REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT ROCZNY 2014

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT ROCZNY 2014 Katowice-Kraków 2015

Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Ogólne informacje o klimacie... 4 3. System osłony meteorologicznej leśnictwa... 5 4. Organizacja stacji i posterunków fitoklimatycznych... 7 5. Warunki meteorologiczne w Beskidzie Śląskim... 8 5.1. Węgierska Górka Skrzyczne... 10 5.2. Wisła Wyrchczadeczka... 13 5.3. Wisła Malinka... 16 5.4. Węgierska Górka Ostre... 19 5.5. Ustroń... 22 5.6. Ustroń Woleństwo... 25 5.7. Ustroń Pruchna... 28 5.8. Bielsko Wielka Łąka... 31 5.9. Ujsoły Nickulina... 34 6. Podsumowanie... 37 7. Objaśnienia... 40 8. Bibliografia... 42 2

1. Wprowadzenie Działania gospodarcze prowadzone na obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Śląskiego skoncentrowane są obecnie na utrzymaniu stabilności ekosystemów leśnych, zwiększeniu ich bioróżnorodności, restytucji zdegradowanych i zniekształconych zbiorowisk, poprawie jakości gleb oraz zachowaniu korzystnych warunków retencji (Szabla 2009). Szczególną rolę odgrywają zabiegi hodowlane zmierzające do przebudowy niestabilnych monokultur świerkowych regla dolnego, które w dalszym ciągu pozostają pod silną presją czynników abiotycznych. Działanie na rzecz przywrócenia naturalnej równowagi w drzewostanach Beskidu Śląskiego stanowi najważniejsze z zadań realizowanych przez leśników na tym terenie (Szabla 2009, 2011, Durło 2012). Regionalny System Osłony Meteorologicznej Leśnictwa na obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Śląskiego został uruchomiony jesienią 2012 roku z inicjatywy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach oraz Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie. Organizacja i działanie systemu stanowi jeden z etapów realizacji zadań w ramach programu operacyjnego polityki leśnej państwa na obszarach będących pod silną presją zarówno ze strony czynników biotycznych jak i abiotycznych. Jednym z głównych celów prowadzonego od trzech lat monitoringu jest diagnoza zagrożeń i ocena potencjalnych skutków prognozowanych zmian klimatu. Gromadzony w tym zakresie materiał operacyjny stanowi podstawę oceny ryzyka pogodowego i oceny prawdopodobieństwa wystąpienia zjawisk katastrofalnych, które bez wątpienia wpływają na wynik finansowy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. System bieżącego raportowania oraz analiza zjawisk meteorologicznych w kontekście wykorzystania pogodowych instrumentów finansowych stwarza możliwość skutecznego zarządzania ryzykiem, planowania zabiegów ochronnych i profilaktycznych w leśnictwie, poprawy warunków produkcji materiału szkółkarskiego i sadzeniowego oraz działań związanych z utrzymaniem stabilności ekosystemów leśnych w górach. Niniejsze studium stanowi kontynuację cyklu prac poświęconych warunkom klimatycznym Beskidu Śląskiego, które w porównaniu z materiałami archiwalnymi pozwolą ustalić kierunek i tempo zmian zachodzących w systemie klimatycznym mezoregionu Beskidy Zachodnie. 3

2. Ogólne informacje o klimacie Beskid Śląski należy do karpackiej strefy klimatycznej, położonej na obszarze klimatu umiarkowanego, kształtowanego głównie przez masy powietrza polarno-morskiego (PPm) napływające z kwadrantu zachodniego. Od początku XXI wieku w Beskidzie Śląskim warunki pogodowe kształtowały najczęściej sytuacje niżowe z zachodnim kierunkiem adwekcji (11,9%) oraz układy wyżowe w postaci klina antycyklonalnego i wału wysokiego ciśnienia (11,8%) wkraczające na obszar Polski z kierunku północnego oraz północno-wschodniego. Te ostatnie kształtuje układ wyżowy z centrum nad Finlandią rozdzielający dwa ośrodki niżowe: jeden z centrum nad Atlantykiem (55 60º), a drugi z centrum nad Ukrainą (45 50º). Tabela 2.1. Przeciętne warunki klimatyczne w poszczególnych piętrach wysokościowych w Beskidzie Śląskim (1961 2012) Wskaźniki Piętro wysokościowe (m n.p.m.) Elementy klimatu 250 500 501 750 751 1000 1001 1250 Ic (MJ m 2 ) 3739 3796 3842 3902 T ( C) 8,3 6,6 4,6 3,6 Tmax ( C) 12,1 10,3 9,0 7,3 Tmin ( C) 3,5 2,9 2,4 1,1 R (mm) 984 1086 1260 1369 Rmax (mm) 1508 1511 1731 1879 Rd (dni) 181 185 193 183 Wn (%) 45,3 42,4 42,0 42,2 f (%) 82,1 83,3 84,5 86,0 J 744,0 830,1 919,7 1080,5 JED 10,1 14,1 16,3 18,1 SUCH 5,8 6,3 6,7 7,4 VD 67,3 73,0 83,2 97,9 Ic promieniowanie całkowite; T temperatura powietrza; T max maksymalna temperatura powietrza; T min minimalna temperatura powietrza; R suma opadu atmosferycznego; R max maksymalna suma opadu atmosferycznego; Rd liczba dni z opadem; Wn wskaźnik nierównomierności opadu; f wilgotność względna powietrza; J współczynnik uwilgocenia Schmucka; JED iloraz wegetacyjny Jedlińskiego; SUCH wskaźnik Sucheckiego; VD wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa (Durło 2012). 4

Zgodnie z klasyfikacją E. Romera (1962), omawiany obszar należy do regionu klimatycznego gór, Krainy Beskidu Śląskiego i Zachodniego F7, Dziedziny Beskidu Śląskiego F71. W obszarze tym panują warunki z przedziału izogradientów klimatycznych od 20 do 24, których najwyższe wartości występują we wschodniej części regionu. Okołowicz (1966) zaklasyfikował obszar Beskidu Śląskiego do Krainy Karpackiej, Dzielnicy nr 2 Beskidu Śląskiego i Żywieckiego w wariancie klimatu górskiego (Okołowicz i Martyn 1979). Wiszniewski i Chełchowski (1975) zaliczają Beskid Śląski do Regionu Karpackiego, podregionu Zachodnio-Karpackiego o cechach klimatu gór średnich. Z kolei, według klasyfikacji Wosia (1999), opartej na metodzie kompleksów pogodowych, region ten należy do strefy klimatu górskiego o znacznym zróżnicowaniu typów pogody w ciągu roku. Cecha ta wynika z faktu, iż Beskid Śląski znajduje się w strefie ścierania się wpływu klimatu oceanicznego i kontynentalnego. Efektem są częste zmiany warunków pogodowych z dnia na dzień, zdarza się nawet, że zmiany następują w ciągu doby. Struktura sezonowa klimatu w tej części Karpat Zachodnich cechuje się przewagą pogody ciepłej oraz pogody przymrozkowej, których łączny udział w roku wynosi około 60% (Woś 1996, 1999). W Beskidzie Śląskim panuje klimat wilgotny, a w wyższych położeniach skrajnie wilgotny. Współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa kształtuje się na przeciętnym poziomie 3,3, zaś współczynnik uwilgocenia Schmucka powyżej 800 (Durło 2012). 3. System osłony meteorologicznej leśnictwa Regionalny System Osłony Meteorologicznej Leśnictwa na obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Śląskiego został uruchomiony jesienią 2012 roku. W skład systemu wchodzi siedem stacji fitoklimatycznych zlokalizowanych w całym profilu wysokościowym Beskidu Śląskiego reprezentujących różne formy terenu. W 2013 oraz 2014 roku dołączono kolejne dwie stacje położone wprawdzie poza granicami LKP, jednak są one ważne z punktu widzenia oceny potencjału fitoklimatycznego mezoregionu. Stacja w Leśnictwie Pruchna (270 m n.p.m.) reprezentuje warunki pola fizycznego w obrębie płaskowyżu w południowej części Pogórza Śląskiego przy granicy z Beskidem Śląskim. Z kolei stacja położona w Leśnictwie Nickulina (550 m n.p.m.) posiada kluczowe znaczenie w ocenie warunków panujących w dolinie Soły w rejonie miej- 5

