PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH NA LATA 2015 2019 WARSZAWA, MAJ 2013

SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3 Najważniejsze informacje o modelu FUS12...4 Zakres prognozy...5 Założenia i parametry modelu...5 Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2015 2019...7 Zastrzeżenie...7 Parametry...7 Prognoza demograficzna...10 Uwagi do wyników prognozy...14 Wyniki...15 Wykresy...28 Dodatek A Analiza wrażliwości...33 2

Wstęp Zakład Ubezpieczeń Społecznych oprócz szerokiego spektrum zadań realizowanych z zakresu pozarolniczych ubezpieczeń społecznych jest także instytucją opracowującą prognozy z tego obszaru. Na mocy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do sporządzania co trzy lata długoterminowej prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego oraz corocznie średnioterminowej prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prognozy, o których mowa powyżej, uzyskiwane są w efekcie przeliczeń aktuarialnych modeli wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dotychczas w Departamencie Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stworzono dwanaście takich modeli. Pierwszy z nich, zbudowany w latach 2000-2001, obejmował horyzont czasowy do 2006 r., kolejnych sześć modeli obejmowało okres do 2050 r., a ostatnich pięć obejmuje okres do 2060 r. Najnowszym modelem zbudowanym w 2013 roku jest model FUS12. W kolejnych edycjach modeli FUS uwzględniano najnowsze dane oraz zmiany przepisów, udoskonalano również stosowane metody matematyczne oraz implementacyjne. Publikacja prezentuje wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem jego podziału na poszczególne fundusze: emerytalny, rentowy, wypadkowy i chorobowy. Podobnie jak w poprzedniej prognozie (obejmującej lata 2014-2018) w obecnej edycji wykorzystano prognozę demograficzną Eurostatu z wariantu bazowego obliczeń wykonywanych dla Grupy Roboczej do Spraw Starzenia się Społeczeństwa przy Komisji Europejskiej. Prezentowane w publikacji wyniki obejmują okres od roku 2015 do roku 2019 i są efektem przeliczeń modelu FUS12. Prognoza sporządzona została w trzech wariantach: wariant nr 1 pośredni, wariant nr 2 pesymistyczny i wariant nr 3 optymistyczny. Prognoza jest adekwatna do stanu prawnego obowiązującego na moment zakończenia budowy modelu prognostycznego (połowa maja 2013 roku). 3

Najważniejsze informacje o modelu FUS12 Model FUS12 sporządzony został zgodnie z zasadami nauk aktuarialnych. Jest to model prognostyczny o charakterze długoterminowym w oparciu o dane historyczne i parametry wejściowe prognozuje do 2060 roku wpływy i wydatki czterech funduszy wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. W modelu wykorzystana może być prognoza demograficzna sporządzona przez Eurostat lub prognoza demograficzna na lata 2008-2035 sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 r. przedłużona w ZUS do 2060 r. (prognoza ta wykorzystana została w prognozie wpływów i wydatków FUS na lata 2013-2017). Zastosowane w modelu FUS12 metody obliczeniowe szacują osobno wydatki na poszczególne świadczenia wypłacane z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wpływy prognozowane są również w podziale na poszczególne fundusze uwzględniając przy tym różne liczby osób objętych ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wypadkowym oraz chorobowym. Metoda prognozowania wpływów uwzględnia między innymi: odpływ części składek do Funduszu Rezerwy Demograficznej, odpływ części składek do otwartych funduszy emerytalnych, ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, różnicowanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od zagrożeń zawodowych, a także obniżenie stopy składki odprowadzanej do otwartych funduszy emerytalnych oraz podwyższenie składki na ubezpieczenia rentowe do 8,00% podstawy wymiaru składki. Model wykonuje większość obliczeń w podziale na kohorty wiekowo-płciowe stosując klasyczne metody aktuarialne. Przy szacowaniu liczby emerytów i rencistów zastosowano model szkodowości wielorakiej (ang. multiple decrement model) uwzględniający różne możliwości utraty statusu pobierającego dane świadczenie. W modelu FUS12 uwzględniono pełne dane statystyczne z 2012 r. 4

