8,8% 9,3% 23,5% 20,4% 35,3% 33,1% 50,5% 48,1% 73,5% 68,2% 63,0% 61,2% 99,0% 99,6% 136,0% 138,0% 177,5% 180,2% Dane makroekonomiczne z Polski Dług w relacji do PKB dane Eurostat Dług w relacji do PKB w wybranych krajach UE 200,0% 150,0% 100,0% 50,0% 0,0% Grecja Włochy Francja Węgry Niemcy Polska Czechy Bułgaria Estonia II kw. 2018 II kw. 2019 Eurostat opublikował porównawcze dane dotyczące zadłużenia sektora finansów publicznych w państwach UE według stanu na koniec drugiego kwartału 2019 r. Zgodnie z metodologią unijną, dług sektora rządowego i samorządowego Polski wyniósł na koniec II kw. 2019 r. 1,05 bln zł, tj. 48,1 % Produktu Krajowego Brutto, co oznacza wzrost zadłużenia w porównaniu do stanu na koniec II kw. 2018 r. o 17,5 mld zł. Warto odnotować, iż szybkie tempo wzrostu gospodarczego pozwoliło równocześnie na obniżenie relacji długu do PKB w ciągu roku o 2,4 pp. W danych zaprezentowanych przez Eurostat widać, iż także w innych krajach (20 z 28 państw Unii Europejskiej) okres dobrej koniunktury wykorzystany został do obniżenia relacji zadłużenia do PKB. Wzrost zadłużenia w relacji do dochodów w omawianym okresie odnotowano w ośmiu państwach należących do Unii: na Cyprze (o 6,4 pp., tj. do 107,2 % PKB), w Grecji (o 2,7 pp., tj. do 180,2 % PKB), we Włoszech (o 2,0 pp., do 138,0 % PKB), na Litwie (o 1,2 pp., do 36,1 %), w Finlandii (o 1,2 pp., do 60,5 %), we Francji (o 0,6 pp., do 99,6 %), w Estonii (o 0,5 pp., do 9,3 %) oraz w Hiszpanii (o 0,3 pp., do 98,9 %). Na tle innych państw Europy Środkowo-Wschodniej zadłużenie Polski w relacji do PKB (48,1 %) jest porównywalne do zadłużenia Słowacji (48,4 %). W naszym regionie w znacznie mniejszym stopniu niż Polska zadłużone są Czechy (33,1 % PKB), państwa bałtyckie (Litwa 36,1 %, Łotwa 36,7 %, Estonia 9,3 %), a także najbiedniejsze państwa Unii, czyli Rumunia (34,2 %) i Bułgaria (20,4 %). Z kolei w wyraźnie większym stopniu niż Polska zadłużone są Węgry (68,2 %), Chorwacja (76,4 %) oraz Słowenia (67,7 %). 1
Wydarzenia Według danych opublikowanych przez NBP, podaż pieniądza (M3) we wrześniu 2019 r. zwiększyła się o 9,4 % r/r, wobec 9,9 % r/r wzrostu w sierpniu br. Z danych wynika, iż we wrześniu zadłużenie gospodarstw domowych wyniosło 765,4 mld zł (wzrost o 7,2 % r/r), podczas gdy zadłużenie przedsiębiorstw w tym samym okresie ukształtowało się na poziomie 392,8 mld zł, tj. wzrosło o 3,1 % r/r. Stabilne tempo wzrostu podaży pieniądza jest jednym z argumentów za pozostawieniem stóp NBP bez zmian. W serwisie NBP (link) opublikowano wyniki głosowania członków Rady Polityki Pieniężnej z dnia 11 września 2019 r. Z komunikatu wynika, iż złożony wówczas wniosek o obniżkę stóp procentowych NBP poparł jedynie Eryk Łon (wobec dziewięciu głosów przeciw). W efekcie, wniosek został odrzucony, zaś stopy NBP pozostały bez zmian. Wyniki głosowania korespondują z oczekiwaniami rynku, iż najbardziej prawdopodobnym scenariuszem w najbliższych miesiącach jest dalsza stabilizacja stóp procentowych w Polsce. Według finalnych danych opublikowanych przez GUS, stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec września 2019 r. ukształtowała się na poziomie 5,1 % (tj. o 0,6 pp. mniej niż na koniec września 2018 r.). Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wyniosła 851,2 tys. osób (tj. zmniejszyła się o 14,3 tys. m/m). Dane za wrzesień potwierdzają, iż bezrobocie utrzymuje się na niskim poziomie. Powyższe uwarunkowania powinny wspierać w najbliższych miesiącach konsumpcję, która pozostanie głównym filarem wzrostu gospodarczego w Polsce. Korzystna koniunktura na rynku pracy jest także jednym z czynników mających pozytywny wpływ na kondycję budżetu państwa, gdyż z jednej strony zwiększa wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych, zaś z drugiej strony pozwala ograniczać dotacje z budżetu