scowości Rajcza; i jak wskazują zgromadzone dotychczas dane, pełni ona ważną rolę w charakterystyce profilu opadowego w tej części Beskidów Zachodnich. Wszystkie stacje pracują w systemie radiotelemetrycznym WTT opartym na wielokanałowym rejestratorze współpracującym z układem sterującym typu CC1021 w wersji 1.90 firmy Maxim Dallas zasilanym prądem stałym 5V. Rejestrator posiada interfejs sieciowy typu 10Base-T half Duplex, pracujący w standardzie UDP, TCP, DHCP oraz HTTP, z możliwością automatycznej konfiguracji adresu IP. Czas pełnego cyklu instrukcji programu wynosi 157 ns. Układ wyposażony jest w 8-to kanałowy konwerter analogowo-cyfrowy wykonujący pełny cykl akwizycji w czasie 1,2μs, oraz cykl konwersji sygnału w czasie 12,0 μs. Komunikacja z jednostką sterującą odbywa się drogą radiową. Układ anten dookolnych 3dB zapewnia wysoką jakość transmisji sygnału w odległości do 150 metrów. Jednostki centralne stacji meteorologicznych wyposażone są w moduł Ethernet umożliwiający bezpośrednią publikację danych w sieci. Prezentacja danych odbywa się w domenie weatherlink.com na serwerze o numerze IP: 209.119.63.221. Tabela 3.1. Adresy stron internetowych stacji fitoklimatycznych w Beskidzie Śląskim i Żywieckim 1 Nazwa stacji Adres URL strony Adres IP Skrzyczne www.weatherlink.com/user/grzegorz1254 46.151.23.1 Wyrchczdeczka www.weatherlink.com/user/grzegorz 91.102.109.119 Ostre www.weatherlink.com/user/ostre 83.10.43.283 Wisła Malinka www.weatherlink.com/user/malinka 83.30.105.186 Zapora www.weatherlink.com/user/zapora 83.22.78.248 Ustroń www.weatherlink.com/user/ustron 31.174.158.112 Woleństwo www.weatherlink.com/user/wolenstwo 83.22.234.115 Pruchna www. weatherlink.com/user/pruchna 5.226.81.210 Nickulina 1 www.weatherlink.com/user/nickulina 46.171.38.73 Pobieranie danych z serwera oraz ich archiwizacja odbywa się raz na dobę za pośrednictwem bezprzewodowego routera TL-MR3220 oraz urządzenia do transmisji danych typu Intel(R) PRO/Wireless 3945ABG z prędkością 64 Mb/s. Bezpieczeństwo transmisji zapewnia 128 bitowe szyfrowanie WPA-PSK/WPA2- PSK. Dostęp do sieci odbywa się poprzez stację KRA6003 (N) UMTS 2100 zlokalizowaną w miejscowości Michałowice pod Krakowem. Raporty miesięczne, 6

kwartalne oraz roczne wykonywane są automatycznie za pomocą skryptów NOAA. Dokumenty w formacie tekstowym zostają zapisane w repozytorium cyfrowym Zakładu Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej UR w Krakowie na komputerze stacjonarnym nr 491-007885. Raz w miesiącu macierze wyników poddawane są analizie zgodności wewnętrznej, analizie jednorodności, a następnie przetwarzane do postaci tabelarycznej i publikowane. 4. Organizacja stacji i posterunków fitoklimatycznych Stacje fitoklimatyczne w Beskidzie Śląskim rozmieszczone są w obrębie trzech pięter klimatycznych; umiarkowanie ciepłego, umiarkowanie chłodnego oraz chłodnego w przedziale wysokości od 318 do 1254 m n.p.m. Dwie stacje zlokalizowane są w Nadleśnictwie Wisła (Obręb Istebna szkółka leśna Wyrchczadeczka oraz Wisła Leśnictwo Malinka), dwie w Nadleśnictwie Węgierska Górka (Leśnictwo Skrzyczne oraz Leśnictwo Ostre szkółka leśna Ostre), kolejne dwie w Nadleśnictwie Ustroń (Leśnictwo Czantoria oraz Leśnictwo Górki szkółka leśna Woleństwo) i jedna w Nadleśnictwie Bielsko w Leśnictwie Wielka Łąka, szkółka leśna Zapora, w sąsiedztwie zbiornika retencyjnego Wapienica (tab. 4.1). Uruchomione w ostatnim czasie dwie stacje reprezentują wklęsłe formy terenu, ta w Pruchnej (szkółka leśna) stosunkowo płaski i rozległy fragment przedgórza, stacja w Nickulinie (szkółka leśna) dno doliny potoku Nickulina będącego prawym dopływem rzeki Soły na wysokości miejscowości Rajcza. Tabela 4.1. Lokalizacja stacji fitoklimatycznych na obszarze LKP Lasy Beskidu Śląskiego (stan na 2014-12-31) Lp. Nazwa stacji Wysokość Szerokość Długość Forma m n.p.m. geograficzna geograficzna terenu 1. Skrzyczne 1254 49 41 02 19 01 52 Wypukła 2. Wyrchczadeczka 675 49 32 05 18 55 50 Wypukła 3. Ostre 576 49 39 53 19 04 09 Wklęsła 4. Wisła Malinka 556 49 38 10 18 56 34 Wklęsła 5. Zapora 440 49 46 53 18 58 31 Wklęsła 6. Ustroń 375 49 42 07 18 49 28 Wklęsła 7. Woleństwo 318 49 46 18 18 49 46 Wklęsła 8. Pruchna 269 49 52 30 18 43 15 Płaskowyż 9. Nickulina 549 49 30 06 19 08 04 Wklęsła 7

Sześć stacji położonych jest na szkółkach leśnych, pozostałe na otwartej przestrzeni w bliskim sąsiedztwie lasu. Cztery stacje znajdują się w północnej części regionu, trzy w środkowej, jedna w południowo-zachodniej i jedna w południowo-wschodniej. Lokalizacje stacji wybrano w taki sposób, aby reprezentowały pełny profil wysokościowy Beskidu Śląskiego, a także by znajdowały się w korytarzu wiatrowym dla przeważającego napływu mas powietrza nad obszar Beskidu Śląskiego. Ważną rolę w tym względnie odgrywa stacja w Leśnictwie Pruchna. Dwie stacje dolinowe tj. Wisła Malinka oraz Lipowa Ostre zlokalizowano w taki sposób, aby reprezentowały wschodnią oraz zachodnią część najniższych partii masywu głównego. Wyniki pomiarów w tych lokalizacjach stanowią ważny punkt odniesienia w ocenie pionowego gradientu temperatury powietrza oraz zasięgu inwersji temperaturowej w obrębie masywu Wiślańskiego. Każda ze stacji fitoklimatycznych wyposażona jest w wolnostojący kratownicowy maszt aluminiowy o wysokości 4 lub 10 metrów, na których umieszczone są przyrządy pomiarowe wraz z modułami transmisyjnymi. Stacje posiadają własny system zasilania oraz ogrzewania. Służą temu autonomiczne zestawy fotowoltaiczne o mocy 40W wyposażone w regulatory ładowania Steca oraz wysokiej klasy akumulatory żelowe firmy Haze. Maszty posiadają układ uziemienia odgromowego zabezpieczający urządzenia pomiarowe przed niekorzystnymi zjawiskami towarzyszącymi odprowadzaniu prądu piorunowego do gruntu. W dwóch lokalizacjach układy pomiarowe wyposażono dodatkowo w system wzmocnienia sygnału radiowego transmisji bezprzewodowej w obrębie rozproszonych jednostek pomiarowych. Jednostki te charakteryzują się mobilnością w obrębie powierzchni szkółkarskich w zasięgu do 300 metrów. Dwie stacje posiadają układ podglądu otoczenia za pomocą kamery RTX IP06R, z których obraz transmitowany jest w sieci za pośrednictwem protokołu DDNS, wykorzystującego lokalnego dostawcę internetu firmę PRONET. 5. Warunki meteorologiczne w Beskidzie Śląskim w 2014 W roku 2014 pogodę w Beskidzie Śląskim kształtowały przede wszystkim masy powietrza polarno-morskiego zarówno ciepłego jak i starego (Ppm, PPms, PPmc) napływające z kierunków południowo-zachodniego (16%) oraz północno-zachodniego (8%). Łączny ich udział w roku wyniósł około 74%. Masy powietrza polarno-kontynentalnego docierały nad obszar południowej Polski średnio przez 12% dni w roku, powietrza zwrotnikowego nieco powyżej 6%, zaś arktycznego około 3,6%. W przekroju całego roku, udział sytuacji wyżowych 8

