkurencyjnym. W przeciwieństwie do usług pogrzebowych, usługi cmentarne są nierozerwalnie związane z konkretnym terenem, na którym zlokalizowany jest dany cmentarz. Specyfika usług cmentarnych powoduje, iż właściciel/administrator danego cmentarza nie spotyka się z konkurencją. Powyższe stanowisko, w świetle którego rynek usług cmentarnych posiada lokalny i ograniczony do terenu określonego cmentarza zasięg, potwierdza utrwalone orzecznictwo Sądu. W wyroku z dnia 21 stycznia 1998 r. (sygn. akt XVII Ama 51/97) ówczesny Sądu Antymonopolowy stwierdził, iż pod względem terytorialnym rynek usług cmentarnych należy zaliczyć do rynku lokalnego. Przynajmniej zasadniczo usługi cmentarne zaspokajają potrzeby społeczności lokalnej. Stwierdził również, iż w świetle doświadczenia życiowego o wyborze cmentarza, jako miejsca pochówku, 6

w niewielkim stopniu decydują elementy konkurencji pomiędzy administratorami poszczególnych cmentarzy. Wybór cmentarza jest w zasadniczej mierze determinowany szczególnymi względami wolą osoby zmarłej, wyznaniowym charakterem cmentarza, istnieniem grobów osób bliskich, prestiżem cmentarza itp. Powyższe względy prowadzą do wniosku, że w sytuacji istnienia w gminie (mieście) dwóch lub więcej cmentarzy, są one w niewielkim stopniu substytutywne z punktu widzenia osób zlecających pogrzeb. zatem za lokalny rynek usług cmentarnych należy zasadniczo uznać obszar danego cmentarza. Przedsiębiorca pełniący tam na zasadzie wyłączności, funkcję administratora cmentarza, jako nie spotykający się z konkurencją innego przedsiębiorcy, posiada pozycję monopolistyczną. W świetle powyższej argumentacji, nie można podzielić stanowiska Parafii, jakoby rynkiem właściwym w niniejszej sprawie był rynek usług cmentarnych rozszerzony do terenu całej Gminy Kraków. Zaliczenie wszystkich cmentarzy z terenu gminy do jednego rynku właściwego, naruszyłoby bowiem zasadę substytutywności zawartą w ustawowej definicji tego rynku. Osoby, które wydzierżawiły na konkretnym cmentarzu tereny pod groby należy traktować jako użytkowników na trwale związanych z dzierżawionym gruntem, nie tylko poprzez poczynione na tym gruncie nakłady finansowe związane z pochówkiem i robotami kamieniarskimi. Te powiązania powodują, iż osoby te nie mogą zmienić lokalizacji grobu na inny cmentarz bez uciążliwości finansowych, formalnych, a nawet psychicznych, np. związanych z ekshumacją zwłok. Biorąc powyższe pod uwagę organ antymonopolowy uznał, iż w okolicznościach faktycznych analizowanej sprawy rynkiem właściwym w ujęciu produktowym jest rynek usług cmentarnych natomiast rynkiem właściwym w ujęciu geograficznym jest teren cmentarza Parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w Krakowie. Na tak określonym rynku właściwym Parafia, jako właściciel i jedyny dysponent cmentarza zajmuje pozycję dominującą, gdyż - jak stanowi cytowana wyżej definicja - nie spotyka się z konkurencją w zakresie świadczonych tam usług. Przesłankami koniecznymi do stwierdzenia, iż przedsiębiorca narusza zakaz, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie ( ), jest - oprócz posiadania pozycji dominującej - jej nadużywanie, poprzez bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen. W niniejszej sprawie należy zatem dowieść, iż Parafia narzuca ceny za usługi cmentarne oraz, że ceny te są nieuczciwe. Jak wspomniano, opłaty obowiązujące na cmentarzu należącym do Parafii ustalane zostały przez jej Radę Gospodarczą. Ustalając opłaty kierowano się zasadą, iż jest ona wyższa w przypadku, gdy dysponent grobu wykonuje nagrobek z kamienia i niższa gdy nagrobek wykonywany jest z lastryka. W przypadku grobu o pojedynczej szerokości piwnicy grobowej różnica w opłacie wynosiła 150 zł, w przypadku grobu o podwójnej szerokości różnica wynosiła 200 zł. Zasada ta obowiązywała wszystkich dotychczasowych, a w przypadku dalszego jej stosowania, także przyszłych użytkowników miejsca pod grób lub użytkowników wykonujących nagrobki na grobach już istniejących. Ponieważ - o czym świadczy interwencja konsumenta - zasada różnicowania opłat obowiązywała powszechnie i nie było możliwości odstąpienie od niej, uznać należy, iż przedmiotowe opłaty były przez Parafię narzucane. 7