do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Według danych opublikowanych przez GUS sprzedaż detaliczna w cenach stałych wzrosła we wrześniu br. o 4,3 % r/r, wobec 4,4 % r/r w sierpniu br. Dane o sprzedaży należy ocenić pozytywnie (konsumpcja pozostaje filarem wzrostu gospodarczego). Tym niemniej, należy zauważyć, iż średnie tempo wzrostu sprzedaży detalicznej w III kw. 2019 r. (4,8 % r/r), było niższe niż w II kw. 2019 r. (7,1 % r/r), co prawdopodobnie przełoży się także na osłabienie tempa wzrostu PKB w trzecim kwartale (wobec 4,5 % r/r w II kw. 2019 r.). Warto jednak odnotować, iż wyhamowanie tempa wzrostu jest zgodne z oczekiwaniami uczestników rynku i prognozami banku centralnego, stąd ubiegłotygodniowe dane nie powinny zmienić nastawienia większości przedstawicieli Rady Polityki Pieniężnej, którzy konsekwentnie opowiadają się za stabilizacją stóp NBP w najbliższych miesiącach. 2
Dane makroekonomiczne ze świata Strefa euro - Decyzja w sprawie stóp procentowych 2,50% Główna stopa procentowa i inflacja konsumentów w strefie euro 2,00% 1,50% 1,00% 0,8% 0,50% 0,00% 0,00% -0,50% Główna stopa procentowa EBC Inflacja konsumentów, r/r Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego pozostawiła na posiedzeniu w minionym tygodniu (link) stopy procentowe na dotychczasowym poziomie (główna wynosi 0,00 %, a stopa depozytów minus 0,50 %). Dodatkowo, odnosząc się do perspektyw polityki pieniężnej w kolejnych miesiącach, potwierdzono, iż 1 listopada zostaną wznowione zakupy aktywów (na kwotę 20 mld euro miesięcznie) w ramach wprowadzonego przez Radę programu skupu (APP). Rada oczekuje, że będą one prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i zakończą się krótko przed tym, jak zacznie ona podnosić te stopy podano w komunikacie. Ubiegłotygodniowy komunikat Rady EBC należy ocenić, jako zapowiedź kontynuacji łagodnej polityki pieniężnej w strefie euro, co powinno wspierać m.in. notowania złotego. Warto również podkreślić, iż wprawdzie Rada Polityki Pieniężnej prowadzi niezależną politykę, to jednak wydaje się, iż w warunkach kontynuacji zdecydowanie łagodnej polityki monetarnej w strefie euro, także w Polsce, w najbliższych kwartałach stopy procentowe banku centralnego nie wzrosną. 3
Rynki finansowe Rynek stóp procentowych 1,90% 1,84% 1,80% 1,79% 1,79% 1,80% 1,80% 1,84% 1,72% 1,70% 1,71% 1,63% 1,60% 1,63% 1M 3M 6M 9M 1Y 2019.10.18 2019.10.25 W minionym tygodniu rynkowe stawki WIBOR/WIBID w głównych tenorach zmieniły się w niewielkim stopniu (wykres obok). Brak sygnałów ze strony większości przedstawicieli Rady Polityki Pieniężnej o możliwych zmianach w poziomie stóp NBP w perspektywie najbliższych miesięcy powinien sprzyjać stabilizacji rynkowych stawek w kolejnych tygodniach. Najbliższe posiedzenie decyzyjne RPP odbędzie się w dniach 5-6 listopada 2019 r. Oczekuje się, iż stopy NBP pozostaną w listopadzie bez zmian. Średnie rynkowe stopy procentowe w okresie 21 25.10.2019 r. OKRES WIBOR EURIBOR LIBOR-USD LIBOR-CHF LIBOR-GBP 1M 1,63% -0,45% 1,82% -0,78% 0,71% 3M 1,72% -0,41% 1,93% -0,77% 0,80% 6M 1,79% -0,35% 1,93% -0,70% 0,87% 1Y 1,84% -0,29% 1,96% -0,56% 0,97% 4
Rynek walutowy 4,5 4,284 4,278 4,279 4,278 4,280 4,276 4,2 3,9 3,897 3,890 3,885 3,889 3,882 3,880 3,850 3,831 3,841 3,847 3,845 3,845 3,6 18.10 21.10 22.10 23.10 24.10 25.10 EUR/PLN USD/PLN CHF/PLN Na kierunek zmian naszej waluty w najbliższych dniach nadal wpływ będą miały głównie czynniki zewnętrze. W tym kontekście, kluczowym wydarzeniem na głównych rynkach będzie komunikat po posiedzeniu komitetu decyzyjnego Fed (środa, 30 października br.). Ewentualna obniżka lub też zapowiedź redukcji stóp procentowych w USA w najbliższych miesiącach może mieć pozytywny wpływ na notowania złotego wobec głównych walut (w szczególności wobec dolara). Zwracając uwagę na potencjalnie korzystne decyzje Fed dla kursu złotego w najbliższych