Zakres prognozy W tegorocznej edycji prognozy (podobnie jak w poprzedniej) wyłączono, zarówno z wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak i z dotacji celowej do tego funduszu, świadczenia zlecone do wypłaty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (z powodu przeniesienia ich od 2007 r. do odrębnego rozdziału wydatków budżetu państwa). Pozostawiono natomiast w FUS świadczenia finansowane z budżetu państwa wypłacane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Należy pamiętać, że w rzeczywistości przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pochodzą nie tylko ze składek i dotacji z budżetu państwa, ale także między innymi z refundacji z tytułu przekazania składek do otwartych funduszy emerytalnych. Tymczasem w wynikach prognozy po stronie wpływów uwzględniono wyłącznie wpływy składkowe oraz celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń finansowanych z budżetu państwa, które nadal zaliczane są do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dzięki takiemu ujęciu prognoza daje niezakłócony obraz wyniku rocznej działalności FUS dla każdego kolejnego prognozowanego roku. Dlatego też prezentowane w prognozie kwoty deficytów rocznych FUS (ujemnych sald rocznych FUS) nie będą w całości pokrywane z dotacji z budżetu państwa. Po stronie wydatków uwzględnione zostały wszystkie świadczenia wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym również świadczenia finansowane z budżetu państwa dotacją celową. W wydatkach, obok świadczeń, uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także koszty prewencji rentowej i wypadkowej. Założenia i parametry modelu Poniżej wypunktowano najważniejsze założenia modelowe. 1. Dla każdego rodzaju świadczenia emerytalno-rentowego: jednostajne rozkłady prawdopodobieństwa utraty w ciągu roku statusu uprawnionego do tego świadczenia z powodu: dokonania zamiany, utraty uprawnień i śmierci, pod warunkiem, że dane zdarzenie nastąpi. 2. Rozłączność zdarzeń, o których mowa w punkcie 1. 3. Prawdopodobieństwo, że osoba w wieku 110 lat przeżyje jeszcze rok wynosi zero. 4. Dla każdego rodzaju świadczenia rentowego: jednostajny rozkład przejścia na to świadczenie w ciągu roku pod warunkiem, że przejście w danym roku nastąpi. 5. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych zasilany jest wyłącznie wpływami składkowymi i dotacją celową na świadczenia podlegające finansowaniu z budżetu państwa. 5

6. Jednostajny rozkład urodzeń w ciągu roku. 7. Osoba, której świadczenie przyznano w danym roku (niezależnie od tego czy jest ona nowym świadczeniobiorcą czy też dokonała zamiany świadczenia) może w roku przyznania utracić status uprawnionego do tego świadczenia wyłącznie z powodu zgonu. 8. Założenia przyjęte przy uwzględnianiu zmian wprowadzonych ustawą z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 398): a) Przyjęto, że w przypadku śmierci ubezpieczonego będącego członkiem OFE 50% kwoty zewidencjonowanej na subkoncie osoby zmarłej ewidencjonowane jest na subkoncie osoby płci przeciwnej w tym samym wieku co osoba zmarła, a 50% wypłacane jest jednorazowo. b) W przypadku jednorazowych wypłat po zmarłym ubezpieczonym (będącym członkiem OFE) przyjęto uproszczenie, że kwota jednorazowych wypłat w roku t+1 stanowi iloczyn liczby członków OFE na koniec roku t, prawdopodobieństwa śmierci w roku t+1, przeciętnej kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie na koniec roku t i 50%. c) Uwzględniono również dziedziczenie w przypadku śmierci emeryta w ciągu 36 miesięcy od przyznania emerytury z FUS. Dziedziczenie to uwzględniono w postaci jednorazowej wypłaty na zasadach analogicznych jak wypłata gwarantowana, o której mowa w ustawie o emeryturach kapitałowych (malejące kwoty w zależności od liczby miesięcy, które upłynęły od momentu przyznania emerytury z FUS do chwili śmierci). d) Przyjęto, że emerytura ze środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS wyliczana i waloryzowana będzie na takich samych zasadach jak emerytura z I filara (kwoty zewidencjonowane na koncie w I filarze i na subkoncie w ZUS są w modelu sumowane). Wyniki uzyskane w efekcie przeliczenia modelu FUS12 zależą w sposób zasadniczy od prognozy demograficznej zasilającej model oraz od parametrów scenariusza takich jak: stopa bezrobocia, wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, realny wzrost produktu krajowego brutto, ściągalność składek i inne. Oprócz wymienionych powyżej, model zasilany jest przez szereg parametrów o charakterze technicznym, których przybliżenie Czytelnikowi nie jest możliwe bez uprzedniego poznania modelu od strony matematycznej. 6

Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2015 2019 Zastrzeżenie Model prognostyczny opracowany został zgodnie z metodami matematyki aktuarialnej. Generowane przez niego wyniki bardzo silnie zależą od przyjętych założeń oraz od jakości dostępnych danych. Odchylenia przyszłych realizacji od prognozy będą konsekwencją przyjętych założeń oraz będą wynikały z istoty zjawisk losowych. Parametry We wszystkich wariantach posłużono się założeniami makroekonomicznymi przygotowanymi przez Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów. Szczegółowe informacje zawierają tabele od 1.1 do 1.3. We wszystkich wariantach przyjęto, że od 2013 r. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów będzie większy od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem o 0,3 punktu procentowego. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych na średnim poziomie zaobserwowanym w latach 2010-2012. W wariantach nr 2 i 3 założono odpowiednio zwiększenie lub zmniejszenie w porównaniu z wariantem nr 1 częstości przyznawania emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych. Ponadto w wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zmniejszono lub zwiększono estymator prawdopodobieństwa utraty uprawnień do rent. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania emerytur górniczych na średnim poziomie zaobserwowanym w latach 2011-2012. W wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zwiększono lub zmniejszono częstości przyznawania emerytur górniczych. We wszystkich wariantach wskaźniki waloryzacji świadczeń przyjęto na najniższym poziomie, tzn. na poziomie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększonych o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Przy czym przy obliczaniu wskaźników waloryzacji świadczeń przyjęto, że sformułowanie zwiększenie o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia oznacza działanie dodania składnika wynoszącego co najmniej 20% stopy realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Liczba dni absencji chorobowej przypadających na jednego ubezpieczonego została w wariantach nr 2 i 3 skorygowana odpowiednio in plus lub in minus w stosunku do wartości w wariancie nr 1. Analogiczną korektę przyjęto dla świadczeń rehabilitacyjnych, jednorazowych 7

