ZASADY POSZANOWANIA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ W SZKOŁACH ATUT FEM

ZASADY POSZANOWANIA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ W SZKOŁACH ATUT FEM I. WPROWADZENIE Uczciwość jest jedną z nadrzędnych wartości, jakie promujemy w naszej szkolnej społeczności. Wartość ta realizuje się w codziennym działaniu w tym także w podejściu do uczenia innych i uczenia się. Uczniowie Szkół ATUT FEM są zobowiązani do stosowania zasad uczciwości akademickiej (szkolnej) podczas nauki w szkole i w domu. Rozumieją na czym polega poszanowanie własności intelektualnej i jakie konsekwencje poniosą w wyniku złamania tych zasad. Modelowy wychowanek naszych szkół prezentuje w działaniu cechy, które tworzą tzw. profil ucznia. Część z nich ma bezpośredni związek z kwestią poszanowania własności intelektualnej i uczciwości szkolnej: dociekliwość - uczeń rozwija umiejętności niezbędne do prowadzenia poszukiwań oraz badań i wykazuje niezależność w uczeniu się; kompetencje - odkrywa koncepcje i idee, dzięki czemu pogłębia swoją wiedzę; przestrzeganie zasad jest uczciwy, ma silne poczucie sprawiedliwości, bierze odpowiedzialność za własne działania i potrafi ponieść jego konsekwencje; otwartość - jest przyzwyczajony do poszukiwań i oceny różnych punktów widzenia; wrażliwość szanuje pracę innych; komunikatywność rozumie i przekazuje idee oraz informacje z poszanowaniem praw autorskich. Rozwijanie powyższych cech ma kształtować w uczniach pozytywne praktyki wykorzystywane podczas lekcji, odrabiania zadań domowych oraz pisania sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych. Wszyscy członkowie społeczności szkolnej powinni wprowadzać te zasady i pomagać uczniom je stosować. II. OBOWIĄZKI GRUP TWORZĄCYCH SPOŁECZNOŚĆ SZKOLNĄ: Rodzice powinni rozmawiać z dziećmi na temat uczciwości, o tym, dlaczego przestrzeganie zasad jest ważne w kontekście ich postępów w nauce. Nauczyciele powinni wyjaśniać uczniom, na czym polega przestrzeganie zasad poszanowania własności intelektualnej. W trakcie tworzenia projektu, pisania jakiejkolwiek pracy warto przypominać uczniom o poszanowaniu tych zasad. Koordynator powinien zapewniać rodziców, nauczycieli i uczniów o wartości przestrzegania uczciwości podczas nauki (pisania, tworzenia) podając przykłady zarówno etycznych jak i nieetycznych praktyk. Powinien badać wszelkie naruszenia obowiązujących norm. Dyrektor konsultując się wicedyrektorem przy znaczącym udziale koordynatora podejmuje decyzje w każdym indywidualnym przypadku naruszenia norm i informuje o swoich decyzjach strony zainteresowane. Uczniowie ponoszą pełną odpowiedzialność za swoją pracę i za konsekwencje w przypadku ewentualnego naruszenia standardów uczciwości szkolnej. Powinni regularnie informować nauczyciela o kolejnych etapach pisania pracy bądź tworzenia projektu. Mogą w każdej chwili radzić się nauczycieli w sprawie doboru źródeł. 1

III. OBOWIĄZKI UCZNIÓW- USZCZEGÓŁOWIENIE Uczeń szanujący własność intelektualną powinien: - wiedzieć, co to jest oszustwo i znać jego konsekwencje; - informować, w jakim stopniu korzystał z pomocy rodziców, innych uczniów i kolegów; - podawać źródła bezpośrednich cytatów; - tworzyć opisy bibliograficzne wykorzystanych źródeł; - wykazywać źródła, z których czerpał informacje (książki, internet oraz inne materiały multimedialne); - przestrzegać zasad podczas pisania sprawdzianów i egzaminów; - (w razie popełnionego błędu) mieć odwagę przyznać się do błędu i ponieść jego konsekwencje. Uczeń nie powinien: - kopiować pracy innego ucznia (pracy domowej, wykonywanej podczas lekcji); - dawać innym uczniom własnej pracy do kopiowania; - robić zadań za innego ucznia; - wykonywać zadań wspólnie z kolegą i/lub koleżanką, chyba że za zgodą nauczyciela; - wykorzystywać własnych notatek oraz innych materiałów podczas sprawdzianów, testów, egzaminów, chyba że jest to dozwolone przez nauczyciela. Obowiązki uczniów w tym zakresie regulują zapisy Statutu Szkoły, w szczególności rozdz. III, 8, p.8. IV. RODZAJE NIEUCZCIWOŚCI SZKOLNEJ: Nieuczciwość szkolna może przybierać formy: Plagiatu włączanie do swojej pracy słów, myśli, zdjęć, informacji lub czegokolwiek, co zostało stworzone przez kogoś innego i przedstawienie pracy do oceny, jako swojej własnej. Wykorzystanie pracy innego ucznia za jego zgodą lub bez jego pozwolenia i przedstawienie jej jako własnej. Oszukiwania na testach i egzaminach komunikowanie się z innymi osobami podczas egzaminu, przynoszenie niedozwolonych notatek na sprawdzian, test, egzamin lub udostępnianie ich innym uczniom. Kopiowania (powielania) oddanie nauczycielowi pracy do oceny, która została wcześniej oceniona przez innego nauczyciela z innej klasy bądź grupy bez wcześniejszej konsultacji z zainteresowanymi nauczycielami. Fałszowania danych tworzenie lub zmienianie danych (wyliczeń, informacji, statystyk) w pracy, ponieważ nie zostały zgromadzone i zapisane w odpowiedni sposób. Nakłanianie do oszukiwania namawianie innych uczniów do nieprzestrzegania zasad uczciwości szkolnej. 2

V. CO TO JEST PLAGIAT? Plagiat to kradzież cudzych słów, pomysłów i innych materiałów, to kłamanie, że słowa, pomysły i inne materiały wykorzystane w pracy są moimi własnymi. - włączanie cudzej pracy, jako własnej; - kopiowanie cudzych słów lub pomysłów bez podania źródła; - nieużywanie cudzysłowu przy cytowaniu; - zmiana słów, ale kopiowanie struktury zdania bez podania źródła; - zmiana kolejności wyrazów i zmiana struktury zdania bez podania źródła; - korzystanie z cudzego pomysłu bez podania źródła, nawet, jeśli jest zapisany własnymi słowami; - kopiowanie i wklejanie dużej części tekstu z internetu lub innych źródeł elektronicznych bez cudzysłowu lub bez powołania się na źródło; - wykonywanie pracy przez rodziców, kolegów, nauczycieli podczas wykonywania zadań; - celowe podawanie błędnych źródeł informacji; - kopiowanie tak dużej ilości słów i pomysłów ze źródła, że stanowią większość pracy ucznia. VI. KONSEKWENCJE NIEPRZESTRZEGANIA ZASAD UCZCIWOŚCI SZKOLNEJ: Ocenianie: Praca będąca plagiatem zostaje oceniona na poziomie 0, ponieważ uczeń nie wykazał się żadnymi własnymi umiejętnościami ani wiedzą, które podlegają ocenie kryterialnej. Praca odtwórcza (np. referat itp.), w której uczeń nie wykazał źródeł informacji nie będzie sprawdzana przez nauczyciela. Uczeń ma obowiązek uzupełnić bibliografię. Konsekwencje dyscyplinarne: Plagiat i inne oszustwa karane są debetami (do 20 punktów, zgodnie z WSO). Pozostałe konsekwencje (z zawieszeniem i skreśleniem z listy uczniów włącznie) określają zapisy Statutu Szkoły, w szczególności rozdz. III, 10 i 11 ------------------------------------------------------------------------------ Deklaracja: Potwierdzam, że przeczytałem (-am), zrozumiałem (- am) i zgadzam się na przestrzeganie Zasad poszanowania własności intelektualnej w Szkołach ATUT FEM. Imię, nazwisko Podpis Data.. 3

Wskazówki dla ucznia - załącznik 1 JAK USTRZEC SIĘ PRZED ZARZUTEM PLAGIATU: 1.Skonsultuj się z nauczycielem, jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące korzystania z zewnętrznych źródeł informacji; 2. Planuj każdą pracę pisemną, jeśli wiesz, że będziesz korzystał z różnych źródeł informacji. Powinieneś zaplanować jak włączysz je do swojej pracy. Pamiętaj, aby zachować równowagę pomiędzy wykorzystanymi źródłami a własnymi pomysłami. Napisanie konspektu, w którym jasno zaznaczysz źródła pomoże ci to ustalić; 3. Rób szczegółowe notatki, to jeden z najlepszych sposobów uniknięcia plagiatu. Nabierz nawyku zapisywania źródła na bieżąco, ponieważ odnalezienie go po skończeniu pracy jest bardzo trudne. Korzystaj z dwóch różnych kolorów na odróżnienie własnych pomysłów od pomysłów zaczerpniętych z innych źródeł; 4. Jeśli masz wątpliwości co do oryginalności twojego pomysłu, na wszelki wypadek przytocz źródło na końcu pracy (bibliografia); 5. Jeśli własnymi słowami przekazujesz cudze idee, wyraźnie zaznacz w przypisach, kto jest ich autorem. 6. Naucz się poprawnie wyrażać cudze myśli własnymi słowami. Musisz zmienić zarówno słowa, jak i konstrukcje zdaniowe oryginału bez zmiany zawartości. Należy pamiętać, że parafrazując musisz podać źródło w przypisie, bo korzystasz z pomysłu innej osoby. 7. Analizuj i oceniaj źródła informacji. Nie wszystkie źródła, szczególnie te elektroniczne, warte są przytoczenia; wiele z nich jest niewiarygodnych. Upewnij się, że autorzy stron internetowych podają źródła informacji oraz czas ich publikacji lub napisania. 4

Wskazówki dla ucznia - załącznik 2 DEFINICJE Bibliografia to uporządkowany, wg określonych kryteriów, spis dokumentów (książek, czasopism, artykułów, publikacji internetowych itp.) z najważniejszymi informacjami o każdej pozycji (autor, tytuł, wydanie, rok wydania itp.). Bibliografia załącznikowa (literatura przedmiotu) jest to wykaz dokumentów cytowanych i wykorzystanych przez autora dzieła lub tylko związanych z tematem. Bibliografię załącznikową sporządza się w celu ukazania warsztatu naukowego wykonanej pracy. Przypisy to krótkie objaśnienia do wyrazów, zwrotów, fragmentów tekstu mające charakter informacyjny. Cytaty oznaczają dosłowne przytoczenie tekstu napisanego, wraz ze wskazaniem źródła, z którego tekst pochodzi. Przy dosłownym cytowaniu tekstu obowiązuje stosowanie cudzysłowu, a także w przypisach należy podać źródło, z którego pochodzi przytoczony cytat. OGÓLNE ZASADY STOSOWANIA CYTATÓW I PRZYPISÓW W PRACACH PISEMNYCH: Cytaty z literatury tzw. fachowej zawsze muszą być opatrzone cudzysłowem oraz odnośnikiem do źródła; nie powinny być wyodrębniane z tekstu jako osobne akapity; można zaznaczać je także kursywą; sygnalizujemy je tylko dwukropkiem; cytaty z internetu powinny mieć adres strony, z której zostały ściągnięte ; cytując po raz pierwszy poglądy konkretnego autora jesteśmy zobowiązani podać jego pełne imię i nazwisko; następnym razem używamy tylko nazwiska lub nazywamy go omawianym (cytowanym) autorem albo - po prostu autorem ; nie powinniśmy kończyć rozdziału lub podrozdziału cytatem tylko konkluzją lub podsumowaniem własnego autorstwa. Przypisy w pracy mogą być dwojakiego rodzaju: - mogą zawierać uwagi tzw. dygresyjne, uzupełniające tekst główny, komentujące go, poszerzające o boczne wątki itp.; tego typu przypisy nie powinny być zbyt obszerne - np. zajmować pół strony tekstu; - powinny zawierać adresy bibliograficzne, (por. niżej i wzory); - przypisy w każdej pracy, w której przywołujemy, omawiamy własnymi słowami lub cytujemy myśli innych autorów, są konieczne; - przypisy właściwie wykonuje za nas komputer (klikamy Wstaw; przypis dolny), umieszczamy je zawsze na dole tej samej strony, nie na końcu pracy i nie pod jej częściami (i to zasadniczo też wykonuje za nas komputer). Przykład przypisu na dole strony - należy zwrócić uwagę na zastosowanie kursywy i cudzysłowu w przykładach: jeden autor: jedna książka: Weber M.: Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Wyd. 2. 1994, s. 1. - Przywołanie tego samego źródła z tej samej strony: Ibidem, (albo po polsku - Tamże.) 5

dzieło zbiorowe pod redakcją: Biblioteka w otoczeniu społecznym. Red. B. Zyber. 2000. s. 126. tekst wybranego autora z dzieła zbiorowego pod redakcją jednej osoby: Podedworna H.: Analiza struktur społecznych. W: Socjologia ogólna. Pod red. W. Polakowa-Kujawa. 2004, s. 105-119. Uwaga: Jeżeli autor nie jest znany lub jeśli autorów jest więcej niż trzech opis zaczyna się od tytułu. Jeśli autorów jest więcej niż trzech, po tytule podajemy dane pierwszej osoby (lub podkreślonej przez wydawcę). artykuł w czasopiśmie lub gazecie: Janik L.: Rock jako przedmiot zainteresowań młodzieży. "Kultura i Społeczeństwo 2000, nr 1-2, s. 15. JP: Stopa rośnie. Gazeta niecodzienna 2001, nr 34 (758), s. 5. przypisy dla stron internetowych: - podajemy adres strony, jeśli nie ma konkretnego autora; podajemy autora i tytuł dzieła oraz adres strony, jeśli tekst zawiera odpowiednie dane; uwaga: przypis w tekście może też zaistnieć w formie skróconej, ale w bibliografii musi być podany w formie kompletnej. 6

Wskazówki dla ucznia załącznik 3 OGÓLNE ZASADY SPORZĄDZANIA BIBLIOGRAFII ZAŁĄCZNIKOWEJ: Bibliografię załącznikową należy umieszczać na końcu pracy. Opisy powinny być uporządkowane w kolejności alfabetycznej (lub ewentualnie w kolejności cytowania w tekście) i kolejno ponumerowane. W opisie autora należy pominąć informacje o jego stopniach naukowych, funkcjach: prof., dr, doc., mgr, ks. Nie piszemy, że ktoś jest czy był profesorem, doktorem, docentem, magistrem, księdzem itd. Jeżeli autorów jest dwóch lub trzech należy podać ich nazwiska i imiona oddzielając je od siebie przecinkami. Jeżeli autor nie jest znany, lub jeśli autorów jest więcej niż trzech opis zaczyna się od tytułu. Jeśli autorów jest więcej niż trzech, po tytule podajemy dane pierwszej osoby (lub podkreślonej przez wydawcę). Zbyt długi tytuł można skracać. Wyrazy pominięte należy zaznaczyć wielokropkiem : (...) Jedynym elementem opisu bibliograficznego, który umieszczamy w cudzysłowie jest tytuł czasopisma. Jeśli to jest wydanie pierwsze, lub nie ma w książce informacji, które to jest wydanie ten element opisu pomijamy. Informację o zmianach dokonanych w wydaniu należy skrócić: Wyd. 5. popr. uzup. zmien. skr. rozsz. przejrz. Nie jest obowiązkowe podawanie miejsca wydania i nazwy wydawcy. Trzeba podać rok (datę) wydania i numer ISBN!! - ang. International Standard Book Number Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki - 10-cyfrowy (w najnowszych książkach 13-cyfrowy) symbol zawierający zakodowane informacje o książce. Nadawanie numerów ISBN obowiązuje wydawców polskich od 1974 roku. W książkach nie posiadających numeru ISBN ten element opisu pomijamy. Znaki przestankowe ; :., - / ( ) należy stosować konsekwentnie!!! Każdy element opisu należy wyraźnie oddzielić od następnych przyjętym znakiem interpunkcyjnym. 7

OPIS BIBLIOGRAFICZNY KSIĄŻKI Informacji na temat książki szukaj najpierw na stronie tytułowej, a nie na okładce! Obowiązkowe elementy opisu: Nazwisko i imię autora książki: Tytuł książki. Wydanie. Rok wydania. ISBN Moczarski Kazimierz: Rozmowy z katem. Wyd. 14. 2001. ISBN 83-01-11069-4. Wysokińska Zofia, Witkowska Janina: Integracja europejska: rozwój rynków. Wyd. 2 zmien. i uzup. 2002. ISBN 83-01-13595-6. Społeczeństwo polskie od X do XX wieku. Ireneusz Ihnatowicz (i in.). Wyd. 3 popr. 1996. ISBN 83-05-12846-6. (w przypadku więcej niż 3 autorów) Pisarze świata: słownik encyklopedyczny. Red. Jolanta Skrunda. Wyd. 2 zm. i rozsz. 1998. ISBN 83-01-12776-7. (w przypadku prac zbiorowych). Obowiązkowe elementy opisu: OPIS BIBLIOGRAFICZNY ROZDZIAŁU KSIĄŻKI Nazwisko i imię autora książki: Tytuł książki. Wydanie. Rok wydania. ISBN. Tytuł rozdziału, numery stron Kochanowski Jan: Fraszki. Wyd. 3 przejrz. 1998. ISBN 83-85904-38-7. Do gór i lasów, s. 113-114. Łuczak Maciej: Rejs, czyli szczególnie nie chodzę na filmy polskie. 2002. ISBN 83-7337- 189-3. I to jest nowa koncepcja sztuki, s. 22-35. 8

OPIS BIBLIOGRAFICZNY ROZDZIAŁU W PRACY ZBIOROWEJ Obowiązkowe elementy opisu: Nazwisko i imię autora rozdziału: Tytuł rozdziału. W: Tytuł pracy zbiorowej. Rok wydania. ISBN, numery stron Olejniczak Józef: Poeta dziewięćdziesięcioletni Czesław Miłosz. W: Literatura polska 1990-2000. T.1. Pod red. Tomasza Cieślaka i Krystyny Pietrych. 2002. ISBN 83-7220- 577-9, s. 61-78. Bajka Zbigniew: Rynek mediów w Polsce. W: Dziennikarstwo i świat mediów. Pod red. Zbigniewa Bauera, Edwarda Chudzińskiego. Wyd. 2. 2000. ISBN 83-86957-01-8, s. 83-102. Drawicz Andrzej: Wstęp. W: Bułhakow Michaił: Mistrz i Małgorzata. Wyd.15. 1990. ISBN 83-73199-00-4, s. V LXXXIV. Drugi opis stworzenia człowieka. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Wyd. 3 popr. 1980. ISBN 83-7015-047-0, s. 25 [Rdz 2, 4b-7]. Paweł (św.): Hymn o miłości. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Wyd. 3 popr. 1980. ISBN 83-7015-047-0, s. 1302 [1 Kor 13, 1-13]. OPIS BIBLIOGRAFICZNY ARTYKUŁU Z CZASOPISMA Obowiązkowe elementy opisu: Nazwisko i imię autora artykułu: Tytuł artykułu. Tytuł czasopisma Rok, numer czasopisma, strony Cieśliński Piotr: Ostatni lot Columbii. Wiedza i Życie 2003, nr 3, s. 12-17. Wędzik Zofia: Kawa czy herbata? Nowa Szkoła 2004, nr 1, s. 25-27. 9

OPIS BIBLIOGRAFICZNY RECENZJI Z CZASOPISMA Obowiązkowe elementy opisu: Nazwisko i imię autora książki recenzowanej: Tytuł książki. Rec. Nazwisko i imię recenzenta: Tytuł recenzji. Tytuł czasopisma Rok, nr, strony Lebert Norbert, Lebert Stephan: Noszę jego nazwisko: rozmowy z dziećmi przywódców Trzeciej Rzeszy. Rec. Piotr M. Majewski: Dzieci nazistów. Mówią Wieki 2005, nr 2, s. 59. Lepianka Maciej: i w następnym dniu. Rec. Krzysztof Lipka: Granica realizmu i fantazji. Nowe Książki 1997, nr 7, s.48. Obowiązkowe elementy opisu: OPIS BIBLIOGRAFICZNY WYWIADU Nazwisko i imię osoby z którą przeprowadzono wywiad: Tytuł wywiadu. Rozmowę przepr. Imię i Nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad. Tytuł czasopisma rok, numer, strony Kuczok Wojciech: Jestem bardzo pokrzywiony. Rozmowę przepr. Barbara Pietkiewicz. Polityka 2004, nr 3, s. 58-59. Kieślowski Krzysztof: Ciągle poszukuję. Rozmowę przepr. Stefan Węgrzyn. Polityka 1992, nr 50, s.12. 10

Dokument elektroniczny: OPIS BIBLIOGRAFICZNY INNYCH DOKUMENTÓW może przypominać publikację drukowaną (wydawnictwo zwarte, wydawnictwo ciągłe, artykuł lub rozdział), może przyjmować postać (typ nośnika) programu komputerowego, bazy danych, plików, rekordów (dostępnych w trybie online, na płycie CD-ROM, dyskietce) oraz nowych rodzajów dokumentów nie mających odpowiedników drukowanych: grupy i listy dyskusyjne, bazy danych, strony www, cechy fizyczne właściwe publikacjom nie zawsze występują w publikacjach elektronicznych (tomy, zeszyty, strony), źródłem danych jest ekran, dokumentacja towarzysząca, opakowanie. Obowiązkowe elementy opisu bibliograficznego dokumentu elektronicznego oraz kolejność ich prezentacji: Autor Tytuł (w formie występującej w źródle), Typ nośnika podany w nawiasie kwadratowym, np. [online], [CD-ROM], [taśma magnetyczna], [dyskietka], Wydanie (wersja), Miejsce wydania Wydawca Data wydania Data aktualizacji/nowelizacji Data dostępu podana w nawiasie kwadratowym tylko dla dokumentów dostępnych online), Warunki dostępu (tylko dla dokumentów dostępnych online), Numer znormalizowany (ISBN lub ISSN). 11

OPIS STRONY INTERNETOWEJ Autor. Tytuł pracy [Typ nośnika]. Data wydania. Data aktualizacji. [Data dostępu]. Warunki dostępu Historia Starego Teatru (17 X 1781 30 VI 2003) [online]. Kraków: Stary Teatr [dostęp 23 lutego 2005]. Dostępny w Internecie: <http://www.staryteatr.krakow.pl/ramki7.htm>. Szulczewski Grzegorz: Etyczna ekonomia w ujęciu Petera Koslowskiego [online]. [dostęp: 13 lutego 2004]. Dostępny w Internecie: <http://www.cebi.win.pl/texty/etycznaekonomia.doc>. Akademia Pedagogiczna (Kraków). Wirtualna historia książek i bibliotek [online]. Ostatnia aktualizacja 29.10.2002. [dostęp: 13 lutego 2004]. Dostępny w Internecie: <http://www.ap.krakow.pl/whk>. Maria: Opis bibliograficzny. W: Biblioteka w Szkole. Forum Ogólne. [online]. [dostęp 6 kwietnia 2008]. Dostępny w Internecie. (forum internetowe) Kreyser, R.: Pałac Krasińskich [fotogr. kolor] W: Kreyser: Pałac Krasińskich Puls Warszawy" [online]. 1998 nr 10 [dostęp: 12 sierpnia 2005]. Dostępny w Internecie: <http://pl.wikipedia.org>. (fotografia online) OPIS BIBLIOGRAFICZNY FILMU Tytuł filmu [Określenie dokumentu]. Odpowiedzialność główna. Miejsce wydania: Wydawca, rok wydania. Typ nośnika Pan Tadeusz [Film]. Reż. Andrzej Wajda. Warszawa: Vision Film, 2000. 1 kas. VHS. Ogniem i mieczem [Film]. Reż. Jerzy Hoffman. Warszawa: Zodiak, 1999. 1 płyta DVD. 12

OPIS BIBLIOGRAFICZNY DOKUMENTU DŹWIĘKOWEGO Odpowiedzialność główna: Tytuł dokumentu [Określenie dokumentu]. Miejsce wydania: Wydawca, rok wydania. Typ nośnika Bach Jan Sebastian: Brandenburg Contertos [Dokument dźwiękowy]. Warszawa: Pomaton EMO, 1999. 1 płyta CD. Pawlikowska-Jasnorzewska Maria: Wiersze [Dokument dźwiękowy]. Warszawa: Polskie Nagrania, 1988. Taśma magnet. Chopin Fryderyk: Etiuda c-moll "Rewolucyjna". W: Chopin: Utwory fortepianowe [Dokument dźwiękowy]. Point Classics AG, 1997. 1 płyta CD. (jeden utwór muzyczny z płyty) OPIS BIBLIOGRAFICZNY PROGRAMU TELEWIZYJNEGO Przykład: Torbicka Grażyna: Kocham kino [program telewizyjny]. Warszawa: TVP2, [wyemitowano 18 listopada 2008, o 19.35]. OPIS BIBLIOGRAFICZNY PROGRAMU RADIOWEGO Przykład: Nowak Katarzyna, Szwedowska Joanna: Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata [program radiowy]. Warszawa: Polskie Radio Dwójka, [nadano 18 listopada 2008, o 11.45]. OPIS BIBLIOGRAFICZNY REKLAMY Szczęście maluje się na twarzy. Truskawkowy żel myjący do twarzy... [reklama prasowa]. Filipinka 2004, nr 9, s. 5. A świstak siedzi i zawija je w te sreberka [reklama telewizyjna]. Warszawa: TVP, 2005. Reklama mleka [dokument dźwiękowy]. Kraków: Radio RMF FM, 2007. 13

OPIS BIBLIOGRAFICZNY REPRODUKCJI OBRAZU (RZEŹBY, DZIEŁA ARCHITEKTURY) Obowiązują takie zasady jak przy opisie rozdziału z książek Przykład: Vermeer Johannes: Pracownia artysty [il.]. W: Rynck Patrick de: Jak czytać malarstwo. 2005. ISBN 83-242-0467-9, s. 327. Caravaggio: Nawrócenie św. Pawła [il.]. W: Rzepińska Maria: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wyd. 2 popr. i uzup. 1986. ISBN 83-04-01811-X, nr il. XXXIII. OPIS BIBLIOGRAFICZNY MAP, PLANÓW Tytuł. Skala. [Wydanie jeżeli kolejne]. Rok wydania Przykład: Giżycko i okolice: mapa turystyczna. Skala 1: 15000.1994. OPIS BIBLIOGRAFICZNY LISTU E-MAIL Autor komunikatu. Temat: Tytuł komunikatu. [typ nośnika]. Do: Odbiorca. Data wysłania wiadomości [data dostępu]. Uwagi Przykład: Janowska Maria. Temat: Opis dokumentu elektronicznego [online]. Do: Aniela Piotrowicz. 14 lipca 1999; 08:57:11 [cytowany 1 października 1999; 16:03]. Korespondencja osobista. Matecka Maria: Temat: Kwerenda [online]. Do: Zofia Wilman. 12 czerwca 2000; 12:55 [cytowany 30 września 2000; 15:10]. Korespondencja osobista. Wielgus-Walczak Jadwiga : Re: [Konfrencja] Fotografowanie w bibliotekach. Do: Bożena Michalska. 14 Nov 2003; 11:11:51 [cytowany 20 grudnia 2003]. Korespondencja osobista. 14

Materiały wykorzystane przy opracowaniu Zasad poszanowania własności intelektualnej Szkół ATUT FEM : Academic Honesty Policy (Beijing). [online]. Ostatnia aktualizacja 26 marca 2008. [dostęp: 26 stycznia 2011]. Dostępny w Internecie: <http://occ.ibo.org/ibis/occ/home/userresources2.cfm?rowid=aaam1baapaaasy/aah>. Biblioteka II LO im. Gustawa Gizewiusza (Giżycko). [online]. Ostatnia aktualizacja 11 stycznia 2011. [dostęp 26 stycznia 2011]. Dostępny w Internecie: <http://www.gizycko.pl/lo2/biblioteka/bibliografia.htm.>. Diploma Programme: Academic honesty. [online]. [dostęp: 1 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: <http://occ.ibo.org./ibis/documents/general/specific_interest/malpractice/g_0_malpr_su p_0907_1_e.pdf>. Haigh Janet: Student Resorce Package: Academic writing guide: how to avoid plagiarism. (Qatar). [online]. [dostęp: 26 stycznia 2011]. Dostępny w Internecie: <http://occ.ibo.org./ibis/occ/home/userresources2.cfm?rowid=aaam1baapaaaqx4aad >. International School Moshi Secondary School Academic Honesty Policy (Moshi). [online]. [dostęp: 9 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: < http://www.ismoshi.org/achonesty.pdf>. Sawczyk-Kapica Jolanta: Przypisy bibliograficzne i bibliografia załącznikowa (Radzyń Podlaski).[online].[dostęp 1 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: <http://www.prawo.amu.edu.pl/uploads/bwpia/przypisy.pdf>. Uniwersytet Łódzki. Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny (Łódź). [online].[dostęp 1 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: <http://www.eksoc.uni.lodz.pl/is/prac-wymogi.pdf>. 15