2 Entrepreneurship and Economic Development Research Institute at the Lodz Academy of Management www.eedri.pl Redakcja i korekta techniczna: Jadwiga Poczyczyńska Skład i łamanie tekstu: Jadwiga Poczyczyńska Copyright by: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ISSN: 1898-7117 Kolegium Wydawnicze Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi 90-011 Łódź, ul. Kilińskiego 109 tel/fax. (42) 676 25 29, 676 25 30, w. 39 e-mail: wydawnictwo@swspiz.pl
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 3 SPIS TREŚCI Wprowadzenie 5 1 Stan przemysłu włókienniczo-odzieżowego. Zestawienia statystyczne... 6 2 Założenia strategii. 30 2.1 Metodologia i wykorzystane materiały.. 30 2.2 Cele strategii.. 32 2.3 Cele cząstkowe wspierające.. 33 2.4 Identyfikacja barier absorpcji nowych rozwiązań. 34 3 Analiza SWOT przemysłu włókienniczego i odzieżowego oraz placówek 37 naukowo-badawczych.. 3.1 Przemysł włókienniczy.. 37 3.2 Przemysł odzieżowy.. 38 3.3 Analiza SWOT zaplecza naukowo-badawczego... 39 4 Strategia przekształcenia przemysłu włókienniczo-odzieżowego z pracochłonnego 42 w naukochłonny.. 4.1 Strategia dla przemysłu włókienniczego 45 4.2 Strategia dla przemysłu odzieżowego 45 5 Wsparcie dla absorpcji wiedzy i rozwoju innowacyjności... 47 6 Plan akcji.. 48
4
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 5 WPROWADZENIE Transformacja polskiej gospodarki, rozpoczęta w latach osiemdziesiątych minionego wieku, zadecydowała o głębokich zmianach w przemyśle włókienniczo-odzieżowym. Proces zmian zdynamizowany został w chwili podpisania Porozumienia Tekstylnego (ATC) w styczniu 1995 r. i wypełnieniem przez Polskę postanowień, uwalniających handel wyrobami włókienniczymi i odzieżowymi. Z dniem 1 stycznia 2005 r. nastąpiła likwidacja wszystkich klauzul ochronnych stosowanych w czasie obowiązywania Porozumienia Wielowłókowego (MFA) w latach 1974 1994. Niekontrolowany import wyrobów z Chin, Indonezji, Pakistanu i Indii, spowodował gwałtowny spadek cen artykułów włókienniczo-odzieżowych a w konsekwencji likwidację tysięcy przedsiębiorstw nie będących w stanie sprostać konkurencji cenowej. Podobny los spotkał przedsiębiorstwa z terenu Łodzi i województwa łódzkiego. Przemysł włókienniczo-odzieżowy regionu łódzkiego był w skali kraju głównym producentem przędzy, materiałów włókienniczych, tkanin odzieżowych i technicznych, dzianin oraz odzieży. Mimo upadku wielu przedsiębiorstw, nadal dysponuje on dużym potencjałem produkcyjnym, wpływającym na gospodarkę Łodzi i województwa.
6 1. STAN PRZEMYSŁU WŁÓKIENNICZO-ODZIEŻOWEGO. ZESTAWIENIA STATYSTYCZNE Przystępując do budowania strategii przekształcenia przemysłu włókienniczoodzieżowego z pracochłonnego w naukochłonny, dokonano analizy stanu liczby przedsiębiorstw, wartości produkcji, wielkości zatrudnienia oraz kondycji finansowej przedsiębiorstw działu 17 (włókiennictwo) i działu 18 (produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich). Bazę danych statystycznych pozyskano bezpośrednio z Urzędu Statystycznego w Łodzi, który przygotował ją w ramach zlecenia, dla potrzeb realizowanego projektu. Cechą charakterystyczną zbiorowości przedsiębiorstw jest duże skupisko mikroprzedsiębiorstw, które nie są zobowiązane do składania informacji statystycznych. Utrudnia to ocenę ich innowacyjności w części dotyczącej nakładów na zakup nowych technologii oraz kondycji finansowej. Trudno także jednoznacznie określić faktyczny stan zatrudnienia. Zatrudnienie deklarowane w momencie uzyskiwania numeru statystycznego REGON, już po kilku miesiącach może ulec zmianie. W tej sytuacji wielkości informujące o stanie tej grupy przedsiębiorstw, są wartościami szacunkowymi. Analiza liczby przedsiębiorstw w latach 2004 2006 pozwala pokazać zmiany, ich dynamikę w ramach ogółu przedsiębiorstw w województwie oraz w Łodzi, a także zmiany w zakresie działu 17 i 18 w podziale na małe (M), średnie (S) i duże (D). Stwierdzić należy, że o ile liczba przedsiębiorstw dużych i średnich systematycznie rosła zarówno w województwie jak i Łodzi, to liczba małych przedsiębiorstw wykazująca wzrost w 2005 roku zanotowała znaczny spadek w 2006 roku (spadek do 241 248 przedsiębiorstw ogółem w 2006 roku z 249 566 przedsiębiorstw w 2005 roku, w tym największy spadek zanotowały małe przedsiębiorstwa w województwie z 239 895 przedsiębiorstw do 231 485 przedsiębiorstw) zarówno w województwie jak i w Łodzi, w tym w województwie poniżej stanu w 2004 roku. W tym kontekście przedsiębiorstwa z działu 17 i 18 wykazały znaczący wzrost w 2006 r. do 17 249 z 14 030 w 2005 r. zmiana o 3 219 przedsiębiorstw; w szczególności natomiast przedsiębiorstwa małe, których liczba wzrosła o 3 132 do wartości 16 110 w 2006 r. w stosunku do 12 978 przedsiębiorstw w 2005 r. Na 245 007 ogółu przedsiębiorstw w 2004 r., 235 719 to przedsiębiorstwa małe (9 288 to średnie i duże). Natomiast na 241 248 przedsiębiorstw ogółem w 2006 r. 231 485 to przedsiębiorstwa małe, a 9 763 to średnie i duże. Stwierdzić należy, że pomimo spadku liczby przedsiębiorstw w 2006 r., nastąpił niewielki wzrost liczby przedsiębiorstw małych.
