KRÓTKI PRZEWODNIK PO RYNKU UKRAINY

KRÓTKI PRZEWODNIK PO RYNKU UKRAINY WYBRANE ASPEKTY PODATKOWE I PRAWNE Opracowanie na bazie materiałów: Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w Kijowie, Instytutu Integracji Europejskiej (http://www.iei.org.pl) oraz Kancelarii Prawnej Leopolis (http://www.leopolis.ua) W A R S Z A W A, CZERWIEC 2 0 1 1 r.

Zakres tematyczny 1. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ... 3 1.1 Formy prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie... 3 1.2 Możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie przez zagraniczne podmioty... 4 1.3 Rejestracja działalności gospodarczej na Ukrainie (stan prawny na 7 maja 2011 r.)... 5 1.4 Procedura rejestracji osoby prawnej... 6 1.5 Procedura rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą... 9 1.6 Rejestracja przedstawicielstw zagranicznych podmiotów... 13 1.7 Rejestracja umów o wspólnej działalności inwestycyjnej... 16 2. SYSTEM PODATKOWY... 17 2.1 Podatek od dochodów osób fizycznych (PIT)... 20 2.2 Podatek od dochodów przedsiębiorstw (CIT)... 22 2.3 Podatek od wartości dodanej (VAT)... 26 2.4 Akcyza... 30 2.5 Uproszczony system opodatkowania na Ukrainie (podatek jednolity oraz podatek stały).. 31 2.6 Zryczałtowany podatek rolny (ukr.: фіксований сільськогосподарський податок).... 34 2.7 Składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne... 36 3. SYSTEM ZACHĘT INWESTYCYJNYCH... 39 Definicja inwestora zagranicznego... 39 2

1. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Podstawowym aktem prawnym, regulującym prowadzenie działalności gospodarczej na Ukrainie, jest Konstytucja Ukrainy. Art. 42 Konstytucji Ukrainy gwarantuje obywatelom ukraińskim prawo do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie dopuszczalnym przez prawodawstwo tego kraju, zaś jej art. 26 rozszerza to prawo na cudzoziemców legalnie przebywających w tym kraju (z wyjątkami przewidzianymi w przepisach szczegółowych). Bardziej obszerne uregulowania zasad prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie zawarte są w dwóch zasadniczych aktach prawnych ustawie nr 436-IV z dnia 16 stycznia 2003 r. (z późn. zm.) Kodeks gospodarczy Ukrainy oraz ustawie nr 435-IV z dnia 16 stycznia 2003 r. (z późn. zm.) Kodeks cywilny Ukrainy, a w przypadku funkcjonowania osób prawnych dodatkowo w ustawie nr 514-VI z dnia 17 września 2008 r. (z późn. zm.) O spółkach akcyjnych i w ustawie nr 1576-XII z dnia 19 września 1991 r. (z późn. zm.) O spółkach gospodarczych. Z punktu widzenia zagranicznych inwestorów istotnym aktem prawnym jest także ustawa Rady Najwyższej nr 93/96-ВР z dnia 19 marca 1996 r. (z późn. zm.) O zasadach zagranicznego inwestowania. Oprócz wyżej wymienionych aktów prawnych zasady prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Ukrainy zawarte są w ustawach regulujących poszczególne dziedziny życia gospodarczego oraz w przepisach wykonawczych do tych ustaw. Należy również pamiętać, iż działalność gospodarcza każdego podmiotu prawnego na Ukrainie prowadzona jest także na podstawie jego wewnętrznych aktów prawnych (np. dokumentów założycielskich, regulaminów wewnętrznych, rozporządzeń, decyzji, itp.) do czego często polscy inwestorzy nie przywiązują należytej wagi, i których to dokumentów nie dostosowują do specyfiki własnej działalności. 1.1 Formy prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie Zgodnie z ukraińskimi przepisami, działalność gospodarczą na Ukrainie mogą prowadzić zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą po dokonaniu rejestracji samodzielnej działalności gospodarczej (indywidualny przedsiębiorca), bądź w formie jednoosobowej spółki na zasadach przewidzianych dla osób prawnych. Osoba prawna może natomiast prowadzić komercyjną działalność gospodarczą jedynie w formach przewidzianych przez ukraińskie przepisy prawne tj. w formie spółki lub spółdzielni produkcyjnej, po ich utworzeniu i zarejestrowaniu zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach prawnych. Najbardziej popularną wśród polskich inwestorów i jednocześnie rekomendowaną przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ze względu na elastyczność działania i najbardziej doprecyzowane przepisy prawne regulujące działalność formą prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka ta posiada osobowość prawną, jej kapitał statutowy podzielony jest na udziały o wartości określonej w dokumentach założycielskich i odpowiada ona za swoje zobowiązania całością swojego majątku (udziałowcy ponoszą odpowiedzialność do wysokości posiadanych udziałów). Założycielami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być osoby fizyczne 3