odszkodowań wypadkowych oraz zasiłków wyrównawczych i opiekuńczych, a także dla udziału osób korzystających z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu ojcowskiego. W wariantach nr 2 i 3 uwzględniono dodatkowy wskaźnik zmniejszenia lub zwiększenia liczby ubezpieczonych w porównaniu do wariantu nr 1. Wskaźnik ten przyjęto na poziomie odpowiednich stosunków liczb osób aktywnych zawodowo z wariantów nr 2 i 3 do liczb osób aktywnych zawodowo w wariancie nr 1. Liczby osób aktywnych zawodowo obliczono na podstawie prognoz dotyczących liczb osób pracujących oraz stóp bezrobocia dostarczonych przez Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów. W poniższych tabelach zestawiono najważniejsze parametry poszczególnych wariantów: założenia makroekonomiczne i ściągalność składek. 8

Tabela 1.1 Wybrane parametry - wariant nr 1 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2013 2014 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 13,80% 13,80% 13,30% 12,80% 12,21% 11,47% 10,79% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 101,60% 102,40% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 101,19% 101,05% 102,11% 102,65% 103,25% 103,23% 103,23% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 101,50% 102,50% 103,80% 104,30% 104,21% 104,09% 103,75% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% 99,00% Tabela 1.2 Wybrane parametry - wariant nr 2 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2013 2014 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 14,18% 14,32% 14,20% 13,88% 13,37% 12,75% 12,19% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 101,60% 102,40% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 100,63% 100,62% 101,18% 102,05% 102,61% 102,55% 102,50% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 100,68% 101,87% 102,65% 103,66% 103,71% 103,52% 103,16% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 98,00% 98,00% 98,00% 98,00% 98,00% 98,00% 98,00% Tabela 1.3 Wybrane parametry - wariant nr 3 wersja prognozy demograficznej: Prognoza Eurostatu 2013 2014 1. stopa bezrobocia (stan na koniec roku) 13,44% 12,82% 11,97% 11,25% 10,55% 9,91% 9,32% 2. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem 101,60% 102,40% 102,50% 102,50% 102,50% 102,40% 102,40% 3. wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia 101,38% 101,20% 102,21% 102,94% 103,60% 103,59% 103,59% 4. wskaźnik realnego wzrostu PKB 102,11% 103,20% 104,44% 104,80% 104,79% 104,41% 104,08% 5. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 99,50% 9

Prognoza demograficzna W prognozie wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wykorzystana została prognoza demograficzna Eurostatu z wariantu bazowego obliczeń wykonywanych dla Grupy Roboczej do Spraw Starzenia się Społeczeństwa przy Komisji Europejskiej. Poniższy opis dotyczy prognozy demograficznej Eurostatu w horyzoncie do 2019 r. W okresie do 2017 r. obserwujemy coroczny wzrost populacji z 38 353 tys. w 2013 r. do 38 416 tys. w 2017 r. W latach 2018-2019 liczebność populacji spada do poziomu 38 380 tys. w 2019 roku. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym początkowo maleje (do 2014 r.) po czym nieznacznie wzrasta osiągając w 2019 r. poziom o 30,5 tys. większy niż w 2013 r. Przy zachowaniu definicji ekonomicznych grup wieku sprzed podwyższenia wieku emerytalnego populacja w wieku produkcyjnym cały czas maleje osiągając w 2019 r. poziom o blisko 1,3 mln osób mniejszy niż w 2013 r., a populacja osób w wieku poprodukcyjnym cały czas rośnie i w 2019 r. osiąga poziom o około 1,3 mln osób większy niż w 2013 r. Przy zmienionych definicjach wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego populacja w wieku produkcyjnym również maleje przez większość prognozowanego okresu, ale w wolniejszym tempie niż w przypadku definicji ekonomicznych grup wieku sprzed podwyższenia wieku emerytalnego i w 2019 r. osiąga poziom o przeszło 0,47 mln osób mniejszy niż w 2013 r. Podwyższenie wieku emerytalnego nie zapobiega także wzrostowi populacji w wieku poprodukcyjnym (w 2019 r. populacja w wieku poprodukcyjnym osiąga poziom o przeszło 0,47 mln osób większy niż w 2013 r.), ale tempo tego wzrostu jest mniejsze niż w przypadku dotychczasowego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Podwyższenie wieku emerytalnego powoduje wzrost w porównaniu do warunków bez podwyższenia wieku emerytalnego liczby osób w wieku produkcyjnym i jednocześnie taki sam spadek liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym w wyniku podwyższenia wieku emerytalnego wynosi 74 tys. osób w 2013 r. i rośnie do 896 tys. w 2019 r. Zmieniają się także udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji. Udział populacji w wieku przedprodukcyjnym początkowo nieznacznie maleje w latach 2013-2015 (poziom 18,2%), po czym wzrasta osiągając w 2019 r. poziom 18,3%. Niezależnie od tego jakich definicji wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego użyjemy (sprzed czy po podwyższeniu wieku emerytalnego) w prognozowanym okresie udział populacji w wieku produkcyjnym cały czas maleje, a udział populacji w wieku poprodukcyjnym cały czas 10

rośnie. Po podwyższeniu wieku emerytalnego tempo spadku udziału populacji w wieku produkcyjnym oraz tempo wzrostu udziału populacji w wieku poprodukcyjnym są mniejsze niż przed podwyższeniem wieku emerytalnego. Udział populacji w wieku produkcyjnym maleje z 63,1% w 2013 r. do 59,7% w 2019 r. w przypadku, gdyby wiek emerytalny nie został podwyższony i z 63,3% w 2013 r. do 62,1% w 2019 r. po podwyższeniu wieku emerytalnego. Udział populacji w wieku poprodukcyjnym rośnie z 18,6% w 2013 r. do 22,0% w 2019 r. w przypadku, gdyby wiek emerytalny nie został podwyższony i z 18,4% w 2013 r. do 19,6% w 2019 r. po podwyższeniu wieku emerytalnego. W tabelach 2a i 2b oraz na wykresach 1.1a i 1.1b przedstawiono prognozę ludności Polski w podziale na ekonomiczne grupy wieku: przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny odpowiednio w warunkach po podwyższeniu i przed podwyższeniem wieku emerytalnego. Tabele 3a i 3b ukazują udziały grup ekonomicznych w całej populacji. Tabela 2a. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) 2013 2014 Populacja ogółem 38 353 38 382 38 403 38 415 38 416 38 405 38 380 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 6 998 6 989 6 992 7 001 7 009 7 018 7 029 -w wieku produkcyjnym 24 291 24 293 24 223 24 137 24 039 23 933 23 816 -w wieku poprodukcyjnym 7 064 7 100 7 188 7 277 7 368 7 454 7 535 Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. Tabela 2b. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) 2013 2014 Populacja ogółem 38 353 38 382 38 403 38 415 38 416 38 405 38 380 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 6 998 6 989 6 992 7 001 7 009 7 018 7 029 -w wieku produkcyjnym 24 217 24 037 23 831 23 610 23 382 23 152 22 920 -w wieku poprodukcyjnym 7 138 7 356 7 580 7 804 8 025 8 235 8 431 Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. 11

Wykres 1.1a. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) 25 24,3 24,3 24,2 24,1 24,0 23,9 23,8 20 [mln] 15 10 7,0 7,1 7,0 7,1 7,0 7,2 7,0 7,3 7,0 7,4 7,0 7,5 7,5 7,0 5 0 2013 2014 rok Populacja w wieku przedprodukcyjnym Populacja w wieku produkcyjnym Populacja w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. Wykres 1.1b. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) 25 24,2 24,0 23,8 23,6 23,4 23,2 22,9 20 [mln] 15 10 7,0 7,1 7,0 7,4 7,6 7,8 8,0 8,2 8,4 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 5 0 2013 2014 rok Populacja w wieku przedprodukcyjnym Populacja w wieku produkcyjnym Populacja w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna Eurostatu. 12

Tabela 3a. Udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji; stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku po podwyższeniu wieku emerytalnego) Populacja: 2013 2014 -w wieku przedprodukcyjnym 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,3% 18,3% -w wieku produkcyjnym 63,3% 63,3% 63,1% 62,8% 62,6% 62,3% 62,1% -w wieku poprodukcyjnym 18,4% 18,5% 18,7% 18,9% 19,2% 19,4% 19,6% Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Tabela 3b. Udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji; stan na koniec roku (definicje ekonomicznych grup wieku przed podwyższeniem wieku emerytalnego) Populacja: 2013 2014 -w wieku przedprodukcyjnym 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,2% 18,3% 18,3% -w wieku produkcyjnym 63,1% 62,6% 62,1% 61,5% 60,9% 60,3% 59,7% -w wieku poprodukcyjnym 18,6% 19,2% 19,7% 20,3% 20,9% 21,4% 22,0% Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Zmiany w strukturze populacji dobrze obrazuje stosunek liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. Zgodnie z prognozą demograficzną Eurostatu iloraz ten rośnie zarówno w warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego jak i w warunkach po podwyższeniu wieku emerytalnego. W warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego w 2013 r. na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypada 295 osób w wieku poprodukcyjnym, natomiast w 2019 r. liczba ta wynosi 368 osób. W warunkach uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego liczby te wynoszą odpowiednio 291 osób w 2013 r. oraz 316 osób w 2019 r. Rośnie także iloraz liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. Zgodnie z prognozą demograficzną Eurostatu w 2013 r. na 1000 osób w wieku produkcyjnym przypadają 584 osoby w wieku nieprodukcyjnym, natomiast w 2019 r. 675 osób w warunkach bez podwyższenia wieku emerytalnego oraz 579 osób w 2013 r. i 612 osób w 2019 r. w warunkach uwzględniających podwyższenie wieku emerytalnego. Podwyższenie wieku emerytalnego powoduje zmniejszenie w porównaniu do warunków, w których wiek emerytalny nie byłby zmieniany obciążenia osób w wieku produkcyjnym osobami w wieku poprodukcyjnym oraz osobami w wieku nieprodukcyjnym. 13

Wykres 1.2. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym i nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym 800 700 600 500 579 584 597 580 611 627 643 659 675 585 592 598 605 612 400 300 331 343 356 368 306 318 291 295 292 297 302 306 311 316 200 100 0 2013 2014 rok Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - po podwyższeniu wieku emerytalnego Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - przed podwyższeniem wieku emerytalnego Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - po podwyższeniu wieku emerytalnego Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym - przed podwyższeniem wieku emerytalnego Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy demograficznej Eurostatu. Uwagi do wyników prognozy 1. Saldo roczne jest różnicą wpływów i wydatków w danym roku, jest to zatem wynik finansowy wyłącznie z rocznej działalności funduszu. 2. W wynikach prognozy po stronie wpływów uwzględniono wpływy składkowe oraz celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń finansowanych z budżetu państwa, a wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 3. We wpływach do funduszy emerytalnego i rentowego uwzględniono przekazywanie z budżetu państwa składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i pobierające zasiłki macierzyńskie. 4. W wydatkach funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego obok wydatków na świadczenia uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 5. W wydatkach funduszu rentowego obok wydatków na świadczenia i odpisu uwzględniono koszty prewencji rentowej. 6. Do wydatków funduszu wypadkowego, obok wydatków na świadczenia i odpisu, włączono koszty prewencji wypadkowej. Uwzględniono przy tym podwyższenie procentu należnych składek na ubezpieczenie wypadkowe jaki stanowić ma prewencja wypadkowa 14

zgodnie z ustawą podwyższającą wiek emerytalny (przyjęto najniższe procenty dopuszczone przepisami). 7. Wydolność zdefiniowano jako iloraz wpływów i wydatków. 8. Przy obliczaniu wydolności dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz dla funduszu rentowego celowo nie uwzględniono wydatków na świadczenia finansowane z budżetu państwa oraz dotacji na te świadczenia, gdyż nie mają one charakteru ubezpieczeniowego. 9. Jako stopę dyskontową przyjęto stopę inflacji (patrz wyniki w kwotach zdyskontowanych na 2012 r.). 10. Wydatki i wpływy do funduszu rentowego prezentowane jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia rentowe nie zawierają (odpowiednio) świadczeń finansowanych z budżetu państwa i dotacji celowej na te świadczenia (z uwagi na nieskładkowy sposób finansowania). Wyniki Wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2015-2019 prezentowane są w trzech wariantach. Przedstawione wyniki obejmują: saldo roczne Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego (saldo roczne rozumiane jako różnica wpływów i wydatków, czyli wynik finansowy wyłącznie z rocznej działalności funduszu), wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz do każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, wydolność rozumianą jako iloraz wpływów i wydatków. Saldo roczne, wpływy i wydatki prezentowane są nominalnie w złotych, w kwotach zdyskontowanych 1 na 2012 r. oraz w procencie produktu krajowego brutto, a funduszy wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych także jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Wyniki w kwotach zdyskontowanych umożliwiają porównywanie kwot między poszczególnymi latami. 1 Jako stopę dyskontową przyjęto założoną uprzednio stopę inflacji. 15

Tabela 4.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -66 997-69 590-71 914-73 555-74 465 Wpływy [mln zł] 132 087 139 581 147 515 156 548 166 177 Wydatki [mln zł] 199 084 209 171 219 430 230 103 240 642 Wydolność 66% 67% 67% 68% 69% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -54 555-57 978-61 257-63 691-65 552 Wpływy [mln zł] 76 240 80 456 84 583 89 637 95 064 Wydatki [mln zł] 130 796 138 434 145 839 153 329 160 616 Wydolność 58% 58% 58% 58% 59% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -10 468-9 878-9 200-8 663-8 012 Wpływy [mln zł] 37 611 39 822 42 384 45 060 47 894 Wydatki [mln zł] 48 079 49 700 51 584 53 723 55 906 Wydolność 78% 80% 82% 84% 86% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 226 1 540 1 899 2 282 2 691 Wpływy [mln zł] 6 808 7 207 7 672 8 157 8 669 Wydatki [mln zł] 5 582 5 668 5 773 5 876 5 978 Wydolność 122% 127% 133% 139% 145% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 201-3 274-3 356-3 483-3 592 Wpływy [mln zł] 11 427 12 096 12 877 13 693 14 551 Wydatki [mln zł] 14 627 15 369 16 233 17 176 18 143 Wydolność 78% 79% 79% 80% 80% 16

Tabela 4.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -74 923-79 565-83 867-87 619-90 723 Wpływy [mln zł] 125 451 130 908 136 895 143 804 151 031 Wydatki [mln zł] 200 374 210 473 220 762 231 423 241 754 Wydolność 63% 62% 62% 62% 62% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -58 829-63 526-67 983-71 697-74 885 Wpływy [mln zł] 72 394 75 437 78 468 82 310 86 363 Wydatki [mln zł] 131 223 138 963 146 451 154 007 161 248 Wydolność 55% 54% 54% 53% 54% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -13 022-13 153-13 181-13 363-13 453 Wpływy [mln zł] 35 735 37 363 39 351 41 412 43 552 Wydatki [mln zł] 48 756 50 516 52 532 54 775 57 004 Wydolność 73% 74% 75% 76% 76% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 856 1 081 1 349 1 634 1 934 Wpływy [mln zł] 6 467 6 760 7 121 7 496 7 882 Wydatki [mln zł] 5 610 5 680 5 772 5 862 5 948 Wydolność 115% 119% 123% 128% 133% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 929-3 967-4 051-4 193-4 320 Wpływy [mln zł] 10 855 11 348 11 956 12 586 13 234 Wydatki [mln zł] 14 784 15 315 16 007 16 779 17 554 Wydolność 73% 74% 75% 75% 75% 17

