Strona 1 z 7 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: MINERALOGIA I PETROGRAFIA 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/2014 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia 1 5. Forma studiów: studia stacjonarne 1 2. Kod przedmiotu: SI-PKSiM/26 6. Kierunek studiów: Górnictwo i geologia studia stacjonarne I stopnia inżynierskie (RG) 7. Profil studiów: ogólnoakademicki 8. Specjalność: Przeróbka kopalin stałych i marketing 9. Semestr: IV i V 10. Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Geologii Stosowanej 11. Prowadzący przedmiot: dr hab. Zdzisław Adamczyk, prof. nzw. w Pol. Śl. 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmioty specjalnościowe 1 13. Status przedmiotu: obowiązkowy 1 14. Język prowadzenia zajęć: polski 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Geologia ogólna 16. Cel przedmiotu: Celem kształcenia ma być rozumienie przez studentów procesów kształtujących wnętrze Ziemi i litosferę oraz umiejętność rozpoznawania minerałów i skał tworzących skorupę ziemską. Celem kształcenia ma być również nabycie przez studentów umiejętności, rozpoznawania litotypów, macerałów węgła kamiennego, brunatnego i składników torfu, stosowania metod petrograficznych badań węgla oraz zaznajomienie studenta z procesami prowadzącymi do powstania paliw kopalnych. 17. Efekty kształcenia: 2 Nr Opis efektu kształcenia 1 Student zna teoretyczne podstawy procesów związane z genezą skał i węgla 2 Student zna podstawową wiedzę z zakresu makroskopowego i mikroskopowego rozpoznawania minerałów i skał oraz z zakresu petrografii węgla. Zna klasyfikacje skał oraz makropetrograficzne torfu, węgla brunatnego i kamiennego. Potrafi zdefiniować i opisać makroskopowo litotypy węgla brunatnego i kamiennego. Potrafi zdefiniować, rozpoznać mikroskopowo macerały węgla kamiennego i brunatnego. Student ma wiedzę o węglu jako surowcu (klasyfikacje technologiczne) stosowanym w przemyśle chemicznym (przetwórstwo węgla) i energetyce. Potrafi analizować cechy fizyczne, chemiczne, technologiczne i parametry petrograficzne węgla w celu dokonania jego klasyfikacji zgodnie z obowiązującymi normami. 3 Student potrafi wyszukiwać, pozyskiwać informacje z dostępnych baz danych, konieczne do przygotowania do zajęć laboratoryjnych. Metoda sprawdzenia efektu kształcenia Forma prowadzenia zajęć Odniesienie do efektów dla kierunku studiów Sprawdzian pisemny wykład K_W06++ Sprawdziany pisemne w trakcie semestru. Sprawdzian praktyczny z mikroskopowego rozpoznawania skał. Sprawdzian praktyczny z makroskopowego rozpoznawania odmian torfów, węgla brunatnego i kamiennego, mikroskopowego rozpoznawania macerałów węgla brunatnego i kamiennego Sprawdziany wstępne wykład, K_W18+++ K_U01+ 1 wybrać właściwe 2 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