i prawne, ich liczba może kształtować się od jednej do stu (założycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być inna jednoosobowa spółka), a jeżeli liczba udziałowców przekroczy 100 to spółka taka musi w ciągu roku być przekształcona w spółkę akcyjną lub musi zostać rozwiązana). Ponadto, wśród rodzajów spółek przewidzianych przepisami ukraińskimi wymienić należy: spółkę akcyjną wyróżniane są dwa rodzaje spółek akcyjnych: spółka akcyjna typu prywatnego (w tego typu spółce liczba akcjonariuszy nie może przekraczać 100 i spółka może dokonywać wyłącznie prywatnej emisji akcji, w przypadku zainteresowania publiczną emisją akcji konieczne jest wprowadzenie zmian do statutu spółki) oraz spółka akcyjna typu publicznego; spółka akcyjna jest osobą prawną, której kapitał statutowy jest podzielony na określoną liczbę akcji o równej wartości nominalnej (kapitał statutowy nie może być niższy niż 1250 płac minimalnych na dzień stworzenia spółki); jako podmiot posiadający osobowość prawną odpowiada samodzielnie za swoje zobowiązania, odpowiedzialność akcjonariuszy spółki ograniczona jest natomiast wyłącznie do wysokości posiadanych akcji, spółkę z rozszerzoną odpowiedzialnością w spółce z rozszerzoną (dodatkową) odpowiedzialnością fundusz statutowy podzielony jest na udziały o konkretnej wartości, a udziałowcy odpowiadają za zobowiązania spółki swoim własnym majątkiem do wysokości stanowiącej wielokrotność (taką samą dla wszystkich) udziałów każdego z nich; zakres odpowiedzialności wspólników musi być określony w dokumentach założycielskich, spółkę pełną odpowiednik polskiej spółki jawnej; w spółce pełnej jej udziałowcy prowadzą wspólną działalność gospodarczą w imieniu spółki i ponoszą solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, spółkę komandytową spółka, w której poza jednym lub kilkoma udziałowcami, którzy w imieniu spółki prowadzą działalność gospodarczą i ponoszą z tego tytułu pełną odpowiedzialność całym swoim majątkiem, udziałowcem lub udziałowcami są również podmioty, których odpowiedzialność za działalność spółki ograniczona jest do wysokości ich wkładu. 1.2 Możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie przez zagraniczne podmioty Zagraniczne podmioty mogą prowadzić działalność gospodarczą na Ukrainie bez ograniczeń i na tych samych zasadach co ukraińskie podmioty gospodarcze, z wyjątkami określonymi w przepisach szczegółowych regulujących daną dziedzinę działalności gospodarczej. Mogą one to czynić poprzez założenie od podstaw nowego podmiotu (w oparciu o prawo ukraińskie), wykupienie całości lub części udziałów w już istniejącej i działającej ukraińskiej firmie, bądź też poprzez założenie na Ukrainie swojej filii (w praktyce nie stosowana forma, w związku z czym w dalszych opracowaniach ta forma jest pomijana) lub przedstawicielstwa. Ponadto ukraińskie przepisy prawne 4

dopuszczają także możliwość prowadzenia przez zagranicznego inwestora działalności gospodarczej na terytorium Ukrainy bez utworzenia/przejęcia już istniejącego podmiotu, tylko za pośrednictwem zawarcia umowy o wspólnej działalności z istniejącym podmiotem ukraińskim. Funkcjonowanie tej formy prowadzenia działalności gospodarczej nie jest jednak szczegółowo uregulowane w ukraińskich przepisach prawnych w związku z czym ta forma działalności gospodarczej nie jest zalecana ze względu na możliwość dowolności interpretacji obowiązujących przepisów (np. zasad opodatkowania) przez ukraińską administrację w odniesieniu do tej formy działalności gospodarczej. 1.3 Rejestracja działalności gospodarczej na Ukrainie (stan prawny na 7 maja 2011 r.) Zgodnie z ukraińskimi przepisami, rozpoczęcie działalności gospodarczej na Ukrainie przez osoby prawne lub osoby fizyczne-indywidualnych przedsiębiorców, a także przez przedstawicielstwa zagranicznych podmiotów gospodarczych uzależnione jest od zarejestrowania danej formy prowadzenia działalności gospodarczej w stosownym rejestrze. Rejestracji podlegają również umowy o wspólnej działalności gospodarczej. Rejestracja osób prawnych polega przede wszystkim na uzyskaniu wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców. Poza zarejestrowaniem swojej działalności w w/w rejestrze, osoby prawne wpisywane są również do ewidencji Państwowej Służby Statystyki Ukrainy, Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy oraz stosownych funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Funduszu Ubezpieczeń Emerytalnych, Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty Zdolności do Pracy i Wydatków Związanych z Narodzinami i Śmiercią, Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych oraz w Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia. Kolejną niezbędną procedurą dla osoby prawnej jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych. W przypadku rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą, poza obowiązkową rejestracją w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców, organach podatkowych, organach statystycznych oraz w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, taka osoba jest zobowiązana w przypadku zatrudniania własnych pracowników w oparciu o umowę o pracę do rejestracji takiej umowy w organach Państwowej Inspekcji Pracy Ministerstwa Polityki Społecznej Ukrainy. Uzupełnieniem procedur rejestracyjnych jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych. Rejestracja przedstawicielstwa zagranicznego podmiotu (tzw. akredytacja) polega na uzyskaniu zaświadczenia o rejestracji z Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy. Ponadto, przedstawicielstwa zobligowane są do zarejestrowania się w Państwowej Służbie Statystyki Ukrainy, Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy oraz w przypadku gdy zatrudniają one własnych pracowników w oparciu o ukraińskie prawo pracy w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Analogicznie jak w przypadku rejestracji osób prawnych, przedstawicielstwa otwierają również konta bankowe oraz wyrabiają sobie pieczątki firmowe. 5

Umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej rejestrowane są przez Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy (lub upoważnione do tego przez ten resort organy, zwykle administracje obwodowe), a następnie przez Państwową Służbę Podatkową Ukrainy. Należy również pamiętać, iż obywatele Polski samozatrudnieni w charakterze indywidualnych przedsiębiorców lub zatrudnieni w działających na Ukrainie podmiotach/przedstawicielstwach zobowiązani są również do zalegalizowania swojego pobytu na Ukrainie zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Ukraińskie prawo przewiduje także możliwość przeprowadzenia państwowej rejestracji zagranicznych inwestycji dokonywanych zarówno w formie rzeczowej, jak i pieniężnej. Rejestracja taka na dzień dzisiejszy nie jest jednak obowiązkowa, aczkolwiek w celu uniknięcia ew. problemów z udokumentowaniem dokonania inwestycji/wycofaniem danej inwestycji z Ukrainy Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie zaleca przeprowadzenie takiej rejestracji. 1.4 Procedura rejestracji osoby prawnej Rejestracja w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców Rejestracji osoby prawnej (wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców) dokonuje się w administracji miejskiej, administracji rejonowej lub w administracji Kijowa i Sewastopola (dalej: organ rejestrujący) w zależności od miejsca siedziby danej osoby prawnej. Ukraińskie przepisy prawne przewidują, że osoba prawna może przed rozpoczęciem procedury rejestracji swojej działalności gospodarczej dokonać w organie rejestrującym rezerwacji swojej nazwy. W tym celu założyciel osoby prawnej lub upoważniony do tego przedstawiciel składa (lub przesyła listem poleconym z opisem zawartości załączników) do organu rejestrującego stosowny wniosek wraz z potwierdzeniem wniesienia opłaty rezerwacyjnej (w wysokości dwóch minimalnych miesięcznych dochodów nie podlegających opodatkowaniu, tj. 34 UAH). Rozpatrywanie wniosku trwa trzy dni robocze, a w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku dokonywana jest rezerwacja nazwy osoby prawnej na okres dwóch miesięcy (w przypadku spółki akcyjnej na okres dziewięciu miesięcy). W przypadku, gdy wnioskowana nazwa firmy pokrywa się z nazwą już zarejestrowaną organ rejestrujący wydaje decyzję o odmowie rejestracji wnioskowanej nazwy bez zwrotu opłaty rezerwacyjnej. W celu rejestracji spółki należy złożyć do organu rejestrującego następujące dokumenty: wypełniony wniosek (formularz nr 1; do pobrania ze strony http://www.dkrp.gov.ua/control/uk/index ; zakładka Реєстрація), 2 komplety dokumentów założycielskich osoby prawnej, kopię protokołu z zebrania założycielskiego zawierający decyzję o utworzeniu danej osoby prawnej, potwierdzenie wniesienia opłaty rejestracyjnej w wysokości 10 minimalnych dochodów nie podlegających opodatkowaniu (tj. 170 UAH), 6

