Łukasz Golec: pieniądze to nie wszystko. Łatwiej przyznać się do bankructwa niż do choroby alkoholowej twierdzi Jacek santorski

rozmowa miesiąca Łatwiej przyznać się do bankructwa niż do choroby alkoholowej twierdzi Jacek santorski 20 nr 5 cena 7,50 zł miesięcznik: edukacja profilaktyka zdrowie problemy uzależnień pomoc społeczna zbigniew rusek narkotyki 22 dwa oblicza dzieci kwiatów Janusz Pietrek wydarzenia 24 letnia szkoła w szczyrku Zbigniew Rusek Łukasz Golec: pieniądze to nie wszystko człowiek z okładki 40 issn 1896 2394

2 partnerzy wydania w Uzależnienie numerze od alkoholu 3 Bytom Zostań naszym partnerem serwis.nazdrowie@gmail.com tel. 0 880 520 366 Jak zaprenumerować miesięcznik Na Zdrowie? poprzez stronę internetową: www.nazdrowie.europ.pl formularzem zamówień (szukaj wewnątrz numeru), który po wypełnieniu należy przesłać na adres: Redakcja Serwisu Internetowego i Miesięcznika Na Zdrowie ul. Wandy 16, 40 322 Katowice informacje e mail: prenumerata@nazdrowie.europ.pl Cena: 1 egz.: 7,50 PLN 1 egz. w prenumeracie rocznej (12 wydań): 1 egz. w prenumeracie półrocznej (6 wydań): Uwaga! miesięcznik na zdrowie dostępny jest tylko w prenumeracie. Gliwice 90 zł 50 zł Ogłoszenia w miesięczniku Na Zdrowie cała strona: typ A4 [ze spadem] typ A4 na kolumnę 1/4 strony oraz 1 moduł typ 1/4 A4 poziom 1 moduł typ 1/4 A4 pion Jastrzębie Zdrój Zostań naszym partnerem serwis.nazdrowie@gmail.com tel. 0 880 520 366 typ 1/2 A4 poziom [ze spadem] 1/2 strony: typ 1/2 A4 poziom typ 1/2 A4 pion szczegółowe informacje: pytania dotyczące odpłatności, szczegółów technicznych i sposobu zamawiania reklam prosimy kierować pocztą elektroniczną na adres: promocja@nazdrowie.europ.pl uw a g a! nie zamieszczamy rekl am sprzecznych z profilem pisma strategie i kierunki Zatrzymać uzależnionych w chocholim tańcu Rozmowa z Piotrem Jabłońskim trzeźwy styl Jazda na promilach ks. Piotr Brząkalik Udany jubileusz pod Zamczyskiem Janusz Pietrek w moim miasteczku Takiej żony mi trzeba Felieton Jana Kowalskiego alkoholicy Trzeźwienie bez kontroli? Piotr Nawrot wydarzenia Dziewiątki bez alkoholu Zbigniew Rusek pierwsze kroki Mały słowniczek dla nie wtajemniczonych i dla ciekawskich Janusz Pietrek duch i ciało Bądź rozumny, nie daj się nabrać! Józef Broda ekspert radzi Dotację dobrze rozliczyć Wojciech Lachiewicz narkotyki Dwa oblicza Dzieci Kwiatów Janusz Pietrek leczenie Alkoholowa psychika Władysław Piwowar anonimowi alkoholicy Strachy na Lachy? Zbyszek Londyńczyk społeczności lokalne Bytom Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie Jastrzębie Zdrój Jubileuszowa Promenada Trzeźwości Gliwice Ośrodek Interwencji Kryzysowej pomoc społeczna Zreformować biedę Barbara Kowalczyk otwarte Łamy Palenie szkodzi, fikcja również! Andrzej Bęben 4 6 8 10 11 12 15 16 18 22 26 28 30 32 33 35 42 Szanowni Państwo! Na rozwiązywanie problemów alkoholowych gminy przeznaczają rocznie ponad 500 000 000 zł. Dodatkowo w Narodowym Funduszu Zdrowia są pieniądze z naszych składek. To duże pieniądze. Mimo to ośrodki terapeutyczne, z reguły, reprezentują niski standard, a zarobki terapeutów Podczas Letniej Szkoły Psychoterapii Uzależnień w Szczyrku dyskutowano o przyszłości lecznictwa odwykowego. Ewa Woydyłło-Osiatyńska mówłla o tym, że na skuteczność terapii znacząco wpływa 5udział finansowy pacjenta. Wyjaśniała, że nie należy stawiać takiej bariery przed tymi, których nie stać na takie wydatki. Zwróćmy jednak uwagę na fakt, iż w zimowe miesiące ludzie przychodzą do nas na leczenie, a wiosną znowu idą pić przypominała Ewa Woydyłło-Osiatyńska. Śmiesznie niskie stawki za leczenie, które dzisiaj płaci NFZ skutkują tym, że ośrodki chcą mieć dużo pacjentów, bo inaczej nie utrzymają się na rynku. Chociaż były też takie głosy w dyskusji, że terapeuci nie powinni sobie pacjenta zawłaszczać, to rzeczywistość stwarza jednak swoisty przymus ekonomiczny. Niektórzy uważają, że lepiej byłoby, gdyby stawki za leczenie odzwierciedlały wkład pracy terapeutów, a współpłacenie pacjentów zwiększyłoby szacunek i motywację do terapii. Pewnie takie podejście będzie powodem krytyki ze strony zwolenników dotychczasowego systemu. Ale właśnie przyszła pora na to, aby o tym szeroko dyskutować. Rozpoczęto prace nad tworzeniem koszyka świadczeń gwarantowanych. Powołano Agencję Oceny Technologii Medycznych, która do wiosny przyszłego roku zdecyduje między innymi o tym, co z zakresu terapii uzależnień będzie się leczyło w Polsce za darmo, a za co będziemy musieli zapłacić. A jeśli nie będziemy mieli pieniędzy, bo to częsta sytuacja u osób uzależnionych, to kto nam zrefunduje terapię? Czy leczenie uzależnienia będzie dostępne bez ograniczeń i dowolną ilość razy dla jednej osoby? Takich pytań jest wiele? I trzeba na nie znaleźć odpowiedź. adres redakcji: 40 322 Katowice, ul. Wandy 16, mail: redakcja@nazdrowie.europ.pl zespół redakcyjny: ZBIGNIEW RUSEK redaktor naczelny, Barbara Warpechowska sekretarz redakcji, ANDRZEJ WOJCIECHOWSKI profilaktyka, samorządy, MARTYNA KAJZEREK współpraca z samorządami, PIOTR NAWROT terapia, uzależnienia, pomoc społeczna, KRZYSZTOF CZEKAJ terapia uzależnień, narkomania, SONIA RZECZ- KOWSKA organizacje pozarządowe, współpraca ze społecznościami lokalnymi. współpraca: WIE S Ł AW MICOREK, WŁADYSŁAW PI W O WA R, GRZEGORZ PŁONKA, O. MA- REK SKOWROŃSKI, JACEK SZTYLER, JERZY ŚW I Ą D R O W S K I. projekt graficzny, skład i łamanie: WITOLD MORAWSKI. korekta: BEATA WITCZAK. wydawca: FUNDACJA NA RZECZ EDUKACJI, PROFIL AKTYKI I TERAPII UZALEŻNIEŃ DROGA. partnerzy: Fundacja OFPIL Katowice, samorządy województwa śląskiego Redakcja nie zwraca tekstów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Miesięcznik Na Zdrowie jest współfinansowany z dotacji PAŃ S T W O W E J AGENCJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH. ZBIGNIEW RUSEK, redaktor naczelny MIESIĘCZNIK