Tabela 4.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -61 577-62 255-62 630-62 354-61 517 Wpływy [mln zł] 135 436 144 204 153 527 163 897 174 797 Wydatki [mln zł] 197 012 206 460 216 157 226 251 236 313 Wydolność 69% 70% 71% 72% 74% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -51 844-54 064-56 101-57 256-57 995 Wpływy [mln zł] 78 183 83 136 88 050 93 871 100 027 Wydatki [mln zł] 130 027 137 200 144 151 151 128 158 021 Wydolność 60% 61% 61% 62% 63% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -8 772-7 577-6 305-5 237-4 082 Wpływy [mln zł] 38 558 41 131 44 099 47 160 50 361 Wydatki [mln zł] 47 330 48 708 50 403 52 397 54 442 Wydolność 81% 84% 87% 90% 92% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 454 1 835 2 267 2 718 3 192 Wpływy [mln zł] 6 981 7 445 7 983 8 538 9 116 Wydatki [mln zł] 5 526 5 610 5 717 5 820 5 924 Wydolność 126% 133% 140% 147% 154% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -2 415-2 450-2 491-2 578-2 632 Wpływy [mln zł] 11 714 12 492 13 395 14 328 15 294 Wydatki [mln zł] 14 129 14 942 15 886 16 905 17 926 Wydolność 83% 84% 84% 85% 85% 18

Tabela 5.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2012. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -62 826-63 665-64 188-64 113-63 385 Wpływy [mln zł] 123 863 127 698 131 666 136 453 141 451 Wydatki [mln zł] 186 689 191 363 195 853 200 566 204 836 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -51 158-53 042-54 675-55 516-55 798 Wpływy [mln zł] 71 494 73 607 75 495 78 131 80 919 Wydatki [mln zł] 122 652 126 649 130 170 133 647 136 717 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -9 816-9 037-8 212-7 551-6 820 Wpływy [mln zł] 35 270 36 432 37 830 39 275 40 767 Wydatki [mln zł] 45 086 45 469 46 042 46 827 47 587 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 150 1 409 1 695 1 989 2 291 Wpływy [mln zł] 6 384 6 594 6 847 7 110 7 379 Wydatki [mln zł] 5 234 5 185 5 153 5 121 5 088 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 001-2 995-2 996-3 036-3 058 Wpływy [mln zł] 10 715 11 066 11 493 11 936 12 386 Wydatki [mln zł] 13 717 14 061 14 489 14 971 15 443 19

Tabela 5.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2012. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -70 258-72 792-74 856-76 371-77 224 Wpływy [mln zł] 117 640 119 763 122 186 125 345 128 559 Wydatki [mln zł] 187 898 192 555 197 042 201 716 205 783 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -55 166-58 118-60 679-62 493-63 743 Wpływy [mln zł] 67 887 69 014 70 037 71 744 73 513 Wydatki [mln zł] 123 053 127 132 130 716 134 238 137 255 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -12 211-12 033-11 765-11 648-11 451 Wpływy [mln zł] 33 510 34 182 35 123 36 096 37 071 Wydatki [mln zł] 45 721 46 215 46 888 47 744 48 522 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 803 989 1 204 1 424 1 646 Wpływy [mln zł] 6 064 6 185 6 356 6 533 6 709 Wydatki [mln zł] 5 261 5 196 5 152 5 109 5 063 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -3 684-3 629-3 616-3 655-3 677 Wpływy [mln zł] 10 179 10 382 10 671 10 971 11 265 Wydatki [mln zł] 13 863 14 011 14 287 14 625 14 942 20

Tabela 5.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2012. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne [mln zł] -57 743-56 956-55 900-54 350-52 363 Wpływy [mln zł] 127 003 131 928 137 032 142 859 148 788 Wydatki [mln zł] 184 746 188 883 192 932 197 208 201 151 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -48 616-49 461-50 073-49 907-49 365 Wpływy [mln zł] 73 315 76 058 78 589 81 822 85 143 Wydatki [mln zł] 121 931 125 519 128 662 131 728 134 509 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -8 226-6 932-5 627-4 565-3 474 Wpływy [mln zł] 36 157 37 630 39 361 41 106 42 867 Wydatki [mln zł] 44 383 44 561 44 988 45 671 46 342 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 1 364 1 679 2 023 2 369 2 717 Wpływy [mln zł] 6 546 6 811 7 125 7 442 7 759 Wydatki [mln zł] 5 182 5 133 5 102 5 073 5 042 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] -2 265-2 241-2 223-2 247-2 241 Wpływy [mln zł] 10 985 11 429 11 956 12 489 13 018 Wydatki [mln zł] 13 250 13 670 14 179 14 735 15 259 21

Tabela 6.1 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz emerytalny Saldo roczne -11,54% -11,58% -11,49% -11,24% -10,88% Wpływy 16,13% 16,07% 15,87% 15,82% 15,78% Wydatki 27,68% 27,66% 27,37% 27,06% 26,66% Fundusz rentowy Saldo roczne -2,22% -1,97% -1,73% -1,53% -1,33% Wpływy*) 7,92% 7,92% 7,92% 7,92% 7,92% Wydatki**) 10,14% 9,89% 9,65% 9,45% 9,25% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,25% 0,30% 0,35% 0,39% 0,43% Wpływy 1,40% 1,40% 1,40% 1,40% 1,40% Wydatki 1,15% 1,10% 1,05% 1,01% 0,96% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,68% -0,66% -0,63% -0,62% -0,60% Wpływy 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% Wydatki 3,10% 3,08% 3,06% 3,04% 3,02% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 22

Tabela 6.2 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz emerytalny Saldo roczne -12,97% -13,39% -13,61% -13,63% -13,54% Wpływy 15,96% 15,91% 15,70% 15,65% 15,61% Wydatki 28,94% 29,30% 29,31% 29,28% 29,15% Fundusz rentowy Saldo roczne -2,87% -2,77% -2,64% -2,54% -2,43% Wpływy*) 7,84% 7,84% 7,84% 7,84% 7,84% Wydatki**) 10,71% 10,61% 10,48% 10,38% 10,27% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,18% 0,22% 0,26% 0,30% 0,34% Wpływy 1,38% 1,38% 1,38% 1,38% 1,38% Wydatki 1,20% 1,16% 1,12% 1,08% 1,04% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,87% -0,84% -0,81% -0,80% -0,78% Wpływy 2,40% 2,40% 2,40% 2,40% 2,40% Wydatki 3,27% 3,24% 3,21% 3,20% 3,18% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 23

Tabela 6.3 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz emerytalny Saldo roczne -10,75% -10,51% -10,17% -9,70% -9,20% Wpływy 16,22% 16,16% 15,96% 15,90% 15,87% Wydatki 26,97% 26,67% 26,12% 25,60% 25,07% Fundusz rentowy Saldo roczne -1,82% -1,47% -1,14% -0,89% -0,65% Wpływy*) 7,96% 7,96% 7,96% 7,96% 7,96% Wydatki**) 9,78% 9,43% 9,10% 8,85% 8,61% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,29% 0,35% 0,40% 0,45% 0,49% Wpływy 1,40% 1,40% 1,40% 1,40% 1,40% Wydatki 1,11% 1,06% 1,01% 0,96% 0,91% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,50% -0,48% -0,45% -0,44% -0,42% Wpływy 2,44% 2,44% 2,44% 2,44% 2,44% Wydatki 2,94% 2,92% 2,89% 2,88% 2,86% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 24

Tabela 7.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -3,7% -3,6% -3,4% -3,3% -3,1% Wpływy 7,2% 7,1% 7,1% 7,0% 7,0% Wydatki 10,9% 10,7% 10,5% 10,3% 10,2% Fundusz emerytalny Saldo roczne -3,0% -3,0% -2,9% -2,9% -2,8% Wpływy 4,2% 4,1% 4,0% 4,0% 4,0% Wydatki 7,1% 7,1% 7,0% 6,9% 6,8% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,6% -0,5% -0,4% -0,4% -0,3% Wpływy 2,1% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Wydatki 2,6% 2,5% 2,5% 2,4% 2,4% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Wpływy 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% Wydatki 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,2% -0,2% -0,2% -0,2% -0,2% Wpływy 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Wydatki 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 25

Tabela 7.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -4,2% -4,2% -4,2% -4,1% -4,0% Wpływy 7,0% 6,9% 6,8% 6,7% 6,7% Wydatki 11,2% 11,1% 10,9% 10,8% 10,7% Fundusz emerytalny Saldo roczne -3,3% -3,3% -3,4% -3,4% -3,3% Wpływy 4,1% 4,0% 3,9% 3,8% 3,8% Wydatki 7,3% 7,3% 7,3% 7,2% 7,1% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,7% -0,7% -0,7% -0,6% -0,6% Wpływy 2,0% 2,0% 2,0% 1,9% 1,9% Wydatki 2,7% 2,7% 2,6% 2,6% 2,5% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Wpływy 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3% Wydatki 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,2% -0,2% -0,2% -0,2% -0,2% Wpływy 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Wydatki 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 26

Tabela 7.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w procencie PKB. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Saldo roczne -3,3% -3,1% -2,9% -2,7% -2,5% Wpływy 7,3% 7,2% 7,1% 7,1% 7,1% Wydatki 10,6% 10,3% 10,0% 9,8% 9,6% Fundusz emerytalny Saldo roczne -2,8% -2,7% -2,6% -2,5% -2,4% Wpływy 4,2% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% Wydatki 7,0% 6,8% 6,7% 6,6% 6,4% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,5% -0,4% -0,3% -0,2% -0,2% Wpływy 2,1% 2,1% 2,0% 2,0% 2,1% Wydatki 2,5% 2,4% 2,3% 2,3% 2,2% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Wpływy 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% Wydatki 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,2% Fundusz chorobowy Saldo roczne -0,1% -0,1% -0,1% -0,1% -0,1% Wpływy 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Wydatki 0,8% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 27