dokument potwierdzający strukturę własności założycieli osoby prawnej, który umożliwiać będzie identyfikację osób fizycznych właścicieli istotnych udziałów w danej osobie prawnej; dokument potwierdzający rejestrację zagranicznego podmiotu-założyciela osoby prawnej w kraju pochodzenia zagranicznego podmiotu (w przypadku Polski wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego), potwierdzenie dokonania rezerwacji nazwy osoby prawnej (opcjonalnie), potwierdzenie dokonania przez założycieli stosownych wkładów w fundusz statutowy osoby prawnej, w przypadku której utworzenie takiego funduszu jest wymagane, zgodę Komitetu Antymonopolowego Ukrainy na utworzenie osoby prawnej w przypadku, gdy wartość kapitału zagranicznego przekracza 100 tys. USD i stanowi ponad 25% kapitału spółki, kopie aktu prawa własności na ziemię lub aktu prawa użytkowania ziemi lub umowy użytkowania ziemi, w przypadku rejestracji gospodarstwa rolnego. Powyższe dokumenty mogą być złożone osobiście lub przesłane listem poleconym (w tym wypadku należy również załączyć wykaz przesyłanych dokumentów; ta forma rejestracji nie jest jednak rekomendowana). Przy osobistym składaniu dokumentów osoba do tego uprawniona (założyciel osoby prawnej lub upełnomocniona do tego osoba) zobowiązana jest do przedstawienia dokumentu identyfikacyjnego (paszportu) oraz dokumentu uprawniającego tę osobę do rejestracji osoby prawnej. W przypadku dokumentów przesłanych pocztą wymagane jest aby podpisy na dokumentach były poświadczone notarialnie. Dodatkowo, w przypadku gdy rejestracji dokonuje w imieniu danego podmiotu osoba do tego upoważniona przez ten podmiot, podpis tej osoby na karcie rejestracyjnej musi być potwierdzony przez osobę zajmującą stanowisko kierownicze w tym podmiocie i opieczętowany lub potwierdzony notarialnie. Wszystkie składane dokumenty muszą być złożone w języku ukraińskim (lub w oryginale z tłumaczeniem notarialnym dokonanym na Ukrainie lub w Polsce, przy czym w przypadku tłumaczeń dokonanych w Polsce muszą one zostać następnie potwierdzone na Ukrainie. Należy również pamiętać o weryfikacji poprawności dokonanego tłumaczenia). Wniosek o rejestrację osoby prawnej zgodnie z przepisami ukraińskimi może zostać automatycznie odrzucony bez rozpatrzenia tylko w przypadku, gdy został on złożony w niewłaściwym dla siedziby osoby prawnej miejscu, nie spełnia on wymogów przewidzianych w art. 8 i 10 ustawy nr 755-IV z dnia 15 maja 2005 r. (z późn. zm.) O państwowej rejestracji osób prawnych i osób fizycznych przedsiębiorców (np. został wypisany ręcznie), organ rejestrujący otrzyma sądowy zakaz rejestracji danego podmiotu, a także gdy dany wniosek nie zawiera kompletu dokumentów lub zostanie złożony przez osobę do tego nieupoważnioną. W pozostałych przypadkach organ rejestrujący musi przyjąć dokumenty do rozpatrzenia i wydać zaświadczeniewykaz przyjętych do rozpatrzenia dokumentów. Organ rejestrujący ma 3 dni robocze od momentu złożenia wniosku rejestracyjnego na jego rozpatrzenie. W przypadku decyzji pozytywnej następuje wpisanie do rejestru i wydanie (lub przesłanie listem poleconym) bezpłatnie w ciągu jednego dnia 7

po dokonaniu rejestracji wyciągu z rejestru wraz z zestawem oryginałów dokumentów założycielskich spółki, podstemplowanych przez państwowego rejestratora, co jest równorzędne z powstaniem osoby prawnej. Odmowa zarejestrowania danej osoby prawnej zgodnie z przepisami ukraińskimi może wynikać tylko z występowania jednej z następujących przesłanek: - niezgodność danych zawartych w formularzu rejestracyjnym z danymi zawartymi w składanych dokumentach; - niezgodność dokumentów założycielskich podmiotu prawnego z wymogami ustawowymi; - naruszenie trybu stworzenia danej osoby prawnej; istnienie ograniczeń odnośnie do zajmowania stanowisk kierowniczych przez osoby wskazane jako przeznaczone do pełnienia stanowisk kierowniczych; - niezgodność danych odnośnie do założycieli osoby prawnej z danymi już zawartymi w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców; - istnienie ograniczeń w zakresie dokonywania czynności prawnych przez założycieli osoby prawnej lub upoważnione przez nie osoby, - a także wcześniejsze zarejestrowanie nazwy osoby prawnej przez inny podmiot oraz niezgodne z prawem nazwanie osoby prawnej. Nieotrzymanie w terminie wyciągu z rejestru wraz z zestawem oryginałów dokumentów założycielskich spółki, podstemplowanych przez państwowego rejestratora lub odmowa rejestracji, a także zwrot dokumentów bez rozpatrzenia jest traktowane jako odmowa rejestracji i może być zaskarżone do sądu. Rejestracja w organach statystycznych Rejestracja w Państwowej Służbie Statystycznej Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie prawnej do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez w/w Służbę. Świadectwo rejestracji w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji wydawane jest danemu podmiotowi we właściwym terytorialnie organie Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy. Rejestracja w organach podatkowych Rejestracja w Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie prawnej do prowadzonego przez organy podatkowe Rejestru Płatników Podatków. Świadectwo rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków wysyłane (wydawane) jest danemu podmiotowi. Rejestracja w funduszach ubezpieczeń społecznych Rejestracja nowo tworzonej osoby prawnej w funduszach ubezpieczeń społecznych (Fundusz Emerytalny, Fundusz Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych, Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty 8