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 7 Tabela 1 Liczba podmiotów województwa łódzkiego w latach 2004-2005 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem przemysł przetwórstwo przemysłowe razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2004 245 007 36 165 35 829 14 035 3901 10134 A 102,2 101,1 101,0 100,7 101,0 100,5 2005 249 566 36 398 36 026 14 030 3933 10097 A 101,9 100,6 100,5 100,0 100,8 99,6 2006 241 248 34 798 34 449 17 249 4804 12445 A 96,7 95,6 95,6 122,9 122,1 123,3 B 98,5 96,2 96,1 122,9 123,1 122,8 Spośród ogółu podmiotów w 2006 r. 14,4% (34798) to firmy przemysłowe, z których prawie 98% prowadziło działalność w ramach przetwórstwa przemysłowego. Dynamiki do lat poprzednich odzwierciedlają tendencje charakterystyczne dla ogółu firm w województwie. Firmy produkujące wyroby włókiennicze i odzieżowe (dział 17 i 18) w 2006 r. to łącznie 17249 jednostek. W porównaniu z rokiem poprzednim ich liczba zwiększyła się o 22,9%. Liczba firm odzieżowych (dział 18) znacznie przewyższała liczbę podmiotów produkujących wyroby włókiennicze: 12445 wobec 4804. Rysunek 1 Liczba podmiotów produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe w województwie łódzkim 14000 12000 10000 8000 10134 10097 12445 6000 4000 2000 0 3901 3933 4804 2004 2005 2006 lata włókiennicze odzieżowe Udział przedsiębiorstw produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe wśród ogółu podmiotów przetwórstwa przemysłowego zwiększył się z 39% w poprzednich latach do nieco ponad 50% w 2006 r. Proporcje pomiędzy firmami z działów 17 i 18 w poszczególnych latach
8 pozostały niezmienione, co oznacza, ze oba te działy rozwijały się w zbliżonym tempie. Zarówno w roku 2006 jak i w 2004 r. firmy włókiennicze stanowiły 27,8% ogółu firm z tej grupy, a odzieżowe 72,2%. Około 38% (w poszczególnych latach udział ten ulegał niewielkim wahaniom) ogółu firm w województwie zlokalizowanych było na terenie Łodzi. Tabela 2 Liczba podmiotów w Łodzi w latach 2004-2005 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem przemysł przetwór-stwo przemy-słowe razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) 2004 92370 13438 13401 6011 1464 4547 A 102,1 100,2 100,2 99,5 100,9 99,1 2005 94410 13486 13447 5986 1482 4504 A 102,2 100,4 100,3 99,6 101,2 99,1 2006 92834 13024 12987 7416 1827 5589 A 98,3 96,6 96,6 123,9 123,3 124,1 B 100,5 96,9 96,9 123,4 124,8 122,9 produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) Spośród ogółu firm w Łodzi w 2006 r. 14,0% (13024) to firmy przemysłowe, a 99,7% z nich (12987) prowadziło działalność w ramach przetwórstwa przemysłowego. W latach 2004 2006 ogólna liczba firm w Łodzi wzrosła o 0,5% natomiast firmy z przetwórstwa przemysłowego wykazały tendencję spadkową (96,9%). Rysunek 2 Liczba podmiotów produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe w Łodzi 6000 5589 5000 4000 3000 4547 4504 2000 1000 0 1464 1482 1827 2004 2005 2006 lata włókiennicze odzieżowe
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 9 Liczba firm produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe łącznie w 2006 r. wyniosła 7416 i ich liczba w porównaniu z okresem wyjściowym (2004 r.) zwiększyła się o 23,4%. Firmy odzieżowe (dział 18) stanowiły nieco ponad 3 / 4 z nich (5589 w 2006 r.) natomiast firmy włókiennicze, chociaż ich liczba była znacznie niższa (1827), wykazały silniejszą tendencję wzrostową. W konsekwencji tych zmian udział firm z działu 17 i 18 wśród firm przemysłowych w Łodzi zwiększył się z 44,9% w 2004 r. do 57,1% w roku 2006. Proporcje pomiędzy liczbą firm włókienniczych i odzieżowych w Łodzi, podobnie jak w województwie, w obserwowanym okresie nie uległy zmianom i wyniosły odpowiednio 24,6% wobec 75,4%. Znaczenie Łodzi jako ośrodka włókienniczo-odzieżowego na mapie województwa łódzkiego z punktu widzenia liczby firm w latach 2004 2006 w zasadzie nie uległo zmianie. Udział łódzkich firm odzieżowych wśród ogółu tego typu podmiotów w województwie pozostał na zbliżonym poziomie. Zwiększył się nieznacznie o 0,5 punktu) udział firm włókienniczych. Wśród firm skupionych w działach 17 i 18 w województwie, podobnie jak wśród ogółu podmiotów, dominują firmy zatrudniające do 49 osób. Rysunek 3 Udział podmiotów z działów 17 i 18 zlokalizowanych w Łodzi wśród firm w województwie Produkcja odzieży Łódź 44,9% Łódź 44,9% 2004 2006 Włókiennictwo Łódź 37,5% Łódź 38,0% 2004 2006 Firmy małe stanowią 93,4% ogółu, średnie 5,3%, a duże 1,3%. W porównaniu z 2004 r. wzrósł udział małych o 0,3 pkt, udział pozostałych grup zmniejszył się. Liczba firm małych między skrajnymi latami zwiększyła się o 23,2%. Liczba podmiotów średnich i dużych wzrosła w mniejszym stopniu, odpowiednio o 19,3% i o 13,7%. Podobne tendencje charakteryzują podmioty z działów 17 i 18 zlokalizowanych na terenie Łodzi. Szczegółowe informacje zawarto w tab. 4.
10 Tabela 3 Podmioty województwa łódzkiego według klas wielkości w latach 2004-2006 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem Przemysł Przetwórstwo przemysłowe Razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych Włókiennictwo (dział 17) Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2004 235 719 33 413 33167 13 071 3587 9 484 A 102,5 101,8 101,8 101,8 102,0 101,8 2005 239 895 33 455 33 183 12 978 3589 9389 A 101,8 100,1 100,0 99,3 100,1 99,0 2006 231 485 31 885 31 637 16 110 4442 11 668 A 96,5 95,3 95,3 124,1 123,8 124,3 B 98,2 95,4 95,4 123,2 123,8 123,0 Zatrudniające 50 249 osób 2004 7 395 2 039 1 997 760 222 538 A 94,8 90,1 90,2 84,5 88,1 83,2 2005 7 742 2 209 2154 827 241 586 A 104,7 108,3 107,9 108,8 108,6 108,9 2006 7 797 2165 2110 907 248 659 A 100,7 98 98 109,7 102,9 112,5 B 105,4 106,2 105,7 119,3 111,7 122,5 Zatrudniające 250 osób i więcej 2004 1 893 713 665 204 92 112 A 98,8 102,3 102,2 97,1 100 94,9 2005 1929 734 689 225 103 122 A 101,9 102,9 103,6 110,3 112 108,9 2006 1 966 748 702 232 114 118 A 101,9 101,9 101,9 103,1 110,7 96,7 B 103,9 104,9 105,6 113,7 123,9 105,4
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 11 Tabela 4 Podmioty zlokalizowane na terenie Łodzi według klas wielkości w latach 2004-2006 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem Przemysł Przetwór-stwo przemysłowe Razem Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych Włókiennictwo (dział 17) Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) Zatrudniające do 49 osób 2004 89240 12548 12520 5625 1314 4311 A 102,6 101,7 101,7 101,6 104 100,9 2005 91197 12556 12525 5559 1318 4241 A 102,2 100,1 100 98,8 100,3 98,4 2006 89491 12079 12049 6960 1652 5308 A 98,1 96,2 96,2 125,2 125,3 125,2 B 100,3 96,3 96,2 123,7 125,7 123,1 Zatrudniające 50 249 osób 2004 2406 657 653 292 96 196 A 87,5 78,1 78,0 70,9 70,6 71,0 2005 2486 698 695 335 110 225 A 103,3 106,2 106,4 114,7 114,6 114,8 2006 2603 710 707 360 115 245 A 104,7 101,7 101,7 107,5 104,5 108,9 B 108,2 108,1 108,3 123,3 119,8 125,0 Zatrudniające 250 osób i więcej 2004 724 233 228 94 54 40 A 94,9 98,7 99,1 102,2 103,8 100,0 2005 727 232 227 92 54 38 A 100,4 99,6 99,6 97,9 100,0 95,0 2006 740 235 231 96 60 36 A 101,8 101,3 101,8 104,3 111,1 94,7 B 102,2 100,9 101,3 102,1 111,1 90,0 Udział firm małych włókienniczych i odzieżowych w Łodzi zwiększył się w porównaniu z rokiem 2004 o 0,3 pkt., kosztem firm dużych. Liczba podmiotów małych zwiększyła się w tym okresie o 23,7%, średnich o 23,3%. Wzrosła także liczba firm dużych o 2,1%, ale w mniejszym stopniu niż w województwie, z czego wynika, że duże nowe firmy w województwie lokowano głównie poza Łodzią. Dodatkowo liczba dużych firm odzieżowych (dział 18) w województwie w roku 2006 w porównaniu z rokiem 2004 zwiększyła się o 5,4% (6 firm), natomiast w Łodzi spadła o 10,0% (zmniejszyła się o 4 firmy). Z punktu widzenia formy organizacyjno-prawnej wśród ogółu firm w województwie łódzkim dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowiąc 79,4%. Osoby prawne to 8,1% firm, pozostałe stanowią jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej. Wśród firm produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe osoby fizyczne stanowiły w 2006 r. 86,1%
