SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 6.8.2013 COM(2013) 571 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 453/2008 dotyczącego statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy we Wspólnocie (Tekst mający znaczenie dla EOG) PL PL

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 453/2008 dotyczącego statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy we Wspólnocie (Tekst mający znaczenie dla EOG) 1. WPROWADZENIE Statystyki dotyczące wolnych miejsc pracy (JVS) dostarczają informacje o liczbie miejsc pracy, które w danym momencie pozostają nieobsadzone. Odpowiadają one tej części popytu na pracę, która nie jest zaspokojona przez podaż pracy, a więc zawierają kluczowe informacje na temat wielkości i struktury niedopasowań występujących na rynku pracy. Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 453/2008 z dnia 23 kwietnia 2008 r. dotyczącym statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy we Wspólnocie 1 (zwanym dalej rozporządzeniem JVS ) ustanowiono ramy dla opracowywania, przekazywania i oceny statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy. Przepisy art. 10 rozporządzenia JVS zobowiązują Komisję do przedstawiania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania dotyczącego wykonania tego rozporządzenia do dnia 24 czerwca 2010 r., a następnie co trzy lata. Sprawozdania te powinny zawierać ocenę jakości statystyk przedkładanych przez państwa członkowskie oraz jakości europejskich danych zbiorczych, a także identyfikować obszary, w których można dokonać ulepszeń. Niniejsze sprawozdanie jest drugim, które Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie 2. Opiera się ono na doświadczeniach zgromadzonych w ramach kwartalnego przekazywania danych oraz na dokumentacji dostarczonej przez państwa członkowskie w ramach ich rocznych sprawozdań dotyczących jakości. W sekcji 2 niniejszego sprawozdania przedstawiono postępy poczynione w ciągu ostatnich trzech lat w zakresie wdrożenia rozporządzenia JVS. W sekcji 3 zawarto ocenę jakości statystyk dotyczących wolnych miejsc pracy. W sekcji 4 skoncentrowano się na europejskich danych zbiorczych. Wreszcie w sekcji 5 zawarto wnioski oraz przedstawiono sugestie na temat sposobów lepszego spełniania oczekiwań użytkowników w przyszłości. 1 2 Dz.U. L 145 z 4.6.2008, s. 234. Zob. poprzednie sprawozdanie COM (2010) 421. PL 2 PL

2. WDROŻENIE 2.1 Ramy prawne W celu uzupełnienia ogólnych ram ustanowionych w rozporządzeniu JVS, Komisja przyjęła dwa rozporządzenia wykonawcze, a mianowicie: rozporządzenie Komisji (WE) nr 1062/2008 3 określające procedury sezonowego dostosowywania, które mają być stosowane od pierwszego kwartału 2014 r. oraz strukturę, treść i terminy przekazywania rocznych sprawozdań dotyczących jakości przedkładanych Komisji przez państwa członkowskie; rozporządzenie Komisji (WE) nr 19/2009 4, w którym zdefiniowano pojęcie wolnego miejsca pracy ; ustalono terminy przekazywania danych oraz określono okresy, które mają być objęte pierwszym przekazaniem danych. W załączniku do tego rozporządzenia zawarto wykaz państw, które przeprowadzają analizy wykonalności oraz wykaz tematów nimi objętych. Wyżej wymienione akty prawne nakładają na wszystkie państwa członkowskie obowiązek dostarczenia szeregów czasowych dla liczby wolnych miejsc pracy oraz liczby obsadzonych stanowisk, począwszy od pierwszego kwartału 2010 r., nie później niż w terminie 70 dni od końca każdego kwartału. Ponadto państwa członkowskie, w których liczba zatrudnionych przekracza 3 % łącznego zatrudnienia w UE muszą przekazywać dane 45 dni od zakończenia każdego kwartału. Państwa członkowskie muszą przedstawić liczbę wolnych miejsc pracy oraz obsadzonych stanowisk w odniesieniu do wszystkich jednostek gospodarczych oraz dla każdej sekcji klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev 2 5. Jednakże w przypadku małych przedsiębiorstw (zdefiniowanych jako jednostki zatrudniające mniej niż dziesięciu pracowników) oraz w przypadku sekcji NACE od O do S 6 (główna 3 4 5 6 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1062/2008 z dnia 28 października 2008 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 453/2008 dotyczącego statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy we Wspólnocie w odniesieniu do procedur sezonowego dostosowywania i sprawozdań dotyczących jakości (Dz.U. L 285 z 29.10.2008, s. 3). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 19/2009 z dnia 13 stycznia 2009 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 453/2008 dotyczącego statystyk kwartalnych w zakresie wolnych miejsc pracy we Wspólnocie w odniesieniu do definicji wolnego miejsca pracy, dat odniesienia dla gromadzenia danych, specyfikacji dotyczących przekazywania danych oraz analiz wykonalności (Dz.U. L 9 z 14.1.2009, s. 3). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1893/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2 i zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3037/90 oraz niektóre rozporządzenia WE w sprawie określonych dziedzin statystycznych (Dz.U. L 393 z 30.12.2006, s. 1). Sekcje te obejmują następujące dziedziny: administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (sekcja O), edukacja (sekcja P), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q), działalność związana ze sztuką, rozrywką i rekreacją (sekcja R) oraz pozostała działalność usługowa, taka jak działalność organizacji członkowskich, naprawa komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego, oraz pozostała indywidualna działalność usługowa (sekcja S). PL 3 PL

działalność: administracja publiczna, opieka zdrowotna i szkolnictwo) rozporządzenie JVS przewiduje, że te państwa członkowskie, które mają trudności z dostarczeniem danych powinny przeprowadzić analizy wykonalności. 2.2 Analizy wykonalności Dania, Hiszpania, Francja, Włochy, Malta i Austria przeprowadziły analizy wykonalności, o których mowa powyżej. Wszystkie te kraje przekazały wyniki do Eurostatu, jednak ich wnioski różniły się w odniesieniu do możliwości rozszerzenia zakresu rozporządzenia JVS w perspektywie krótkoterminowej. Po przeprowadzeniu analiz wykonalności Hiszpania i Austria niezwłocznie objęły przedmiotowymi statystykami całą gospodarkę. Dania rozpoczęła przygotowywanie danych dla małych przedsiębiorstw, a Malta uczyniła to w odniesieniu do sekcji O do S NACE. Francja gromadzi dane dla małych przedsiębiorstw w ujęciu rocznym i pracuje nad rozszerzeniem zakresu rozporządzenia JVS na części nierynkowe sekcji O do S NACE. We Włoszech nie osiągnięto dotychczas istotnych postępów w tej dziedzinie. Rozporządzenie JVS zobowiązuje Komisję (Eurostat) do przyjmowania środków w następstwie udostępnienia wyników analiz wykonalności. Zgodnie z tym wymogiem Komisja rozważa obecnie podjęcie odpowiednich działań. 2.3 Zmiany, które miały miejsce od sporządzenia poprzedniego sprawozdania Od czasu pierwszego sprawozdania przedłożonego Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w 2010 r., państwa członkowskie w dalszym ciągu udoskonalały gromadzenie i przekazywanie danych JVS. Komisja przyznała niektórym z nich wsparcie finansowe w tym celu, zgodnie z przepisami art. 8 ust. 1 rozporządzenia JVS. Ostatnia runda przydzielania dotacji miała miejsce w 2012 r. Dotacje te stanowiły dla beneficjentów wsparcie na tworzenie nowych badań w zakresie JVS lub poprawę istniejących procedur gromadzenia danych, na przykład poprzez działania mające na celu redukcję obciążenia związanego z udzielaniem odpowiedzi. Od 2010 r. wszystkie państwa członkowskie przekazywały dane statystyczne dotyczące wolnych miejsc pracy. Niektóre kraje, zgodnie ze szczegółowymi przepisami rozporządzenia JVS, wyłączyły małe przedsiębiorstwa lub co najmniej jedną z sekcji NACE od O do S ze