Zdolności do Pracy oraz Wydatków Związanych z Narodzeniami i Zgonami oraz Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia) odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców. Rejestracji takiej dokonuje dla wszystkich w/w funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych właściwy do siedziby danej osoby prawnej regionalny oddział Funduszu Emerytalnego na podstawie informacji otrzymanych od państwowego rejestratora. Fundusz ten następnie wysyła danemu podmiotowi zawiadomienie o zarejestrowaniu tego podmiotu w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prawną zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od właściwego do siedziby danego podmiotu organu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy (milicji). Ze względu na to, iż wymóg ten został zniesiony niedawno, nadal przy wyrabianiu pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych przedsiębiorcy mogą spotkać się z oczekiwaniem zakładu produkującego pieczątki przedstawienia stosownego zezwolenia. Otwarcie rachunku bankowego Przepisy ukraińskie przewidują, iż w celu otwarcia rachunku bankowego podmiotu gospodarczego osoba dokonująca tego musi okazać dokument identyfikacyjny i dokument upoważniający ją do otwarcia tego rachunku oraz złożyć podpisany przez kierownika tego podmiotu (lub upoważnioną do tego osobę) wniosek wraz z następującymi dokumentami (potwierdzonymi notarialnie lub przez pracownika banku): wyciąg z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców, kopią dokumentu założycielskiego (statutu), kopią świadectwa rejestracji w Jednolitym Rejestrze Organizacji i Przedsiębiorstw, kopią świadectwa rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków oraz kopiami świadectw rejestracji w stosownych funduszach ubezpieczeń społecznych (w przypadku zatrudniania pracowników w oparciu o umowę o pracę, w przypadku natomiast, gdy dany podmiot nie będzie zatrudniał tego typu pracowników informację tę należy zawrzeć w składanym wniosku w polu Dodatkowa informacja ). Do dokumentów tych dołącza się formularz z notarialnie potwierdzonymi wzorami podpisów osób upoważnionych do dysponowania rachunkiem oraz z wzorami pieczęci firmowych. O fakcie otwarcia rachunku bankowego dany bank zobowiązany jest w ciągu 3 dni roboczych od otwarcia takiego rachunku powiadomić Państwową Służbę Podatkową Ukrainy, bank taki musi także informować w/w służby o zmianach/zamknięciu prowadzonego rachunku. 1.5 Procedura rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą Rejestracja w organach podatkowych Dokonanie wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców musi być poprzedzone uzyskaniem numeru identyfikacji podatkowej (zaświadczenie o zarejestrowaniu się jako płatnika podatków jest jednym z dokumentów wymaganych przy rejestracji działalności gospodarczej przez osoby fizyczne na Ukrainie). 9

W celu uzyskania w/w numeru identyfikacji podatkowej obywatel Polski (lub osoba przez niego upoważniona), po zakończeniu wszystkich procedur związanych z legalizacją swojego pobytu na Ukrainie, składa do właściwego dla miejsca swojego zamieszkania (lub miejsca otrzymywania dochodów w przypadku braku stałego miejsca zamieszkania) oddziału Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy na Krymie, w jednym z miast obwodowych, w Kijowie lub w Sewastopolu formularz rejestracyjny nr 1ДР oraz przedstawia paszport wraz z jego tłumaczeniem 1. W przypadku gdy czynności tych dokonuje osoba upoważniona, poza formularzem rejestracyjnym i paszportem danego obywatela Polski (lub jego kserokopią) wraz z jego tłumaczeniem przedkłada także swój dokument tożsamości oraz zaświadczone notarialnie upoważnienie do reprezentowania danego obywatela Polski. W przypadku braków formalnych w okresie do dziesięciu dni roboczych od złożenia dokumentów nadawany jest numer identyfikacji podatkowej oraz wydawane jest zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej. Drugim etapem rejestracji w Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy jest dokonanie rejestracji działalności gospodarczej danego obywatela Polski w charakterze indywidualnego przedsiębiorcy. Rejestracja taka odbywa się jednak dopiero po zarejestrowaniu się danego obywatela Polski w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych -Przedsiębiorców (patrz poniżej) i dokonywana jest ona automatycznie na podstawie dokumentów przekazanych z tego rejestru (dana osoba fizyczna otrzymuje jedynie pocztą lub osobiście potwierdzenie o zarejestrowaniu jej jako indywidualnego przedsiębiorcy). Rejestracja w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców W celu zarejestrowania działalności gospodarczej na Ukrainie dany obywatel Polski lub upoważniona przez niego osoba musi złożyć osobiście (w przypadku osobistego składania dokumentów należy przedstawić dokument tożsamości, a w przypadku dokonywania rejestracji za pośrednictwem osoby upoważnionej dokument potwierdzający takie upoważnienie) lub za pomocą listu poleconego wraz z załączonym spisem dokumentów (w takim przypadku wszelkie podpisy muszą być notarialnie potwierdzone) do organu rejestrującego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby fizycznej następujące dokumenty: wypełniony formularz zgłoszeniowy (formularz nr 10; do pobrania ze strony http://www.dkrp.gov.ua/control/uk/index; zakładka Реєстрація) ), kopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (procedurę rejestracji osoby fizycznej indywidualnego przedsiębiorcy należy poprzedzić rejestracją tej osoby w organach podatkowych jako płatnika podatku od dochodów osób fizycznych), 1 Formularz nr 1ДР stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy nr 954 z dnia 17 grudnia 2010 r. (z późn. zm.) O zatwierdzeniu Regulaminu w sprawie rejestracji osób fizycznych w Państwowym Rejestrze Osób Fizycznych Płatników Podatków i Innych Obowiązkowych Płatności oraz o wniesieniu zmian do niektórych aktów normatywnych Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy. 10

dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej (nie refundowanej w przypadku odmowy rejestracji) w wysokości 2 minimalnych dochodów nie podlegających opodatkowaniu, tj. 34 UAH, notarialnie potwierdzoną zgodę rodziców lub opiekunów w przypadku, gdy swoją działalność gospodarczą chce zarejestrować osoba niepełnoletnia (poniżej 16 lat). Wniosek może być automatycznie odrzucony bez rozpatrzenia tylko w przypadku, gdy został złożony nie w miejscu zamieszkania osoby fizycznej, nie spełnia wymogów przewidzianych w art. 8 i 10 ustawy nr 755-IV z dnia 15 maja 2005 r. (z późn. zm.) O państwowej rejestracji osób prawnych i osób fizycznych przedsiębiorców (np. został wypisany ręcznie) lub też gdy nie zostanie złożony pełen komplet dokumentów. W pozostałych przypadkach organ rejestrujący przyjmuje dokumenty do rozpatrzenia i wydaje zaświadczenie-wykaz dokumentów przyjętych do rozpatrzenia. Organ rejestrujący ma 2 dni robocze od momentu złożenia wniosku rejestracyjnego na jego rozpatrzenie. W przypadku decyzji pozytywnej następuje wpisanie danej osoby fizycznej do stosownego rejestru i wydanie (wysłanie) tej osobie najpóźniej w ciągu następnego roboczego dnia od zarejestrowania wyciągu z rejestru. Decyzja negatywna może wynikać tylko z jednej z następujących przesłanek: występowania braków formalnych w złożonych dokumentach, istnienia zakazu prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, wcześniejszego zarejestrowania danej osoby fizycznej. Nieotrzymanie w terminie wyciągu z rejestru lub odmowa rejestracji, a także zwrot dokumentów bez rozpatrzenia jest traktowane jako odmowa rejestracji i może być zaskarżone do sądu. Rejestracja w organach statystycznych Rejestracja w Państwowej Służbie Statystyki Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę fizyczną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie fizycznej do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez w/w Służbę. Świadectwo rejestracji w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji wydawane jest danej osobie fizycznej we właściwym terytorialnie organie Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy. Rejestracja w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Rejestracja osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą (zarówno zatrudniającą inne osoby, jak i samodzielnie się utrzymującą) w funduszach ubezpieczeń społecznych (Fundusz Emerytalny, Fundusz Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych, Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty Zdolności do Pracy oraz Wydatków Związanych z Narodzeniami i Zgonami oraz Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń 11

na Wypadek Bezrobocia) odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę fizyczną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców. Rejestracji takiej dokonuje dla wszystkich w/w funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych właściwy dla miejsca zamieszkania danej osoby regionalny oddział Funduszu Emerytalnego Ukrainy na podstawie informacji otrzymanych od państwowego rejestratora. Fundusz ten następnie wysyła danej osobie fizycznej zawiadomienie o jej zarejestrowaniu w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Rejestracja umowy o pracę zatrudnianych pracowników W przypadku gdy dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą zatrudnia własnych pracowników (w oparciu o umowę o pracę lub inną tego typu umowę), jest ona zobligowana do zarejestrowania takiej umowy we właściwym dla miejsca swojego zamieszkania oddziale Państwowej Inspekcji Pracy Ministerstwa Polityki Społecznej Ukrainy w ciągu tygodnia od zawarcia danej umowy. W tym celu dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą przedkłada do rejestracji podpisaną umowę wraz z dokumentem tożsamości, wyciągiem z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców i zaświadczeniem o rejestracji w organach podatkowych, a zatrudniany pracownik dokument tożsamości, książeczkę pracy i zaświadczenie o rejestracji w organach podatkowych (w przypadku, gdy zatrudniana osoba przyjmowana jest po raz pierwszy do pracy to osoba taka przedkłada jedynie dokument tożsamości i zaświadczenie o rejestracji w organach podatkowych). Z kolei w sytuacji, gdy przy rejestracji umowy o pracę nie będzie obecny zatrudniany pracownik, dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą przedkłada do rejestracji podpisaną umowę (w trzech egzemplarzach z potwierdzonym notarialnie podpisem zatrudnianego pracownika) wraz z dokumentem tożsamości, świadectwem rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej, zaświadczeniem o rejestracji w organach podatkowych, kopią zaświadczenia rejestracji zatrudnianego pracownika w organach podatkowych oraz książeczkę pracy zatrudnianego pracownika (w przypadku jej posiadania). Rejestracja umowy o pracę dokonywana jest w dniu złożenia kompletu dokumentów, a po jej rejestracji dwa egzemplarze umowy są zwracane osobie fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą, która zobowiązana jest przekazać jeden egzemplarz zatrudnianemu pracownikowi w ciągu trzech dni od jego otrzymania (fakt przekazania zarejestrowanej umowy zatrudnianemu pracownikowi powinien być pisemnie odnotowany). Rejestracja umowy o pracę jest konieczna w celu wprowadzania odpowiednich zapisów do książeczki pracy zatrudnianego pracownika (zatrudnienie/zwolnienie danego pracownika). W procesie rejestracji danej umowy, osobę fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą może zastępować inna, upoważniona do tego osoba, w takim jednak przypadku osoba taka musi posiadać notarialnie potwierdzone upoważnienie do tego, wystawione przez daną osobę fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych 12

Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prowadzącą własną działalność gospodarczą zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od właściwego do miejsca zamieszkania danej osoby Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy (milicji). Ze względu na to, iż wymóg ten został zniesiony niedawno nadal przy wyrabianiu pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych przedsiębiorcy mogą spotkać się z oczekiwaniem zakładu produkującego pieczątki przedstawienia stosownego zezwolenia. Otwarcie rachunku bankowego W celu otwarcia rachunku bankowego dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą musi złożyć w wybranym przez nią banku stosowny wniosek wraz z następującymi dokumentami (potwierdzonymi notarialnie lub przez pracownika banku): wyciągiem z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych Przedsiębiorców, kopią świadectwa rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków oraz kopią świadectw rejestracji w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Do dokumentów tych dołącza się formularz z potwierdzonym (notarialnie lub przez pracownika banku) wzorem podpisu osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą. Taka osoba okazuje również w celach identyfikacyjnych dokument tożsamości oraz zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej. Przy otwieraniu rachunku osoby fizyczne zobowiązane są poinformować dany bank o prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Z kolei bank zobowiązany jest w ciągu 3 dni roboczych powiadomić Państwową Służbę Podatkową Ukrainy o fakcie otwarcia rachunku bankowego, bank taki musi także informować w/w służby o zmianach/zamknięciu prowadzonego rachunku. 1.6 Rejestracja przedstawicielstw zagranicznych podmiotów Rejestracja w rejestrze przedstawicielstw zagranicznych podmiotów. W celu rejestracji przedstawicielstwa na Ukrainie należy złożyć do Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy stosowny wniosek oraz następujące dokumenty (wydane maksymalnie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku): wyciąg z rejestru handlowego, bankowego lub sądowego kraju pochodzenia zagranicznego podmiotu-założyciela przedstawicielstwa (w przypadku Polski np. Krajowego Rejestru Sądowego); potwierdzenie numeru rachunku bankowego zagranicznego podmiotuzałożyciela przedstawicielstwa, wydane przez stosowny bank; pełnomocnictwo dla danej osoby do pełnienia funkcji kierownika przedstawicielstwa na Ukrainie ze wskazaniem jego zakresu i z podpisem osoby kierującej zagranicznym podmiotem. Powyższy wniosek (w dowolnej formie) z uwierzytelnionym notarialnie podpisem kierownika podmiotu zagranicznego, musi zawierać następujące informacje: oficjalną nazwę zagranicznego podmiotu gospodarczego; kraj i adres siedziby podmiotu zagranicznego; numery telefonów i faksu; 13