W ocenie organu antymonopolowego narzucanie opłat za prawo podjęcia prac przy grobie, zróżnicowanych w zależności od rodzaju materiału użytego do tych prac, stanowi zakazaną praktykę polegającą na narzucaniu nieuczciwych cen, o których mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie (...). Powyższa ustawa nie zawiera definicji ceny nieuczciwej. Kierując się jednak orzecznictwem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzić należy, iż ceną nieuczciwą może być nie tylko - jak stanowi powołany wyżej przepis - cena nadmiernie wygórowana (czego w niniejszej sprawie organ antymonopolowy nie badał) lub cena rażąco niska, ale także cena, która nie ma oparcia w kosztach towaru lub usługi. I tak, w wyroku z dnia z dnia 8.12.2004 r., sygn. akt XVII Ama 95/03, Sąd OKiK uznał za nieuczciwą cenę, która nie wynika z konkretnej kalkulacji lecz jest ustalana w oparciu o ocenę możliwości finansowych nabywcy. Powołane wyżej orzeczenie i zawarte w nim kryteria ceny nieuczciwej znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie. Organ antymonopolowy ani nie kwestionuje zasadności pobierania przez Parafię opłat cmentarnych ani też - w niniejszej sprawie - nie ocenia samej ich wysokości. Oczywistym jest, że administrując cmentarzem Parafia ponosi koszty jego eksploatacji. Na wysokość tych kosztów niewątpliwie ma również wpływ wykonywanie na terenie cmentarza prac kamieniarskich przy grobach. Do robót tych wykorzystywana jest woda i energia elektryczna. Roboty te mogą powodować np. zużycie, zabrudzeniem dróg lub alejek dojazdowych. Nie znajduje natomiast uzasadnienia, aby wysokość opłat cmentarnych stanowiących odpowiednik ponoszonych przez Parafię kosztów utrzymania cmentarza miała być ustalana w oparciu o kryterium rodzaju materiału kamieniarskiego użytego do wykonania nagrobka i nie miała jakiegokolwiek związku z wysokością kosztów związanych z danym świadczeniem. Ponieważ w toku postępowania antymonopolowego Parafia nie przedstawiła argumentów na okoliczność, iż ponosi wyższe koszty w przypadku, gdy na grobie budowany jest nagrobek z drogiego materiału, np. z marmuru, niż w przypadku, gdy na grobie tej samej wielkości stawiany jest nagrobek z lastryko, należy uznać za udowodnione, że związek pomiędzy ww. elementami nie występuje. W świetle powyższego zastosowane przez Parafię zróżnicowanie powoduje, iż grupa użytkowników grobów, którzy wykonują nagrobek z kamienia, finansuje część kosztów ponoszonych przez Parafię w związku ze świadczeniem usług cmentarnych na rzecz tych użytkowników, którzy wykonują nagrobek z lastryka. Nie można podzielić stanowiska Parafii, zgodnie z którym jeżeli kogoś stać na kosztowną inwestycję, powinien liczyć się z wyższymi opłatami. Ocena zgodności działań Parafii z zasadami współżycia społecznego i ogólnie przyjętą moralnością nie należy do właściwości organu antymonopolowego, który winien kierować się przepisami obowiązującego prawa. Reasumując organ antymonopolowy uznał, iż nieuczciwą - w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie ( ) - jest opłata za prawo do podjęcia prac przy grobach w wysokości uzależnionej od rodzaju użytego materiału kamieniarskiego i nie mająca 8

związku z kosztami Parafii ponoszonymi w celu umożliwienia przeprowadzenia ww. prac. Stosownie do art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie ( ) jeżeli zachowanie rynkowe przedsiębiorcy przestało naruszać zakazy określone w art. 8 ustawy, Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczająca konkurencję i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania. W przedmiotowej sprawie Parafialna Rada Gospodarcza, podjęła w dniu 28 czerwca 2005 r. uchwałę wprowadzającą w życie opłaty za prawo podjęcia prac przy grobach. Wysokość nowych opłat nie jest już uzależniona od rodzaju zużytego materiału kamieniarskiego, a jedynie od wielkości grobu. Podjęcie i wejście w życie ww. uchwały oznacza zaprzestanie stosowania przez Parafię praktyki ograniczającej konkurencję. Uwzględniając zatem, że działania Parafii wypełniają wszystkie przesłanki z art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 oraz, iż w przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie powołany wyżej przepis art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie (...) - orzeczono, jak sentencji. Stosownie do treści art. 78 ust. 1 ustawy o ochronie (...), w związku z art. 479 28 2 k.p.c. od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Krakowie 30-011 Kraków, Plac Szczepański 5. Z upoważnienia Prezesa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dyrektor Delegatury UOKiK w Krakowie Barbara du Vall Otrzymują: 1. Parafia Najśw. Serca Pana Jezusa ul. Cechowa 144 30-685 Kraków 2. RKR a/a 9