względu na trudności napotkane przy rozpoczęciu gromadzenia danych. Obecnie 22 państwa członkowskie przekazują dane dotyczące całej gospodarki. W przypadku pozostałych państw członkowskich (Dania, Grecja, Francja, Włochy i Malta) nadal występują braki związane z zakresem danych w odniesieniu do małych przedsiębiorstw lub sekcji NACE O i/lub P do S. Od 2010 r. Eurostat publikował wskaźnik wolnych etatów, czyli udział procentowy nieobsadzonych stanowisk w stosunku do wszystkich (wolnych i obsadzonych) stanowisk w terminie około 80 dni po zakończeniu danego kwartału referencyjnego (T+80). W 2011 r. terminowość sprawozdawczości znacznie się poprawiła, ponieważ Eurostat rozpoczął opracowywanie szybkich szacunków dotyczących wskaźnika wolnych miejsc pracy w Unii PL 4 PL

Europejskiej oraz w strefie euro. Szybkie szacunki kwartalnych wskaźników wolnych miejsc pracy dla całej gospodarki są udostępniane na stronie internetowej Eurostatu około 50 dni po zakończeniu kwartału (T+50). W 2012 r. Chorwacja poszerzyła zakres gromadzenia danych JVS, tak aby obejmowały one również małe przedsiębiorstwa z chwilą przystąpienia w dniu 1 lipca 2013 r. Mając na uwadze wymianę dobrych praktyk, państwa członkowskie i Eurostat zorganizowały wspólnie szereg warsztatów, które dotyczyły jakości, sposobu rozpowszechniania statystyk, a także kwestii metodologicznych, w tym obliczania współczynników zmienności dla wolnych miejsc pracy. Ostatnie takie warsztaty odbyły się w Luksemburgu w marcu 2013 r. 3. JAKOŚĆ Jakość ocenia się na podstawie pięciu głównych kryteriów określonych w wytycznych ESS Standard for Quality Reports (norma Europejskiego Systemu Statystycznego dla sprawozdań dotyczących jakości) 7, a mianowicie: trafności, dokładności, terminowości, spójności/porównywalności oraz dostępności/przejrzystości. 3.1 Trafność Gromadzenie danych JVS ma duże znaczenie, ponieważ stanowią one jedyne zharmonizowane źródło pomiaru niezaspokojonego popytu na pracę. Dane kwartalne dotyczące wolnych miejsc pracy są wykorzystywane przez służby Komisji (Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego) oraz Europejski Bank Centralny do monitorowania krótkoterminowych zmian w zakresie cyklu koniunkturalnego i rynku pracy. Dane JVS są jednym z podstawowych europejskich wskaźników gospodarczych (PEEI) 8, które zostały wybrane jako narzędzia do monitorowania rozwoju sytuacji makroekonomicznej w okresie krótszym niż rok. Dane JVS są również wykorzystywane do opartych na wskaźnikach strukturalnych analiz przeprowadzanych w kontekście strategii Europa 2020 na rzecz zatrudnienia i inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu 9. Dwa wskaźniki oparte na danych JVS zostały włączone do wspólnych ram oceny, które są tablicą wyników wykorzystywaną do monitorowania postępów w części strategii Europa 2020 związanej z zatrudnieniem. 7 Wytyczne ESS Standard for Quality Reports dostępne są (tylko w języku angielskim) na stronie: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/ver-1/quality/documents/esqr_final.pdf. 8 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyk w strefie euro W kierunku usprawnionych metod w zakresie statystyk i wskaźników dla strefy euro, COM (2002) 661. 9 Komunikat Komisji EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu COM(2010) 2020. PL 5 PL

Znaczenie danych JVS wzrosłoby jeszcze, jeżeli usunięte zostałyby istniejące braki związane z zakresem danych (na skutek dobrowolnego dostarczania statystyk dotyczących sekcji O do S NACE oraz małych przedsiębiorstw). 3.2 Dokładność Obliczenie współczynników zmienności dla wolnych miejsc pracy jest zadaniem szczególnie wymagającym z powodu bardzo nierównego rozkładu liczby nieobsadzonych stanowisk, jako że w większości odpowiedzi liczba ta wynosi 0. Według sprawozdań dotyczących jakości dla roku referencyjnego 2011, współczynniki zmienności dla szacunków państw członkowskich dotyczących liczby wolnych miejsc pracy wahały się od 1 do 7 %; jedynie w przypadku Bułgarii współczynnik wykraczał poza ten przedział. Dokonywanie korekt szacunków ma szczególne znaczenie dla użytkowników i stanowi istotny element dokładności. Sytuacja przedstawia się inaczej w przypadku dwóch publikacji wskaźnika wolnych miejsc pracy. Zwykle informacje ze wszystkich państw członkowskich są dostępne w danych publikowanych w terminie T+80 dni. Dlatego też szacunki publikowane dla strefy euro i dla UE-27 (szacunki T+80) obejmują wszystkie otrzymane dane. Są one korygowane tylko wtedy, gdy państwa członkowskie przekazują dane po terminie publikacji. W rzeczywistości od trzeciego kwartału 2010 r. nie wprowadzono żadnych korekt do szacunków wskaźnika wolnych miejsc pracy dotyczących strefy euro lub UE-27. Szybkie szacunki zagregowanego wskaźnika wolnych miejsc pracy w strefie euro i UE-27, które są publikowane w terminie T+50 dni, podlegają korekcie w momencie publikacji szacunków T+80. Dotychczasowe korekty miały jednak ograniczony zakres. W sześciu kwartałach (3. kw. 2011 r. do 4. kw. 2012 r.) dla których opublikowano dotychczas szybkie szacunki, szacunki dla strefy euro poddano dwukrotnej korekcie (w 1 kw. 2012 r. o 0,1 pkt proc. z 1,6 do 1,7 % oraz w 4 kw. 2012 r. o -0,2 pkt proc. z 1,8 % do 1,6 %.), natomiast szacunki dotyczące UE-27 zostały zweryfikowane raz (w 4 kw. 2012 r. o -0,2 pkt proc. z 1,6 do 1,4 %). Niektóre państwa członkowskie, zwłaszcza na początku swoich szeregów czasowych, wprowadziły istotne korekty zarówno do liczby wolnych miejsc pracy, jak i do liczby obsadzonych stanowisk. Nie miało to jednak znaczącego wpływu na europejskie dane zbiorcze, ponieważ korekty te dotyczyły przede wszystkim mniejszych państw członkowskich. 3.3 Terminowość Państwa członkowskie w dużej mierze wywiązały się ze swoich zobowiązań prawnych w zakresie terminowego przekazywania danych JVS. W przypadku Grecji wystąpiło jednak strukturalne opóźnienie. Uzgodniono plan działań z władzami tego kraju w celu rozwiązania problemu opóźnionego przekazywania danych. Terminowość przekazywania danych poprawiła się od czasu ostatniego sprawozdania, głównie po wprowadzeniu w 2011 r. szybkich szacunków dla strefy euro i UE, które są PL 6 PL

publikowane 50 dni od zakończenia kwartału, a więc na długo przed pierwotnym terminem T+75 dni wyznaczonym jako cel w ramach PEEI. Drugi szacunek, obejmujący wszystkie państwa członkowskie został opublikowany na około 80 dni po zakończeniu kwartału referencyjnego. 3.4 Spójność i porównywalność Nie ma możliwości bezpośredniego sprawdzenia spójności danych dotyczących wolnych miejsc pracy, ponieważ nie ma innego zharmonizowanego źródła danych zbieranych na poziomie ogólnoeuropejskim umożliwiającego pomiar niezaspokojonego popytu na pracę. W wielu krajach podliczane są wakaty zgłaszane publicznym służbom zatrudnienia, jednak wykorzystanie tych danych do sprawdzenia spójności danych JVS jest problematyczne, ponieważ ich zakres jest bardzo ograniczony oraz opierają się one na definicjach krajowych. Liczbę obsadzonych stanowisk (zmienną, przy pomocy której oblicza się wskaźnik wolnych miejsc pracy), należy porównać z informacjami pochodzącymi z innych źródeł, w szczególności z liczbą osób zatrudnionych ustaloną w badaniu aktywności ekonomicznej ludności. Eurostat uzgodnił z państwami członkowskimi, że odpowiednio rozszerzony zostanie zakres sprawozdań dotyczących jakości. Porównania i następujące po nich oceny różnic muszą uwzględniać zarówno pojęciowe, jak i związane z badaniami różnice między źródłami. Ważnym elementem dla porównywalności danych jest data odniesienia, dla której gromadzone są dane dotyczące JVS w danym kwartale. Zgodnie z art. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 19/2009, preferowaną metodą jest gromadzenie danych w sposób ciągły lub dla określonych dat odniesienia w ciągu kwartału. W chwili obecnej tylko dwanaście państw członkowskich oraz Chorwacja 10 gromadzą dane JVS dla kilku dat w ciągu kwartału. Zaleca się, aby pozostałe państwa członkowskie stosowały taką samą praktykę, co zapewniłoby pełną reprezentatywność szacunków dotyczących całego kwartału. Głównym wyzwaniem w zakresie porównywalności jest sprawienie, by wszystkie państwa członkowskie obejmowały swoimi badaniami dotyczącymi wolnych miejsc pracy całą gospodarkę tj. by włączyły w zakres badań również małe przedsiębiorstwa i sekcje od O do S NACE. Jak stwierdzono w pkt 2.2 i 2.3 powyżej, pięć państw członkowskich nadal nie osiągnęło tego celu. 3.5 Dostępność i przejrzystość Statystyki dotyczące wolnych miejsc pracy są udostępniane poprzez zwykłe kanały rozpowszechniania Eurostatu, a mianowicie internetową bazę danych Eurobase oraz specjalny dział Statistics Explained na stronie internetowej Eurostatu 11. W dziale tym publikowane są 10 11 W momencie opracowywania niniejszego dokumentu Chorwacja nie jest jeszcze państwem członkowskim. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/job_vacancy_statistics. PL 7 PL

aktualne informacje na temat wskaźnika wolnych miejsc pracy zarówno europejskie dane zbiorcze, jak i dane dotyczące poszczególnych krajów, w tym wykresy obrazujące zmiany w czasie. Państwa członkowskie przedstawiają roczne sprawozdania dotyczące jakości zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 19/2009, co umożliwia Eurostatowi aktualizację metadanych udostępnianych użytkownikom. Poziom dostępności i przejrzystości danych dotyczących wskaźnika wolnych miejsc pracy można zatem uznać za dobry. 4. DANE ZBIORCZE NA POZIOMIE EUROPEJSKIM Europejskie dane zbiorcze są obecnie publikowane jedynie dla wskaźnika wolnych miejsc pracy, nie jest natomiast publikowana bezwzględna liczba wolnych miejsc pracy. Wynika to z faktu, że braki dotyczące małych przedsiębiorstw i sekcji od O do S NACE bezpośrednio wpływają na liczbę wolnych miejsc pracy, natomiast niekoniecznie wpływają na ogólny wskaźnik. Przeprowadzone w niektórych krajach badania dotyczące jakości obejmujące całą gospodarkę (np. porównujące oferty pracy w małych przedsiębiorstwach i w innych sektorach gospodarki) sugerują jednak, że powyższe założenie nie w pełni odpowiada rzeczywistości. W rezultacie istnieje ryzyko niedoszacowania wskaźnika wolnych miejsc pracy, zarówno dla UE, jak i dla strefy euro. Pomimo tego zastrzeżenia, jakość europejskich danych zbiorczych można uznać za zadowalającą. Szybkie szacunki mogą być również uznane za wiarygodne, ponieważ dotychczas były one korygowane jedynie w niewielkim stopniu po opublikowaniu ostatecznych danych (które ma miejsce ok. miesiąc po opublikowaniu szybkich szacunków). 5. WNIOSKI W ciągu ostatnich trzech lat osiągnięto znaczne postępy w zakresie wdrażania prawodawstwa dotyczącego danych JVS oraz opracowywania dokładnych statystyk dotyczących wolnych miejsc pracy. Krajowe dane były przekazywane w odpowiednim czasie, a europejskie dane zbiorcze były publikowane zgodnie z planem. Terminowość uległa dalszej poprawie w 2011 r., po rozpoczęciu publikacji szybkich szacunków przez Eurostat. Opublikowane europejskie dane zbiorcze zostały poddane jedynie niewielkim korektom, zarówno w przypadku szybkich, jak i ostatecznych szacunków. Ponadto niektóre z państw, które wcześniej obejmowały badaniami JVS bardziej ograniczony zakres gospodarki, rozszerzyły ten zakres w ostatnich latach. PL 8 PL

Niemniej jednak niepełny zakres jest nadal głównym powodem, dla którego dane JVS nie są wykorzystywane w większym stopniu. Bardzo ważne jest, aby wszystkie państwa członkowskie objęły sektor publiczny oraz małe przedsiębiorstwa w swoich kwartalnych danych szacunkowych. Aby zapewnić konieczne ulepszenia, Komisja zbada możliwość poprawy sytuacji w tym względzie, włącznie z możliwością opracowania nowych inicjatyw prawodawczych. PL 9 PL