miasto, gdzie przewiduje się otworzyć przedstawicielstwo wraz ze wskazaniem zakładanego adresu biura; liczbę obywateli zagranicznych, którzy będą zatrudnieni w przedstawicielstwie; datę utworzenia podmiotu zagranicznego; formę prawną zagranicznego podmiotu gospodarczego; liczbę pracowników zagranicznego podmiotu gospodarczego; nazwę banku i numer rachunku podmiotu zagranicznego; zakres działalności podmiotu zagranicznego; cel utworzenia i zakres działalności przedstawicielstwa. Wszystkie powyższe dokumenty muszą być potwierdzone notarialnie oraz przetłumaczone na język ukraiński (zalecane jest dokonanie tłumaczenia w/w dokumentów na Ukrainie). Opłata rejestracyjna wynosi 2,5 tys. USD. Zgodnie z prawem decyzja o rejestracji lub odrzuceniu wniosku winna być dokonana maksymalnie w ciągu 60 dni od złożenia wniosku, a w przypadku pozytywnej decyzji wydawane jest świadectwo o rejestracji przedstawicielstwa. Rejestracja przedstawicielstwa w organach statystycznych Przepisy ukraińskie przewidują, iż nowo utworzone przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu w celu uzyskaniu wpisu do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy, musi w ciągu dziesięciu dni od jego włączenia do rejestru przedstawicielstw złożyć do właściwego dla swojej siedziby regionalnego oddziału Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy następujące dokumenty: wniosek zgłoszeniowy (do pobrania w oddziale Służby), świadectwo rejestracji w rejestrze przedstawicielstw, upoważnienie do pełnienia przedstawicielskich funkcji dla osoby składającej wniosek oraz statut przedstawicielstwa. Rejestracja w organach podatkowych Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu gospodarczego zobowiązane jest do zarejestrowania się w regionalnym oddziale Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy właściwym dla siedziby tego przedstawicielstwa w ciągu 10 dni od dnia wpisania do rejestru przedstawicielstw. Rejestracja ta dokonywana jest oparciu o wniosek wraz z kopiami zaświadczeń o zarejestrowaniu przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw i w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonym przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy. Rejestracja przedstawicielstwa powinna nastąpić (w przypadku braku błędów formalnych) w ciągu jednego dnia od otrzymania wniosku, a w ciągu kolejnego dnia wysyłane (wydawane) jest zaświadczenie o rejestracji przedstawicielstwa w Rejestrze Płatników Podatków Nierezydentów Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy. Rejestracja w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Zgodnie z ukraińskimi przepisami, przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu gospodarczego zatrudniające w oparciu o ukraińskie przepisy prawa pracy własnych pracowników zobowiązane jest do zarejestrowania się jako płatnika składek tych 14

pracowników w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Rejestracji takiej należy dokonać w ciągu 10 dni od zarejestrowania danego przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw zagranicznych podmiotów, prowadzonym przez Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy. W tym celu we właściwym do siedziby danego przedstawicielstwa regionalnym oddziale Funduszu Emerytalnego Ukrainy należy złożyć stosowny wniosek wraz z kopiami następujących dokumentów (kopie te są sprawdzane za zgodność z oryginałami przez pracownika Funduszu podczas składania wniosku): - dokumentów założycielskich podmiotu-założyciela przedstawicielstwa, - decyzji o utworzeniu przedstawicielstwa, - świadectwa rejestracji przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw i w Jednolitym Rejestrze Przedstawicielstw i Organizacji. Zaświadczenie o rejestracji w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wysyłane jest pocztą następnego dnia po zarejestrowaniu danego przedstawicielstwa. Otwarcie rachunku bankowego Zgodnie z przepisami ukraińskimi, do realizacji bezgotówkowych transakcji przedstawicielstwa zagranicznego podmiotu gospodarczego na Ukrainie służy specjalny rodzaj rachunku bankowego rachunek bieżący typu N. Jest to rachunek prowadzony w walucie ukraińskiej, z którego mogą być prowadzone wszelkie operacje związane z prowadzeniem działalności przedstawicielskiej za wyjątkiem zakupu walut obcych na ukraińskim rynku międzybankowym (z wyjątkami) i prowadzeniem działalności gospodarczej. Przedstawicielstwa zagranicznych podmiotów gospodarczych mają także prawo do otwierania w ukraińskich bankach rachunków bieżących w walutach obcych. W celu otwarcia rachunku bankowego typu N, osoba reprezentująca przedstawicielstwo zobowiązana jest do złożenia stosownego wniosku wraz z następującymi dokumentami: - kopią wyciągu z rejestru handlowego, bankowego lub sądowego kraju pochodzenia przedstawicielstwa potwierdzającego zarejestrowanie podmiotuzałożyciela przedstawicielstwa (w przypadku Polski Krajowego Rejestru Sądowego), - kopią świadectwa rejestracji w Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy, - kopią upoważnienia osoby otwierającej rachunek do pełnienia funkcji przedstawicielskich oraz kartą wzorów podpisów i pieczątek.. Ponadto, w przypadku gdy przedstawicielstwo zatrudnia ukraińskich pracowników, do powyższych dokumentów dołącza się notarialnie potwierdzone kopię świadectwa rejestracji w Funduszu Emerytalnym Ukrainy oraz w innych funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (w przypadku, gdy przedstawicielstwo nie zatrudnia takich pracowników, konieczne jest zaznaczenie takiej informacji w składanym wniosku w polu Dodatkowa informacja ). Osoba reprezentująca dane przedstawicielstwo zobowiązana jest także do przedstawienia w banku paszportu oraz dokumentu potwierdzającego jej 15