wyniósł 55%, niżowych 45%. Już pierwsze dni roku przyniosły wyjątkowe zdarzenia pogodowe, bowiem w stosunkowo ciepłej masie powietrza pochodzenia polarno-morskiego na skraju rozległego niżu z centrum nad Wyspami Owczymi i wyżu z centrum nad Bułgarią postał gradient baryczny, któremu towarzyszył wiatr wiejący z prędkością od 25 do 30 m/s, na wzniesieniach prędkość osiągała 38 m/s (2014-01-04). W dniach od 3 do 7 listopada nad Polską ścierały się wpływy dwóch ośrodków barycznych, niżu z centrum nad Francją i wyżu z centrum nad Bałkanami. W bardzo cieplej masie powietrza wiatr wiejący z kierunku północnego osiągał w porywach do 40 m/s na wzniesieniach (Skrzyczne Barania Góra), w dolinach natomiast około 28 m/s (Ustroń, Górki Wielkie). Nadzwyczaj dużą aktywność typów antycyklonalnych zanotowano w miesiącach jesiennych (73%), to sprawiło, iż zarówno październik jak i listopad były okresem słonecznej, ciepłej ale zarazem ubogiej w opady pogody; w przeciwieństwie do wiosny, kiedy to ponownie maj okazał się miesiącem o ponadprzeciętnych opadach. W stosunku do wieloletniej normy wynoszącej 100 mm ( 15 mm), wskaźniki w poszczególnych lokalizacjach przekroczyły 85% tej wartości. W Ustroniu spadło aż 267,5 mm (225% normy) podobnie w Nickulinie 258,5 mm. 15 maja w godzinach wieczornych natężenie opadu atmosferycznego sięgało 9 mm/h. Do wyjątkowych sytuacji należy zaliczyć również ponadprzeciętną liczbę dni z opadem w całym roku. W obrębie masywu Wiślańskiego wskaźnik ten osiągnął powyżej 210, nadzwyczajny okazał się sierpień ze średnią 25 dni (60% powyżej normy). W ostatnich latach najwyższa temperatura w roku pojawia się późną wiosną, tak było i tym razem. W dniu 10 czerwca w zasięgu cyrkulacji wyżowej nad obszar Beskidu Śląskiego dotarła masa powietrza zwrotnikowego (PZ), w obrębie której gorące i suche powietrze (Rh<40%) przez trzy kolejne dni kształtowało pogodę z temperaturą maksymalną powyżej 30 stopni C. w ciągu dnia, w tym czasie parowanie z powierzchni czynnej sięgało 1,2 mm h -1. Przy bardzo wysokim niedosycie wilgotności powietrza, straty wody na powierzchni szkółek leśnych sięgały 12 mm/m 2 w ciągu dnia. W ostatnim kwartale roku dominowała zachodnia cyrkulacja cyklonalna, pogodę kształtowały masy powietrza polarno-morskiego napływające nad obszar południowej Polski z kwadrantu południowego, ich udział sięgał 55% w skali miesiąca. Średnia temperatura ostatniego kwartału 2014 roku wyniosła od 2,8 na szczytach wzniesień do 6,6 stopnia C w dolinach. Szczegółowe wyniki analizy danych z stacji fitoklimatycznych zaprezentowano poniżej. 9

5.1. Węgierska Górka Skrzyczne Nazwa posterunku: Skrzyczne Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Węgierska Górka; Leśnictwo: Skrzyczne Piętro klimatyczne: chłodne Forma terenu: szczyt wzniesienia Lokalizacja: 49 41 02 N; 19 01 52 E; H =1254 m n.p.m. Tabela 5.1.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 24,5-66,0 7,8 20 13 3 0 2 15,8-71,1 6,5 12 9 3 0 3 97,6 5,6 40,6 16 10 8 2 4 63,5-35,5 12,1 8 20 10 0 5 201,6 76,5 64,2 15 23 17 2 6 108,8-56,8 44,5 30 14 9 1 7 140,5-44,5 28,6 11 24 15 2 8 140,1-5,0 15,6 11 25 16 0 9 126,2 11,2 23,6 6 20 14 2 10 102,6 12,6 32,3 22 15 7 2 11 40,0-59,8 11,1 8 12 7 0 12 58,8-44,0 24,6 19 13 8 1 Suma roczna opadów: 1119,5 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 716,5 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów (1961-2010): 1300 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -275,0 mm; najwyższy dobowy opad: 44,5 mm (2014-06-30). Suma opadów w ciepłej części roku wyniosła 720 mm. Liczba dni z opadem: 198, wskaźnik obfitości opadu atmosferycznego 5,6; wskaźnik nierównomierności opadu: 47,2% (średnia nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza: 5,6 C; średnia wieloletnia (1961-2010): 3,3 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +2,3 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-16; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-10-28; czas trwania okresu wegetacyjnego: 196; czas trwania leśnego okresu wegetacyjnego 148 dni. 10

Tabela 5.1.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 0,5-4,7-2,3 3,7 5,2 2 2,5-2,4-0,3 4,5 4,9 3 5,2-0,3 2,2 4,0 5,5 4 8,2 2,3 4,9 2,1 5,9 5 11,3 4,5 7,7 0,2 6,8 6 13,9 7,6 10,5 0,3 6,3 7 18,1 11,9 14,5 2,8 6,1 8 15,1 9,1 11,7 0,4 6,0 9 13,7 7,4 10,5 2,5 6,3 10 10,0 5,0 7,1 3,1 5,0 11 5,7 2,0 3,7 4,2 3,7 12 0,4-4,1-2,0 2,5 4,5 Tabela 5.1.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 8,1 8-19,6 25 0 14 25 1 2 7,0 19-5,3 13 0 4 27 0 3 13,1 22-4,3 7 0 3 18 0 4 13,7 8-4,3 15 0 3 7 0 5 22,0 23-3,4 4 0 0 4 0 6 24,2 10 2,3 2 0 0 0 0 7 24,4 20 5,6 1 0 0 0 0 8 22,8 3 3,0 25 0 0 0 0 9 18,8 5 1,2 28 0 0 0 0 10 17,5 10-4,3 24 0 1 5 0 11 12,6 2-5,9 27 0 8 11 0 12 6,8 4-15,4 30 0 10 24 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -19,6 C (2014-01-25); absolutna najwyższa temperatura: +24,4 C (2014-07-20); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 44,0 C; średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 14,0 C. Liczba dni przymrozkowych: 12, czas trwania okresu bezprzymrozkowego 170 dni. 11

Tabela 5.1.4. Wiatr 2014 Średnia Maksymalna Przeważający prędkość dobowa prędkość kierunek wiatru 1 4,9 35,3 5 ESE 2 6,6 32,6 5 E 3 4,2 29,5 21 N 4 3,5 21,5 3 N 5 4,6 29,5 15 N 6 3,3 22,8 28 N 7 3,3 15,6 5 N 8 4,0 20,6 18 N 9 1,2 22,6 18 N 10 4,2 24,1 8 NNE 11 4,7 37,6 5 NNE 12 5,0 31,3 12 NNE Średnia roczna prędkość wiatru: 4,18 m s -1 ; średnia wieloletnia prędkość wiatru: 4,77 m s -1. Najwyższa prędkość wiatru: 37,6 m s -1 (135,4 km h -1 ) 2014-11-05 00:10 do 2014-11-05 03:00 Dane online: www.weatherlink.com/user/grzegorz1254 Obraz online: http://vproxy.e-net24.pl/skrzyczne5.big Fot. 5.1.1. Stacja na Skrzycznem (G. Durło) 12

