Inwentaryzacja stanu lasu i planowanie gospodarki leśnej (urządzanie lasów prywatnych)

Inwentaryzacja stanu lasu i planowanie gospodarki leśnej (urządzanie lasów prywatnych) Michał Orzechowski, SGGW Krzysztof Stereńczak, IBL Grzegorz Krok, IBL Niniejszy materiał został sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Instytut Badawczy Leśnictwa.

Niezbędne akty prawne Podstawowym aktem prawnym na podstawie którego prowadzi się gospodarkę leśną jest Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 roku Ustawa ta określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i z gospodarką narodową. Przepisy ustawy stosuje się do lasów, bez względu na formę ich własności. Oznacza to, że wszelkie działania jakie właściciel prowadzi w swoim lesie muszą być zgodne z ustawą o lasach oraz aktami prawnymi z niej wynikającymi.

Niezbędne akty prawne Ustawa o lasach definiuje pojęcie lasu. Lasem w rozumieniu ustawy jest GRUNT - o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, - pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony. Definicja ma zastosowanie do zalesień realizowanych w ramach PROW po przeklasyfikowaniu ich na grunt leśny.

Niezbędne akty prawne Najważniejszym aktem wykonawczym wynikającym z ustawy o lasach jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu (dla kompleksów leśnych od 10 ha i większych) oraz inwentaryzacji stanu lasu (do 10 ha). Określa ono zakres i treść uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu.

UPUL Uproszczone plany urządzenia lasu i inwentaryzacje stanu lasu sporządzane są przez specjalistyczne jednostki wykonawstwa urządzeniowego (art. 19). Dokumenty planistyczne sporządzane są albo dla całego starostwa, albo dla gminy lub dla obszaru obrębu ewidencyjnego. Decyzje podejmuje starosta w zależności od możliwości finansowych.

UPUL Dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa czyli osób fizycznych i wspólnot gruntowych, wykonanie dokumentów planistycznych zleca starosta, który również płaci za ich wykonanie. (UPUL są obecnie wspierane z funduszu PGL LP) Projekt uproszczonego planu urządzenia lasu wykłada się do publicznego wglądu na okres 2 miesięcy (60 dni) w siedzibie urzędu gminy. O wyłożeniu projektu uproszczonego planu urządzenia lasu wójt (burmistrz, prezydent) informuje pisemnie wszystkich właścicieli lasu z informacją, że plan ten będzie podstawą do naliczania podatku leśnego. Zainteresowani właściciele w terminie 30 dni od daty wyłożenia projektu planu mogą składać zastrzeżenia i wnioski. Starosta wydaje decyzję w sprawie uznania lub nieuznania zastrzeżeń lub wniosków (art. 21).

UPUL Po uzyskaniu opinii właściwego terytorialnie nadleśniczego, starosta zatwierdza projekt uproszczonego planu urządzenia lasu. Starosta nadzoruje wykonanie uproszczonych planów urządzenia lasu (art. 22). Pozyskanie drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu lub decyzją w przypadku inwentaryzacji stanu lasu, jest możliwe wyłącznie w przypadkach losowych. Decyzje w tej sprawie wydaje starosta na wniosek właściciela lasu (art. 23). 7

UPUL Właściciel lasu może dokonywać cięć (rębnych, przedrębnych i przygodnych) w lesie, uwzględniając następujące sytuacje prawne: 1. dla lasu sporządzony jest uproszczony plan urządzenia lasu zatwierdzony przez starostę. Właściciel otrzymuje wówczas kartę zadań z zakresu gospodarki leśnej i po wykonaniu cięć zgodnie z zapisami w karcie (rodzaj zabiegu i ilość drewna) zgłasza wniosek o wystawienie dokumentu stwierdzającego legalność jego pozyskania do starosty;

UPUL - dla lasu sporządzona jest inwentaryzacja stanu lasu. Właściciel występuje do starostwa o zgodę na wykonanie zadań dotyczących cięć (rębnych, przedrębnych czy przygodnych) i realizuje je na podstawie decyzji starosty. Po wykonaniu cięć i pozyskaniu drewna zgodnie z decyzją, właściciel zgłasza wniosek o wystawienie dokumentu stwierdzającego legalność jego pozyskania do starosty; 9

UPUL 2. dla lasu nie jest sporządzony żaden dokument planistyczny. Regulacje prawne nie przewidują pozyskania drewna w takiej sytuacji, jednak ustawa o lasach nakłada na właściciela lasu konkretne obowiązki bez względu na fakt istnienia lub brak istnienia tych dokumentów. Właściciel realizuje zadania zgodnie z ustawą o lasach przewidującą obowiązki w celu zapewnienia ochrony lasu, w tym wykonywania zbiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów oraz zwalczania organizmów szkodliwych.

UPUL Przyjęte w niektórych starostwach rozwiązania w przypadku braku dokumentu planistycznego, że w sytuacji wystąpienia właściciela lasu z wnioskiem o konkretne działania ochronne (np. cięcia sanitarne), wyznaczają je w drodze decyzji nakazującej, są niekorzystne dla właściciela lasu, np. w przypadku gdy rozmyśli się i nie chce lub nie może ich realizować. W interesie wszystkich stron (zarówno właścicieli tych lasów, gmin pobierających podatki, jak i nadzorujących gospodarkę leśną) jest istnienie aktualnych dokumentów planistycznych dla wszystkich lasów prywatnych.

