Procedury postępowania nauczycieli w Szkole Podstawowej Im.H. Ch. Andersena wpetrykozach w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją 1
SPIS PROCEDUR 1. Podstawy prawne stosowanych procedur. 2. Procedury postępowania nauczycieli z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. 3. Procedury postępowania nauczycieli w przypadku agresywnego zachowania ucznia. 4. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji zagrożenia poczucia bezpieczeństwa. 5. Procedury postępowania nauczycieli wobec ucznia-sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa. 6. Procedury postępowania nauczycieli wobec ucznia-ofiary czynu karalnego lub przestępstwa. 7. Procedury postępowania nauczycieli w przypadku podejrzenia, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk. 8. Procedury postępowania nauczycieli w przypadku, gdy na terenie szkoły znajduje się substancja przypominająca wyglądem narkotyk. 9. Procedury postępowania nauczycieli wobec uczniów, znajdujących się na terenie szkoły pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. 2
10. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji ujawnienia w szkole zjawiska cyberprzemocy. 11. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji zaistnienia wypadku ucznia. 12. Procedury postępowania nauczycieli w przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych lub innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów. Podstawy prawne stosowanych procedur: 1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich /Dz. U. z 1982r. Nr 35 poz. 228 z p. zm. - tekst jednolity Dz. z 2002 r. Nr 11 poz. 109 z / oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą /. 2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. U. Nr 35, poz. 230 z p. zm./ 3. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198/. 4. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji /Dz. U. Nr 30 poz. 179 z późn. zm./ 5. Zarządzenie Nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 r. w sprawie form i metod działań policji w zakresie przeciwdziałania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich. 6. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty /Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem /Dz. U. Nr 26, poz. 226/. 3
Procedury postępowania nauczycieli z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze 1. Nauczyciel wychowawca ma obowiązek przeprowadzenia diagnozy sytuacji szkolnej i rodzinnej uczniów na początku roku szkolnego. 2. Nauczyciel podejmuje działania wychowawcze zmierzające do eliminacji trudności i rozwiązania problemów szkolnych ucznia. 3. Nauczyciel informuje rodzica o istniejących trudnościach i zapoznaje go ze swoim planem działań, jednocześnie zobowiązuje rodzica do rzetelnej współpracy. 4. Nauczyciel opracowuje plan naprawczy w celu przezwyciężenia trudności ucznia wraz z pisemnym zobowiązaniem dla rodzica. 5. Pedagog szkolny we współpracy z wychowawcą klasy przeprowadza diagnozę problemów wychowawczych i emocjonalnych ucznia. 6. Pedagog występuje do rodzica o zgodę na przeprowadzenie badań w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, rzetelnie informując rodzica o znaczeniu opinii w dalszej edukacji ucznia. 7. W przypadku braku zgody rodzica na przeprowadzenie badań w poradni, a dotyczącego ucznia zagrażającego bezpieczeństwu innych, nauczyciel postępuje zgodnie z procedurą dotyczącą postępowania z uczniem agresywnym. 8. Na najbliższej konferencji Rady Pedagogicznej nauczyciel szczegółowo zapoznaje członków Rady o zaistniałym problemie i przedstawia podjęte działania. 4