5.2. Wisła - Wyrchczadeczka Nazwa posterunku: Wyrchczadeczka Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Wisła; leśnictwo: Wyrchczadeczka Piętro klimatyczne: umiarkowanie chłodne Forma terenu: grzbiet górski Lokalizacja: 49 32 05 N; 18 55 50 E; H = 675 m n.p.m. Tabela. 5.2.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 15,5-68,0 6,0 31 9 3 0 2 24,8-50,2 4,0 10 13 6 0 3 58,5-17,5 25,4 16 10 8 1 4 74,6-3,5 15,8 8 16 10 0 5 116,0 4,6 22,2 15 20 10 1 6 68,1-70,5 22,4 30 14 9 1 7 111,0-37,0 23,6 31 21 12 2 8 99,8-15,5 24,8 19 22 12 1 9 83,0-8,0 27,2 9 19 12 1 10 41,4-26,9 14,6 1 11 4 0 11 15,2-66,1 4,0 7 13 3 0 12 27,8-65,0 8,1 22 11 6 0 Suma roczna opadów: 737,5 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 568 mm; średnia wieloletnia suma roczna: 1135 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -400,0 mm; najwyższy dobowy opad: 27,4 mm (2014-09-09); liczba dni z opadem atmosferycznym: 180; najwyższa suma miesięczna 116,0 (maj); suma opadów w ciepłej części roku 548 mm, w zimnej części 185,0; obfitość opadów 4,1, wskaźnik nierównomierności 49,1 (średnia nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza: 8,6 C; średnia wieloletnia temperatura powietrza: 6,4 C; odchylenie od średniej wieloletniej temperatury powietrza: +2,3 C; początek okresu wegetacyjnego: 2014-03-23; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2013-11-13; czas trwania okresu wegetacyjnego: 233; wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 47,1 (wilgotno). 13

Tabela 5.2.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 2,6-2,1 0,3 3,8 4,7 2 5,9-0,5 2,7 5,0 6,4 3 10,5 1,7 5,8 4,8 8,8 4 13,7 4,8 8,5 2,0 8,9 5 16,3 7,6 11,5 0,2 8,7 6 19,8 9,9 14,6 0,2 9,9 7 23,5 13,6 17,9 2,0 9,9 8 19,7 11,0 14,9-0,6 8,7 9 18,0 10,1 13,3 1,7 7,9 10 13,5 6,0 9,4 2,2 7,5 11 8,3 3,5 5,8 3,4 4,8 12 2,1-2,5-0,2 2,0 4,6 Tabela 5.2.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 12,3 19-14,8 25 0 8 16 0 2 10,1 28-4,4 13 0 0 15 0 3 17,3 21-1,5 8 0 0 7 0 4 19,7 8-0,3 13 0 0 2 0 5 26,1 23 0,5 6 0 0 0 0 6 30,6 9 6,2 27 0 0 0 0 7 28,9 20 8,1 2 0 0 0 0 8 28,5 3 4,8 25 0 0 0 0 9 23,8 8 1,1 24 0 0 0 0 10 20,9 10-0,6 27 0 0 5 0 11 15,8 11-7,5 30 0 2 9 0 12 7,9 4-14,9 30 0 8 19 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -14,9 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura powietrza: +30,6 C (2014-06-09); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 45,5 C; średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 18,0 C; liczba dni przymrozkowych: 21, czas trwania okresu bezprzymrozkowego 169 dni. 14

Tabela 5.2.4. Wiatr 2014 Średnia Maksymalna Przeważający prędkość dobowa prędkość kierunek wiatru 1 0,51 13,9 5 E 2 0,50 12,5 7 S 3 0,92 16,1 16 E 4 0,73 11,2 3 N 5 0,91 17,0 15 N 6 0,66 11,2 29 NNW 7 0,40 8,9 5 E 8 0,33 9,8 3 S 9 0,31 12,1 23 E 10 0,37 10,3 7 S 11 0,50 14,3 5 S 12 0,51 11,6 12 WSW Średnia roczna prędkość wiatru: 0,65 m s -1, średnia wieloletnia prędkość wiatru: 1,2 m s -1, najwyższa prędkość wiatru: 17,0 m s -1 (61,2 km h -1 ) 2014-05-15. Dane online: www.weatherlink.com/user/grzegorz Fot. 5.2.1. Stacja na Wyrchczadeczce (G. Durło) 15

5.3. Wisła Malinka Nazwa posterunku: Wisła Malinka Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Wisła; Leśnictwo Wisła Malinka Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno doliny Lokalizacja: 49 38 10 N; 18 56 34 E; H = 536,0 m n.p.m. Tabela 5.3.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 28,5-70,0 7,4 9 16 4 0 2 33,0-49,0 13,0 12 14 4 0 3 81,4 3,4 35,0 15 10 7 1 4 77,8-7,7 12,6 7 17 12 0 5 174,8 55,8 59,0 15 21 12 3 6 101,8-53,2 39,2 30 16 9 1 7 111,0-53,7 18,2 9 25 11 0 8 123,6-5,6 22,2 11 27 17 1 9 106,9 4,3 20,4 22 23 12 1 10 72,6-7,4 36,0 22 13 6 1 11 37,6-56,5 13,6 8 13 5 0 12 55,5-56,9 15,6 19 20 8 0 Suma roczna opadów: 1004,5 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 770,0 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów: 1300 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -296,0 mm; najwyższy dobowy opad: 59,0 mm (2014-05- 15); liczba dni z opadem: 215. Najwyższa suma miesięczna 174,8 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 615,0 mm, suma opadów w chłodnej części roku 347,0 mm; obfitość opadów 4,7; wskaźnik nierównomierności opadów 47,1 (średnia nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza: 8,6 C; średnia wieloletnia temperatura: 6,2 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +2,4 C; początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-16; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-10-28; czas trwania okresu wegetacyjnego: 209. 16

Tabela. 5.3.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 4,3-2,4 0,6 4,2 6,7 2 7,5-1,3 2,6 5,0 8,8 3 11,4-0,4 5,2 4,2 11,8 4 14,3 3,0 8,5 2,7 11,3 5 16,5 6,6 11,7 1,0 9,9 6 20,2 7,7 14,0 0,5 12,5 7 24,1 12,1 17,5 2,3 12,0 8 20,5 9,7 14,9 0,2 10,8 9 18,8 9,0 13,3 2,2 9,8 10 14,6 4,9 9,1 2,0 9,7 11 9,2 2,2 5,6 3,4 7,0 12 3,0-2,8 0,2 2,1 5,8 Tabela 5.3.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min Maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 12,7 18-14,4 25 0 7 17 0 2 10,9 27-7,9 12 0 0 19 0 3 18,3 20-4,1 10 0 0 20 0 4 19,9 7-2,4 11 0 0 6 0 5 26,6 23-1,9 4 0 0 1 0 6 30,6 9 3,0 16 0 0 0 0 7 29,2 20 6,8 4 0 0 0 0 8 29,3 2 4,7 25 0 0 0 0 9 24,4 8 0,1 24 0 0 0 0 10 22,3 10-2,2 29 0 0 6 0 11 17,1 6-9,3 30 0 2 9 0 12 9,1 19-17,8 30 0 7 19 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -17,8 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +30,6 C (2014-06-09); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 48,4 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 17,3 C. Liczba dni przymrozkowych: 25, czas trwania okresu bezprzymrozkowego 173. 17

