Warszawa, dnia 15 czerwca 2010 r. BAS-WAL-1014/10 Informacja prawna w sprawie przepisów regulujących problematykę umiejscawiania farm wiatrowych W obecnym stanie prawnym brak jest odrębnych przepisów regulujących zasady umiejscawiania farm wiatrowych w Polsce. Przepisy takie powinny zostać wydane na podstawie art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, zawierających delegację dla właściwych ministrów, do określenia w drodze rozporządzeń warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie (inne niż budynki). Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2) zostało wydanych szereg rozporządzeń, określających warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać poszczególne obiekty budowlane. Brak takich warunków w odniesieniu do elektrowni wiatrowych może oznaczać brak wypełnienia przez ministra nałożonego na niego przez ustawę obowiązku. Elektrownia wiatrowa bowiem, jako budowla stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, jest obiektem budowlanym (art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego). W tej sytuacji do lokalizacji elektrowni wiatrowych znajdą zastosowanie ogólne przepisy, odnoszące się do wszystkich inwestycji budowlanych. Aktami prawnymi, do wymogów, których muszą dostosować się wszyscy inwestorzy, w tym osoby zamierzające wybudować elektrownię wiatrową są: - ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.), - ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 118 ze zm.),
- ustawa z dnia 21 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), - ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) 1, - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). Z przepisów ustawy Prawo budowlane wynika, że pod pojęciem budowli należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) (art. 3). Zatem wszelkie regulacje w prawie budowlanym odnoszące się do budowli mają również zastosowanie do elektrowni wiatrowych. Osoba zamierzająca budować elektrownię wiatrową powinna więc, w świetle prawa budowlanego, ubiegać się o pozwolenie na 1 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego wydane na podstawie art. 9 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne określa następujące wymagania techniczne dla farm wiatrowych: 3.2.1. Farma wiatrowa o mocy znamionowej większej niż 50 MW w miejscu przyłączenia powinna być wyposażona w system sterowania i regulacji mocy umożliwiający: 1) redukcję wytwarzanej mocy elektrycznej w warunkach pracy farmy wiatrowej, przy zachowaniu szczegółowych wymagań, w szczególności prędkości redukcji mocy, określonych w instrukcji; 2) udział w regulacji parametrów systemu elektroenergetycznego w zakresie napięcia i częstotliwości. 3.2.2. Farma wiatrowa powinna mieć zdolność do pracy ze współczynnikiem mocy w miejscu przyłączenia, w sposób określony w instrukcji. Dla farm wiatrowych o mocy znamionowej w miejscu przyłączenia równej 50 MW i wyższej należy zapewnić system zdalnego sterowania napięciem farmy i mocą bierną z zachowaniem możliwości współpracy z nadrzędnymi układami regulacji napięcia i mocy biernej. 3.2.3. Wymagania techniczne dla farm wiatrowych o mocy znamionowej w miejscu przyłączenia większej niż 50 MW stosuje się także do farm wiatrowych o mocy znamionowej w miejscu przyłączenia, równej i niższej niż 50 MW, w przypadku gdy suma mocy znamionowych farm wiatrowych przyłączonych: 1) do jednej rozdzielni o napięciu znamionowym 110 kv poprzez transformatory 110/SN przekracza 50 MW; 2) do linii promieniowej o napięciu znamionowym 110 kv i wyższym przekracza 50 MW; 3) do ciągu liniowego o napięciu znamionowym 110 kv łączącego co najmniej dwie stacje elektroenergetyczne przekracza 50 MW; 4) poprzez wydzielony transformator NN/110 kv przekracza 50 MW. 3.2.4. Farma wiatrowa powinna być wyposażona w zabezpieczenia chroniące farmę wiatrową przed skutkami prądów zwarciowych, napięć powrotnych po wyłączeniu zwarć w systemie elektroenergetycznym, pracy asynchronicznej tej farmy i innymi oddziaływaniami zakłóceń systemowych. Nastawy tych zabezpieczeń powinny uwzględniać wymagania dla pracy farmy wiatrowej w warunkach zakłóceniowych określone w instrukcji. 3.2.5. Farma wiatrowa powinna być wyposażona w urządzenia umożliwiające transmisję danych i monitorowanie stanu urządzeń, zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt 4 niniejszego załącznika oraz w instrukcji. 2