Wykresy Wykres 2a. Saldo roczne FUS w kwotach zdyskontowanych na 2012 r. 0-10 -20-30 [mld zł] -40-50 -60-70 -80-52,4-54,3-57,7-57,0-55,9-62,8-63,7-64,2-64,1-63,4-70,3-72,8-74,9-76,4-77,2-90 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 2b. Saldo roczne funduszu emerytalnego w kwotach zdyskontowanych na 2012 r. 0-10 -20 [mld zł] -30-40 -50-60 -70-48,6-49,5-50,1-49,9-49,4-51,2-53,0-55,2-54,7-55,5-55,8-58,1-60,7-62,5-63,7 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 28

Wykres 2c. Saldo roczne funduszu rentowego w kwotach zdyskontowanych na 2012 r. 0-2 -4-3,5-4,6 [mld zł] -6-8 -8,2-6,9-8,2-5,6-7,6-6,8-10 -9,8-9,0-12 -12,2-12,0-11,8-11,6-11,5-14 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 2d. Saldo roczne funduszu wypadkowego w kwotach zdyskontowanych na 2012 r. 3,0 2,7 2,5 2,4 2,3 2,0 2,0 2,0 1,7 1,7 1,6 [mld zł] 1,5 1,0 0,8 1,1 1,4 1,0 1,4 1,2 1,4 0,5 0,0 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 29

Wykres 2e. Saldo roczne funduszu chorobowego w kwotach zdyskontowanych na 2012 r. 0,0-0,5-1,0-1,5 [mld zł] -2,0-2,5-2,3-2,2-2,2-2,2-2,2-3,0-3,0-3,0-3,0-3,0-3,1-3,5-4,0-3,7-3,6-3,6-3,7-3,7 wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3a. Saldo roczne FUS w procencie PKB 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% -3,5% -4,0% -4,5% -2,71% -2,91% -3,10% -3,30% -3,30% -3,44% -3,55% -3,66% -4,20% -4,19% -4,16% -4,10% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3-4,02% -3,14% -2,51% 30

Wykres 3b. Saldo roczne funduszu emerytalnego w procencie PKB 0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% -2,60% -2,70% -2,78% -2,98% -2,96% -2,93% -2,86% -2,49% -2,77% -2,36% -3,5% -3,29% -3,35% -3,37% -3,35% -3,32% -4,0% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3c. Saldo roczne funduszu rentowego w procencie PKB 0,0% -0,1% -0,2% -0,17% -0,23% -0,3% -0,4% -0,38% -0,29% -0,39% -0,34% -0,5% -0,47% -0,50% -0,44% -0,6% -0,7% -0,73% -0,57% -0,69% -0,65% -0,62% -0,60% -0,8% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 31

Wykres 3d. Saldo roczne funduszu wypadkowego w procencie PKB 0,14% 0,13% 0,12% 0,12% 0,11% 0,10% 0,08% 0,07% 0,08% 0,08% 0,09% 0,07% 0,09% 0,11% 0,08% 0,10% 0,09% 0,06% 0,05% 0,06% 0,04% 0,02% 0,00% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 Wykres 3e. Saldo roczne funduszu chorobowego w procencie PKB 0,00% -0,05% -0,10% -0,15% -0,17% -0,13% -0,17% -0,12% -0,16% -0,12% -0,16% -0,11% -0,15% -0,11% -0,20% -0,22% -0,21% -0,20% -0,20% -0,19% -0,25% wariant nr 2 wariant nr 1 wariant nr 3 32

Dodatek A Analiza wrażliwości Przeprowadzona analiza wrażliwości wykazała silne zróżnicowanie wpływu, jaki na wyniki modelu wywierają zmiany poszczególnych parametrów. Obok parametrów, których nawet bardzo małe odchylenia powodują istotne zmiany wyników (na przykład wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia), istnieją parametry o marginalnym wpływie na ostateczny wynik generowanej prognozy. Na podstawie zamieszczonych poniżej tabel A.1 i A.2 można prześledzić fluktuacje wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zależności od zmian wartości najważniejszych parametrów o charakterze ekonomicznym. Liczby umieszczone w tabelach należy rozumieć jako procentowe odchylenia zdyskontowanych na 2012 r. wpływów i wydatków od odpowiednich wartości uzyskanych dla wariantu nr 1. Zdecydowano się na wartości zdyskontowane a nie nominalne, aby zapewnić porównywalność z wariantami, w których analizie podlegał wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. Tabela A.1 Analiza wrażliwości - wpływy FUS zmiana względem wariantu nr 1 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% 7,0% -2,9% -3,9% -4,8% -5,7% -6,6% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% 33

Tabela A.2 Analiza wrażliwości - wydatki FUS zmiana względem wariantu nr 1 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp -1,1% -1,1% -1,1% -1,1% -1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% -0,1% -0,2% -0,2% -0,2% -0,2% 0,1% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,6% 1,0% 1,3% 1,7% 2,2% -0,6% -0,9% -1,3% -1,7% -2,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Akceptacja: Hanna Zalewska, Dyrektor Departamentu Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Anna Kwiecińska, Aktuariusz Zakładu Opracowanie modelu prognostycznego FUS12: Paweł Nasiński, Naczelnik Wydziału Aktuarialnego Mirosław Szlasa, Główny Specjalista w Wydziale Aktuarialnym 34