Tabela 5.3.4. Wiatr 2014 Średnia prędkość Maksymalna dobowa prędkość Przeważający kierunek wiatru 1 1,2 16,5 11 SW 2 1,1 16,5 7 NE 3 1,3 15,2 15 NE 4 1,0 13,0 13 NE 5 1,2 17,9 15 NE 6 0,9 12,5 29 NE 7 0,8 10,3 22 NE 8 0,8 12,5 3 NE 9 0,7 10,7 3 NE 10 0,8 10,7 7 NE 11 0,9 21,5 5 SW 12 1,1 14,3 20 SW Średnia roczna prędkość wiatru: 1,2 m s -1 (10 metrów n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 1,5 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 21,5 m s -1 (77,5 km h -1 ) 2014-11-05 12:30 do 2014-11-06 21:00. Dane online: www.weatherlink.com/user/malinka Fot. 5.3.1. Stacja w Wiśle Malince (G. Durło) 18

5.4. Węgierska Górka Ostre Nazwa posterunku: Ostre Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Węgierska Górka, Leśnictwo: Ostre Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno doliny Lokalizacja: 49 39 53 N; 19 04 09 E; H = 576 m n.p.m. Tabela 5.4.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 46,6-13,3 12,0 18 18 6 0 2 27,5-28,3 5,6 16 16 6 0 3 121,0 63,5 60,0 13 13 8 2 4 56,6-9,7 13,4 18 18 10 0 5 135,6 39,0 44,8 15 15 13 1 6 22,5-97,0 20,6 7 7 1 1 7 97,0-34,5 17,2 22 22 15 0 8 134,6 32,2 16,8 29 29 14 0 9 117,5 34,8 20,4 27 27 13 1 10 49,5-12,0 18,4 24 24 5 0 11 28,6-39,3 11,0 15 15 4 0 12 71,2 0,5 18,8 17 17 8 0 Suma roczna suma opadów: 908,0 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 615,0 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów: 973 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -65,0 mm. Najwyższy dobowy opad: 60,0 mm (2014-03-13), liczba dni z opadem: 221. Najwyższa suma miesięczna opadów atmosferycznych 135,6 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 565,5 mm suma w okresie chłodnym 351,0 mm; obfitość opadów 4,1; wskaźnik nierównomierności opadów: 47,0 (średnia nierównomierność). Średnia roczna: 8,7 C; średnia wieloletnia: 7,0 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +1,7 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-09; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-10-28; czas trwania okresu wegetacyjnego: 213 dni. Wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 30,2 (umiarkowanie suche). 19

Tabela. 5.4.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 3,2-3,2 0,4 3,2 6,4 2 7,6-1,0 3,2 4,8 8,6 3 11,2 0,6 5,5 3,7 10,6 4 14,4 3,5 8,8 2,0 10,9 5 17,2 7,2 11,7-0,0 10,0 6 20,6 9,1 14,4-0,2 11,5 7 25,0 13,4 18,0 1,8 11,6 8 20,9 11,1 14,9-0,8 9,8 9 18,7 9,6 13,1 1,1 9,1 10 14,0 5,2 8,5 0,5 8,8 11 8,4 2,7 5,3 2,3 5,7 12 3,4-1,8 0,8 2,0 5,2 Tabela 5.4.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min Maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 12,9 19-14,2 25 0 10 20 0 2 11,5 28-4,6 13 0 0 21 0 3 19,1 22-3,1 3 0 0 17 0 4 20,2 8-1,3 12 0 0 5 0 5 28,0 22-0,7 6 0 0 1 0 6 30,2 8 4,7 14 0 0 0 0 7 29,7 19 8,0 2 0 0 0 0 8 28,3 9 5,7 23 0 0 0 0 9 23,4 6 1,2 22 0 0 0 0 10 22,2 9-2,3 27 0 0 6 0 11 17,7 9-8,5 29 0 3 9 0 12 10,2 14-15,9 30 0 7 16 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -15,9 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +30,2 C (2014-06-08); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 46,1 C; średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 17,6 C. Liczba dni przymrozkowych: 26; czas trwania okresu bezprzymrozkowego 179 dni. 20

Tabela 5.4.4. Wiatr 2014 Średnia prędkość Maksymalna dobowa prędkość Przeważający kierunek wiatru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0,8 1,2 1,2 1,0 0,9 0,8 0,6 0,5 0,6 0,7 0,8 1,1 13,9 17,9 14,8 11,6 11,2 12,1 9,8 11,6 8,9 10,7 18,8 14,3 4 1 16 14 14 27 21 8 22 6 3 12 WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW WSW Średnia roczna prędkość wiatru: 0,82 m s-1 (3 metry n.p.g). Najwyższa prędkość wiatru: 18,8 m s-1 (65,0 km h-1) 2014-11-03 8:00 do 12:00. Dane online: www.weatherlink.com/user/ostre Fot. 5.4.1. Stacja w Leśnictwie Ostre (G. Durło) 21

5.5. Ustroń Nazwa posterunku: Ustroń Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Ustroń, Leśnictwo: Czantoria Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno doliny Lokalizacja: 49 42 07 N; 8 49 28 E; H = 375 m n.p.m. Tabela 5.5.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 38,5-19,8 9,9 20 16 5 0 2 34,0-25,0 14,7 12 7 5 0 3 67,1 0,2 24,6 16 10 7 1 4 54,5-29,5 9,1 15 18 11 0 5 267,5 151,1 61,0 16 22 16 3 6 98,3-58,1 43,3 30 16 10 1 7 184,9 19,3 29,5 11 17 11 4 8 132,3 6,0 21,1 24 26 15 1 9 109,2 16,5 29,0 22 24 11 1 10 101,9 36,0 41,9 22 19 7 1 11 55,1-17,3 19,8 8 12 7 0 12 49,5-15,3 10,4 19 15 9 0 Suma roczna opadów atmosferycznych: 1192,5 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 950 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów: 1125 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: +64,5 mm; najwyższy dobowy opad: 61,0 mm (2014-05-22). Liczba dni z opadem: 202.; najwyższa suma miesięczna 267,5 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 660,0 mm, w chłodnej części roku 373,0 mm; obfitość opadów 5,9; wskaźnik nierównomierności opadów 39,9 (średnia nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza 9,7 C; średnia wieloletnia temperatura powietrza: 7,5 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +2,2 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-19; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-11-09; czas trwania okresu wegetacyjnego: 203. Wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 57,9 (wilgotne). 22

Tabela 5.5.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 4,3-2,3 1,0 3,8 6,6 2 8,5 0,5 6,1 6,1 8,0 3 11,1 1,7 4,3 4,3 9,4 4 14,8 5,0 9,6 2,4 9,8 5 17,3 7,8 12,4-0,3 9,5 6 20,4 10,1 15,0-0,5 10,3 7 24,6 14,1 18,7 1,6 10,5 8 21,0 12,2 16,2-0,7 8,8 9 18,4 10,7 14,1 1.3 7,7 10 14,4 6,8 10,2 0,6 7,6 11 9,5 3,8 6,6 3,3 5,7 12 4,0-1,4 1,5 2,7 5,4 Tabela 5.5.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 14,4 19-14,4 26 0 9 17 0 2 11,9 28-4,2 13 0 0 13 0 3 19,4 21-2,9 3 0 0 12 0 4 21,2 8-0,3 12 0 0 1 0 5 28,4 22 0,8 6 0 0 0 0 6 30,4 10 6,6 16 0 0 0 0 7 30,3 20 9,4 2 0 0 0 0 8 28,4 2 6,4 25 0 0 0 0 9 24,5 8 2,6 24 0 0 0 0 10 23,2 11-0,6 29 0 0 2 0 11 18,2 6-7,6 30 0 2 7 0 12 11,4 19-15,2 30 0 7 15 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -15,2 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +30,4 C (2014-06-10); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 49,0 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 17,7 C. Liczba dni przymrozkowych: 17; czas trwania okresu bezprzymrozkowego: 196. 23

Tabela 5.5.4. Wiatr 2014 Średnia Maksymalna Przeważający prędkość dobowa prędkość kierunek wiatru 1 1,6 21,9 5 S 2 2,0 21,0 13 S 3 1,6 18,3 21 SSW 4 1,4 14,8 8 SSW 5 1,5 15,6 7 S 6 1,4 15,6 29 S 7 1,2 12,1 8 S 8 1,2 14,8 18 S 9 1,0 14,3 25 S 10 1,3 16,1 8 S 11 1,4 27,3 5 S 12 1,7 23,7 12 S Średnia roczna prędkość wiatru: 1,4 m s -1 (3 metry n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 1,1 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 27,3 m s -1 (98,3 km h -1 ) 2014-11-05 23:30 do 2014-11-06 02:50. Dane online: www.weatherlink.com/user/ustron Fot. 5.5.1. Stacja w Nadleśnictwie Ustroń (fot. G. Durło) 24