Strona 2 z 7 4 Student potrafi identyfikować minerały skałotwórcze oraz podstawowe skały skorupy ziemskiej 5 Student potrafi posługiwać się mikroskopem polaryzacyjnym do światła przechodzącego i odbitego Student zna zasady dokonywania opisu makroskopowego i mikroskopowego minerałów i skał oraz torfu, litotypów węgla brunatnego kamiennego oraz przeprowadzania analiz petrograficznych, pomiarów refleksyjności. Potrafi analizować cechy fizyczne, chemiczne, technologiczne i parametry petrograficzne węgla w celu określenia możliwości jego wzbogacania. 6 Student potrafi wskazać i ocenić skuteczność metod przetwórstwa surowców mineralnych na podstawie m.in. ich właściwości. Student potrafi na podstawie analizy cech fizycznych, chemicznych, technologicznych oraz parametrów petrograficznych węgla wskazać metody jego przetwórstwa oraz prognozować jaki wpływ na środowisko ma wykorzystywanie tego surowca. 7 W trakcie zajęć laboratoryjnych potrafi współpracować z kolegami z sekcji laboratoryjnej 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) praktyczne zaliczenie (identyfikacji minerałów i skał) Sprawdziany wstępne. Ocena sprawozdania z zajęć laboratoryjnych Sprawdziany pisemne w trakcie semestru Sprawdziany pisemne w trakcie semestru Ciągłe monitorowanie pracy studenta na zajęciach Wykład, K_U11+++ K_U21+ K_U22+ K_K03+ Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium IV 15 15 V 15 15 19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Wykład Pojęcia podstawowe z zakresu mineralogii. Wybrane elementy krystalografii i krystalochemii minerałów. Własności fizyczne i chemiczne minerałów. Podział genetyczny i chemiczny minerałów. Minerały skałotwórcze skał magmowych; procesy wietrzenia. Procesy magmowe i pomagmowe, skały magmowe i ich klasyfikacje, własności techniczne, występowanie w Polsce i zastosowanie. Minerały skałotwórcze skał osadowych, własności chemiczne i fizyczne, występowanie w Polsce i zastosowanie. Metamorfizm: czynniki metamorfizmu, rodzaje, strefy, minerały skałotwórcze skał metamorficznych, klasyfikacja metamorficznych, występowanie w Polsce i zastosowanie. Pojęcia podstawowe z petrografii węgla. Geneza węgla- warunki geologiczne kształtujące jego jakość; faza biochemiczna, faza geochemiczna, stadia uwęglenia. Wskaźniki chemiczne i fizyczne charakteryzujące jakość węgla: analiza elementarna, techniczna, własności koksownicze. Torf- roślinność torfotwórcza, typy rodzaje, gatunki torfów, stopień rozkładu torfu, budowa mikroskopowa szczątków roślinnych, domieszki mineralne. Torfy w Polsce. Węgiel brunatny podział makroskopowy, litotypy węgla brunatnego, krajowe klasyfikacje makropetrograficzne, klasyfikacja macerałów, i ich charakterystyka mikroskopowa, mikrolitotypy, domieszki mineralne w węglu brunatnym. Węgiel brunatny w Polsce. Węgiel kamienny litotypy węgla kamiennego, klasyfikacja macerałów i ich charakterystyka mikroskopowa i technologiczna, domieszki mineralne w węglu kamiennym, mikrolitotypy i karbomineryty. Własności technologiczne węgla kamiennego zmiany wskaźników chemiczno technologicznych w procesie uwęglenia klasyfikacje technologiczne węgla. Węgiel kamienny w Polsce. Metody badań węgla analiza macerałów, mikrolitotypów, karbominerytów, analiza kombinowana, pomiary zdolności odbicia światła witrynitu, pomiary fluorescencji. Ćwiczenia Laboratorium Diagnostyka minerałów metody badawcze. Budowa mikroskopu polaryzacyjnego do badań w świetle przechodzącym. Metodyka badań cech mikroskopowych minerałów w świetle przechodzącym. Identyfikacja makroskopowa i mikroskopowa minerałów skałotwórczych skał magmowych i osadowych. Rozpoznawanie makroskopowe i mikroskopowe skał magmowych. Rozpoznawanie makroskopowe i mikroskopowe skał osadowych. Rozpoznawanie makroskopowe skał metamorficznych.
