Klucz i kryteria oceniania etap rejonowy 2014/2015 Biologia Numer 1. A torebka stawowa, B maź stawowa/jama stawowa wypełniona mazią, C chrząstka stawowa/powierzchnia stawowa Przykład B nawilża powierzchnie stawowe i zapobiega ich ścieraniu nazwy elementu A, B i C funkcji elementu B 2. serce, przepona, krtań, nagłośnia. wypisanie wszystkich narządów 3. Oznaczenie literowe Nazwa typu odnóża Przykład owada A skoczne pasikonik zielony B grzebne turkuć podjadek. C pływne pływak żółtobrzeżek D kroczne chrabąszcz majowy 4. Odcinek kręgosłupa Z ilu kręgów składa się odcinek szyjny 7 piersiowy 12 lędźwiowy 5 Za każde prawidłowe podanie typu odnóża i przyporządkowanie owada po Uwaga wszystkie nazwy typu odnóży otrzymuje wszystkie przykłady owadów otrzymuje Za każde prawidłowe podanie nazwy odcinka kręgosłupa i liczby kręgów po Uwaga 5 pkt 1
krzyżowy ogonowy/ kość guziczka/ogonowa (szczątkowe) 5 (zrośnięte w jedną kość) 4 5 5. Witamina A bierze udział w procesach widzenia i prawidłowym funkcjonowaniu skóry. Łatwo rozpuszcza się w wodzie. Jej źródłem są bakterie jelitowe. Objawami jej niedoboru u człowieka może być sucha, swędząca skóra, ślepota zmierzchowa i częste krwotoki. 6. 7. Nazwa rośliny Błona komórkowa, rybosom, siateczka wewnątrzplazmatyczna, ściana komórkowa, wodniczka, aparat Golgiego, jądro komórkowe, mitochondrium. Oznaczenie literowe typu kwiatostanu Nazwa typu kwiatostanu Porzeczka B grono Słonecznik A koszyczek Bez czarny D baldachogrono Koper E baldach złożony wszystkie nazwy odcinków kręgosłupa otrzymuje z ilu kręgów składa się każdy odcinek otrzymuje podkreślenie wszystkich prawdziwych informacji podkreślenie wszystkich elementów, które nie występują w komórce bakterii Za każde prawidłowe podanie oznaczenia literowego i podanie nazwy typu kwiatostanu po Uwaga wszystkie oznaczenia literowe otrzymuje 2
8. Nazwa rośliny Nazwa rodzaju owocu Pomidor jagoda Mniszek niełupka Malina wielopestkowiec Kminek rozłupnia 9. Przykłady Trąbka słuchowa jest przewodem łączącym ucho środkowe z jamą gardła/gardłem/z częścią nosową gardła. Funkcja polega na wyrównywaniu różnicy ciśnień powietrza znajdującego się po obu stronach błony bębenkowej. wszystkie nazwy typów kwiatostanów otrzymuje Za każde prawidłowe podanie nazwy rodzaju owocu po elementów łączących funkcji 10. Soczewka A dwuwypukła (skupiająca) Soczewka B dwuwklęsła (rozpraszająca) Soczewka B Przykład uzasadnienia Krótkowzroczność powoduje skupianie się promieni świetlnych przed siatkówką. Na siatkówce powstający obraz jest zamazany, a wrażenie nieostre. Soczewki te powodują skupianie się promieni świetlnych na siatkówce. nazw soczewek po Za podanie soczewki B i prawidłowe uzasadnienie 11. 1. F 2. F 3. P 4. P Za każdą prawidłową odpowiedź po 12. C Za prawidłowy wybór 3
13. Postać ciała A B Nazwa postaci ciała polip meduza Tryb życia osiadły wolny Sposób rozmnażania bezpłciowy płciowy się 14. 1. Z jajnika do jajowodu. 2. Dwa moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa. 3. Gruczoły dokrewne. 15. a) substancja białkowa osseina, zawierająca dużo kolagenu b) sole mineralne głównie węglan i fosforan wapnia uzupełnienie każdego wiersza po. uzupełnienie każdego zdania po. po. 16. e) Za prawidłowy wybór 17. A przeobrażenie niezupełne B przeobrażenie zupełne Przykłady W przeobrażeniu zupełnym larwy nie są podobne do postaci dorosłej, w przeobrażeniu niezupełnym są podobne. W rozwoju zupełnym występuje poczwarka, która nie występuje w rozwoju niezupełnym. 18. Enzymy trawienne Hormony lipaza pepsyna amylaza tyroksyna melatonina glukagon kortyzol nazw przeobrażeń po. Za każdą prawidłowo podaną różnicę po. i pełne uzupełnienie każdej kolumny po 19. czaszka mózg serce tkanka kostna/ tkanka nerwowa tkanka mięśniowa/ poprzecznie chrzęstna prążkowana serca Za wpisanie prawidłowej tkanki, która buduje narząd po 4
