INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY - KOD ZAWODU 325509 Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) oceniania stopnia zagrożeń i ryzyka zawodowego powodowanego przez czynniki chemiczne, fizyczne i biologiczne występujące w środowisku pracy; 2) rozwiązywania bieżących problemów technicznych i organizacyjnych związanych z bezpieczeństwem i ergonomią w skali zakładu pracy i w odniesieniu do stanowisk pracy; 3) współuczestniczenia w ustalaniu okoliczności, przyczyn wypadków i chorób zawodowych; 4) organizowania i prowadzenia szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU TECHNIK BHP 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód technika bhp, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sprawność motoryczna Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności: utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2. Sumienność w dążeniu do rezultatów Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 3. Otwartość na innych Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Dbałość o rozwój i relacje Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 1
ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY Technik bezpieczeństwa i higieny pracy to jeden z 2360 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę sama nazwę i kod. W klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2010 r. występował zawód Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy (kod 315202). BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011-2015 2 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Pierwsza 62 67 11 7 3 1 połowa 2015 2014 119 69 16 6 7 0 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2013 124 85 31 17 0 0 2012 85 53 29 10 4 0 2011 57 39 17 9 2 1 Mniejsza liczba zgłoszonych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej od liczby nowo zarejestrowanych spowodowała, że w latach 2011-2015 zawód ten sklasyfikowany został jako nadwyżkowy 3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. W 2011 r. 2
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA W badaniu pracodawców 4 realizowanym przez WUP w Toruniu w latach 2010-2014 wynika, że zawód technik bezpieczeństwa i higieny pracy pojawił się raz. W 2010 jeden podmiot planował zatrudnić jedną osobę w tym zawodzie. Z rozmów sondujących z pracodawcami z województwa kujawsko pomorskiego wynika, że żaden z sondowanych pracodawców nie wyraził chęci ani potrzeby zatrudnienia technika bhp. W przypadku wolnych miejsc pracy, zatrudniliby osoby z wykształceniem wyższym czyli specjalistów do spraw bhp. Żeby posługiwać się tytułem specjalisty ds. bhp, należy spełnić dwa warunki, mianowicie: ukończyć studia (posiadać wyższe wykształcenie) o kierunku lub specjalności w zakresie bhp lub studia podyplomowe bhp, oraz przepracować minimum 1 rok w służbie bhp. W badaniu internetowych ofert pracy 5 realizowanym na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu obejmującym okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015 zawód technik bhp nie pojawił się ani razu. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ 6 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określa, że zawód ten można zdobyć wyłącznie w Policealnej Szkole Zawodowej dla Dorosłych o cyklu kształcenia trwającym 1,5 roku. Dla zawodu technik bhp wyodrębniono jedną kwalifikację zarządzanie bezpieczeństwem w środowisku pracy. Jednak nie ma możliwości zdobycia tego zawodu na kursie kwalifikacyjnym. SZKOŁY W REGIONIE 77,9% wszystkich zawodów, którymi legitymowali się bezrobotni lub zgłoszono w nich wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zostały sklasyfikowane jako nadwyżkowe. Zawody deficytowe stanowiły 17,9% zawodów a zrównoważone 4,2%. 4 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP oraz na stronie www.podlupa.wup.torun.pl 5 Badanie internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego to kolejne realizowane w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II badanie, które ma na celu poszerzenie informacji na temat regionalnego rynku pracy. Celem badania jest analiza ilościowa i jakościowa treści internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego zamieszczonych na 4. portalach ogólnopolskich: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Badanie obejmowało okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015. Raport z badania dostępny jest na stronie internetowej WUP w Toruniu www.podlupa.wup.torun.pl 6 Źródło informacji: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, serwis internetowy Ministerstwa Edukacji Narodowej www.men.gov.pl oraz System Informacji Oświatowej www.cie.men.gov.pl 3