Strona 3 z 7 Opis makroskopowy i mikroskopowy torfu. Opis makroskopowy litotypów węgla brunatnego. Macerały węgla brunatnego - rozpoznawanie mikroskopowe w świetle przechodzącym. Opis makroskopowy litotypów węgla kamiennego. Macerały węgla kamiennego rozpoznawanie mikroskopowe w świetle odbitym. Mikrolitotypy węgla kamiennego opis mikroskopowy w świetle odbitym. Projekt Seminarium 20. Egzamin: NIE 1 21. Literatura podstawowa: 1. Chodyniecka L., Gabzdyl W., Kapuściński T.: Mineralogia i petrografia dla górników. Śl. Wyd. Techn., Katowice 1993, 2. Chodyniecka L., Kapuściński T.: Podstawowe metody rozpoznawania minerałów i skał. Skrypt nr 1860. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2001, 3. Adamczyk Z., Nowak J.: Minerały skałotwórcze w płytkach cienkich. Wyd. Pracowni Komputerowej, Gliwice 1999. 4. Borkowska M., Smulikowski K.: Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol. Warszawa 1972, 5. Bolewski A., Parachoniak W.: Petrografia. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, 1. Gabzdyl W. Petrografia węgla. Skrypty Pol. Śl. nr 1184, 1337, Gliwice 1984, 1987 2. Gabzdyl W.: Geologia węgla. Skrypty Centralne 1427/2, Pol. Śl., Gliwice,1989 3. Gabzdyl W.: Geologia złóż. Wyd. Pol. Śl., Gliwice, 1999 4. Kruszewska K., Dybova- Jachowicz S.: Zarys petrologii węgla. Wyd. Uniw. Śl., Katowice 1997 22. Literatura uzupełniająca: 1. Bolewski A., Manecki A.: Mineralogia szczegółowa. Wyd. PAE, Warszawa 1993, 2. Handke M.: Krystalochemia krzemianów. AGH, Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczme, Kraków 2005 3. Łydka K.: Petrologia skał osadowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985, 4. Majerowicz A., Wierzchołowski B.: Petrologia skał magmowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, 5. Manecki A, M. Muszyński (red.): Przewodnik do petrografii. AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowodydaktyczne, Kraków 2008. 1. Stach E.: Stach s Textbook of Coal Petrology. Gebrűder Borntraeger, Berlin Stuttgart 1975 2. Taylor G.H.: Organic Petrology, Gebrűder Borntraeger, Berlin Stuttgart 1998 3. The new inertinite classification (ICCP System 1994), International Committee for Coal and Organic Petrology (ICCP), Fuel, Mar 2001 4. The new vitrinite classification (ICCP System 1994), Fuel, Apr 1998 5. I. Sýkorová, W. Pickel, K. Christanis, M. Wolf, G.H. Taylor and D. Flores: Classification of huminite ICCP System 1994, International Journal of Coal Geology 62 (2005) 85 106 23. Nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia Lp. Forma zajęć 1. Wykład 2. Ćwiczenia / 3. Laboratorium 4. Projekt / Liczba godzin kontaktowych / pracy studenta 15h/40h w tym zapoznanie się z literaturą (15h), przygotowanie się do wykładów i zaliczenia (9h), konsultacje i dyskusja z prowadzącym wykład (15h) oraz udział w zaliczeniu (1h) 15h/50h - w tym przygotowanie się do ćwiczeń laboratoryjnych (15h) dokończenie sprawozdań (7h), konsultacje z prowadzącym (15h) oraz przygotowanie do zaliczenia (13h)