20. Choroby, których Choroby wywołane przenoszenie odbywa przez bakterie i się przez układ wirusy oddechowy i pełne uzupełnienie każdej kolumny po świnka, grypa, gruźlica, odra, ospa, różyczka świnka, grypa, kiła, gruźlica, tężec, wścieklizna, odra, ospa, różyczka, AIDS 21. kalmary, karasie, omułki, krewetki, ośmiornice, kraby, karpie, homary, stułbie, rozwielitki, ostrygi Skorupiaki krewetki, kraby, homary, Mięczaki kalmary, omułki, ostrygi, ośmiornice Za podkreślenie wszystkich prawidłowo wybranych owoców morza i pełne przyporządkowanie owoców morza do odpowiednich grup bezkręgowców po 22. b), c), f) Za pełny i prawidłowy wybór cech 23. Przykład zapisu literowego cyklu: C, D, A, B Tasiemiec uzbrojony. Żywiciel pośredni świnia, żywiciel ostateczny człowiek Przykład uzasadnienia W żywicielu ostatecznym występuje postać dorosła pasożyta, Za prawidłowy zapis literowy cyklu gatunku tasiemca 5
24. w żywicielu pośrednim postać larwalna. Ryby Płazy Serce 1 przedsionek i 1 komora i 1 komora Obieg krwi jeden obieg krwi, dwa obiegi krwi, Narządy wymiany gazowej skrzela skrzela, płuca Pokrycie ciała łuski, śluz śluz Za podanie żywiciela pośredniego i ostatecznego uzasadnienie i pełne uzupełnienie każdego wiersza po 5 pkt Gady Ptaki Ssaki i 1 komora z niepełną przegrodą (uczeń może dodać i 2 komory) i 2 komory i 2 komory dwa obiegi krwi dwa obiegi krwi dwa obiegi krwi płuca płuca i worki powietrzne płuca łuski pióra włosy 25. ścięgno nazwy 6
26. A mięsień dwugłowy (ramienia/ biceps) B mięsień trójgłowy (ramienia/triceps) Funkcja A zginacz B prostownik nazwy mięśni po funkcji mięśni po 27. c) Za prawidłowy wybór 28. b) Za prawidłowy wybór 29. c), e) Za pełny prawidłowy wybór czynności 30. Przykład problemu badawczego Wpływ światła na intensywność procesu fotosyntezy. sformułowanie problemu badawczego 31. euglena 2, 3, 4, 6, 7 pantofelek 4, 6, 7, 8 ameba 4, 5, 6, 7 okrzemka 1, 3, 6 i pełne uzupełnienie każdego wiersza po 32. U bezkręgowców układ krwionośny położony jest po stronie grzbietowej, a u kręgowców po stronie brzusznej. U kręgowców układ nerwowy położony jest po stronie grzbietowej, a u bezkręgowców po stronie brzusznej. Za dwa prawidłowe uzupełnienia 7
33. Nazwa grupy stawonogów pajęczaki skorupiaki owady i pełne uzupełnienie każdej kolumny po Główne części ciała Liczba odnóży krocznych Przykłady gatunków głowotułów, głowotułów, głowa, tułów, odwłok odwłok odwłok 4 pary/8 5 par/10 3 pary/6 np. pająk, skorpion np. rak, krab np. mrówka, pszczoła 34. c) Za prawidłowy wybór 35. 1. magnez 2. jod pierwiastka 3. wapń po 4. żelazo 36. Przykład wykresu Za prawidłowo opisane osie Za prawidłowo wyskalowane osie Za prawidłowo wykonany wykres liniowy Za prawidłowo sformułowany wniosek 8
Przykładowy wniosek Prawdopodobieństwo wystąpienia raka płuc wzrasta wraz z liczbą wypalanych papierosów. Palenie papierosów jest czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia raka płuc. Uwaga: Jeżeli przy dobrej jest odpowiedź nieprawidłowa uczeń otrzymuje 0 pkt Oznaczenia stosowane w kluczu: ukośnik / traktujemy jako prawidłową, dopuszczalną odpowiedź alternatywę. nawias ( ) traktujemy jako uzupełnienie, które jednak nie jest konieczne. 75% - 69 pkt Razem: 9 9