12 i ich udział w porównaniu z 2004 r. wzrósł o 0,2 pkt. Dynamika w tym okresie kształtowała się na poziomie 123,3%. Udział jednostek osób prawnych spadł o 0,6 pkt do poziomu 4,8% dynamika 108,6%. Tabela 5 Podmioty według form organizacyjno prawnych województwa łódzkiego w latach 2004-2006 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem przemysł przetwórstwo przemysłowe razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich(dział 18) 1 2 3 4 5 6 7 Ogółem 2004 245 007 36 165 35 829 14 035 3 901 10 134 A 102,2 101,1 101,0 100,7 101,0 100,5 2005 249 566 36398 36 026 14 030 3 933 10 097 A 101,9 100,6 100,5 100,0 100,8 99,6 2006 241 248 34 798 34 449 17249 4804 12 445 A 96,7 95,6 95,6 122,9 122,1 123,3 B 98,5 96,2 96,1 122,9 123,1 122,8 1 2 3 4 5 6 7 Osoby prawne 2004 17 979 2 699 2 606 672 309 363 A 104,4 103,1 103,2 102,4 104,7 100,6 2005 18 690 2 757 2 656 678 314 364 A 104,0 102,1 101,9 100,9 101,6 100,3 2006 19 660 2 801 2 695 730 345 385 A 105,2 101,6 101,5 107,7 109,9 105,8 B 109,3 103,8 103,4 108,6 111,7 106,1 Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej 2004 29058 4177 4099 1313 494 819 A 101,5 100,9 100,7 101,4 102,9 100,5 2005 29511 4245 4160 1333 506 827 A 101,6 101,6 101,5 101,5 102,4 101,0 2006 30072 4263 4181 1663 600 1063 A 101,9 100,4 100,5 124,8 118,6 128,5 B 103,5 102,1 102 126,7 121,5 129,8 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 2004 197970 29289 29124 12050 3098 8952 A 102,1 100,9 100,9 100,5 100,4 100,5 2005 201365 29396 29210 12019 3113 8906 A 101,7 100,4 100,3 99,7 100,5 99,5 2006 191516 27734 27573 14856 3859 10997 A 95,1 94,3 94,4 123,6 124,0 123,5 B 96,7 94,7 94,7 123,3 124,6 122,8
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 13 Wśród firm włókienniczych (dział 17) jednostki osób fizycznych stanowiły 80,3% ogółu firm tej branży w województwie i ich udział w porównaniu z 2004 r. zwiększył się o 0,7 pkt. przy jednoczesnym wzroście liczebnym o 24,6%. Udział osób fizycznych wśród firm odzieżowych w 2006 r. kształtował się na poziomie 88,4% i zmienił się w tym okresie nieznacznie (wzrost o 0,1 pkt.). Dynamika firm osób fizycznych produkujących odzież w województwie w tym okresie wyniosła 122,8%. Na terenie Łodzi udział jednostek osób fizycznych wśród ogółu firm w 2006 r. kształtował się na poziomie 75,9%, a więc niższym niż przeciętnie w województwie. Dotyczy to również firm produkujących wyroby włókiennicze i odzieżowe, wśród których jednostki osób fizycznych stanowią 83,0%. Tabela 6 Podmioty według form organizacyjno prawnych zlokalizowane na terenie Łodzi w latach 2004-2006 W tym Wyszczególnienie A rok poprzedni = 100 B 2004 = 100 Ogółem Ogółem przemysł przetwór-stwo przemy-słowe razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 1 2 3 4 5 6 7 2004 92 370 13 438 13 401 6 011 1 464 4 547 A 102,1 100,2 100,2 99,5 100,9 99,1 2005 94 410 13 486 13 447 5 986 1 482 4 504 A 102,2 100,4 100,3 99,6 101,2 99,1 2006 92 834 13 024 12 987 7 416 1 827 5 589 A 98,3 96,6 96,6 123,9 123,3 124,1 B 100,5 96,9 96,9 123,4 124,8 122,9 Osoby prawne 2004 8 165 1 265 1 250 361 180 181 A 103,9 102,2 102,3 100,8 100,0 101,7 2005 8 453 1 282 1 267 360 176 184 A 103,5 101,3 101,4 99,7 97,8 101,7 2006 8 816 1294 1 280 389 200 189 A 104,3 100,9 101 108,1 113,6 102,7 B 108,0 102,3 102,4 107,8 111,1 104,4 Jednostki organi-zacyjne nie maj-ące osobowości prawnej 2004 13192 1845 1837 701 254 447 A 101,4 101,3 101,2 101,9 103,3 101,1 2005 13384 1885 1876 716 260 456 A 101,5 102,2 102,1 102,1 102,4 102,0 2006 13549 1893 1886 872 300 572 A 101,2 100,4 100,5 121,8 115,4 125,4 B 102,7 102,6 102,7 124,4 118,1 128,0
14 1 2 3 4 5 6 7 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 2004 71013 10328 10314 4949 1030 3919 A 102,0 99,8 99,7 99,1 100,5 98,7 2005 72573 10319 10304 4910 1046 3864 A 102,2 99,9 99,9 99,2 101,6 98,6 2006 70469 9837 9821 6155 1327 4828 A 97,1 95,3 95,3 125,4 126,9 124,9 B 99,2 95,2 95,2 124,4 128,8 123,2 Wśród łódzkich firm włókienniczych (dział 17) jednostki osób fizycznych w 2006 r. stanowiły 72,6% firm tej branży w Łodzi i ich udział w porównaniu z 2004 r. wzrósł o 2,3 pkt. Jednocześnie liczba tego rodzaju podmiotów zwiększyła się o 28,8%. Udział osób fizycznych wśród firm odzieżowych w Łodzi w 2006 r. kształtował się na poziomie 86,4% i wzrósł o 0,2 pkt. Liczba tych firm w obserwowanym okresie zwiększyła się o 23,2%. Stwierdzić zatem należy, że na liczebny wzrost firm włókienniczych w głównej mierze złożył się na przyrost firm małych, głównie osób fizycznych. Wśród przedsiębiorstw odzieżowych poza istotnym wzrostem liczby firm małych, dostrzec należy relatywnie duży przyrost firm średnich. Analizę wielkości produkcji wyrobów przemysłu włókienniczo-odzieżowego przeprowadzono na podstawie zbioru danych uzyskanych z Urzędu Statystycznego w Łodzi. Wybrano produkty (wg PKWiU) z działu 17 i 18, których dynamika produkcji sprzedanej w 2005 r. w stosunku do roku poprzedniego przekraczała 100%. Analizie poddano lata 2003 2005 i obejmują one dane dotyczące produkcji wytworzonej. W celu porównania produkcji wyrobów w województwie i w Polsce analizie poddano zbiór danych o produkcji wyrobów w województwie, z których wybrane zostały te produkty, których udział produkcji na terenie województwa łódzkiego w produkcji w Polsce w 2005 r. wynosił min. 15%. Wybrane zostały wyroby oznaczone w PRODPOL literą W 1. Tabela 7 Produkcja przędzy z wełny lub cienkiej sierści zwierzęcej, (włóczka), pakowana do sprzedaży detalicznej w województwie łódzkim (grupa 17.10.45-30) Lata Produkcja wytworzona w kg Produkcja w Polsce =100 2003 29059 24,7 2004 17003 21,3 2005 11273 29,6 1 Nomenklatura "PRODPOL" (do badania wyrobów przemysłowych do sprawozdawczości miesięcznej i rocznej) jest wyciągiem pozycji z Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) objętych obserwacją statystyczną z produkcji wyrobów w okresach miesięcznych i rocznych. Stanowi ona załącznik do formularzy: P-02, P-01 oraz P-01 mutacja. Nie należy utożsamiać jej z klasyfikacją, ponieważ zawiera ona jedynie wybrane wyroby sklasyfikowane w działach: 01, 05 i 10-41 wg PKWiU oraz wybrane rodzaje usług. Zakres przedmiotowy "PRODPOL" wynika z potrzeb informacyjnych rządu, resortów gospodarczych i organizacji międzynarodowych. Coroczne wydania nomenklatury "PRODPOL" oparte są na Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Obecnie obowiązująca weszła w życie z dniem 1 maja 2004 r. (załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. Dz. U. Nr 89, poz. 844).