Procedury postępowania nauczycieli w przypadku agresywnego zachowania ucznia 1. Nauczyciel przeprowadza rozmowę z uczniem, uświadamiając mu nieodpowiednie zachowanie. 2. Wychowawca informuje rodziców ucznia o jego agresywnym zachowaniu, zwracając uwagę na przeprowadzenie przez rodziców rozmowy z dzieckiem na temat przestrzegania praw człowieka, budowania pozytywnych relacji międzyludzkich. 3. Zwraca się z pisemną prośbą o zgłoszenie się rodzica (prawnego opiekuna) do szkoły: przeprowadza rozmowę z rodzicem (prawnym opiekunem), pogłębiając wiedzę na temat ucznia, jego rozwoju intelektualnego, społecznego, emocjonalnego 4. W przypadku utrzymywania się nieprawidłowych relacji ucznia z rówieśnikami (pobicia, zaczepianie itp.), pedagog szkolny w porozumieniu z rodzicami dziecka kieruje je na badania psychologiczne, w celu otrzymania dalszych wskazówek dot. prowadzenia ucznia. 5. Na prośbę rodzica uczeń ma możliwość uczestniczenia w zajęciach opiekuńczo-wychowawczych organizowanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną. 6. W sytuacji, kiedy uczeń w dalszym ciągu stwarza zagrożenie dla innych uczniów, dyrektor szkoły w porozumieniu z wychowawcą ucznia kieruje wniosek do Sądu Rejonowego, Wydział Rodzinny i Nieletnich o 5
zastosowanie środka wychowawczego zapobiegającego demoralizacji ucznia. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji zagrożenia poczucia bezpieczeństwa 1. Natychmiast i stanowczo reaguje na zaistniałą sytuację tzn: rozdziela uczniów, odizolowuje sprawcę od ofiary zgłasza ten fakt do wychowawcy, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły udziela poszkodowanemu uczniowi pierwszej pomocy, jeśli takiej wymaga 2. Pedagog szkolny przeprowadza z uczniem bądź uczniami biorącymi udział w zdarzeniu rozmowę charakterze ostrzegawczym celem ustalenia przyczynkonfrontacji zdarzenia 3. Pedagog natychmiast wzywa rodziców uczniów( zarówno sprawcy jak i ofiary zdarzenia). 4. Wobec ucznia, który dopuścił się zachowania agresywnego dyrektor szkoły stosuje kary statutowe. 5. Pedagog szkolny z rozmowy z uczniem i rodzicem sporządza notatkę, którą podpisuje zarówno uczeń jak i rodzic, a następnie zapisuje fakt agresji w teczce indywidualnej agresora. 6
Procedury postępowania nauczycieli wobec ucznia - sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa 1. Niezwłocznie powiadamia pedagoga szkolnego oraz dyrektora szkoły. 2. Pedagog szkolny ustala okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia 3. Przekazuje sprawcę o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły pod opiekę pedagoga lub dyrektora szkoły 4. Powiadamia rodziców ucznia-sprawcy 5. Jeżeli sprawców jest kilku, w miarę możliwości należy umieścić ich w oddzielnych pomieszczeniach. 6. Powiadamia policję w przypadku, gdy sprawa jest poważna ( rozbój, uszkodzenie ciała, itp.) a obligatoryjnie w przypadku czynów ściganych z urzędu, gdy sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest znana. 7. Zabezpiecza ewentualne dowody przestępstwa, przedmioty pochodzące z przestępstwa i przekazuje je policji. 8. UWAGA!!! Nie należy na własną rękę wyjaśniać przebiegu zdarzenia a zwłaszcza konfrontować ich uczestników lub dążyć do pojednania. 7
Procedury postępowania nauczycieli wobec ucznia-ofiary czynu karalnego lub przestępstwa 1. Udziela pierwszej pomocy przedmedycznej lub wzywa lekarza. 2. Niezwłocznie p[powiadamia pedagoga szkolnego oraz dyrektora szkoły. 3. Pedagog powiadamia rodziców/opiekunów ucznia. 4. Pedagog szkolny powiadamia policję i w ramach działań pedagogicznych ustala okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia. 5. UWAGA!!! Ofiarę należy odizolować od sprawców oraz udzielić jej wsparcia psychologicznego, jeśli sytuacja tego wymaga. 8
Procedury postępowania nauczycieli w przypadku podejrzenia, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk. 1. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor) ma prawo żądać okazania substancji. Może domagać się okazania zawartości torby szkolnej, kieszeni w odzieży ucznia, okazania innych przedmiotów mogących mieć związek z substancją. Przeszukanie odzieży i teczki ucznia możliwe jest tylko przez policję. 2. O swych spostrzeżeniach informuje pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły, rodziców/opiekunów ucznia, który wzywa ich do natychmiastowego stawienia się w szkole. 3. Pedagog szkolny w obecności rodziców lub opiekunów ustala, od kogo uczeń otrzymał substancję. Sporządza dokumentację. 4. W przypadku, gdy uczeń odmawia wydania substancji i okazania zawartości kieszeni ubrania, dyrektor szkoły wzywa policję, która dokonuje przeszukania odzieży i przedmiotów należących do ucznia, zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do analizy. 5. Gdy uczeń wyda dobrowolnie substancję, nauczyciel po jej zabezpieczeniu przekazuje ją jednostce policji. 6. Dalsze działania podejmuje policja. 9