Strona 4 z 7 5. Seminarium / 6. Inne / Lp. Suma godzin: Forma zajęć 1. Wykład 2. Ćwiczenia / 3. Laboratorium 4. Projekt / 5. Seminarium / 6. Inne / Suma godzin: 30h/90h Liczba godzin kontaktowych / pracy studenta 15h/40h w tym zapoznanie się z literaturą (15h), przygotowanie się do wykładów i zaliczenia (9h), konsultacje i dyskusja z prowadzącym wykład (15h) oraz udział w zaliczeniu (1h) 15h/50h - w tym przygotowanie się do ćwiczeń laboratoryjnych (15h) dokończenie sprawozdań (7h), konsultacje z prowadzącym (15h) oraz przygotowanie do zaliczenia (13h) 30h/90h 24. Suma wszystkich godzin: 240h 25. Liczba punktów ECTS: 3 semestr IV 4, semestr V - 4 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty): 28. Uwagi: semestr IV 1, semestr V - 1 semestr IV 2, semestr V - 2 Zatwierdzono:.. (data i podpis prowadzącego)... (data i podpis Dyrektora Instytutu/Kierownika Katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/Kierownika lub Dyrektora Jednostki Międzywydziałowej) 3 1 punkt ECTS 30 godzin
Strona 5 z 7 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Mineralogia i petrografia 2. Kod przedmiotu: SIG PKSiM/27 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia 5. Forma studiów: studia stacjonarne 6. Kierunek studiów: GÓRNICTWO I GEOLOGIA (RG) 7. Profil studiów: ogólnoakademicki 8. Specjalność: PKSiM 9. Semestr: V 10. Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Geologii Stosowanej 11. Prowadzący przedmiot: dr hab. inż. Bronisława Hanak, prof. nzw w Polit. Śląskiej 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmioty inne 13. Status przedmiotu: obowiązkowy 14. Język prowadzenia zajęć: polski 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Geologia ogólna. Posiadanie wiedzy na temat głównych procesów geologicznych zachodzących w skorupie ziemskiej, oraz wiadomości dot. genezy, klasyfikacji i charakterystycznych cech różnych typów genetycznych złóż. Znajomość podstawowych minerałów i skał. 16. Cel przedmiotu: Celem przedmiotu ma być nabycie przez studentów wiedzy na temat procesów uwęglania i ich wpływu na jakość węgli, zdobycie umiejętności rozpoznawania składu petrograficznego węgli i oceny wpływu jego zmienności na własności fizyczne i chemiczno-technologiczne węgli przy różnym stopniu uwęglenia. Nabycie umiejętności klasyfikacji węgla według norm krajowych i nowoczesnych standardów międzynarodowych na potrzeby racjonalnej gospodarki tym surowcem. 17. Efekty kształcenia: 4 Nr Opis efektu kształcenia 1 Ma uporządkowaną wiedzę ogólną z geologii w zakresie procesów geologicznych kształtujących złoża węgli 2 Ma podstawową wiedzę w zakresie genezy, budowy petrograficznej węgli, występowania ich złóż oraz gospodarki tym surowcem 3 Potrafi pracować indywidualnie i w zespole przy użyciu technik klasycznych i nowoczesnych badań mineralogicznych i petrograficznych 4 Potrafi przeprowadzać badania, interpretować uzyskane wyniki i rozpoznać podstawowe składniki węgli 5 Potrafi na podstawie wyników badań metodami mineralogicznymi i petrograficznymi wyciągać wnioski dotyczące cech i genezy węgli oraz możliwości ich wykorzystania Metoda sprawdzenia efektu kształcenia Forma prowadzenia zajęć Odniesienie do efektów dla kierunku studiów Egzamin pisemny Wykład K_W06 ++ Egzamin pisemny Wykład K_W17 +++ Sprawdziany wejściowe Laboratorium K_U02 ++ Sprawozdania na bieżąco z badań wykonywanych podczas ; Kolokwium praktyczne z pomocami dydaktycznymi Egzamin pisemny; Kolokwium teoretyczne Laboratorium K_U08 +++ Wykład; Laboratorium K_U20 +++ 6 Potrafi współdziałać i pracować w grupie Praca w Laboratorium K_K03 4 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