budowę po uprzednim uzyskaniu decyzji o warunkach zabudowy (na podstawie ustawy o planowaniu przestrzennym). Zgodnie z art. 5 prawa budowlanego zobowiązana jest do przestrzegania zasad określonych w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz postępować zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając m. in. spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród. Również powinna zapewnić odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej oraz poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich. Zgodnie z art. 3 pkt 20 prawa budowlanego przez obszar oddziaływania obiektu należy rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu zawierających regulacje odnoszące się do odległości obiektów i urządzeń budowlanych od innych obiektów i granic nieruchomości (przepisy przeciwpożarowe, z zakresu ochrony środowiska, warunki techniczne dotyczące różnych obiektów etc.). Wyznaczenie obszaru oddziaływania obiektu winno nastąpić, biorąc pod uwagę funkcję, formę, konstrukcję projektowanego obiektu i inne jego cechy charakterystyczne oraz sposób zagospodarowania terenu znajdującego się w otoczeniu projektowanej inwestycji, uwzględniając treść nakazów i zakazów zawartych w przepisach odrębnych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze. Właściwy organ administracji w pozwoleniu na budowę szczegółowo określa zakres obowiązków wynikających z ochrony elementów przyrodniczych. Natomiast przed wydaniem pozwolenia na budowę właściwy organ 3
wydaje decyzję o odstąpieniu bądź konieczności sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko elektrowni wiatrowych. W przypadku konieczności jego sporządzenia raport powinien zawierać między innymi dane o inwestycji, opis stanu środowiska, charakterystykę techniczną inwestycji, potencjalne oddziaływanie elektrowni na środowisko, analizę hałasu. Wymagania takie znajdziemy np. na gruncie rozporządzenia wykonawczego do ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 2. Ustawa określa m.in. które przedsięwzięcia wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, stanowiąc (art. 59), że Przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko: 1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko; 2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 3. Na podstawie art. 60 ustawy Rada Ministrów powinna określić rodzaje przedsięwzięć mogących zawsze i potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Do czasu wydania tego rozporządzenia zastosowanie znajdzie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko 4. Rozporządzenie to wymienia wśród przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko i wymagających sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko 2 Dz.U. Nr 199, poz. 1227 ze zm. 3 Przepis ten przewiduje, że obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, uwzględniając wymienione w nim enumeratywnie uwarunkowania. 4 Dz. U. Nr 257, poz. 2573 ze zm. 4
instalacje planowane na lądzie wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii, o mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej niż 100 MW (par. 2 pkt. 5). W wypadku instalacji o mocy niższej nie ma zatem każdorazowo obowiązku sporządzenia oceny. Jednak w myśl par. 3 wśród rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko może być wymagany wymieniono w pkt. 6) instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m, niewymienione w 2 ust. 1 pkt 5. W postępowaniu, w ramach którego przeprowadza się ocenę oddziaływania na środowisko, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach należy sporządzić raport i zapewnić możliwość udziału społeczeństwa (art. 79 ustawy). Innym szczególnym wymaganiem ustawowym może być obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, wynikający z art. 19 ustawy - Prawo budowlane. 1. Właściwy organ może w decyzji o pozwoleniu na budowę nałożyć na inwestora obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, a także obowiązek zapewnienia nadzoru autorskiego, w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych bądź przewidywanym wpływem na środowisko. 2. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego, oraz listę obiektów budowlanych i kryteria techniczne, jakimi powinien kierować się organ podczas nakładania na inwestora obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego 5 przewiduje obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego przy budowie obiektów budowlanych o wysokości nad terenem 15 m i większej. Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest wymagane także przy realizacji obiektów budowlanych, podlegających ocenie oddziaływania na środowisko, określonych w przepisach o zagospodarowaniu 5 Dz.U.z 2001 r., Nr 138, poz.1554 5
przestrzennym oraz o ochronie i kształtowaniu środowiska. Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest wymagane również przy realizacji obiektów budowlanych lub ich części, które zawierają m.in. elementy konstrukcyjne o rozpiętości 12 m i większej. Właściwy organ, w decyzji o pozwoleniu na budowę nakłada obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego określonej specjalności, z powołaniem odpowiedniego dla danego obiektu przepisu rozporządzenia. Prawo unijne nie zawiera przepisów regulujących usytuowanie elektrowni wiatrowych. W załączeniu przesyłam Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki, które być może zainteresują Pana Posła Autorka: Zofia Monkiewicz radca prawny w Biurze Analiz Sejmowych Akceptował: Wicedyrektor Biura Analiz Sejmowych Jakub Borawski Deskryptory Bazy Rex : elektrownie wiatrowe, prawo budowlane 6
7