Procedury postępowania nauczycieli w przypadku, gdy na terenie szkoły znajduje się substancja przypominająca wyglądem narkotyk. 1. Nauczyciel zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem 2. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły. 3. Pedagog szkolny na prośbę dyrektora wzywa policję. 4. Przekazuje policji zabezpieczoną substancję i przekazuje informację dotyczącą szczegółów zdarzenia. 5. Dalsze działania wyjaśniające prowadzi policja. 10
Procedury postępowania nauczycieli wobec uczniów, znajdujących się na terenie szkoły pod wpływem alkoholu lub środków odurzających W przypadku uzyskania informacji, że uczeń jest pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających nauczyciel podejmuje następujące kroki: 1. Powiadamia o wychowawcę klasy, pedagoga szkolnego. 2. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie. 3. Pedagog szkolny wzywa lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udziela pomocy medycznej. 4. Pedagog szkolny zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców (opiekunów), których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. 5. W czasie wizyty rodziców w szkole dyrektor udziela uczniowi w ich obecności stosownej kary statutowej. 6. Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób. 7. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to dyrektor szkoły ma obowiązek powiadomienia o tym policji lub sądu rodzinnego. 11
Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Należy o tym fakcie powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji ujawnienia w szkole zjawiska cyberprzemocy W przypadku gdy zostaje w szkole zgłoszony przypadek cyberprzemocy należy podjąć następujące działania: 1. Ustalić okoliczności zdarzenia. Wszystkie przypadki przemocy, a więc także przemocy z wykorzystaniem mediów elektronicznych, powinny zostać właściwie zbadane, zarejestrowane i udokumentowane. Jeśli wiedzę o zajściu posiada nauczyciel nie będący wychowawcą, powinien przekazać informację wychowawcy klasy, który informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora. Pedagog szkolny i dyrektor wspólnie z wychowawcą powinni dokonać analizy zdarzenia i zaplanować dalsze postępowanie. Do zadań szkoły należy także ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków. Na etapie zabezpieczania dowodów i ustalania tożsamości sprawcy cyberprzemocy w procedurze interwencyjnej bierze udział nauczyciel informatyki. 2. Zabezpieczyć dowody Wszelkie dowody cyberprzemocy powinny zostać zabezpieczone i zarejestrowane. Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony www, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. Sprawdzić czy ofiara cyberprzemocy potrafi wskazać sprawcę bądź przynajmniej ma przypuszczenie, kto może nim być. Gdy ustalenie sprawcy nie jest możliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi w celu usunięcia z sieci kompromitujących lub krzywdzących materiałów. 12
W przypadku, gdy zostało złamane prawo, a tożsamości sprawcy nie udało się, ustalić należy bezwzględnie skontaktować się z policją. 3. Działania wobec sprawcy cyberprzemocy. Gdy sprawca cyberprzemocy jest znany i jest on uczniem szkoły, pedagog szkolny pełniący w szkole rolę koordynatora działań wychowawczych wobec uczniów wymagających szczególnej uwagi powinien podjąć dalsze działania: Przeprowadzić rozmowa z uczniem-sprawcą przemocy o jego zachowaniu. Powiadomić rodziców sprawcy i omówić z nimi zachowania dziecka. Objąć sprawcę opieką psychologiczno-pedagogiczną, w uzasadnionym przypadku można w toku interwencji zaproponować uczniowi (za zgodą rodziców) skierowanie do specjalistycznej placówki i udział w programie terapeutycznym. 