Rzeszów, 1 październik 01 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Historia instytucji politycznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu MK_ Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia studia II stopnia stacjonarne Rodzaj przedmiotu kierunkowy Rok i semestr studiów rok I, semestr I Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu dr Anna Pięta-Szawara Imię i nazwisko osoby prowadzącej ( osób dr Anna Pięta-Szawara prowadzących) zajęcia z przedmiotu Cele zajęć z przedmiotu Celem jest prezentacja instytucji politycznych czasów nowożytnych (XVI XX wiek) ukształtowanych w sferze cywilizacji euroamerykańskiej i ich oddziaływania na innych kontynentach (w Ameryce Południowej, Azji i w Afryce); historii polskich instytucji ustrojowych oraz instytucji ustanowionych na ziemiach polskich w XIX i XX wieku; krytyka ujęcia instytucji politycznych jako zbioru ich narodowych historii. Przyjęcie perspektywy porównawczej i operowanie wielkimi modelami ustrojowymi; socjokulturowe i socjoekonomiczne uwarunkowania funkcjonowania instytucji politycznych, praktyka ich działania. Wymagania wstępne Bardzo dobra znajomość podstawowych zagadnień z historii najnowszej. Efekty kształcenia Numer Efekty kształcenia po zaliczeniu przedmiotu student: Odniesienie do efektów kształcenia dla programu wiedza W01 definiuje podstawowe pojęcia KA_W0 związane z instytucjami politycznymi (np. głowa państwa, parlament, władza wykonawcza, władza ustawodawcza, referendum, wybory, impeachment) W0 wymienia najważniejsze instytucje KA_W09 polityczne czasów nowożyt- nych W03 opisuje uwarunkowania po- KA_W09
wykład 30 godz. ćwiczenia 30 godz. wstania i funkcjonowania instytucji politycznych na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki, Anglii, Francji, Rosji i Polski umiejętności U01 poddaje krytyce ujęcia instytucji politycznych jako zbioru ich narodowych historii U0 porównuje wielkie modele ustrojowe: absolutyzm, postabsolutyzm, liberalizm, autorytaryzm, demokrację, totalitaryzm U03 konstruuje model zależności między najważniejszymi instytucjami politycznymi w systemie prezydenckim, semiprezydenckim, parlamentarnogabinetowym, parlamentarnokomitetowym kompetencje społeczne K01 realizowane przez siebie zadania traktuje odpowiedzialnie, jest świadomy ich konsekwencji K0 jest zorientowany na samodzielne uzupełnianie wiedzy o wymiar interdyscyplinarny w oparciu o literaturę przedmiotu Forma(y) zajęć, liczba realizowanych godzin Treści programowe KA_U0 KA_U09 KA_U09 KA_K03 KA_K06 A. PROBLEMATYKA WYKŁADU LICZBA TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU GODZIN Despotie Bliskiego Wschodu Instytucje polityczne w państwach greckich (Sparta i Ateny) oraz w państwie rzymskim Podstawowe instytucje polityczne w państwie feudalnym 1) Monarchia frankońska ) Francja w okresie przesilenia (83-130) 3) Francja w okresie państwa stanowego (130-18) Powstanie i funkcjonowanie państwa absolutnego we Francji (18-1789) 1) Pozycja monarchy. ) Rola armii i administracji. 3) Legitymizacja rządów absolutnych. Instytucje polityczne w I Rzeszy Niemieckiej (96-168) 1) Okres lat 96-1356: charakter władzy cesarskiej, zarząd centralny i lokalny