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 15 Dla podanej wyżej grupy wyrobów odnotowano systematyczny spadek wielkości produkcji. Produkcja wytworzona w 2005 r. stanowiła jedynie 38,8% produkcji z 2003 r. Jednocześnie udział województwa łódzkiego w produkcji przędzy w obserwowanym okresie wzrósł o 4,9 pkt do poziomu 29,6%. W analizowanych latach nastąpił wzrost produkcji tkanin bawełnianych różnego typu i w konsekwencji wzrost znaczenia produkcji tej grupy wyrobów na tle kraju. Poniżej podano dane dla reprezentantów wyrobów z tej grupy. Tabela 8 Produkcja tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej <= 200 g/m2, techniczne, z wyłączeniem gazy, drelichów i kolorowo tkanych w województwie łódzkim (grupa 17.20.20-19.00) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce =100 2003 4789 34,7 2004 6596 55,7 2005 5227 70,5 Produkcja tkanin bawełnianych technicznych w województwie łódzkim w latach 2003-2005 podlegała wahaniom. Nastąpił natomiast wyraźny rosnący w każdym roku, wzrost udziału produkcji tych tkanin w województwie łódzkim w produkcji krajowej ponad dwukrotny do poziomu 70,5%. Tabela 9 Produkcja tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej > 200 g/m2, odzieżowe, z wyłączeniem kolorowo tkanych w województwie łódzkim (grupa 17.20.20-42.00) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce =100 2003 3000 13,2 2004 4759 18,8 2005 17417 52,2 Produkcja tkanin bawełnianych odzieżowych w województwie łódzkim charakteryzuje się bardzo dynamicznym wzrostem z 3 mln m 2 w 2003 r. do 17,4 mln m 2 w 2005 r., tj. ponad pięciokrotnym. W roku 2005 województwo łódzkie dostarczyło ponad połowę produkcji krajowej. Tabela 10 Produkcja tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej > 200 g/m2, kolorowo tkane, drelich inny niż niebieski w województwie łódzkim (grupa 17.20.20-60.00) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce = 100 2003 5652 86,0 2004 7397 93,3 2005 2797 80,4 Produkcja tkanin bawełnianych kolorowo tkanych po wyraźnym wzroście w 2004 r. w stosunku do roku 2003, uległa obniżeniu o ponad 60%. Nie wpłynęło to w znaczący sposób na znaczenie tej branży w skali kraju: udział w produkcji krajowej pozostał na bardzo wysokim (80,4%) poziomie.
16 Rysunek 4 Produkcja tkanin bawełnianych w województwie łódzkim. Polska = 100 tkaniny bawełniane kolorowo tkane 80,4 93,3 86,0 odzieżowe 13,2 18,8 52,2 techniczne 34,7 55,7 70,5 0 20 40 60 80 100 % 2003 2004 2005 Odmiennie kształtowała się tendencja w rozmiarach produkcji tkanin syntetycznych. Tabela 11 Tkaniny z przędzy z syntetycznych włókien ciągłych oraz przędzy ze sztucznych włókien ciągłych w województwie łódzkim (grupa 17.20.31) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce = 100 2003 41385 19,0 2004 42861 17,2 2005 32579 14,4 Produkcja tkanin z przędzy syntetycznych włókien ciągłych obniżyła się w 2005 r. o 1 4 w stosunku do roku poprzedniego. Ponadto obserwuje się systematyczny spadek udziału produkcji tych wyrobów w produkcji w skali kraju: o 1,8 punktu w 2004 r. i o 2,8 punktu w 2005 r., do poziomu 14,4%. Tabela 12 Tkaniny z udziałem syntetycznych włókien odcinkowych w województwie łódzkim (grupa 17.20.32) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce = 100 2003 8779 28,0 2004 5699 30,5 2005 1906 14,4 Jeszcze bardziej spadła produkcja tkanin z udziałem syntetycznych włókien odcinkowych. Spadek obserwowano zarówno w województwie łódzkim, jak i w kraju. W 2005 r. skala produkcji tego rodzaju tkanin w województwie łódzkim obniżyła się o ponad połowę (o 66,5%) i skutkowało to spadkiem udziału w produkcji krajowej z 30,5 do 14,4%.
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 17 Tabela 13 Tkaniny z okrywą, tkaniny ręcznikowe, włączając frotte i pozostałe specjalne w województwie łódzkim (grupa 17.20.40) Lata Produkcja wytworzona w tys. m 2 Produkcja w Polsce =100 2003 65443 87,3 2004 60452 75,5 2005 40175 69,3 Produkcja tkanin z okrywą, ręcznikowych i pozostałych specjalnych również uległa ograniczeniu (o 1 / 3 w porównaniu z 2004 r.). Udział tych wyrobów w produkcji krajowej również się obniżył, nadal jednak pozostał na bardzo wysokim, sięgającym 70% poziomie. Województwo łódzkie tradycyjnie pozostaje ważnym ośrodkiem produkcji wyrobów pończoszniczych. Tabela 14 Rajstopy, pończochy, skarpetki i pozostałe wyroby pończosznicze w województwie łódzkim (grupa 17.71.10) Lata Produkcja wytworzona w tys. par Produkcja w Polsce = 100 2003 121001 57,8 2004 136256 55,8 2005 152055 57,8 Produkcja rajstop, pończoch i skarpet systematycznie rośnie (o 12,6% w 2004 r. w stosunku do roku 2003 i o 11,6% w 2005 r. w porównaniu z rokiem poprzednim). Obserwowany wzrost produkcji tego rodzaju wyrobów w skali Polski powoduje, ze udział produkcji województwa łódzkiego pozostaje w zasadzie na niezmienionym poziomie. Rysunek 5 Produkcja rajstop, pończoch, skarpet i pozostałych wyrobów pończoszniczych w województwie łódzkim i w Polsce tys. par 300000 250000 209286 243969 263102 200000 150000 121001 136256 152055 100000 50000 0 2003 2004 2005 lata województwo łódzkie Polska
18 Poniżej przedstawiono dane o produkcji wybranych reprezentantów przemysłu odzieżowego. Tabela 15 Garnitury, zestawy odzieżowe, marynarki, blezery, spodnie, ogrodniczki, bryczesy i szorty, męskie lub chłopięce, z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.22.12) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 276 36,6 2004 256 27,5 2005 225 22,5 Produkcja odzieży męskiej i chłopięcej z tej grupy ulega stopniowemu ograniczeniu. Spadek produkcji z roku na rok (o 7,3% w 2004 r. w porównaniu z rokiem poprzednim i o 12,1% w 2005 r.) i jednoczesny wzrost w skali Polski z 754 tys. szt w 2005 r. powoduje spadek udziału województwa łódzkiego w produkcji krajowej z 36,6% w 2003 r. do 22,5% w roku 2005. Tabela 16 Garsonki, zestawy odzieżowe, żakiety, sukienki, spódnice, spodnie, ogrodniczki, szorty, damskie lub dziewczęce, z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.22.14) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 5051 51,3 2004 4623 41,5 2005 5912 47,2 Produkcja odzieży damskiej z dzianin pomimo wahań w poszczególnych latach, stanowi prawie połowę produkcji krajowej. Warto podkreślić, ze w 2004 r. nastąpił wyraźny wzrost produkcji odzieży z tej grupy o 27,9%. W skali kraju wzrost produkcji w tym okresie był znacznie niższy na poziomie 12,5%. Tabela 17 Spodnie, ogrodniczki, bryczesy i szorty męskie lub chłopięce w województwie łódzkim (grupa 18.22.24) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 4562 24,5 2004 5400 25,8 2005 5843 28,8 Produkcja spodni męskich i chłopięcych stanowi generalnie 1 / 4 produkcji krajowej i systematycznie rośnie: w 2004 r. wytworzono w województwie łódzkim o 18,4% więcej sztuk tego rodzaju wyrobów niż w roku poprzednim. W roku 2005 produkcja wzrosła o 8,2%, podczas gdy w skali kraju zanotowano spadek (o 3,2%).