Według danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej (na dzień 30.09.2014 r) zawód technik bhp w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć aż w 50 szkołach. Większość tych szkół to szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych. Liczba szkół z roku na rok bardzo rośnie co może niepokoić biorąc pod uwagę sytuacje na rynku pracy osób z tym zawodem. Według stanu na dzień 30.09.2012 w województwie kujawsko-pomorskim roku było 38 szkół i placówek prowadzących kształcenie dla osób dorosłych w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy. W tym 7 szkół publicznych i 31 niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych. Według stanu na dzień 30.09.2011 roku szkół było mniej, bo 30. Poniższa tabela przedstawia informację o liczbie absolwentów i uczniów kształcących się w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Liczba osób Rok szkolny Uczniowie kontynuujący naukę w zawodzie Absolwenci osoby kończące naukę w zawodzie 2010/2011rok 2 252 423 (na dzień 30.09.2010 r.) 2011/2012 rok 2 172 479 (na dzień 30.09.2011r.) 2012/2013 rok 2 437 345 (na dzień 30.09.2012r.) 2013/2014 rok 2 513 512 (na dzień 30.09.2013r.) 2014/2015 rok 2 268 433 (na dzień 30.09.2013r.) Opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji Oświatowej Wykaz szkół i placówek prowadzących kształcenie w zawodzie technik bhp dostępny jest na stronie internetowej Centrum Informatycznego Edukacji pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo KURSY Informacje o kursach prowadzonych przez instytucje szkoleniowe między innymi z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dostępne są w Elektronicznym Rejestrze Instytucji Szkoleniowych na stronie internetowej: http://ris.praca.gov.pl 4
POMOCNE ADRESY Polskie Stowarzyszenie Pracowników Służby BHP - Głównym celem działań jest edukacja zarówno pracodawców, pracowników jak i osób zajmujących się sprawami bezpieczeństwa pracy http://www.pspsbhp.org.pl/ Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Służby BHP http://www.ospsbhp.com.pl/ LITERATURA Andrzej Komosa, Bezpieczeństwo i higiena pracy, wydawca: Ekonomik - Andrzej Komosa, 2010 Bogdan Rączkowski, BHP w praktyce 2012,, wydawca: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr,2012 CZASOPISMA Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka - miesięcznik Przyjaciel przy Pracy miesięcznik www.przyjacielprzypracy.pl/ Praca I Zdrowie miesięcznik www.pracaizdrowie.com.pl/ Informator Ochrony Pracy - kwartalnik Praca Zdrowie Bezpieczeństwo - kwartalnik Opracowanie: Lilla Załęska doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Akceptował: Janusz Bokser data ostatniej aktualizacji: sierpień, 2015 r. 5
INFORMACJA DLA OSÓB ZAINTERESOWANYCH PRACĄ W ZAWODZIE TECHNIK BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY W KRAJACH EOG 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie technik BHP w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako technik BHP w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód technik BHP jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód technik BHP jest regulowany w ośmiu krajach EOG, są to: Austria, Czechy, Dania, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwajcaria i Wielka Brytania. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem technik BHP wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem technik BHP zgłoszonych zostało 308 ofert pracy w 5 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodzie znajduje się w: Wielkiej Brytanii (264 oferty), Belgii (41 ofert), - dane wg stanu na dzień 06.11.2013 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie technik BHP w krajach EOG powinny mieć minimum wykształcenie średnie techniczne oraz dysponować 2-5 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym. Dodatkowo w Wielkiej Brytanii pracodawcy wymagają ukończenia następujących kursów: IOSH (bezpieczne zarządzanie) lub NEBOSH (międzynarodowe uprawnienia BHP). Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie technik BHP w wybranych krajach: Wielka Brytania: 27000-34000 funtów rocznie brutto, Czechy: 20000 koron czeskich miesięcznie brutto. Wysokość wynagrodzenia jest często uzależniona od doświadczenia kandydata. 6
Opracowanie: Joanna Goljat-Jankowska Doradca EURES, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy Zespół EURES 7