pełnomocnictwa (obywatele Polski-rezydenci podatkowi Ukrainy także zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej przez Państwową Służbę Podatkową Ukrainy). Wszystkie dokumenty wystawiane poza Ukrainą powinny być przetłumaczone na język ukraiński, a w przypadku składania kopii takich dokumentów także notarialnie potwierdzone. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prowadzącą własną działalność gospodarczą zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od Departamentu Bezpieczeństwa Ludności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy. 1.7 Rejestracja umów o wspólnej działalności inwestycyjnej W celu rejestracji umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej z udziałem inwestora zagranicznego jedna ze stron umowy musi złożyć w Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy lub w upoważnionych do tego przez ten resort organach (zwykle administracjach obwodowych) wniosek o zarejestrowanie umowy (w dowolnej formie) wraz z następującymi dokumentami: formularzem informacyjnym umowy 2, umową (oryginał i notarialnie potwierdzona kopia), notarialnie potwierdzoną kopią dokumentów założycielskich ukraińskiego podmiotu-strony umowy wraz ze świadectwem jego rejestracji, notarialnie potwierdzone i przetłumaczone na język ukraiński dokumenty założycielskie zagranicznego podmiotu (wyciąg z rejestru handlowego, sądowego lub bankowego w przypadku Polski np. Krajowego Rejestru Sądowego) potwierdzające rejestrację tego podmiotu zgodnie z obowiązującymi przepisami kraju pochodzenia, a także licencji na prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej (w przypadku gdy dany rodzaj działalności gospodarczej podlega licencjonowaniu). Przy składaniu w/w dokumentów należy również przedstawić potwierdzenie uiszczenia opłaty rejestracyjnej w wysokości 6 minimalnych dochodów miesięcznych niepodlegających opodatkowaniu (tj. 102 UAH). Rozpatrywanie wniosku powinno trwać maksymalnie 20 dni i w przypadku pozytywnej decyzji stronie rejestrującej umowę wydawane jest świadectwo rejestracji umowy. Umowa o wspólnej działalności musi także być zarejestrowana w ukraińskich organach podatkowych. W tym celu podmiot upoważniony przez strony umowy do rozliczania dochodów ze wspólnej działalności przedstawia w terminie do 10 dni od rejestracji danej umowy organowi podatkowemu właściwemu do swojej siedziby wniosek 3 wraz z następującymi dokumentami: notarialnie potwierdzoną kopią umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej, formularzem informacyjnym umowy z adnotacją organu 2 Formularz ten stanowi załącznik do zarządzenia Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Handlu Ukrainy nr 125 z dnia 20 lutego 1997 r. (z późn. zm.) O działaniach Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Handlu w celu wykonania rozporządzenia Gabinetu Ministrów Ukrainy z dnia 30 stycznia 1997 r. nr 112 3 Formularz wniosku nr 1 О-ПП stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia Państwowej Administracji Podatkowej Ukrainy nr 80 z dnia 19 lutego 1998 r. (z późn. zm.) O zatwierdzeniu Trybu rejestracji płatników podatków, składek (obowiązkowych płatności ). 16

rejestrującego o zarejestrowaniu umowy, kopie dokumentów potwierdzających uzgodnienie z właściwymi organami ukraińskiej administracji wykorzystywanie mienia państwowego (w przypadku obowiązku uzyskania takiej zgody) oraz kopię licencji lub pozwoleń na prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej (w przypadku gdy dany rodzaj działalności gospodarczej podlega licencjonowaniu lub gdy do jego prowadzenia wymagane jest pozwolenie). Ukraińskie przepisy prawne przewidują również możliwość otwarcia przez strony umowy specjalnego rachunku dla realizacji wspólnej działalności. W tym celu osoba upoważniona przez strony umowy do otwarcia rachunku składa w banku stosowny wniosek 4 wraz z następującymi dokumentami: notarialnie potwierdzoną kopią umowy o wspólnej działalności, decyzją stron o upoważnieniu określonych osób do realizacji operacji finansowych, kartą ze wzorami podpisów (notarialnie potwierdzonych) osób upoważnionych do korzystania z rachunku 5, kopią świadectwa rejestracji umowy o wspólnej działalności przez organy podatkowe. 2. SYSTEM PODATKOWY Z dniem 1 stycznia 2011 r. na Ukrainie weszła w życie reforma systemu podatkowego (przy zachowaniu określonych okresów przejściowych). Z dniem tym podstawowymi aktami prawymi, regulującymi zasadnicze kwestie opodatkowania działalności gospodarczej na Ukrainie, stały się ustawa nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. Kodeks podatkowy Ukrainy oraz ustawa nr 2464 - VI z dnia 8 lipca 2010 r. O uiszczaniu i ewidencji jednolitej składki na obowiązkowe państwowe ubezpieczenie społeczne. Poza w/w ustawami ukraiński system podatkowy regulowany jest szeregiem innych ustaw i aktów prawnych, a także aktów wykonawczych do nich. Z tego też względu zalecane jest korzystanie z usług profesjonalnych firm doradztwa podatkowego przy prowadzeniu działalności gospodarczej na Ukrainie. Wykaz wybranych tego typu firm znaleźć można na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie (http://www.kiev.trade.gov.pl ) w zakładce Użyteczne kontakty. Rodzaje podatków i obowiązkowych opłat państwowych Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi, podatki i inne obowiązkowe na rzecz państwa opłaty dzielą się na: - podatki i opłaty powszechne ustanawiane przez Radę Najwyższą Ukrainy i obowiązujące na całym terytorium Ukrainy (w określonych przypadkach także przez Radę Najwyższą Autonomicznej Republiki Krymu w takim przypadku podatki te obowiązują jednak jedynie na terytorium tej Republiki); 4 Formularz wniosku stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia Narodowego Banku Ukrainy nr 492 z dnia 12 listopada 2003 r. (z późn. zm.) O zatwierdzeniu Instrukcji o trybie otwierania, korzystania i likwidacji rachunków bankowych w walucie narodowej i walutach zagranicznych. 5 Formularz wniosku stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia Narodowego Banku Ukrainy nr 492 z dnia 12 listopada 2003 r. (z późn. zm.) O zatwierdzeniu Instrukcji o trybie otwierania, korzystania i likwidacji rachunków bankowych w walucie narodowej i walutach zagranicznych. 17

