Sytuacja epidemiczna grypy w województwie śląskim Grypa to bardzo zakaźna choroba, która występuje na całym świecie i powoduje okresowe epidemie i pandemie. W Europie zwiększoną liczbę zachorowań obserwuje się późną jesienią i zimą. Chorobę tą wywołuje wirus z rodziny Orthomyxoviridiae, w obrębie tej rodziny występują dwa rodzaje wirusów, które następnie dzielimy na typy: A, B, C. Wyżej wymienione typy wirusów grypy dzieli się następnie na podtypy, podział ten jest związany z właściwościami antygenowymi białek powierzchniowych wirusa (hemaglutyniny i neuraminidazy). Rezerwuarem wirusa grypy jest człowiek, jednak znaczenie również odgrywają ptaki (głównie domowe) oraz świnie [1]. Transmisja. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową: podczas kaszlu, kichania lub poprzez kontakty pośrednie. Osoba, która uległa zakażeniu jest zakaźna dla innych na 1-6 dni przed wystąpieniem objawów oraz nawet do 14 dni po ustąpieniu objawów choroby. Okres wylęgania grypy wynosi od 1 do 7 dni, jednakże zazwyczaj wynosi od 2 do 3 dni. Objawy to między innymi: - gorączka 38-41 stopni Celsjusza, - dreszcze, - bóle głowy, stawów, mięśni, gardła, - osłabienie i uczucie wyczerpania, - katar, kichanie, - suchy napadowy kaszel, - zapalenie spojówek [2]. Powikłania to wtórne zakażenia bakteryjne wywołane przez paciorkowce, gronkowce, haemophilus influenzae, np. zapalenie płuc, zatok, ucha środkowego. W grypie występują też powikłania wirusowe takie jak zespół Guilliana- Barrego, encefalopatia (uszkodzenie mózgu), mononeuropatie (uszkodzenie nerwu), zapalenie mięśnia sercowego, ostry zespół sercowonaczyniowy, a nawet zgon [3,4]. Leczenie polega przede wszystkim na podawaniu leków przeciwwirusowych, obecnie głównie inhibitory neuraminidazy. Ponadto w grypie stosuje się leczenie objawowe, a w przypadku powikłań bakteryjnych konieczna jest antybiotykoterapia. Profilaktyka polega na:
- izolowaniu osób chorych, - zachowaniu higieny podczas kaszlu, kichania, - wietrzeniu pomieszczeń, - zwiększaniu odporności poprzez zdrowy i higieniczny tryb życia, - zastosowaniu corocznych szczepień ochronnych przeciwko grypie, zwłaszcza w grupach ryzyka [1]. Skład szczepionki przeciwko grypie co roku jest ogłaszany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i zgodnie z jej zaleceniami jest ona produkowana. Szczepionki zawierają antygeny 3 lub 4 różnych szczepów wirusa grypy spokrewnionych ze szczepami, które według prognoz, będą w danym sezonie grypowym wywoływały zachorowania [5]. Sytuacja epidemiologiczna zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne w województwie śląskim. W związku z tym iż diagnostykę laboratoryjną grypy prowadzi się tylko w wyjątkowych uzasadnionych przypadkach a rozpoznanie lekarskie odbywa się w oparciu o objawy kliniczne analizę przeprowadzono na podstawie zgłoszonych przez lekarzy przypadków zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne. Rejestracja zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę i choroby wywołane przez wirusy grypopodobne w Polsce odbywa się na podstawie zgłoszeń zbiorczych dokonywanych w trybie tygodniowym przez placówki lecznicze do Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych. Dane te są podsumowywane przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną i następnie przesyłane do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- Państwowego Zakładu Higieny. W okresie ostatnich 10 lat najwięcej zachorowań i największą zapadalność odnotowano w roku 2014-221825 osób chorych, zapadalność wyniosła wówczas 4829,3 na 100 tys. Mieszkańców.
250000 221067 221825 200000 150000 124486 100000 101979 100255 104732 50000 27337 33862 31162 41862 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Wykres 1. Zachorowania na grypę i przypadki grypopodobne w woj. śląskim w latach 2005 2014. W 2014 roku najwięcej zachorowań zgłoszono do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Chorzowie 70790 zgłoszeń. Tak duża ilość zachorowań wynika najprawdopodobniej z czułości nadzoru, nie natomiast z epidemicznego występowania choroby. Tabela 1. Liczba zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne na terenie nadzorowanym przez poszczególnych Państwowych Inspektorów Sanitarnych województwa śląskiego w 2014 roku. PPIS liczba zachorowań Bielsko - Biała 8207 Bytom 6368 Chorzów 70790 Cieszyn 194 Częstochowa 42857 Dąbrowa Górnicza 11542 Gliwice 19608 Jaworzno 1384 Katowice 1730 Kłobuck 72 Lubliniec 69 Myszków 72 Racibórz 1503 Ruda Śląska 10724 Rybnik 1840 Sosnowiec 349
Tychy 4508 Wodzisław Śląski 38579 Zawiercie 333 Żywiec 1096 Razem 221825 W 2014 roku najwięcej zachorowań wystąpiło w grupie osób w wieku od 15 do 64 lat 100872 przypadków, jednakże zdecydowanie najwyższy współczynnik zapadalności wystąpił w grupie dzieci do lat czterech i wyniósł 23460. 15616 52660 101649 51900 0-4 5-14 15-64 65 i więcej Wykres 2. Zachorowania na grypę i przypadki grypopodobne w woj. śląskim w 2014 roku wg grup wiekowych. Szczyt zachorowań na grypę w Polsce przypada na ogół na okres między styczniem, a marcem. Porównując krzywe przedstawiające zachorowania oraz podejrzeń zachorowań na grypę z obu lat obserwujemy różną dynamikę zachorowań. W sezonie grypowym 2013/2014 (który trwa od 1 października do końca kwietnia) szczyt zachorowań przypadł na okres od 16 do 22 marca 2014 roku.
Wykres 2. Liczba zachorowań oraz podejrzeń zachorowań na grypę w poszczególnych tygodniach sprawozdawczych w województwie śląskim w sezonie epidemicznym 2012/2013 oraz 2013/2014. Wykres 3. zachorowania na grypę oraz zachorowania grypopodobne w województwie śląskim w sezonie epidemicznym 2014/2015 oraz analogicznym okresie w 2013 roku.
Na skutek zachorowania lub podejrzenia zachorowania na grypę leczenia szpitalnego wymagało 221 osób, z czego 128 chorych stanowiły dzieci do lat 4. Główną przyczyną hospitalizacji chorych było wystąpienie objawów ze strony układu oddechowego. Tabela. Hospitalizacja chorych na grypę oraz zachorowania grypopodobne w województwie śląskim w 2014 roku. grupa wiekowa liczba hospitalizowanych objawy ze strony układu krążenia objawy ze strony układu oddechowego inne objawy 0-4 lat 128 0 128 81 5-14 lat 37 1 35 24 15-64 lat 54 2 47 6 65 oraz powyżej 2 0 2 0 Razem 221 3 212 111 W 2014 roku nie odnotowano wystąpienia zgonu, na skutek zachorowania na grypę oraz schorzeń grypopodobnych. Warto pamiętać, iż szczepienie przeciwko grypie to najbardziej skuteczny sposób zapobiegania infekcjom oraz powikłaniom spowodowanych przez wirusy grypy. W 2014 roku z profilaktyki czynnej przeciwko grypie skorzystało zaledwie 100784 mieszkańców województwa śląskiego. W roku 2015 do 22 sierpnia, do Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa śląskiego zgłoszono łącznie 190800 zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne, z czego 178819 wystąpiło w pierwszym półroczu 2015 roku. Sezon zwiększonej ilości zachorowań przed nami, w związku z czym już dziś można zaplanować szczepienie ochronne przeciw grypie oraz zadbać o poprawę ogólnej odporności organizmu. Literatura: 1. Wiesław Magdzik, Danuta Naruszewicz Lesiuk, Andrzej Zieliński, Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka, Wyd. α-medica Press, Bielsko- Biała 2007. ISBN 978-83-7522-010-0 2. Zdzisław Dziubek. Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wyd. PZWL, Warszawa 2010. ISBN 978-83-200-3768-5 3. Barbara Bannister, Norman Begg, Stephen Gillespie. Choroby zakaźne. Wyd. Urban& Partner. Wrocław 1998. ISBN 83-85842-14-4
4. Lidia Bernadeta Brydak. Grypa i jej profilaktyka. Wyd. Termedia, Poznań 2004. ISBN 83-916594-9-6 5. Strona internetowa Szczepienia info http://szczepienia.pzh.gov.pl/main.php?p=3&id=131&sz=1187&to=szczepionka (data dostępu 28.08.2015 r.)