) Okres lat 1356-168 Organizmy państwowe na terytoriach niemieckich (od 168 r. do końca XVIII w.) 1) Monarchia brandenbursko-pruska ) Monarchia habsburska 3) Istota absolutyzmu oświeconego. Józefinizm Instytucje i ustroje państwowe na ziemiach rosyjskich 1) Od Rusi Kijowskiej do monarchii Iwana Groźnego (X-XVI w.) ) Rosja w okresie reform Iwana IV Groźnego i wczesnego absolutyzmu 3) Absolutyzm oświecony w Rosji Piotra Wielkiego i jego następców Anglia od średniowiecza po Chwalebną Rewolucję z 1679 r. 6 1) Przed podbojem normańskim ) Okres lat 1066-115 3) Monarchia stanowa ) Specyfika angielskiego absolutyzmu (185-160) 5) Rewolucja angielska Ewolucja ustroju państwowego Anglii od 1688 r. do XX w. monarchia parlamentarna oraz system parlamentarno-gabinetowy Rzeczpospolita Obojga Narodów w dobie demokracji szlacheckiej 1) Uprawnienia polityczne stanu szlacheckiego. ) Konstytucje (nihil novi, artykuły henrykowskie). 3) Elekcje, konfederacje, rokosze, sądy kapturowe. Suma godzin 30 B. PROBLEMATYKA ĆWICZEŃ LICZBA TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU GODZIN Zajęcia organizacyjne 1 Powstanie i funkcjonowanie państwa liberalnego USA 1) Geneza państwa liberalnego. ) Znaczenie ustawy zasadniczej (konstytucji, 1787 r.). 3) Rozwój katalogu praw człowieka i obywatela. ) Zasada podziału i równowagi władz. 5) Administracja i samorząd. 6) Praktyka ustrojowa USA w XIX-XX stuleciu Rozwój instytucji politycznych w okresie rewolucji francuskiej 3 (1789 1799) 1) Prawa człowieka i obywatela. ) Konstytuanta. 3) Komitety rewolucyjne. Francja w okresie rządów Napoleona Bonapartego (1799-181) 1 1) Główne cechy bonapartyzmu. ) Pozory demokracji w państwie Napoleona Bonaparte. 3) Rozwiązania konstytucyjne doby Napoleona Bonaparte. ) Znaczenie doświadczeń z lat 1789-181 dla rozwoju nowoczesnej państwowości europejskiej Instytucje polityczne Francji od upadku Napoleona po III Republikę
1) Restauracja monarchii Burbonów (181-188) ) II Republika (188-185) 3) II Cesarstwo (185-1870) III Republika Francuska ( 1870/1875-190) jako model dla demokracji parlamentarnej na kontynencie europejskim 1) Ustawy konstytucyjne III Republiki z 1875 r. ) Praktyka ustrojowa III Republiki 3) Znaczenie III Republiki dla rozwoju demokracji parlamentarnej Ziemie niemieckie od upadku I Rzeszy (1806 r.) do końca II Rzeszy (1918 r.) 1) Związek Reński (1806-1813) ) Związek Niemiecki (1815-1866) 3) Związek Północno-Niemiecki (1867-1871) ) II Rzesza (1871-1918) Państwo pruskie i cesarstwo austriackie (XIX w. 1918 r.) Ustrój Rosji od początku XIX w. po Rząd Tymczasowy (1917 r.) 1) Instytucje polityczne w XIX w. ) Początki monarchii konstytucyjnej (1905/6-1917) 3) Rząd Tymczasowy Republika Weimarska (1919-1933): konstytucja z 1919 r. i praktyka 1 ustrojowa Reżimy autorytarne w XX w. 1) Geopolityczne uwarunkowania powstania reżimów autorytarnych w Europie w okresie międzywojennym. ) Tendencje nacjonalistyczne w państwie autorytarnym. 3) Podstawowe cechy państwa autorytarnego. Państwo totalitarne w XX w. 1) Geneza i znaczenie terminu totalitaryzm. ) Państwo stanu wyjątkowego. Niemiecka odmiana totalitaryzmu. 3) Faszyzm włoski Hiszpania w dobie Francisco Franco Wielki eksperyment ustrojowy państwo socjalistyczne 1) Przejęcie władzy przez bolszewików ) Instytucje polityczne w ZSRR Zaliczenie Suma godzin 30 Metody dydaktyczne Sposób(y) i forma(y) zaliczenia wykład z prezentacją multimedialną, dyskusja, praca w grupach, analiza i interpretacja tekstów źródłowych Sposoby zaliczenia: egzamin zaliczenie z oceną Formy zaliczenia: egzamin ustny zaliczenie ustne