4. Działania wobec ofiary cyberprzemocy. Umożliwić wsparcie psychiczne. Uczeń będący ofiarą cyberprzemocy otrzymuje poradę, jak ma się zachować, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzić do eskalacji prześladowania. Po zakończeniu interwencji należy monitorować sytuację ucznia sprawdzając, czy nie są wobec niego podejmowane dalsze działania przemocowe bądź odwetowe ze strony sprawcy. Rodzice dziecka będącego ofiarą cyberprzemocy zostają poinformowani o problemie i otrzymują wsparcie i pomoc ze strony szkoły. W rozmowie z nimi pedagog lub wychowawca przedstawiają kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi, a także, jeśli to wskazane, zaproponować rodzicom i dziecku pomoc specjalisty (psychologa, pedagoga). 5. Sporządzić dokumentację z zajścia. Pedagog szkolny zobowiązany jest do sporządzenia notatki służbowej z rozmów ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń. Jeśli rozmowa przebiegała w obecności świadka (np. wychowawcy), powinien on podpisać notatkę po jej sporządzeniu. Jeśli zostały zabezpieczone dowody cyberprzemocy, należy je również włączyć do dokumentacji pedagogicznej (wydruki, opis itp.) Dyrektor szkoły pisemnie powiadamia sąd rodzinny o sprawie w sytuacji gdy: o rodzice sprawcy cyberprzemocy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał dotychczasowego postępowania lub gdy do szkoły napływają informacje o innych przejawach demoralizacji dziecka; o gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki wychowawcze (rozmowa z rodzicami, konsekwencje regulaminowe wobec ucznia, 13
spotkania z pedagogiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi pożądanych rezultatów. o Poważne przypadki cyberprzemocy przebiegające z naruszeniem prawa (np. groźby karalne, propozycje seksualne, publikowanie nielegalnych treści itp.) zostają przez dyrektora szkoły bezwzględnie zgłoszone na policję. o Procedura jest wdrażana w życie w momencie oficjalnego zgłoszenia zjawiska cyberprzemocy przez jej ofiarę /w przypadku osób pełnoletnich/ lub rodzica /prawnego opiekuna/ ucznia. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacji zaistnienia wypadku ucznia Procedury postępowania nauczycieli w przypadku zaburzeń psychicznych, samookaleczeń (próby samobójcze). Działania interwencyjne: 1. Ustalenie i potwierdzenie rodzaju zdarzenia. 2. Odizolowanie ucznia od reszty klasy i zapewnienie bezpieczeństwa. 3. Usunięcie wszystkiego, co może ułatwić realizacje zamiaru. 4. Zebranie wstępnej informacji o okolicznościach zdarzenia. 5. Wezwanie pomocy (pogotowie, policja, straż, jeśli jest potrzebna) 6. Zadbanie o dyskrecję przebiegu interwencji w/w służb; 7. Zawiadomienie dyrekcji szkoły; 8. Dokonanie szybkiej oceny dalszych zagrożeń (wg klucza). Ryzyko umiarkowane- uczeń mówi o samobójstwie, nie mówi, jak to zrobi, nie było wcześniejszych prób Ryzyko podwyższone- wystąpiły czynniki przedwypadkowe, uczeń mówi, jak to zrobi, były wcześniejsze próby 14
Ryzyko ekstremalne- wystąpiły wskaźniki przedwypadkowe, uczeń dokonał samookaleczenia, podjął inne działania zagrażające życiu i zdrowiu. 9. Powiadomienie wychowawcy i członków Zespołu wychowawczego. Poinformowanie o wynikach oceny sytuacji (ryzyka). 10. Powiadomienie rodziców/opiekunów prawnych. 11. Ustalenie strategii działań w zależności od oceny sytuacji 12. Ochrona ucznia oraz innych osób przed zbędnymi czynnikami traumatyzujacymi np. kontakt z mediami. Działania naprawcze: 1. Dokonanie diagnozy ryzyka ponowienia zamachu uwzględniając, że odratowana osoba ma nadal poważne kłopoty z radzeniem sobie z problemami. 2. Bezwzględnie należy skonsultować dalsza strategię z PPP i lekarzem 3. Podjęcie próby zmobilizowania rodziny do udzielenia wsparcia, zapewnienia bezpieczeństwa, wzmocnienia wzajemnych więzi z poszkodowanym. Procedury postępowania nauczycieli w przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych lub innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów 1. Nauczyciel uniemożliwia dostęp osób postronnych do znalezionych materiałów. 15
2. Powiadamia dyrektora szkoły. 3. Dyrektor szkoły zapewnia bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły, ogłasza ewakuację szkoły zgodnie z opracowaną procedurą. 4. Dyrektor powiadamia służby ratownicze( straż pożarną, policję) oraz Kuratorium Oświaty w Łodzi. 16