TESTY PRAWO KARNE KRZYSZTOF DYL WOJCIECH GÓROWSKI KRYSTIAN KUDELA MAREK ŻUREK Warszawa 2012
Spis treści 5 Spis treści Wykaz skrótów... 7 Wprowadzenie... 9 Rozdział I Zasady odpowiedzialności karnej... 11 Rozdział II Formy popełnienia przestępstwa... 35 Rozdział III Wyłączenie odpowiedzialności karnej... 54 Rozdział IV Kary... 71 Rozdział V Środki karne... 76 Rozdział VI Zasady wymiaru kary i środków karnych... 90 Rozdział VII Powrót do przestępstwa... 104 Rozdział VIII Środki związane z poddaniem sprawcy próbie... 110 Rozdział IX Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych... 125
6 Spis treści Rozdział X Środki zabezpieczające... 133 Rozdział XI Przedawnienie... 138 Rozdział XII Zatarcie skazania... 142 Rozdział XIII Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą... 145 Rozdział XIV Objaśnienie wyrażeń ustawowych... 151 Rozdział XV Stosunek do ustaw szczególnych... 156 Rozdział XVI Część szczególna... 157 Odpowiedzi... 191 Wybór literatury... 239
Wykaz skrótów 7 Wykaz skrótów Akty prawne dawny k.k. ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.) k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) k.k.s. ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.) k.k.w. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.) Konstytucja RP ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.p.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) k.w. ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 z późn. zm.) p.u.s.p. ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) Inne Biul. Inf. SN GSiP Inf. Pr. Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego Gazeta Sądowa i Penitencjarna Informacja Prawnicza
8 Wykaz skrótów KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe M. Praw. Monitor Prawniczy OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSNwSK Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PiP Państwo i Prawo PPK Przegląd Prawa Karnego Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo SA Sąd Apelacyjny SN Sąd Najwyższy TK Trybunał Konstytucyjny
Wprowadzenie 9 Wprowadzenie Prezentowany zbiór testów z prawa karnego materialnego ma służyć zarówno studentom prawa, aplikantom, jak i wszystkim, na których drodze naukowej czy zawodowej znajdzie się prawo karne. Obecnie większość egzaminów przeprowadzanych jest właśnie w formie testowej i oprócz wiedzy teoretycznej konieczna jest umiejętność rozwiązywania zadań tego typu. Mamy nadzieję, że prezentowana książka spełni również i tę funkcję, choćby z uwagi na preferowany model jednej lub wielu prawidłowych odpowiedzi, który zmusza do zastanowienia się nad każdym z proponowanych rozwiązań. Każde z pytań w niniejszym zbiorze posiada bowiem cztery warianty odpowiedzi. Testy mają charakter wielokrotnego wyboru w związku z czym od jednej do czterech odpowiedzi może mieć charakter prawidłowy. Brak jest natomiast tzw. pytań pustych, tj. takich, co do których nie byłaby prawidłowa żadna z dołączonych odpowiedzi. Na końcu podana została lista wszystkich prawidłowych odpowiedzi wraz z podaniem przepisów, orzecznictwa i bibliografii, na której każda z nich została oparta. Pytania ułożone są w sposób odpowiadający systematyce kodeksu karnego, co umożliwi sprawdzanie nabytej wiedzy po zakończeniu nauki poszczególnych partii materiału. Staraliśmy się, aby pytania nie były oparte tylko na treści jednego przepisu, ale aby do prawidłowego rozwiązania konieczna była znajomość kilku z nich. W ten sposób rozwiązujący test może sprawdzić, czy potrafi łączyć instytucje i przepisy rozrzucone w różnych miejscach aktów prawnych, a mające ze sobą praktyczny związek. Z drugiej strony w części pytań przedstawiliśmy sytuacje nietypowe, ujęte w formie krótkiego kazusu, które pozwolą skupić się na praktycznym zastosowaniu przepisów. Świadomi jesteśmy istnienia jednocześnie wielu rozbieżności w doktrynie i orzecznictwie dotyczących węzłowych problemów prawa karnego materialnego. Dlatego też nie pretendujemy do tego, aby wskazane przez
10 Wprowadzenie nas odpowiedzi, oparte na określonych orzeczeniach czy poglądach nauki były jedynymi słusznymi. Mamy nadzieję, że będą pretekstem do dalszych poszukiwań, które pozwolą poznać całość zagadnienia i jak najlepiej przygotować się do wszelkich kolokwiów i egzaminów. Życzymy powodzenia na egzaminach! Autorzy
Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej 11 Rozdział I Zasady odpowiedzialności karnej 1. Nie stanowi przestępstwa czyn: a) którego społeczna szkodliwość jest znikoma b) jeżeli sprawcy nie można przypisać winy w czasie jego popełnienia c) popełniony przez osobę, która z powodu choroby psychicznej nie była w stanie pokierować swoim postępowaniem d) popełniony w ramach dopuszczalnej obrony koniecznej 2. Zbrodnię można popełnić: a) tylko umyślnie b) w formie dolus eventuallis c) również nieumyślnie, o ile ustawa tak stanowi d) zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie 3. Jeżeli sprawca, przewidując możliwość popełnienia czynu zabronionego, godzi się na to, taką formę zamiaru nazywamy: a) zamiarem bezpośrednim b) zamiarem pośrednim c) dolus indirectus d) dolus eventuallis 4. Artykuł 1 polskiego kodeksu karnego wprowadza następujące zasady: a) nullum crimen sine lege b) nulla poena sine lege poenali anteriori c) nullum crimen sine culpa d) nemo plus iuris transfere potest, quam ipse habet 5. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest: a) mała
12 Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej b) niewielka c) nieznaczna d) z n i k om a 6. Podmiotem zdatnym do ponoszenia odpowiedzialności karnej, w przypadku gdy zachowanie sprawcy stanowi zaniechanie, jest: a) zawsze każda osoba b) każdy, o ile przestępstwo ma charakter formalny (bezskutkowy) c) w przypadku przestępstwa materialnego (skutkowego) każdy, na kim ciążył prawny szczególny obowiązek zapobieżenia niebezpieczeństwu d) każdy w przypadku przestępstwa skutkowego 7. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje inna ustawa niż w czasie popełnienia czynu, stosuje się co do zasady ustawę: a) nową b) st a rą c) nową w przypadku zbrodni, starą w przypadku występków d) żadna odpowiedź nie jest poprawna 8. Oskarżony został skazany na bezwzględną karę 1 roku pozbawienia wolności. Po 6 miesiącach od uprawomocnienia się wyroku została wydana ustawa stanowiąca, że czyn, za który skazano oskarżonego, jest zagrożony tylko karą grzywny lub ograniczenia wolności. W przedstawionej sytuacji kara wymierzona oskarżonemu: a) pozostaje bez zmian, gdyż wyrok, w którym ją orzeczono, jest już prawomocny b) powinna zostać warunkowo zawieszona c) może zostać zamieniona na karę grzywny d) może zostać zamieniona na karę ograniczenia wolności 9. Jeżeli według nowej ustawy czyn, za który wymierzono karę prawomocnym wyrokiem, nie stanowi już przestępstwa: a) wyrok nadal podlega wykonaniu b) wykonywanie kary należy natychmiast przerwać c) należy przerwać wykonywanie środków karnych lub zabezpieczających d) skazanie ulega zatarciu z mocy prawa 10. Terminem przestępstwa indywidualne określa się te przestępstwa, które:
Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej 13 a) mogą zostać popełnione tylko przez ekstraneusa b) zostały popełnione przez jednego tylko sprawcę c) nie pozostają w zbiegu z innymi przestępstwami d) mogą zostać popełnione tylko przez osobę charakteryzującą się określonymi przez ustawodawcę właściwościami 11. W polskim prawie karnym kary grożące za poszczególne przestępstwa są co do wysokości określane w sposób: a) bezwzględny b) względny lub bezwzględny c) tylko względny d) co do zasady względny, poza nielicznymi wyjątkami 12. Jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego weszła w życie ustawa całkowicie depenalizująca czyn popełniony przez oskarżonego, sąd powinien: a) zwrócić akt oskarżenia b) umorzyć postępowanie c) uniewinnić oskarżonego d) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa 13. Przez ustawę względniejszą dla sprawcy rozumiemy zawsze tę ustawę, która: a) przewiduje za popełnione przez niego przestępstwa niższy górny pułap kary b) przewiduje za popełnione przez niego przestępstwa niższy dolny pułap kary c) będzie dla niego względniejsza, przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności sprawy d) jest względniejsza dla niego w sposób abstrakcyjny 14. Zbrodnię zgodnie z uregulowaniem kodeksu karnego stanowi czyn zagrożony: a) karą pozbawienia wolności b) wyłącznie karą pozbawienia wolności c) karą pozbawienia wolności do lat 3 d) karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat lub karą surowszą 15. Zgodnie z kodeksem karnym przestępstwo może być: a) zbrodnią