5.6. Ustroń Woleństwo Nazwa posterunku: Woleństwo Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Ustroń, Leśnictwo: Górki Wielkie Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno szerokiej doliny Lokalizacja: 49 46 18 N; 18 49 46 E; H = 318 m n.p.m. Tabela 5.6.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 28,0-30,4 8,6 21 13 5 0 2 23,4-37,4 9,6 13 9 4 0 3 39,6-25,9 13,8 15 8 5 0 4 46,2-33,9 11,6 22 17 8 0 5 160,6 46,7 37,8 16 19 12 3 6 86,2-74,9 35,8 30 15 10 1 7 103,2-53,7 40,4 11 15 8 2 8 46,4-80,3 12,2 26 24 5 0 9 69,1-24,4 20,2 22 20 11 1 10 77,0 9,1 30,0 22 14 5 2 11 19,2-50,5 16,2 8 5 2 0 12 5,5-60,4 2,8 25 6 1 0 Suma roczna opadów atmosferycznych: 704,1 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 585,5 mm; średnia wieloletnia suma roczna: 1120 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -415,0 mm. Najwyższy dobowy opad: 40,4 mm (2014-07-11); liczba dni z opadem: 167. Najwyższa suma miesięczna 160,6 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 598,0 mm, w zimnej 313,0 mm; obfitość opadów 4,2; wskaźnik nierównomierności 49,2 (średnia nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza 10,6 C; średnia wieloletnia temperatura 7,6 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +3,0 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2013-04-14; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2013-11-11; czas trwania okresu wegetacyjnego: 210 dni. Wskaźnik suchości siedliska Vogel- Danielsa 43,5 (wilgotne). 25

Tabela 5.6.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 4,8-2,0 1,6 4,0 6,8 2 9,3 0,4 5,2 6,5 8,9 3 13,4 2,2 7,6 5,4 11,2 4 16,1 4,9 10,4 3,3 11,2 5 19,0 9,5 14,2 2,0 9,5 6 22,3 10,5 16,4 1,3 11,8 7 26,5 14,8 20,2 3,5 11,7 8 22,6 12,8 17,4 1,2 9,8 9 20,1 10,9 15,1 2,7 9,2 10 15,7 6,7 10,8 1,4 9,0 11 10,3 3,9 7,1 3,7 6,4 12 4,3-1,0 1,9 2,7 5,3 Tabela 5.6.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 15,4 19-15,5 27 0 9 14 0 2 13,3 28-5,3 13 0 0 12 0 3 21,6 31-3,2 10 0 0 10 0 4 22,7 5-0,3 8 0 0 5 0 5 29,2 22-0,1 2 0 0 1 0 6 32,2 9 5,6 16 2 0 0 0 7 32,3 20 9,8 2 1 0 0 0 8 31,2 2 6,4 25 0 0 0 0 9 26,6 8 2,7 24 0 0 0 0 10 24,7 11-2,4 29 0 0 6 0 11 19,4 6-6,9 30 0 2 6 0 12 12,7 13-16,3 30 0 7 14 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -16,3 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +32,3 C (2014-07-20); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 48,6 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 18,6 C. Liczba dni przymrozkowych: 20, czas trwania okresu bezprzymrozkowego: 194 dni. 26

Tabela 5.6.4. Wiatr 2014 Średnia Maksymalna Przeważający prędkość dobowa prędkość kierunek wiatru 1 0,9 17,0 5 NNE 2 1,0 16,1 5 S 3 0,7 16,5 19 NNE 4 0,4 10,3 11 W 5 0,4 9,8 11 W 6 0,2 8,9 29 W 7 0,1 7,2 5 W 8 0,2 9,4 18 W 9 0,1 7,2 23 W 10 0,2 9,8 22 W 11 0,3 11,6 4 WSW 12 1,0 14,3 20 WSW Średnia roczna prędkość wiatru: 0,5 m s -1 (2 metry n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 0,8 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 17,0 m s -1 (61,0 km h -1 ) 2014-01-05 00:30 do 2014-01-05 01:30. Dane online: www.weatherlink.com/user/wolenstwo Fot. 5.6.1. Stacja w Leśnictwie Górki Wielkie Woleństwo (fot. G. Durło) 27

5.7. Ustroń Pruchna Nazwa posterunku: Pruchna Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Ustroń, Leśnictwo: Pruchna Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: rozległy płaskowyż Lokalizacja: 49 52 30 N; 18 43 15 E; H = 269 m n.p.m. Tabela 5.7.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 28,8-20,2 8,8 21 12 5 0 2 25,7-27,1 9,5 13 9 4 0 3 33,8-8,4 13,0 16 10 4 2 4 45,6-30,4 10,2 26 14 5 2 5 150,0 59,8 38,1 24 18 14 0 6 88,6-5,9 33,5 26 14 7 0 7 42,0-68,0 10,4 23 16 6 0 8 11,5-75,3 1,0 1 31 0 0 9 98,2 18,4 18,5 2 18 0 0 10 15,5-40,0 10,2 22 14 2 0 11 45,2-9,3 23,6 8 12 6 1 12 26,5-20,4 6,6 19 15 6 0 Suma roczna opadów atmosferycznych: 611,5 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 460,0 mm; średnia wieloletnia suma roczna: 790 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -419,0 mm. Najwyższy dobowy opad: 38,1 mm (2014-05-24); liczba dni z opadem: 162; najwyższa suma miesięczna 150,0 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 598,0 mm, w chłodnej 313,0 mm; obfitość opadów 2,8; wskaźnik nierównomierności 60,1 (duża nierównomierność). Średnia roczna temperatura powietrza 10,6 C; średnia wieloletnia temperatura powietrza: 8,7 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +2,9 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-14; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-11-11; czas trwania okresu wegetacyjnego: 210. Wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 43,5 (wilgotne). 28

Tabela 5.7.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 4,9-2,0 1,7 4,0 6,9 2 9,5 0,5 5,3 6,6 9,0 3 14,3 3,3 7,7 4,5 11,0 4 16,8 5,5 10,8 2,8 11,3 5 19,6 8,1 13,7 0,7 11,5 6 23,1 10,4 16,4 0,7 12,7 7 27,2 14,2 20,2 3,0 13,0 8 23,2 12,3 17,2-0,0 10,9 9 20,6 10,8 15,1 1,8 9,8 10 16,1 6,6 10,6 1,9 9,5 11 10,3 4,5 7,1 3,7 5,8 12 4,2-0,6 1,9 1,7 4,8 Tabela 5.7.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 15,5 19-15,1 27 0 9 13 0 2 13,6 28-5,0 13 0 0 11 0 3 21,6 21-2,7 13 0 0 4 0 4 22,5 8-0,2 13 0 0 2 0 5 29,7 24-0,7 6 0 0 1 0 6 33,4 10 6,2 16 2 0 0 0 7 32,6 20 8,7 4 1 0 0 0 8 30,9 2 6,6 22 0 0 0 0 9 27,1 8 2,9 24 0 0 0 0 10 24,9 11-1,8 29 0 0 5 0 11 19,6 5-3,2 30 0 2 5 0 12 12,1 19-13,7 30 0 8 15 0 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -16,3 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +32,3 C (2014-07-20); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 48,6 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 18,6 C. Liczba dni przymrozkowych: 12; czas trwania okresu bezprzymrozkowego 199 dni. 29