Metody i kryteria oceny Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Numer efektu kształcenia W01 W0 W03 U01 U0 U03 K01 K0 Sposób weryfikacji i oceniania efektu kształcenia wiedza poprawne udzielenie odpowiedzi na 60% pytań w trakcie egzaminu i zaliczenia poprawne udzielenie odpowiedzi na 60% pytań w trakcie egzaminu i zaliczenia poprawne udzielenie odpowiedzi na 60% pytań w trakcie egzaminu i zaliczenia umiejętności ocena indywidualnej pracy studenta podczas ćwiczeń ocena indywidualnej prac studenta podczas ćwiczeń, jego zaangażowania w dyskusji i debacie ocena przygotowanych prezentacji multimedialnych, wystąpień, udziału w debatach i dyskusjach studenckich w czasie zajęć kompetencje społeczne obserwacja studenta podczas ćwiczeń z przedmiotu obserwacja studenta podczas ćwiczeń z przedmiotu Aktywność Liczba godzin/ nakład pracy studenta Wykład 30 godz. 30 Ćwiczenia 30 Przygotowanie do ćwiczeń 30 Przygotowanie do egzaminu 30 Udział w egzaminie Udział w konsultacjach 8 Przygotowanie do zaliczenia 0 Suma godzin 150 Liczba punktów ECTS 6 Liczba punktów ECTS w ramach 3 zajęć wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli i studentów Liczbę punktów ECTS w ramach 0
Język wykładowy Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu Literatura zajęć o charakterze praktycznym polski brak Literatura podstawowa: Baszkiewicz J., Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 00. Szczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 009. Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998. Wąsowicz M., Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, Warszawa 007. Literatura uzupełniająca: Bäcker R., Totalitaryzm, Toruń 199. Besier G., Stokłosa K., Europa dyktatur. Nowa historia XX wieku, Warszawa 009. Bidwell A. S., Blaski i cienie parlamentaryzmu brytyjskiego, Warszawa 00. Brewiarz demokracji jak funkcjonuje państwo demokratyczne (na przykładzie Szwajcarii), Warszawa 199. Ciepaj M., Demokracja w społeczeństwie obywatelskim, Opole 1991. Eatwell R., Faszyzm. Historia, Poznań 1999. Gola B., Ryszka F., Hiszpania, Warszawa 1999. Górski G., Historia administracji, Warszawa 00. Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, B. Lesiński (red.), Poznań 1995. Instytucje polityczno-prawne Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wrocław-Warszawa-Gdańsk 1977. Izdebski H., Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 007. Izdebski H., Historia administracji, Warszawa 1997. Jurek P., Historia państwa i prawa polskiego, Wrocław 1998. Krasowski K., Krzymkowski M., Sikora-Dzięgielewska K., Walachowicz J., Historia ustroju państwa, Poznań 199. Lesiński B., Walachowicz J., Historia ustroju państwa w tekstach źródłowych, Warszawa-Poznań 199. Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 000. Materiały do ćwiczeń z powszechnej historii państwa i prawa, J. Wąsicki (red.), Poznań 1968. Morabito M., Bourmaud D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji, Białystok 1996. Rostworowski E., Historia powszechna. XVIII wiek, Warszawa 1995.
Rusinowa I., Demokracje w krajach anglosaskich, Warszawa 1991. Rusinowa I., Z dziejów amerykańskich partii politycznych, Warszawa 199. Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego, Wrocław 197. Stembrowicz J., Rząd w systemie parlamentarnym, Warszawa 198. Szczaniecki M., Wybór źródeł do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, Warszawa 1996. Walachowicz J., Historia ustroju państwa, Poznań 199. Zieliński E., Nauka o państwie i polityce, Warszawa 1999. Podpis koordynatora przedmiotu Podpis kierownika jednostki