Strona 6 z 7 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium 15h 19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Wykład Przedmiot i cele petrografii węgla. Geneza węgla podział genetyczny kaustobiolitów, warunki geologiczne kształtujące jakość węgla w stadiach: biochemicznym, geochemicznym i metamorficznym. Główne wskaźniki chemiczne charakteryzujące jakość węgla: analiza elementarna, techniczna, wskaźniki własności koksowniczych. Procesy torfotwórcze, roślinność torfotwórcza - stopień rozkładu, rodzaje domieszek mineralnych, typy, rodzaje i gatunki torfu, wskaźniki jakości, kierunki praktycznego wykorzystania torfów, występowanie w Polsce. Geneza, klasyfikacje, cechy: petrograficzne, fizyczne i chemiczno technologiczne składników makropetrograficznych (litotypów) i mikropetrograficznych (macerałów i minerałów, mikrolitotypów, karbominerytu i substancji mineralnej) węgla brunatnego i węgla kamiennego. Własności technologiczne węgla brunatnego i kamiennego, zmiany wskaźników chemiczno technologicznych w procesach uwęglenia, klasyfikacje technologiczne. Charakterystyka petrologiczna węgli ze złóż krajowych. Ćwiczenia Laboratorium Metodyka makroskopowych i mikroskopowych badań węgla. Rozpoznawanie typów genetycznych torfów. Rozróżnianie na podstawie cech makroskopowych litotypów węgla brunatnego. Rozpoznawanie mikroskopowe w świetle przechodzącym macerałów węgla brunatnego. Opis zróżnicowanych cech makroskopowych litotypów węgla kamiennego, zależnie od stopnia uwęglenia. Rozpoznawanie na podstawie cech mikroskopowych w świetle odbitym, macerałów i minerałów, mikrolitotypów i karbominerytów w węglach kamiennych o różnym stopniu uwęglenia. Projekt Seminarium 15h 20. Egzamin: TAK 21. Literatura podstawowa: 1. Gabzdyl W.: Petrologia węgla. Skrypty Politechn. Śl. nr 1184 i 1337. Gliwice, 1984 r., 1987 r. 2. Gabzdyl W.: Geologia węgla. Skrypt Politechn. Śl. nr 1427. Gliwice 1989 r. 3. Kruszewska K., Jachowicz Dybowa S.: Zarys petrologii węgla. Skrypt UŚ. Katowice 1997 r. 4. Probierz K.: Monitoring petrologiczny jakości węgla kamiennego (pokłady węgla procesy przeróbcze produkt handlowy), Gliwice 2006 r. 22. Literatura uzupełniająca: 1. Taylor G.H. i in.: Organic Petrology. Gebrüder Borntraeger, Berlin Stuttgart, 1982 r. 2. Teichmüller R. i in.: Stach, s Textbook of Coal Petrology. Gebrüder Borntraeger, Berlin Stuttgart, 1982 r. 3. The new inertinite classification (ICPP System 1994), International Committee for Coal and Organic Petrology (ICPP), Fuel, Mar. 2001 r. 4. The new vitrinite classification (ICPP System 1994), Fuel, Apr. 1998 r. 5. Sykorova I.i in.:classifikation of huminite ICPP System 1994, International Journal of Coal Geology 62 (2005) p.85-106 23. Nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia Lp. Forma zajęć 1. Wykład 2. Ćwiczenia / 3. Laboratorium 4. Projekt / 5. Seminarium / Liczba godzin kontaktowych / pracy studenta 15 / 15 w tym zapoznanie się z podaną literaturą (5h), przygotowanie się do wykładów i egzaminu (8h),oraz udział w egzaminie (2h) 15/15 w tym przygotowanie się do zajęć (4h), zajęcia praktyczne pomocami dydaktycznymi (7h), udział w konsultacjach (2h), kolokwium praktyczne (2h)
Strona 7 z 7 6. Inne / Suma godzin: 30/30 24. Suma wszystkich godzin: 60 25. Liczba punktów ECTS: 5 2 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty): 28. Uwagi: 1 1 Zatwierdzono: 29.10.2013. Bronisława Hanak... (data i podpis prowadzącego) (data i podpis Dyrektora Instytutu/Kierownika Katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/Kierownika lub Dyrektora Jednostki Międzywydziałowej) 5 1 punkt ECTS 30 godzin