- podatki i opłaty lokalne ustanawiane przez władze samorządowe do wysokości przewidzianej w przepisach prawa ukraińskiego i obowiązujące na terytorium danej jednostki samorządowej. 18

Do powszechnych podatków i obowiązkowych opłat należą: podatek od dochodu przedsiębiorstw; podatek od dochodów osób fizycznych; podatek od wartości dodanej; podatek akcyzowy; jednolita składka na obowiązkowe państwowe ubezpieczania; opłata skarbowa; opłata za pierwszą rejestrację pojazdu transportowego; podatek ekologiczny; opłata za tranzyt rurociągami ropy naftowej, produktów ropopochodnych i gazu ziemnego, a także za tranzyt amoniaku przez terytorium Ukrainy; opłata za gaz ziemny, ropę naftową wydobywaną na Ukrainie; opłata za wykorzystanie zasobów naturalnych; opłata za ziemię (podatek gruntowy); opłata za użytkowanie częstotliwości radiowych Ukrainy; opłata za celowe wykorzystanie wody; opłata za celowe wykorzystanie zasobów leśnych; stały podatek rolny; opłata na rozwój uprawy winogron, chmielu i ogrodnictwa (obowiązuje do 31.12.2014 r.); dodatkowa opłata do obowiązującej taryfy na energię elektryczną i cieplną; dodatkowa opłata do obowiązującej taryfy na gaz ziemny; cło 6 ; jednolita opłata za czynności związane z odprawą celną towarów. Do lokalnych podatków i obowiązkowych opłat należą: podatek od mienia nieruchomego (nieruchomości); jednolity podatek; opłata za prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej; opłata parkingowa; opłata za pobyt w miejscowościach turystyczno-rekreacyjnych. Organizacja administracji podatkowej Ukrainy Głównym organem odpowiedzialnym za funkcjonowanie i nadzór nad systemem podatkowym na Ukrainie jest Państwowa Służba Podatkowa Ukrainy (http://www.dpa.gov.ua ). Instytucja ta, w przypadku importowanych na Ukrainę towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i akcyzą, współpracuje przy ich pobieraniu z Państwową Służbą Celną Ukrainy (http://www.customs.gov.ua ). Za kontrolę w zakresie prawidłowości uiszczania jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne odpowiada Fundusz Emerytalny Ukrainy 6 Obowiązuje na podstawie odrębnych przepisów regulujących kwestie odprawy celnej towarów wwożonych na Ukrainę. Szerzej na temat tych opłat w opracowaniu Prawo celne część II. Cła i inne opłaty związane z odprawą celną, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie (http://www.kiev.trade.gov.pl ) w zakładce Przewodnik po rynku. 19

(http://www.pfu.gov.ua), który m.in. dokonuje podziału wpłat z tytułu w/w składki pomiędzy poszczególnymi funduszami ubezpieczeń społecznych na Ukrainie. 2.1 Podatek od dochodów osób fizycznych (PIT) Płatnikami podatku od dochodów osób fizycznych są na Ukrainie osoby fizyczne, zarówno rezydenci (rezydentem podatkowym Ukrainy jest w szczególności obcokrajowiec, który zarejestrował się jako osoba prowadząca własną działalność gospodarczą na Ukrainie), jak i nierezydenci podatkowi tego kraju 7. W przypadku, gdy dana osoba fizyczna uznana jest za ukraińskiego rezydenta, opodatkowaniu podlegają zarówno dochody uzyskiwane przez tę osobę na terytorium Ukrainy, jak również dochody pochodzące ze źródeł zagranicznych. W przypadku natomiast, gdy dana osoba fizyczna nie jest w myśl ukraińskich przepisów podatkowych rezydentem Ukrainy, płaci ona podatek jedynie od dochodów uzyskiwanych ze źródeł ukraińskich. Osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą podlegają opodatkowaniu od uzyskiwanych dochodów na zasadach ogólnych (pod warunkiem, iż nie wybiorą uproszczonego trybu opodatkowania). Szczegółowe zasady opodatkowania tej kategorii osób zawarto w art. 177 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. Kodeks podatkowy Ukrainy. Rejestracja płatników podatków Osoby fizyczne podlegające opodatkowaniu na Ukrainie zobowiązane są do zarejestrowania się jako płatnicy podatku od dochodów osób fizycznych. W przypadku osób fizycznych prowadzących własną działalność gospodarczą rejestracja taka odbywa się w ramach procedury rejestracji tej działalności gospodarczej. Podstawa opodatkowania Podstawą opodatkowania osób fizycznych na Ukrainie jest łączny dochód, który podatnik uzyskał w rozliczeniowym okresie podatkowym (przy czym wszelkie dochody uzyskiwane w walutach zagranicznych przeliczane są według kursu Banku Centralnego Ukrainy z dnia faktycznego uzyskania przez podatnika takiego dochodu), pomniejszony o wysokość przewidzianych w prawie odliczeń od dochodów oraz ulg podatkowych. Informację na temat rodzaju dochodów, które podlegają opodatkowaniu, oraz które nie są wliczane w podstawę opodatkowania (np. otrzymana zgodnie z ukraińskim prawem pomoc socjalna ze strony państwa) znaleźć można w art. 164 i 165 ustawy nr 2755-VI 7 W myśl ukraińskich przepisów podatkowych obcokrajowiec może zostać uznany za rezydenta Ukrainy, w przypadku, gdy spełni jedno z następujących kryteriów (kolejno): a) posiada miejsce zamieszkania na Ukrainie, b) przebywa na stałe na terytorium Ukrainy (w przypadku zamieszkania danej osoby fizycznej zarówno na Ukrainie, jak i poza granicami Ukrainy), c) posiada ścisłe związki osobiste lub ekonomiczne z Ukrainą (centrum interesów życiowych, w przypadku stałego przebywania danej osoby fizycznej zarówno na Ukrainie, jak i poza granicami Ukrainy), a w przypadku gdy nie sposób określić w/w przesłanek przebywa na Ukrainie ponad 183 dni w roku (włączając dzień przyjazdu i wyjazdu z Ukrainy). W pozostałych przypadkach dana osoba fizyczna uznawana jest za nierezydenta podatkowego Ukrainy. 20