UPUL Przykłady informacji zawartych w UPUL Uproszczony plan urządzenia lasu zawiera zwykle: Opis ogólny Opis taksacyjny lasu Rejestr działek leśnych Załączniki Notatka w sprawie zasad zagospodarowania Wykaz skrótów i symboli Mapy gospodarcze lasu

UPUL Przykład podziału na wydzielenia w PUL

UPUL Przykłady informacji zawartych w UPUL

UPUL w UPUL granice działek granice wydzieleń

UPUL Lasy wspólnot leśnych nie odbiegają od LP. Ład przestrzenny Planowanie

UPUL Uproszczone Plany Urządzenia Lasu - wyłożone do publicznego wglądu przez okres 60 dni, W tym terminie właściciele lasów mogą zapoznać się z projektem planu oraz wnosić uwagi i zastrzeżenia. Badania partycypacji właścicieli lasów prywatnych w powstające UPUL wskazują na 2-12% zainteresowanie (wyrażone składanymi uwagami) Główne zainteresowanie dotyczyło cech wpływających na wyliczenie podatku leśnego

UPUL Inwentaryzacja lasu W trakcie powstawania UPUL szereg cech jest SZACOWANYCH Skład gatunkowy, Wiek (?), zasobność Lub mierzonych dla drzew przeciętnych w drzewostanie. Dla celów wnioskowania o lasach Polski prowadzi się monitoring na sieci powierzchni WISL

UPUL Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasu - WISL Jednorodne opisanie struktury i wielkości zasobów w lasach wszystkich form własności. Cykliczne powtarzanie pomiarów - zmiany zachodzące w lasach. WISL dostarcza wiarygodnych danych z zakresu struktury powierzchniowej i miąższościowej (według gatunków oraz klas wieku), wielkości zasobów drewna martwego, stanu zdrowotnego i występujących szkód w lasach.

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych Teledetekcja dział nauki i techniki zajmujący się zdalnym pozyskiwaniem informacji (bez fizycznego kontaktu) o obiektach znajdujących się na powierzchni Ziemi. źródło: https://www.forestryimages.org/browse/detail.cfm?imgnum=1190014

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych Teledetekcja dział nauki i techniki zajmujący się zdalnym pozyskiwaniem informacji (bez fizycznego kontaktu) o obiektach znajdujących się na powierzchni Ziemi. Pozyskiwanie danych z różnych pułapów: lotniczy satelitarny Informacje o obiektach: jakościowe np. kondycja roślinności, przestrzenne np. wielkość powierzchni poklęskowej, Koncepcja teledetekcji satelitarnej - satelita Sentinel-2, źródło: www.esa.int

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych Teledetekcja dział nauki i techniki zajmujący się zdalnym pozyskiwaniem informacji (bez fizycznego kontaktu) o obiektach znajdujących się na powierzchni Ziemi. Pozyskiwanie danych z różnych pułapów: lotniczy satelitarny Informacje o obiektach: jakościowe np. kondycja roślinności, przestrzenne np. wielkość powierzchni poklęskowej, Koncepcja teledetekcji lotniczej

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych Projekt REMBIOFOR Teledetekcyjne określanie biomasy drzewnej i zasobów węgla w lasach, współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, w ramach programu Środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo BIOSTRATEG, na podstawie umowy nr BIOSTRATEG1/267755/4/NCBR/2015.

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych Chmura punktów pozyskana technologią Lotniczego Skanowania Laserowego

Wykorzystanie danych teledetekcyjnych

Źródło informacji o lasach Portal internetowy, którego głównym celem jest dostarczanie informacji o gospodarce leśnej, stanie lasu oraz zmian stanu w lasach wszystkich form własności.

https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy

Zdjęcia satelitarne https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy

Opis taksacyjny https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy

Aplikacja mobilna mbdl Darmowa aplikacja mbdl umożliwia bezpośredni dostęp do map lasów na telefonach i tabletach. Podstawową zawartością aplikacji są leśne mapy tematyczne, takie jak: mapa podstawowa, drzewostanowa, form własności, siedlisk leśnych, zbiorowisk roślinnych oraz mapa łowiecka. W aplikacji istnieje możliwość szybkiego podglądu opisu taksacyjnego. Aplikacja wyposażona jest dodatkowo w szereg przydatnych w terenie funkcjonalności: zapis punktu z lokalizacji GPS lub ze wskazania na mapie, zapis trasy oraz prostą nawigację do wskazanego punktu. W mbdl można wyszukać wydzielenia leśne na podstawie tzw. adresu leśnego. Narzędzie to działa podobnie jak wyszukiwanie w portalu internetowym. W menu Pomoc dostępna jest również instrukcja opisująca podstawowe funkcjonalności, z którą warto się zapoznać na początku użytkowania aplikacji. https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy