PROTOKÓŁ WPROWADZANIA DZIECKA DO DOMU, W KTÓRYM JEST PIES WG KAREN OVERALL Tłumaczenie: Julia Miller Pojawienie się dziecka w domu znacząco zmienia dotychczasowy porządek i tym samym ma duży wpływ na znajdujące się w nim zwierzęta. Można jednak podjąć pewne kroki, które pozwolą zredukować stres do minimum. Instrukcje zawarte poniżej zostały skonstruowane dla par, jednak większość z zasad można zastosować także jeżeli tylko jeden rodzic przebywa na co dzień z dzieckiem (w tekście poczyniono odpowiednie adnotacje). Proszę pamiętać o tym, że żadne zwierzę nie powinno zostawać bez nadzoru samo z dzieckiem. Nie chodzi tu o to, że większość zwierząt jest z natury agresywna wobec noworodków, ale choćby z tego, że żaden noworodek nie jest w stanie odepchnąć zwierzęcia, które np. chce się do niego przytulić lub położyć na nim. Dopóki dziecko nie jest na tyle duże, by prawidłowo zachować się wobec psa (a to oznacza nawet wiek ok. 10 lat) nie należy zostawiać go samego ze zwierzęciem. To zapewnia bezpieczeństwo zarówno dziecku jak i zwierzęciu. KROK 1 Zanim w domu pojawi się dziecko, przygotuj psa na schemat dnia, który będzie jak najbardziej przypominał ten, który zostanie wdrożony po przybyciu niemowlęcia. Rytm ten będzie się najprawdopodobniej bardzo różnił od tego, które zwierzę znało do tej pory i ważne jest, aby zmiany nie pojawiły się wszystkie na raz w momencie pojawienia się dziecka. Zarezerwuj sobie 5-10 minut dziennie na zajmowanie się wyłącznie psem. Czas ten przeznacz na zabawę z psem, mówienie do niego, masaż, głaskanie, drapanie, czesanie itp. Bez względu na wszystko trzymaj się tej zasady i skonstruuj cały rytm dnia tak, by było możliwe jego stosowanie także po pojawieniu się dziecka. To może wymagać nastawienia budzika 5 min wcześniej lub pogodzenie się z tym, że nawet jeśli dziecko będzie płakało, nie przerwiesz od razu interakcji z psem (chyba, że pies bardzo się zdenerwuje płaczem dziecka lub dziecko będzie znajdowało się w stanie silnego stresu). Być może okaże się, że kontakt z psem to także dla Ciebie pretekst dla chwili odpoczynku. Czesanie, masaż i rozmowa z psem pomogą Ci się zrelaksować. Bądź realistą i nie czuj się winny. 5 albo 10 minut skoncentrowanej uwagi na raz to prawdopodobnie więcej niż oferujesz swojemu psu teraz. Pomimo, że każdy domownik będzie musiał dostosować się do nowego dziecięcego: rytmu dnia, jest to jeden ze sposobów, by pokazać swojemu zwierzęciu, że dalej się liczy. Należy zdawać sobie sprawę, że każde zwierzę w domu będzie potrzebowało pięciu niepodzielonych minut uwagi dziennie. Jeśli masz zwierzęta, które wyjątkowo dobrze dogadują się ze sobą, możesz oczywiście zająć się nimi razem, ale im więcej zwierząt, tym trudniej będzie zapewnić wszystkim ich potrzeby. KROK 2 Pamiętaj o tym, aby wdrożyć taki rytm spacerów, jaki będzie możliwy do zrealizowania po pojawieniu się dziecka. Najlepiej, aby wdrożyć ten schemat możliwie wcześnie. Jest to dobry moment by rozważyć zmianę sposobu, w jaki wyprowadzasz psa. Jeśli używasz dławika lub kolczatki i zwierzę nie zachowuje się na spacerach prawidłowo, to jest to czas, aby nauczyć psa chodzenia w obroży uzdowej (typu Halti lub Gentle Leader) lub szelkach uniemożliwiających ciągnięcie. To najwyższy czas aby nauczyć się kontrolować zwierzę, tak, aby móc zabierać ze sobą psa zawsze wtedy, gdy będziesz
udawać się z dzieckiem w miejsca, gdzie psy są mile widziane. Brak kontroli nad zachowaniem psa to scenariusz potencjalnie niebezpieczny dla całej Waszej trójki. Być możesz będziesz chciał zabierając psa ze sobą zapewnić mu odpowiednią porcję ćwiczeń, zapewnić sobie jego towarzystwo lub potencjalną obronę. Wszystko to możesz zrealizować tylko, gdy jesteś w stanie kontrolować psa. Dodatkowo, jeśli nigdy nie będziesz mógł zabrać ze sobą i dziecka i psa, pies nauczy się, że to dziecko zajęło jego rolę w rodzinie. Mimo, iż nie powinno się używać terminu zazdrość w odniesieniu do postrzegania dzieci przez zwierzęta, każdy pies czy kot zorientuje się, że właściciel poświęca mu mniej uwagi niż wcześniej. Zwierzęta są w stanie również zauważyć, że ta uwaga została przeniesiona na inny obiekt. Ten fenomen może powodować pojawienie się prób wymuszania (zachowania typu szukanie uwagi ), które są zachowaniem konkurencyjnym wobec uwagi poświęcanej dziecku. Im częściej będziesz w stanie zapewnić psu ćwiczenia z udziałem dziecka, tym lepsza będzie ich relacja. Tak szybko, jak tylko dowiesz się, że dziecko jest w drodze, naucz się korzystać z obroży uzdowej lub szelek. KROK 3 Zanim pojawi się dziecko, pozwól psu eksplorować sypialnię dziecka i miejsce, gdzie zmieniane będą pieluszki. Z wymienionych wyżej powodów, nie jest wskazane, aby pies był zupełnie wyłączony z poruszania się po miejscach, w których przebywać będzie dziecko. Miejsca te będą wydzielały zapach, który będzie wysoce interesujący dla psa czy kota. Pozwól psu czy kotu zapoznać się z tymi zapachami. Będziesz używał olejków, pudrów, pieluszek czy innych dziecinnych przedmiotów. Zapoznaj psa z ich zapachem wcześniej, pozwól mu wąchać, trącać dziecinne przedmioty nosem lub łapą. Jeśli będzie chciał ściągnąć jakiś przedmiot, powiedz zdecydowanie nie i poproś, by go oddał. Jeżeli nie jesteś w stanie wyegzekwować tego od psa, nadszedł najwyższy czas, aby nauczyć psa dobrych manier, takich jak siad, zostań, puść, waruj, weź, zostaw. Jeśli Twój pies nie będzie znał znaczenia tych słów przed pojawieniem się dziecka, będziesz miał spore problemy z zarządzaniem całą sytuacją. Teraz jest czas jeśli masz czas by się tym zająć. Nie wystarczy stwierdzenie, że pies uczęszczał na szkolenia, jeśli pies nie reaguje natychmiast na komendę słowną. Nie pozwól psu wykształcił nawyku spania na jakimkolwiek dziecinnym meblu. Później, gdy pojawi się dziecko, odmowa psu dostępu do tych miejsc będzie wyglądało jak dodatkowa korekta. Jeżeli pies bawił się pluszowymi zabawkami czy jakimikolwiek innymi zabawkami przypominającymi dziecinne należy się spodziewać, że będzie także chciał bawić się zabawkami dziecka. Jeżeli zechcesz je myć, to ze zdrowotnego punktu widzenia nie ma przeciwskazań do takiej wspólnej zabawy. Problemem może być pies, który zagarnia wszystkie zabawki dziecka. Wraz z dorastaniem dziecka, pies może zacząć wyrywać zabawki z rączki dziecka. W takich sytuacjach dziecko może zostać niechcący zranione. Pożądanym może być więc skierowanie uwagi psa na zabawki nieprzypominające tych, którymi bawi się dziecko. Jeżeli Twój pies umie usiąść, zostać, wziąć i oddać przedmiot na komendę możesz użyć tego zachowania do nauki wzajemnych interakcji dziecka i psa. (Niektóre psy reagują silnym pobudzeniem na dźwięki wydawane przez dziecko. Zapoznaj więc psa z tymi dźwiękami, np. poprzez nagrania z internetu, zanim pojawi się dziecko. Możesz zarówno umożliwić psu ignorowanie tych dźwięków poprzez ich częste odtwarzanie w różnych sytuacjach i niezwracanie w tym czasie uwagi na psa, jak również wprowadzić pozytywne skojarzenia poprzez ćwiczenie z psem podstawowych komend z towarzyszeniem nagrania. przyp tłum.)
KROK 4 Gdy urodzi się dziecko, poproś swojego partnera (lub osobę, która w tym czasie opiekuje się psem) o zabranie do domu ubranek, których używało dziecko. To pokaże psu, że w repertuarze jego środowiska pojawiają się nie tylko nowe ubranka, ale także zapachy związane z dzieckiem. Pozwól psu zapoznać się z nimi, zostaw je w mieszkaniu. Najlepiej jest tak zaaranżować sytuację, by ktoś zaopiekował się psem w domu przed przybyciem dziecka. W przeciwnym wypadku pies będzie wciąż zaskakiwany nowymi sytuacjami, zostawiany z obcymi i przenoszony z miejsca na miejsce, aby wreszcie powrócić do domu i zastać tam dziecko. Opieka nad psem w domu właściciela zmniejsza jego poziom stresu. Pies, który nie lubi zostawania w klatce lub nigdy w niej nie przebywał, może stać się bardziej lękliwy kiedy zostanie w niej zamknięty w momencie przybycia dziecka. Może później skojarzyć to uczucie z pojawieniem się nowego domownika. KROK 5 Kiedy dziecko pojawi się w domu, będzie Ci potrzebna pomoc. Towarzysząca Ci osoba powinna trzymać dziecko, podczas gdy Ty będziesz witała się z psem. Pamiętaj, że zwierzęta tęskniły za Tobą, podczas gdy Ty byłaś w szpitalu lub spotykałaś się z dzieckiem. Należy więc przywitać się z psem, powstrzymując się od wydawania komend typu: odejdź czy na miejsce oraz unikając ryzyka przewrócenia Cię z dzieckiem na rękach lub podrapania dziecka przez pobudzone zwierzę. Jeśli Twój pies bardzo natrętnie skacze, poproś o wcześniejsze zamknięcie go w pokoju, gdzie będziesz mogła się z nim przywitać, gdy wszystko się uspokoi. Wyjątkowo impulsywne psy mogą być w trakcie powitania z innymi gośćmi trzymane na smyczy, ale Ty przywitaj się z nimi wylewnie. Pamiętaj, że Cię nie było, a to jest dla Twoich zwierząt stresujące doświadczenie. Po przywitaniu, dziecko także powinno być trzymane przez kogoś innego i z dala od psa. Gdy będziesz gotowy na przedstawienie dziecka i psa, pomocne będą szelki i smycz. Proces ten należy rozpocząć dopiero, gdy wszystkie psy w domu są spokojne i sytuacja jest w miarę normalna. To może zająć nawet 15-30 minut. W tym czasie zwierzęta mogą wykazywać ogromną ciekawość, ale muszą najpierw ostudzić emocje po powitaniu. KROK 6 Gdy opadnie początkowe pandemonium, należy rozpocząć formalne powitanie. Twój partner, lub osoba, która Ci pomaga, powinien wygodnie usiąść na kanapie, z dzieckiem na rękach. Ty możesz być wtedy odpowiedzialna za kontrolowanie zachowania zwierzęcia. Należy umożliwić psu wyczucie zapachu dziecka, jednocześnie smyczą kontrolując wszelkie gwałtowne (agresywne lub nie) ruchy psa w kierunku dziecka. Jeśli zwierzę wykazuje oznaki strachu, mów do niego radosnym głosem, głaszcz i masuj, zachęcając do powąchania dziecka. Nigdy jednak nie trzymaj dziecka przed psem i nie zbliżaj go do niego. To może wywołać u psa gwałtowny ruch do przodu. Pies i dziecko muszą zapoznać się ze sobą na własnych warunkach i we własnym tempie, a dziecko które nagle zawisa nad psem
stanowi jasne zaburzenie tego procesu. Jeżeli jesteś sama, możesz przy użyciu szelek i smyczy przymocować psa do stabilnej podpory i usiąść w bezpiecznej odległości, zachęcając psa do węszenia i nagradzając jego zachowanie pochwałą słowną. Pamiętaj, by za każdym razem zachować spokój. Mimo, że jedno polizanie dziecka jest do zaakceptowania, zawsze musisz być w stanie natychmiast przerwać takie zachowanie słowną komendą. Jeżeli pies nie jest w stanie zareagować na komendę słowną: lizanie jest niedopuszczalne. Jeżeli pies warczy na dziecko, musisz być w stanie skorygować to zachowanie komendą słowną. Jeżeli tak nie jest, zabierz psa i zamknij w osobnym pokoju, aż się uspokoi. Jak tylko będzie spokojny, spróbuj powtórzyć tę sytuację w tych samych warunkach. Nie zapewniaj warczącego psa, że wszystko jest dobrze i że mamusia czy tatuś dalej go kocha. Grożenie dziecku nie jest ok. Pies musi się nauczyć, że jeśli chce Twojej akceptacji czy uwagi, musi zachowywać się prawidłowo wobec najnowszego domownika. Jeżeli masz kłopot z uspokojeniem psa lub wyegzekwowaniem od niego reakcji na komendę słowną, możesz spróbować użyć pistoletu wodnego. (metoda polecana raczej właścicielom kotów, u których trudniej o reakcję na komendę werbalną przyp.tłum.). Użyj go gdy kot zaczyna syczeć lub przyjmuje agresywną postawę. Pamiętaj, że jej celem jest przerwanie zachowania tak, by zaraz móc nagrodzić zachowanie prawidłowe. Nie chodzi o przestraszenie zwierzęcia, które mogłoby ten strach skojarzyć z dzieckiem. Wywołani u zwierzęcia przerażenie lub brutalna kara tylko pogorszą sytuację i nauczą zwierzę, że pojawienie się dziecka zwiastuje okropne wydarzenia. Korekty działają najlepiej, jeśli są wprowadzone w ciągu 30 sekund od rozpoczęcia sekwencji zachowania, a jej początek liczy się już od przybrania groźnego wyglądu. Oczy kota zazwyczaj są szeroko otwarte, uszy cofnięte, sierść zjeżona, kot może wyginać się w łuk, kulić kark, obnażać zęby. Z korektą nie należy czekać na skok czy próbę uderzenia łapą. KROK 7 Jeżeli tylko jedno z rodziców przebywa w domu z psem i dzieckiem, zwierzę powinno być początkowo dodatkowo zabezpieczone. Nie jest możliwe siedzenie na kanapie i zajmowanie się dzieckiem oraz jednoczesne zapobiegnięcie ewentualnemu atakowi. Kluczem do sukcesu jest zapobieganie wszelkim przejawom agresji oraz niedopuszczenie do sytuacji w której zwierzę czuje się niepewne bądź zagrożone. Aby spełnić te warunki, można przywiązać psa na smyczy w bezpiecznej odległości.takie zaaranżowanie sytuacji umożliwi przebywanie psa w obecności dziecka, kontakt z jego zapachem i pogłaskanie psa czy nagrodzenie dobrego zachowania. Płotki dla dzieci również dobrze się sprawdzają przy tych psach, które nie były wcześniej przyzwyczajone do forsowania takich przeszkód. Niektóre psy z łatwością forsują takie bramki, zwłaszcza, że dziecko może stanowić silny bodziec do takiego zachowania. Jeżeli przywiązujesz zwierzę upewnij się, że zasięg pyska psa jest przynajmniej o całą długość psa mniejszy niż odległość od dziecka. Pamiętaj o tym, że nie zawsze będziesz trzymała dziecko w tym samym miejscu, a praca na komputerze może się zbiec z sygnałem faksu i przybyciem niezapowiedzianych gości. Każdy problemowy pies może wykorzystać moment, gdy Twoja uwaga spada, aby wykonać ruch w kierunku dziecka. Postępowanie w takiej sytuacji z kotem jest trudniejsze, choć wiele kotów dobrze reaguje na szelki i smycz, poza tym wiele kotów bardzo dobrze znosi izolację na pewne odcinki czasu.
KROK 8 Jeżeli, po ok 3 tygodniach, zwierzę akceptuje dziecko bez żadnych niestosowanych zachowań, można zrezygnować ze smyczy. Pamiętaj jednak o tym, że zwierzę dalej musi być pod stałym nadzorem. Dobrym wyjściem jest zajmowanie się dzieckiem przez jednego rodzica, podczas gdy partner zajmuje się psem. W przypadku, gdy dwie osoby dzielą opiekę nad dzieckiem i odpowiedzialność za nagradzanie właściwych zachowań psa, ważne jest, by nie tylko jedno z nich nagradzało zwierzę. Dzielenie uwagi pomiędzy dziecko i psa przez wszystkich domowników jest istotne, aby pies mógł czuć się bezpiecznie w każdych warunkach. Psy, które nie reagują dobrze na komendy głosowe oraz dla których obecność dziecka jest bardzo silnym bodźcem, nie powinny zostawać same z dzieckiem do czasu, gdy dziecko będzie w stanie poradzić sobie samo. Nigdy nie należy wierzyć, że kaganiec zapewnia dziecku pełne bezpieczeństwo. Kaganiec chroni przed ugryzieniem, ale nie przed uderzeniem czy popchnięciem. Niemowlęta i małe dzieci są szczególnie podatne na tego typu urazy i zdarzają się przypadki złamania czaszki podczas zabawy dziecka i psa, bez intencjonalnej agresji. KROK 9 Jeżeli pies nie stwarza zagrożenia (skacząc, drapiąc itp.) i wykazuje wiele zachowań socjalnych nie ma powodu, by po odpowiednim wprowadzeniu zwierzę nie towarzyszyło właścicielom we wszystkich czynnościach związanych z opieką nad dzieckiem. Pomaga to budować przyszłą pozytywną relację między dzieckiem a psem oraz może pomóc dziecku w wykształceniu dobrych, humanitarnych cech. Niezależnie od swego charakteru, pies w kontaktach z dzieckiem nadal powinien natychmiastowo reagować na komendy. KROK 10 Pod żadnym pozorem i żadnemu zwierzęciu nie wolno spać bez nadzoru w pokoju niemowlęcia. Używaj specjalnych monitorów, automatycznej niani i zamknij drzwi do pokoju dziecka. Wystąpienie reakcji łowczej jest dużo mniej prawdopodobne niż to, że pies lub kot przypadkowo zrobi dziecku krzywdę. KROK 11 Jeżeli pies wykazuje objawy agresji lub strachu w obecności dziecka, należy powrócić do punktów 5 i 6. Takie psy muszą być nadzorowane podczas wszystkich kontaktów z dziećmi. Agresja łowcza jest najczęstszą formą agresji wykazywaną przez zwierzęta w stosunku do niemowląt, podczas gdy agresja wywołana strachem lub bólem jest częściej związana z dziećmi w wieku 18-36 miesięcy. W tym wieku dzieciom często brakuje koordynacji i mogą niechcący sprawić zwierzęciu ból podczas zabawy. Starsze zwierzęta, które mogą cierpieć na atretyzm, ból bioder, stawów ramiennych lub przewlekłe zapalenie uszu są szczególnie wrażliwie. Są to bowiem części ciała, za które najczęściej chwytają dzieci. Małe dzieci powinny zostać nauczone delikatnego obchodzenia się z psem: nie ciągnąć za uszy czy ogon, nie szarpać, nie siadać na psa. Wszystkie te zasady szczególnie dotyczą zwierząt starszych lub chorych, dla których zęby mogą stanowić jedyną możliwą obronę przed nachalnym dzieckiem.