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 19 Tabela 18 Garsonki i zestawy odzieżowe damskie lub dziewczęce w województwie łódzkim (grupa 18.22.32) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 2605 64,7 2004 2768 61,0 2005 1671 41,1 Odmiennie kształtuje się obraz produkcji garsonek i zestawów odzieżowych damskich. W roku 2005 zanotowano wyraźny o prawie 40% - spadek produkcji w skali kraju udział województwa łódzkiego obniżył się o 20 punktów procentowych do poziomu 41,1%. Tabela 19 Żakiety damskie lub dziewczęce w województwie łódzkim (grupa 18.22.33) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 984 16,5 2004 823 13,9 2005 758 14,7 Tabela 20 Sukienki, spódnice i spódnico-spodnie, damskie lub dziewczęce w województwie łódzkim (grupa 18.22.34) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 1452 17,2 2004 1476 15,8 2005 1661 17,2 Produkcja żakietów oraz sukienek i spódnic damskich utrzymuje w miarę stabilny udział w produkcji krajowej, rzędu 14 17%, przy czym produkcja żakietów w ostatnim z obserwowanych lat spadła prawie o 8%, natomiast w produkcji sukienek i spódnic odnotowano wzrost o 12,5%. Tabela 21 Spodnie, ogrodniczki, bryczesy i szorty damskie lub dziewczęce w województwie łódzkim (grupa 18.22.35) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 5079 31,8 2004 5204 27.5 2005 4780 25,7 Spadła również, zachowując jednak istotny ( 1 / 4 ) udział w produkcji krajowej produkcja spodni damskich o 8,1% w 2005 r. w porównaniu z rokiem poprzednim.
20 Tabela 22 Koszule męskie lub chłopięce, wyłączając z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.23.21) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 1698 18,2 2004 1699 17,3 2005 1911 17,3 Produkcja koszul męskich z tkanin w 2005 r. wzrosła o 12,5% w porównaniu z rokiem poprzednim, jednak nie wpłynęło to na zmiany znaczenia produkcji tej grupy wyrobów w województwie na tle kraju (17,3% w obu latach). Tabela 23 Bluzki i bluzki koszulowe damskie lub dziewczęce, wyłączając z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.23.23) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 2246 18,0 2004 3168 21,3 2005 3002 19,1 Produkcja koszul i bluzek damskich w roku 2004 wykazuje niewielki wzrost w województwie, z 2246 tys. szt. w 2003 r. (18,0% udziału w produkcji krajowej), do 3168 tys. szt. w 2004 r. (21,3% udziału w produkcji krajowej), przy jednoczesnym wzroście produkcji w kraju. Jednakże w 2005 roku nastąpił wzrost produkcji w Polsce przy jednoczesnym spadku produkcji w województwie do 3002 tys. szt., co skutkowało spadkiem udziału produkcji w województwie w produkcji krajowej do 19,1%. Tabela 24 Koszule i koszulki gimnastyczne męskie lub chłopięce z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.23.11-10.00) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 511 26,3 2004 482 22,7 2005 794 35,0 Tabela 25 Bluzki, koszule i bluzy, damskie lub dziewczęce z dzianin w województwie łódzkim (grupa 18.23.13-10.00) Lata Produkcja wytworzona w tys. szt Produkcja w Polsce = 100 2003 3534 32,5 2004 2927 24,3 2005 3204 26,3 Analiza przedstawionych powyżej danych dowodzi, ze produkcja koszul i koszulek chłopięcych z dzianin rośnie zwiększając znaczenie tej grupy wyrobów w produkcji w skali Polski, a wielkość produkcji bluzek i koszul damskich podlegając wahaniom w obserwowanych latach wpływa na zmniejszenie udziału w produkcji krajowej(o 6,3 punktu w 2005 r.