Tabela 5.7.4. Wiatr 2014 Średnia Maksymalna Przeważający prędkość dobowa prędkość kierunek wiatru 1 0,9 15,6 5 S 2 0,9 14,6 5 SW 3 0,7 14,3 15 SW 4 0,4 11,6 19 SW 5 0,3 10,3 15 W 6 0,2 7,2 1 SW 7 0,1 6,7 12 E 8 0,1 6,3 24 SW 9 0,1 8,0 22 SW 10 0,1 6,3 24 SW 11 0,4 10,3 4 NNE 12 0,5 10,3 12 SW Średnia roczna prędkość wiatru: 0,4 m s -1 (2 metry n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 0,8 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 15,6 m s -1 (56,0 km h -1 ) 2014-01-05 00:30 do 2014-01-05 01:00. Dane online: www.weatherlink.com/user/pruchna Fot. 5.7.1. Stacja w Leśnictwie Pruchna 30

5.8. Bielsko - Wielka Łąka Nazwa posterunku: Zapora Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Bielsko, Leśnictwo: Wielka Łąka Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno doliny Lokalizacja: 49 46 53 N; 18 58 31 E; H = 440 m n.p.m. Tabela 5.8.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 30,0-20,0 7,8 20 16 4 0 2 26,8-24.8 11,6 12 7 4 0 3 52,8-6,3 19,4 16 10 7 0 4 42,9-30,9 7,2 15 18 9 0 5 210,6 102,5 48,0 16 22 14 3 6 77,4-66,7 34,2 30 16 9 1 7 145,6 0,3 23,2 11 17 11 3 8 104,2-9,8 16,6 24 26 15 0 9 86,1-2,7 22,8 22 24 9 1 10 80,2 21,4 33,0 22 19 7 1 11 43,5-20,0 15,6 8 12 7 0 12 39,0-17,0 8,2 19 15 7 0 Suma roczna opadów: 940,0 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 748 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów: 1010 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: -70 mm; najwyższy dobowy opad: 48,0 mm (2014-05-16); liczba dni z opadem: 202. Najwyższa suma miesięczna 210,6 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 740,0 mm, suma opadów w chłodnej części roku 296,0 mm; obfitość opadów 4,7; wskaźnik nierównomierności opadów 48,2 (średnia nierównomierność). Średnia roczna: 9,7 C; średnia wieloletnia: 7,7 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +2,0 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2013-04-14; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2013-10-24.; czas trwania okresu wegetacyjnego: 192. Wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 45,6 (wilgotne). 31

Tabela 5.8.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 4,3-2,3 1,0 3,2 6,6 2 8,5 0,5 4,5 5,4 8,0 3 11,1 1,7 6,2 3,7 9,4 4 14,8 5,0 9,6 2,2 9,8 5 17,3 7,8 12,4 0,0 9,5 6 20,4 10,1 15,0-0,3 10,3 7 24,6 14,1 18,7 1,7 10,5 8 21,0 12,2 16,2-0,4 8,8 9 18,4 10,7 14,1 1,1 7,7 10 14,4 6,8 10,2 1,5 7,6 11 9,5 3,8 6,6 2,9 5,7 12 4,0-1,4 1,5 2,0 5,4 Tabela 5.8.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 14,4 19-14,4 26 0 9 17 0 2 11,9 28-4,2 13 0 0 13 0 3 19,4 21-2,9 3 0 0 12 0 4 21,2 8-0,3 12 0 0 1 0 5 28,4 22 0,8 6 0 0 0 0 6 30,4 10 6,6 16 0 0 0 0 7 30,2 20 9,4 2 0 0 0 0 8 28,4 2 6,4 25 0 0 0 0 9 24,5 8 2,6 24 0 0 0 0 10 23,2 11-0,6 29 0 0 2 0 11 18,2 6-7,6 30 0 2 7 0 12 11,4 19-15,2 30 0 7 15 0 Absolutna najniższa temperatura: -15,2 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +30,4 C (2014-06-10); absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 45,6 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 17,7 C. Liczba dni przymrozkowych: 23, czas trwania okresu bezprzymrozkowego: 185 dni. 32

Tabela 5.8.4. Wiatr 2014 Średnia prędkość Maksymalna dobowa prędkość Przeważający kierunek wiatru 1 1,6 21,9 5 S 2 2,0 21,0 13 S 3 1,6 18,3 21 SSW 4 1,4 14,8 8 SSW 5 1,5 15,6 7 S 6 1,4 15,6 29 S 7 1,2 12,1 8 S 8 1,2 14,8 18 S 9 1,0 14,3 25 S 10 1,3 16,1 8 S 11 1,4 27,3 5 S 12 1,7 23,7 12 S Średnia roczna prędkość wiatru: 1,4 m s -1 (3 metry n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 1,2 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 27,3 m s -1 (98,3 km h -1 ) 2014-11-05 23:30 do 2014-11-06 02:30. Dane online: www.weatherlink.com/user/zapora Fot. 5.8.1. Stacja w Leśnictwie Wielka Łąka (fot. G. Durło) 33

5.9. Ujsoły - Nickulina Nazwa posterunku: Nickulina Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach Nadleśnictwo Ujsoły, Leśnictwo: Nickulina Piętro klimatyczne: umiarkowanie ciepłe Forma terenu: dno doliny Lokalizacja: 49 46 53 N; 18 58 31 E; H = 540 m n.p.m. Tabela 5.9.1. Opad atmosferyczny 2014 Suma Odchylenie od normy Maksymalny opad dobowy Dni z opadem atmosferycznym > 0,2 0,2-20 >20 1 49,9-15,7 12,0 18 18 6 0 2 31,2-29,0 6,1 16 16 6 0 3 127,6 59,0 55,4 13 13 8 2 4 91,2 12,5 22,1 25 15 9 1 5 258,6 159,0 106,2 15 21 15 3 6 121,9 3,6 63,5 30 15 9 1 7 160,3 38,7 25,4 2 19 12 2 8 128,3 18,7 17,3 24 24 12 0 9 99,8 9,7 17,0 22 26 15 0 10 88,5 23,5 34,5 22 21 5 2 11 27,4-42,1 7,1 8 16 4 0 12 48,5-21,6 9,7 22 15 8 0 Suma roczna suma opadów: 1233,0 mm; suma opadów w okresie wegetacyjnym: 930,0 mm; średnia wieloletnia suma roczna opadów: 985 mm; odchylenie od średniej wieloletniej: +248,0 mm. Najwyższy dobowy opad: 55,4,0 mm (2014-03-13); liczba dni z opadem: 219. najwyższa suma miesięczna 258,6 mm (maj); suma opadów w ciepłej części roku 860,0 mm, w chłodnej części roku 373,0 mm; obfitość opadów 5,6; wskaźnik nierównomierności opadów 55,5 (średnia nierównomierność). Średnia roczna: 8,2 C; średnia wieloletnia: 6,4 C; odchylenie od średniej wieloletniej: +1,8 C. Początek okresu wegetacyjnego: 2014-04-06; zakończenie okresu wegetacyjnego: 2014-11-13; czas trwania okresu wegetacyjnego: 218. Wskaźnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 45,6 (wilgotne). 34

Tabela 5.9.2. Temperatura powietrza 2014 Średnia Średnia Średnia Odchylenie Amplituda maksymalna minimalna miesięczna od normy temperatury 1 2,9-3,6 0,0 3,8 6,5 2 7,0-1,4 2,9 5,6 8,4 3 10,0 0,3 5,2 4,1 10,5 4 14,6 2,5 8,2 2,2 12,1 5 17,3 5,3 11,2 0,2 12,0 6 20,7 6,3 13,6-0,2 14,4 7 24,3 10,7 17,1 1,6 13,6 8 20,8 8,7 14,6-0,8 12,1 9 19,1 7,5 12,6 1,3 11,6 10 14,8 3,0 8,1 0,8 11,8 11 9,6 1,1 5,2 3,1 8,5 12 3,2-3,8-0,3 1,8 7,0 Tabela 5.9.3. Dni charakterystyczne 2014 (temperatura powietrza) Absolutna Absolutna Max Max Min Min maksymalna minimalna >32 <0 <0 <-18 1 11,9 19-14,9 25 0 10 20 0 2 10,9 28-5,0 13 0 0 21 0 3 18,3 22-4,1 3 0 0 17 0 4 20,1 27-4,2 13 0 0 6 0 5 27,4 24-4,1 6 0 0 2 0 6 31,3 9 0,9 16 0 0 0 0 7 29,6 20 3,8 4 0 0 0 0 8 28,8 2 2,3 22 0 0 0 0 9 24,5 7-0,7 24 0 0 1 0 10 22,7 10-5,8 29 0 0 7 0 11 17,8 6-10,5 30 0 2 11 0 12 10,2 13-20,7 30 0 7 21 2 Absolutna najniższa temperatura powietrza: -20,7 C (2014-12-30); absolutna najwyższa temperatura: +31,3 C (2014-06-09), absolutna roczna amplituda temperatury powietrza: 52,0 C. Średnia roczna amplituda temperatury powietrza: 17,4 C. Liczba dni przymrozkowych: 18, czas trwania okresu bezprzymrozkowego: 181 dni. 35