tygodniach, należy jednak pamiętać, że istotnym czynnikiem ryzyka dla rynków finansowych pozostaje przebieg negocjacji handlowych między USA a Chinami. Z punktu widzenia naszej waluty, dopóki dominują obawy o rozwój wydarzeń wokół tzw. wojen handlowych, aktywa postrzegane jako ryzykowne (waluty z rynków wschodzących) mają ograniczone pole do umocnienia. Na europejskich rynkach istotne znaczenie mają również wydarzenia związane z kryzysem politycznym w Wielkiej Brytanii, który jednak wpływa głównie na kurs funta w relacji wobec innych walut. WYSZCZEGÓLNIENIE 18.10.2019 25.10.2019 ZMIANA USD/PLN 3,8503 3,8452-0,1% EUR/PLN 4,2844 4,2762-0,2% CHF/PLN 3,8969 3,8799-0,4% 5
Rynek towarowy 105,0 104,0 103,0 102,0 Ceny surowców - dane indeksowe, 18.10=100 104,4 102,7 101,0 100,0 100,0 101,0 99,0 18.10 21.10 22.10 23.10 24.10 25.10 Ropa Złoto Srebro W minionym tygodniu cena ropy Brent wzrosła o 4,4 %. Pomimo odnotowanej w ostatnich dniach zwyżki, ocena sytuacji rynkowej nie zmieniła się. Perspektywy trwałych wzrostów cen nadal ograniczają zarówno czynniki podażowe, w szczególności wysokie wydobycie surowca w USA (12,6 mln baryłek dziennie w tygodniu zakończonym 18 października br., według danych amerykańskiej agencji E.I.A.), jak i osłabienie koniunktury gospodarczej na świecie w 2019 r. Powyższe uwarunkowania mogą determinować globalny układ sił podaży i popytu, doprowadzając w najbliższych miesiącach do utrzymywania się cen ropy poniżej poziomu 70 dolarów za baryłkę. Czynnikiem ryzyka dla takiego scenariusza jest m.in. rozwój sytuacji na Bliskim Wschodzie (Iran), a także w Afryce Północnej (Libia). Warto przypomnieć, iż średnia cena za baryłkę ropy Brent w okresie 01.01-25.10.2019 r. była o 9 dolarów, tj. o 13 % niższa niż przed rokiem. Prawdopodobnie niższy niż w 2018 r. średni poziom cen ropy na światowych rynkach powinien być jednym z czynników ograniczających tempo wzrostu cen konsumpcyjnych w Polsce w najbliższych miesiącach. W tym kontekście, uwarunkowania zewnętrzne powinny wzmacniać oczekiwania dotyczące stabilizacji stóp procentowych NBP. Data Cena ropy (USD/bbl) Cena złota (USD/oz.) Cena srebra (USD/oz.) 18.10 59,42 1489,70 17,54 21.10 58,96 1484,25 17,57 22.10 59,70 1487,65 17,52 23.10 61,17 1491,85 17,56 24.10 61,67 1503,25 17,77 25.10 62,02 1504,33 18,02 6
Rynek kapitałowy 27 600 2 400 26 700 2 300 25 800 2 200 24 900 2 100 24 000 2 000 WIG20 (prawa oś) Dow Jones (lewa oś) W minionym tygodniu WIG20 wzrósł o 0,5 %. W warunkach utrzymywania się czynników ryzyka (związanych m.in. z wojnami handlowymi ), perspektywa trwałych wzrostów cen akcji na rynkach rozwijających się (do których zaliczana jest Polska) pozostaje jednak mało prawdopodobna. Kalendarium Kalendarium (28.10-01.11.2019 r.) Data Kraj Wskaźnik makro Okres 30 października 31 października USA Polska Decyzja w sprawie stóp procentowych Inflacja konsumentów (wstępne dane), r/r Wartość poprzednia X 1,75-2,00% X 2,6% DEPARTAMENT PLANOWANIA I ANALIZ Daniel Piekarek Analityk Makroekonomiczny, tel.: 22 539-54-97 Niniejsze opracowanie zostało sporządzone wyłącznie w celu informacyjnym i nie może być traktowane jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowane jako oferta ani propozycja zawarcia jakiejkolwiek transakcji, jak również nie jest formą reklamy ani ofertą sprzedaży jakiejkolwiek usługi świadczonej przez Bank BPS S.A. Przedstawione opinie i komentarze są niezależnymi opiniami Banku BPS S.A. i pozostają aktualne wyłącznie w momencie ich wydania. Przy ich opracowaniu wykorzystano źródła informacji, które są uważane za wiarygodne i dokładne, jednak zastrzegamy, iż mimo to mogą być one niekompletne lub skrócone. Niniejszy dokument stanowi własność Banku. Kopiowanie i rozpowszechnianie niniejszego dokumentu w całości lub w części możliwe jest wyłącznie po uprzednim uzyskaniu pisemnej zgody Banku. 7