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 21 w stosunku do 2003 r.). O stanie przemysłu włókienniczo-odzieżowego świadczą dane o liczbie pracujących. Tabela 26 Pracujący w województwie łódzkim w latach 2003-2005 W tym Ogółem Wyszczególnienie A- rok poprzedni = 100 B- 2003=100 Ogółem przemysł razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) 2003 477213 175806 49571 21665 27906 2004 474644 174437 46186 21955 24231 A 99,5 99,2 93,2 101,3 86,8 2005 485946 177566 46089 21452 24637 A 102,4 101,8 99,8 97,7 101,7 B 101,8 101,0 93,0 99,0 88,3 produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) W 2005 r. w przemyśle włókienniczym i odzieżowym pracowało łącznie (w jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób) 49,6 tys. osób, z czego we włókiennictwie 21,7 tys., a w przemyśle odzieżowym 27,9 tys. W porównaniu z rokiem 2003 liczba pracujących w obu działach łącznie obniżyła się o 7,0%. Spadek dotyczył głównie przemysłu odzieżowego, w którym liczba pracujących obniżyła się w tym okresie o 11,7%. Ponieważ w obserwowanym okresie ogólna liczba pracujących w przemyśle województwa łódzkiego nieznacznie wzrosła (o ok. 1,8 tys. osób, tj. o 1,0%), udział pracujących przy produkcji wyrobów włókienniczych i odzieżowych obniżył się. W 2003 r. odsetek pracujących łącznie w działach 17 i 18 wśród ogółu pracujących w przemyśle wyniósł 28,2%, w kolejnych latach systematycznie spadał do poziomu 26,0% w 2005 r. Udział pracujących we włókiennictwie spadł nieznacznie z 12,3% do 12,0%, natomiast odsetek pracujących przy produkcji odzieży zmalał z 15,9% w 2003 r. do 13,9%. Rysunek 6 Liczba pracujących w przemyśle włókienniczym i odzieżowym w województwie łódzkim 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 27906 21665 21955 24231 24637 21452 2003 2004 2005 lata włókiennicze odzieżowe
22 Rysunek 7 Udział pracujących w przemyśle włókienniczym (17) i odzieżowym (18) wśród pracujących w przemyśle ogółem w województwie łódzkim 12,3% 12,0% 17 18 15,9% 17 18 13,9% 2003 2005 Tabela 27 Przeciętne zatrudnienie w województwie łódzkim w latach 2003-2005 W tym Wyszczególnienie A- rok poprzedni = 100 B- 2003=100 Ogółem Ogółem przemysł razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2003 454 547 170 771 47 380 21 560 25 820 2004 442 902 166 237 44 094 20 674 23 420 A 97,4 97,3 93,1 95,9 90,7 2005 448 400 168 774 43 237 2 1055 22 182 A 101,2 101,5 98,1 101,8 94,7 B 98,6 98,8 91,3 97,7 85,9 w tym na stanowiskach robotniczych i pokrewnych 2003 242 146 133 400 39 821 17 279 22 542 2004 232 374 129 247 37 164 16 775 20 389 A 96,0 96,9 93,3 97,1 90,4 2005 234 752 130 847 35 965 17 020 18 945 A 101,0 101,2 96,8 101,5 92,9 B 96,9 98,1 90,3 98,5 84,0 Analiza dynamiki przeciętnego zatrudnienia w przemyśle włókienniczo-odzieżowym wykazuje jeszcze głębszy ubytek w porównaniu z 2003 r. niż dla ogółu pracujących w tej branży. W przemyśle włókienniczym liczba zatrudnionych w obserwowanym okresie spadła o 2,3%, a w przemyśle odzieżowym o 14,1%. W działach 17 i 18 PKD zwraca uwagę relatywnie wysoki udział zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i pokrewnych. W roku 2003 w przemyśle włókienniczym na takich stanowiskach zatrudnionych było 80,1% ogółu pracowników, a w przemyśle odzieżowym
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 23 87,3%, podczas gdy przeciętnie w przemyśle 78,1%. W 2005 r. w przemyśle odzieżowym udział ten podobnie jak w całym przemyśle, obniżył się (o około 2 punkty) do poziomu 85,4%, natomiast w przemyśle włókienniczym wzrósł o 0,7 punktu. Tabela 28 Struktura pracujących według zawodów w województwie łódzkim Nazwa zawodu Włókiennictwo (dział 17) Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2005 2006 2005 2006 Ogółem w tym: 100,0 100,0 100,0 100,0 Kierownicy dużych i średnich organizacji 4,2 4,3 3,5 3,7 Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 0,8 0,8 0,1 0,1 Pozostali specjaliści 2,5 2,8 1,6 2,0 Średni personel techniczny 5,7 5,5 2,7 2,4 Pracownicy pozostałych specjalności 2,3 2,4 1,9 2,4 Pracownicy obsługi biurowej 5,2 4,9 5,0 4,1 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 1,2 1,2 4,0 4,6 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 3,4 3,1 0,4 0,5 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 37,0 38,6 72,6 72,8 Operatorzy i monterzy maszyn 19,8 19,6 1,2 1,3 Pracownicy przy pracach prostych 1,9 2,2 2,3 2,2 Robotnicy przemysłowi w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 8,1 8,4 1,3 0,9 Wśród pracujących w przemyśle włókienniczym dominują pracownicy w zawodach (zgodnie z klasyfikacją zawodów) pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 38,6% oraz operatorzy i monterzy maszyn 19,6%. Wysoko kwalifikowana kadra z grupy specjalistów stanowi 3,6% ogółu. W przemyśle odzieżowym zdecydowanie wyraźniej przeważają pracujący wykonujący proste operacje: pozostali robotnicy 72,8%, kosztem specjalistów 2,1% ogółu pracujących oraz pracowników z grupy Kierownicy dużych i średnich organizacji 3,7%. W roku 2005 na ogólną liczbę wolnych miejsc pracy w przemyśle województwa łódzkiego 7,2% zostało zgłoszonych przez firmy włókiennicze i były to miejsca w przeważającej mierze przeznaczone dla pozostałych robotników przemysłowych oraz robotników pomocniczych. Na specjalistów czekało zaledwie 6% ogółu wolnych miejsc pracy w tej branży. W roku 2006 przemysł włókienniczy dysponował 7,6% ogółu wolnych miejsc pracy w przemyśle i były to miejsca dla pozostałych robotników przemysłowych, o połowę mniej dla operatorów i monterów maszyn oraz średniego personelu technicznego. Firmy odzieżowe dysponowały większą liczba wolnych miejsc pracy: w 2005 r. 23,4% ogółu wolnych miejsc pracy w przemyśle, w 2006 r. 24,0%. Były to miejsca przeznaczone dla pozostałych robotników przemysłowych, operatorów maszyn, pracowników pozostałych specjalności. Na specjalistów w 2005 r. czekało 2,2% ogółu wolnych miejsc w tej branży, a w 2006 r. 2,7%.
24 Tabela 29 Wolne, nowo utworzone i zlikwidowane miejsca pracy w województwie łódzkim W tym Wyszczególnienie Liczba wolnych miejsc pracy Ogółem Przemysł razem produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 1 2 3 4 5 6 2004 1 487 784 440 180 260 2005 2 368 1 067 302 46 256 w przedsiebiorstwach małych (do 49 os.) 2004 477 265 154 18 136 2005 647 313 175 19 156 średnich (50 250 osób) 2004 486 301 154 30 124 2005 800 409 96 21 75 dużych (250 osób i więcej) 2004 524 218 132 132-2005 921 345 31 6 25 Liczba nowo utworzonych miejsc pracy 2004 19 723 8 049 2 308 1 022 1 286 2005 22 178 10 401 1 641 634 1 007 w przedsiębiorstwach: małych (do 49 os.) 2004... 5 511 1 767 624 221 403 2005... 6 490 1 959 602 272 330 średnich (50 250 osób) 2004... 7 307 3 924 1 429 656 773 2005... 7 574 3 869 487 211 276 dużych (250 osób i więcej) 2004... 6 905 2 358 255 145 110 2005... 8 114 4 573 552 151 401 Liczba zlikwidowanych miejsc pracy 2004... 11 251 3 902 1 101 402 699 2005... 9 389 4 161 1552 592 960 w przedsiębiorstwach: małych (do 49 os.) 2004... 4 838 1 379 444 93 351 2005... 4 806 1 800 1 048 408 640 średnich (50 250 osób) 2004... 3 285 1 329 438 162 276 2005... 2 429 1 388 241 101 140 dużych (250 osób i więcej) 2004... 3 128 1 194 219 147 72 2005... 2 154 973 263 83 180
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 25 Zdecydowaną większość wolnych miejsc pracy zgłaszają firmy małe szczególnie w branży odzieżowej. W latach 2007 i 2005 w obu działach produkcji liczba nowo utworzonych miejsc pracy przewyższa liczbę miejsc zlikwidowanych. Per saldo w przemyśle włókienniczym w 2004 r. przybyło 620 miejsc, a w 2005 r. 51. W przemyśle odzieżowym w 2004 r. przybyło 587 miejsc, w 2005 r. 47. Wyszczególnienie Przyjęci do pracy w ciągu roku Tabela 30 Przyjęcia i zwolnienia z pracy (jednostki duże i średnie) w województwie łódzkim Ogółem przemysł razem W tym produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych włókiennictwo (dział 17) produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2003 85104 32996 9328 4310 5018 2004 97839 39506 10480 5111 5369 2005 97918 39257 9510 4459 5051 w tym: absolwenci szkół wyższych 2003 3719 842 153 83 70 2004 4361 959 161 101 60 2005 3817 807 182 77 105 absolwenci szkół zasadniczych 2003 2638 1489 409 138 271 2004 2275 1274 236 100 136 2005 2464 1211 177 73 104 Zwolnieni z pracy w ciągu roku 2003 97394 38754 12234 5856 6378 2004 93670 36933 11604 4583 7021 2005 92754 37580 11504 5761 5743 w tym w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy 2003 25565 12796 5179 3101 2078 2004 18588 8330 2818 1417 1401 2005 16539 8432 3013 1654 1359 W roku 2005 na 97,9 tys. przyjętych do pracy w województwie łódzkim 40,1% przyjęto w przemyśle, w tym w przemyśle włókienniczym 4,6% oraz w przemyśle odzieżowym 5,2%. W roku 2005 absolwenci szkół wyższych stanowili w dziale 17 1,7% ogółu przyjętych, podczas gdy w 2003 r. 1,9%. Współczynnik przyjęć w tym dziale był o 3,2 pkt niższy niż przeciętnie w przemyśle. W dziale 18 w 2005 r. absolwenci szkół wyższych wśród przyjętych stanowili 2,1%, a w 2003 1,4%. Współczynnik przyjęć był wyższy niż w przemyśle włókienniczym i kształtował się na poziomie 22,2%. W obu działach, podobnie jak przeciętnie w przemyśle, wśród zwolnionych z pracy dominowali zwolnieni w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy. Współczynnik zwolnień w przemyśle włókienniczym był znacznie wyższy niż w przemyśle odzieżowym o 2,2 pkt.
26 Wyszcze-gólnienie Włókiennictwo Tabela 31 Wydatki na działalność innowacyjną (jednostki duże i średnie) w województwie łódzkim Nakłady ogółem działal-ność badawczą i rozwojową zakup gotowej technologii oprogramowanie W tys. zł W tym na: nakłady inwestycyjne na środki trwałe szkolenia personelu związane z wprowadzeniem nowych i zmodernizowanych wyrobów marketing związany z wprowadzeniem nowych wyrobów 2003 30316,0 3307,1-235,2 25792,8 100,8 880,1 2004 32105,4 2053,6-246,9 29510,1 60,7 194,6 2005 14137,1 2124,0-746,9 11029,8 23,3 213,1 Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich 2003 1469,9 174,3-358,7 849,0 25,3 62,6 2004 34971,7 1963,3 152,0 250,5 32063,3 12,2 7,1 2005 4553,4 101,7-41,9 4301,0 11,5 97,3 Wydatki na działalność innowacyjną w przemyśle tekstylno-odzieżowym w województwie łódzkim w całym okresie były nieregularne, co stanowi swoistą cechę tego rodzaju wydatków. Generalnie stwierdzić można, że w głównej mierze ponoszone były na środki trwałe, a w dalszej kolejności na działalność badawczą i rozwojową. Te drugie stanowiły w obu działach w różnych latach od 5 15% ogółu nakładów. W latach 2003 2005 stwierdzić należy, całkowity brak wydatków na zakup gotowych technologii w postaci dokumentacji i praw (poza niewielkimi wydatkami w 2004 r. w dziale 18). Rysunek 8 Nakłady na działalność badawczą i rozwojową w przemyśle włókienniczym i odzieżowych w województwie łódzkim tys. zł 3500,0 3000,0 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0 0,0 3307,1 174,3 2053,6 2124,0 1963,3 101,7 2003 2004 2005 lata Dział 18 Dział 17
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 27 Z punktu widzenia źródeł finansowania działalności innowacyjnej oba działy włókiennictwo i przemysł odzieżowy wykazują odmienną strukturę środków. W roku 2005 we włókiennictwie przeważały środki własne firm stanowiąc prawie 68% ogółu wydatkowanych, 31,0% środków pochodziło z kredytów bankowych, 0,7% zostało pozyskane z zagranicy, reszta pochodziła z budżetu państwa. W przemyśle odzieżowym źródłem finansowania nakładów na innowacje we wszystkich obserwowanych latach były prawie w 90% środki własne, resztę uzupełniały kredyty bankowe. Poprawia się wyposażenie przedsiębiorstw w środki automatyzacji procesów produkcyjnych w tym, szczególnie w przemyśle włókienniczym. W latach 2003 2005 liczba linii produkcyjnych sterowanych komputerowo w przemyśle włókienniczym zwiększyła się o 58%, a liczba komputerów do sterowania i regulacji procesami technologicznymi zwiększyła się o 14,5%. W przemyśle odzieżowym stan tego typu instalacji był niemal dziesięciokrotnie niższy niż we włókiennictwie, a także obserwuje się niższą skłonność przedsiębiorstw odzieżowych do inwestowania w środki automatyzacji. Istotnym elementem oceny poziomu innowacyjności przedsiębiorstw jest udział wartości sprzedaży wyrobów nowych i zmodernizowanych w ogólnej wartości sprzedaży wyrobów. W roku 2005 w dziale włókiennictwo udział ten kształtował się na poziomie 5,9%, w przemyśle odzieżowym 3,5%, podczas gdy przeciętnie w przemyśle województwa łódzkiego kształtuje się na poziomie 12,7%. Tabela 32 Przychody ze sprzedaży w przemyśle włókienniczym i odzieżowym (jednostki duże i średnie) w województwie łódzkim Wyszczególnienie A-rok poprzedni = 100 B 2003 = 100 Przychody netto ze sprzedaży produktów na eksport W tym towarów i materiałów na eksport 2 529 779 2 281 133 644 954 212 560 22 296 22296 2 927 036 2 612 895 751 730 254 506 21 615 21615 115,7 114,5 116,6 119,7 96,9 96,9 2 643 387 2 354 614 667 099 291 023 32 079 32079 90,3 90,1 88,7 114,3 148,4 148,4 104,5 103,2 103,4 136,9 143,9 143,9 1 263 250 1 057 676 640 409 167 447 8 358 8358 1 252 092 989 386 431 133 193 359 9 607 9607 99,1 93,5 67,3 115,5 114,9 114,9 1230158 940723 419004 241 658 12 564 12564 98,2 95,1 97,2 125,0 130,8 130,8 97,4 88,9 65,4 144,3 150,3 150,3 Przychody netto z sprzedaży produktów, towarów i materiałów w przemyśle włókienniczym w latach 2003 2005 podlegały wahaniom, jednak w 2005 r. były o 4,5% wyższe niż w 2003 r.
28 Rysunek 9 Przychody ze sprzedaży w przemyśle włókienniczym w województwie łódzkim mln zł 3000 2900 2800 2700 2600 2500 2400 2300 2927,0 2643,4 2529,8 2003 2004 2005 lata Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów na eksport tego działu w 2005 r. stanowiły 26,5% sprzedaży ogółem i udział ten w całym obserwowanym okresie w zasadzie się nie zmienił. Rysunek 10 Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów na eksport w przemyśle włókienniczym w województwie łódzkim mln zł 800 780 760 740 720 700 680 660 640 620 600 773,3 699,2 666,6 2003 2004 2005 lata Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w przemyśle odzieżowym obniżały się z roku na rok, a dynamika w 2005 r. w porównaniu z rokiem 2003 ukształtowała się na poziomie 97,4%. Rysunek 11 Przychody ze sprzedaży w przemyśle odzieżowym w województwie łódzkim mln zł 1270 1260 1250 1240 1230 1220 1210 1263,3 1252,1 1230,2 2003 2004 2005 lata
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 29 Przychody ze sprzedaży w tym dziale na eksport łącznie produktów, towarów i materiałów w 2005 r. stanowiły 35,1% wartości przychodów ogółem udział ten wyraźnie spada: w 2003 r. 51,4%, rok później 35,3%. Rysunek 12 Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów na eksport w przemyśle odzieżowym w województwie łódzkim mln zł 700 600 500 400 300 200 100 648,8 440,7 431,6 0 2003 2004 2005 lata Tabela 33 Relacje ekonomiczne firm przemysłu włókienniczego i odzieżowego (jednostki duże i średnie) w województwie łódzkim Wyszczególnienie Włókiennictwo (dział 17) Wskaźnik rentowności obrotu brutto Wskaźnik rentowności obrotu netto w % Wskaźnik poziomu kosztów 2003-0,7-1,6 100,8 2004 5,3 4,3 95,6 2005 0,7 0,1 99,0 Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (dział 18) 2003 3,9 2,6 96,1 2004 3,7 2,7 96,4 2005 4,6 3,8 95,4 Generalnie stwierdzić można, że wyniki ekonomiczne firm odzieżowych w całym obserwowanym okresie były korzystniejsze niż we włókiennictwie i ulegały systematycznej poprawie.