Tabela 5.9.4. Wiatr 2014 Średnia prędkość Maksymalna dobowa prędkość Przeważający kierunek wiatru 1 0,8 14,8 4 WSW 2 0,9 18,5 1 WSW 3 0,9 16,8 16 ENE 4 0,9 11,2 14 ENE 5 1,1 14,3 15 ENE 6 0,8 8,5 17 ENE 7 0,7 9,8 23 ENE 8 0,7 8,5 18 ENE 9 0,6 10,7 9 ENE 10 0,7 9,8 23 ENE 11 0,8 10,7 16 ENE 12 0,7 12,5 20 WSW Średnia roczna prędkość wiatru: 0,8 m s -1 (3 metry n.p.g.); średnia wieloletnia prędkość wiatru: 1,1 m s -1 ; najwyższa prędkość wiatru: 23,5 m s -1 (84,6 km h -1 ) 2014-01-04 20:00 do 2014-01-05 01:30. Dane online: www.weatherlink.com/user/nickulina Fot. 5.9.1. Stacja w Leśnictwie Nickulina (fot. G. Durło) 36

6. Podsumowanie Średnia roczna temperatura powietrza w Beskidzie Śląskim wyznaczona na podstawie wskaźników z 5 stacji reprezentujących warunki w obrębie masywu Wiślańskiego wyniosła 7,8 C to jest o 1,5 C więcej od średniej wieloletniej dla tego obszaru. Również średnia maksymalna i minimalna temperatura powietrza były w 2014 roku wyższe od przeciętnej, odpowiednio o 1,8 oraz 1,6 C. O wysokich wskaźnikach zadecydowały przede wszystkim warunki okresu zimowego ze średnią na poziomie 2,1 o C. (norma -1,9 o C). Stosunkowo ciepły okazał się mijający rok w strefie regla górnego, o czym świadczy średnia temperatura na Skrzycznem o 2,3 stopnia C wyższa od normy klimatycznej (tab. 6.1.). Rok 2014 należy uznać za wyjątkowo ciepły na tle ostatnich 15 lat. Tabela 6.1. Temperatura powietrza Stacja Średnia roczna Średnia maksymalna Średnia minimalna Absolutna maksymalna Absolutna minimalna Skrzyczne 5,6 8,7 3,2 24,4-19,5 Wyrchczadeczka 8,6 12,9 5,3 30,6-14,9 Wisła Malinka 8,6 13,7 4,1 30,6-17,8 Ostre 8,7 13,8 4,7 30,2-15,9 Ustroń 9,7 14,1 5,8 30,4-15,2 Woleństwo 10,7 15,4 6,1 32,3-16,3 Wielka Łąka 9,7 14,1 5,8 30,4-15,2 Pruchna 10,6 15,8 6,1 33,4-15,1 Nickulina 8,2 13,6 3,1 31,3-20,7 Suma opadów w obrębie masywu głównego wyniosła w 2014 roku przeciętnie 940 mm, co stanowi 82% normy wieloletniej. Na uwagę zasługuje bardzo niska suma opadów w pierwszym kwartale roku oraz w listopadzie. Ten ostatni epizod coraz częściej powtarza się w bieżącej dekadzie. Szacuje się, iż jesienne niedobory wody opadowej osiągają w ostatnim czasie zaledwie 40% normy. Jednak w skali całego roku, warunki pluwialne w Beskidzie Śląskim należy uznać za bardzo korzystne. W sezonie wegetacyjnym 2014 zanotowano przeciętnie 600 mm opadu, bardzo dobrze wypadła również liczba dni z opadem, których w tym roku było aż 200, z rekordowym wynikiem w sierpniu (25 dni). Te ostatnie 37

dane przełożyły się na wskaźnik obfitości opadu, który w 2014 roku wyniósł średnio 4,8. Duża liczba dni z opadem sprawiła, iż w 2014 roku okresy bezopadowe zdarzały się bardzo rzadko, a najdłuższy ciąg dni bez opadu zanotowano na przełomie października i listopada tj. 14. Klimatyczny bilans wodny uwzględniający przychód wody w postaci opadu oraz straty wynikające z ewapotranspiracji wyniósł w 2014 roku w reglu dolnym Beskidu Śląskiego średnio +275 mm. ( 40 mm). Tabela 6.2. Opady atmosferyczne Stacja Suma Liczba dni Najwyższy Obfitość Czynnik roczna z opadem opad opadu deszczowy Skrzyczne 1118,0 198 64,2 5,6 196,1 Wyrchczadeczka 720,0 179 27,4 4,0 81,9 Wisła Malinka 1005,0 215 59,0 4,7 116,8 Ostre 908,0 221 60,0 4,1 104,3 Ustroń 1192,0 202 61,0 5,9 122,8 Woleństwo 695,0 162 40,4 4,3 64,9 Wielka Łąka 939,0 202 48,0 4,6 96,8 Pruchna 612,0 183 39,1 3,3 57,7 Nickulina 1233,2 219 106,2 5,6 150,4 Tabela 6.3. Wskaźniki fitoklimatyczne Stacja JED HAI Wn J Skrzyczne 20,6 68,8 47,2 1069,9 Wyrchczadeczka 9,4 47,7 49,1 226,2 Wisła Malinka 10,3 48,4 47,1 788,1 Ostre 8,76 41,6 47,0 414,5 Ustroń 14,7 77,3 39,9 1315,6 Woleństwo 8,3 41,0 49,2 131,2 Wielka Łąka 11,6 60,8 48,2 695,6 Pruchna 5,7 16,7 1 60,1 276,6 2 Nickulina 10,9 70,9 55,5 1332,9 1 warunki całkowicie nieodpowiadające wegetacji świerka 2 liczono wg oryginalnego wzoru Schmucka (warunki wyżynne wskaźnik 500) 38

Do najgroźniejszych sytuacji pogodowych zagrażających ekosystemom leśnym w 2014 roku w Beskidzie Śląskim należy zaliczyć: 1. Dwa przypadki bardzo silnego wiatru, pierwszy w dniach od 03 do 06 stycznia ze średnią prędkością 19 m s -1 i porywami do 34 m s -1, drugi od 03 do 07 listopada ze średnią prędkością 22 m s -1 i porywami do 38 m s -1. 2. Opad ulewny w dniu 15 maja, powodujący lokalne podtopienia w obniżeniach terenu, ponadnormatywne stany wody na ujściach potoków do cieków głównych na wysokości Ustronia oraz Rajczy a także zjawiska erozyjne w odsłoniętych partiach stoków w po wschodniej stronie masywu Wiślańskiego lokalnie również w rejonie Kamesznicy. 3. Upalny okres od 9 do 12 czerwca, w którym temperatura powietrza w ciągu dnia sięgała powyżej 31 C, deficyt wilgoci atmosferycznej w tym czasie osiągnął bardzo wysoki poziom tj. 26 hpa, w dniu 2014-06-10 w godzinach popołudniowych. 4. Przedłużająca się meteorologiczna jesień z temperaturą powietrza powyżej 10 C w drugiej połowie listopada i w grudniu, zakłócająca proces przygotowania drzew i krzewów do spoczynku zimowego. Fot. 6.1. Zniszczenia w drzewostanie świerkowym na skutek huraganowego wiatru, w Nadleśnictwie Ujsoły 2014-05-15 (materiały Nadleśnictwa Ujsoły) 39