30 2. ZAŁOŻENIA STRATEGII TRANSFORMACJI PRZEMYSŁU TEKSTYLNO-ODZIEŻOWEGO Z PRACOCHŁONNEGO W NAUKOCHŁONNY Pojęcie strategii w literaturze przedmiotu jest różnie definiowane a jej definicje bardziej lub mniej rozbudowane. Wielość podejść do definiowania i różne rozkładanie akcentów przez twórców definicji strategii, spowodowała przyjęcie dla potrzeb opracowania, że strategia to określenie metod, środków i zachowań, umożliwiających osiągnięcie założonego celu. Budowana strategia: wytycza kierunek działań; nie jest planem precyzującym liczbowo zadania na okres najbliższych lat; ma stanowić jakościową koncepcję przekształcenia przemysłu włókienniczo-odzieżowego w nowoczesny, naukochłonny przemysł; zawiera realne przesłanki wykonalności. 2.1. Metodologia i wykorzystane materiały Spośród wielu modeli wykorzystywanych przy budowie strategii, przyjęto model strategii inkrementalnej (wyłaniającej się) określającej główne kierunki działań strategicznych z elementami występującymi w strategii synoptycznej. W odróżnieniu od podejścia synoptycznego, podejście inkrementalne pozwala na elastyczne, wyprzedające ale i reaktywne przedsięwzięcia, bez sztywnego, precyzyjnego określania celów ilościowych. Takie podejście wynika z niepewności co skutków działań podjętych i podejmowanych przez Komisję Europejską w zakresie wsparcia rozwoju przemysłu włókienniczo-odzieżowego oraz polityki gospodarczej państwa i władz samorządowych regionu województwa łódzkiego. Jednocześnie strategia inkrementalna oznacza w praktyce, konieczność planowania działań na poziomie przedsięwzięć i budowania dla nich odpowiednich biznes planów. Projekt Strategii obejmuje: analizę SWOT przemysłu włókienniczego oraz odzieżowego; uogólnienie wniosków wynikających z niżej wymienionych dokumentów dotyczących strategii dla przemysłu włókienniczo-odzieżowego; zestawienie priorytetowych przedsięwzięć i zdarzeń, zmierzających do zmiany wizewrunku przemysłu włókienniczo-odzieżowego; wskazanie kierunków działań w obu przemysłach; wskazanie strategicznych kierunków działań stymulujących przekształcenie przemysłu włókienniczo-odzieżowego z pracochłonnego w naukochłonny.
KAZIMIERZ KUBIAK, Modele współpracy nauka przemysł 31 Podstawę budowania strategii rozwoju przemysłu włókienniczo odzieżowego stanowią: 1) Strategia dla przemysłu lekkiego na lata 2000 2007. Dokument rządowy przyjęty przez Radę Ministrów 25 pażdziernika 2000 r. (zmiana przyjęta 2 września 2003 r.); 2) Ocena wdrożenia działań wynikających z dokumentu Strategia dla przemysłu lekkiego na lata 2000 2007. Stan realizacji za okres 2000 2004. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 12 lipca 2005 r.; 3) Raport Strategie rozwoju przemysłu tekstylno-odzieżowego. Przyszłość przemysłu tekstylno-odzieżowego w opinii ekspertów ; 4) Raport Strategie rozwoju przemysłu tekstylno-odzieżowego. Przyszłość przemysłów tradycyjnych, w tym przemysłu tekstylno-odzieżowego, w świetle rezultatów ogólnopeuropejskiego foresightu technologicznego ; 5) Strategia Rozwój technologii wytwórczych zaawansowanych tekstyliów dla szerokiego spektrum ich aplikacji przy zapewnieniu bezpieczeństwa użytkowania i ochrony zdrowia człowieka. Obszar badawczy 3.6 do Krajowego Programu Badawczego opracowany przez Polską Platformę Technologiczną Przemysłu Tekstylnego; 6) Raport Badania i rozwój w sektorze tekstylno-odzieżowym. Zmiany w strukturze gospodarczej województwa łódzkiego w latach 2000 2004. Urząd Statystyczny w Łodzi, Wydział Analiz; 7) Identyfikacja barier absorpcji wiedzy. Diagnoza potrzeb innowacyjnych firm T/O w ujęciu dynamicznym z wykorzystaniem elementów audytu innowacyjnego, technologicznego i foresightu. Studia literaturowe prof. dr hab. Bogdan Piasecki; 8) Przyszłość sektora włókienniczego i odzieżowego w rozszerzonej Unii Europejskiej. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Warszawa marzec 2004; 9) Raport cząstkowy nr 1: Identyfikacja barier komercjalizacji wiedzy. Analiza trendu rozwoju przemysłu włókienniczego w Unii Europejskiej, prof. dr hab. Izabela Krucińska; 10) Analizy raporty. Strategie rozwoju przemysłu tekstylno-odzieżowego. 11) Dokument roboczy służb Komisji Europejskiej Analiza gospodarcza i konkurencyjności europejskiego sektora włókienniczo-odzieżowego w uzupełnieniu komunikatu Przyszłość sektora włókienniczo-odzieżowego w poszerzonej Europie 12) Komisja Wspólnot Europejskich Bruksela, 29.10.2003 COM (2003) 649, Komunikat Komisji do Rady Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego oraz do Komitetu Regionów w sprawie Przyszłość sektora włókienniczego i odzieżowego w rozszerzonej Unii Europejskiej; 13) Sprawozdanie w sprawie przyszłości przemysłu włókienniczego i odzieżowego po 2005 roku (2004/2265 (INI), Komisja Handlu Międzynarodowego, sprawozdawca Tokia Saifi; 14) Promocja dobrych praktyk. Ocena wykorzystania w polskich przedsiębiorstwach tekstylno-odzieżowych doświadczeń europejskich regionów, które przekształciły przemysł tekstylno-odzieżowy z pracochłonnego w naukochłonny, w aspekcie kierunków rozwoju tego sektora w Polsce i województwie łódzkim. Raport wstępny plus etap 1-2-3 dr inż. Bogdan Ignasiak; 15) Pakiet Forsight technologiczny; Przyszłość polskich tekstyliów w regionie łódzkim część 3, prof.dr hab. Bogdan Piasecki; 16) Modele sektorowego systemu innowacji; Anna Rogut, Instytut EEDRI, Łódż 2007; 17) Strategia przekształceń przemysłu włókienniczo-odzieżowego z pracochłonnego w naukochłonny Anna Rogut, Instytut EEDRI, Łódz 2007;