4 strategie i kierunki strategie i kierunki 5 Zatrzymać uzależnionych zbigniew rusek w chocholim tańcu z piotrem Jabłońskim, dyrektorem krajowego Biura do spraw przeciwdziałania narkomanii rozmawia zbigniew rusek Na Zdrowie : Czy narkomania jest rzeczywiście problemem w Polsce i jak dużym? piotr jabłoński: Odpowiadając na to pytanie trzeba by było przyjąć jakąś skalę. Jeśli porównamy problem narkomanii z problemem alkoholowym, który jest najpopularniejszym narkotykiem w Polsce to ta skala jest stosunkowo niewielka. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę trzy wskaźniki mówiące o uzależnieniach, to osób uzależnionych w Polsce mamy od 40 do 70 tysięcy. Każda z nich negatywnie oddziałuje na otoczenie, rynek pracy, a także na przestępczość zarówno tą drobną jak i poważną. Tak więc grupa ludzi objętych wpływem tego zjawiska wydaje się znacznie większa aniżeli te 40 70 tysięcy. Nie możemy także zawęzić problemu tylko do osób uzależnionych, dlatego że wielu ludzi w Polsce używa narkotyków w sposób szkodliwy. Nie mają oni cech uzależnienia, ale używają narkotyków incydentalnie. Potencjalnie cześć z nich przejdzie do kategorii osób uzależnionych. Oni również powodują szkody we własnym zdrowiu psychicznym i fizycznym oraz szkody dla całego społeczeństwa. Trzecią kategorią mówiącą o problemie narkomanii jest to, iż powoli do historii możemy odłożyć, że jest alkohol i inne narkotyki. Bardzo dużo badań pokazuje, iż narkotykiem, który inicjuje używanie innych narkotyków jest najczęściej alkohol. Później ludzie wyrabiają w sobie wzory używania nie jednego, a kilku narkotyków jednocześnie, a alkohol często jest wiodącym. Tak więc zaciera się różnica między alkoholem a narkotykami, choć ciągle mamy ją w pamięci ze względu na to, iż alkohol jest legalny i społecznie oraz kulturowo akceptowany, a narkotyki są nielegalne i znacznie częściej odrzucane. W moim przekonaniu narkotyki poprzez szkody, jakie czynią ludziom niszcząc ich zdrowie, życie, karierę zawodową negatywnie wpływają na otoczenie chociażby poprzez wzrost kosztów świadczeń, większe zaangażowanie policji, sądownictwa, więziennictwa, a także powodując większe poczucie zagrożenia. To wszystko powoduje konglomerat bardzo niebezpiecznych czynników. X Czy rozwiązywanie problemów alkoholowych i problemów narkomanii nie powinno się traktować razem? Myślę, że nie należy tutaj wszystkiego łączyć ani też wszystkiego dzielić. Należy przede wszystkim do tej sprawy podejść racjonalnie. Myślę, że programy alkoholowe i narkotykowe związane z działalnością gminy czy województwa należy ze sobą scalać. Również programy profilaktyczne nie wymagają specjalnego rozdzielania na alkoholowe i narkotykowe, bo przecież źródła, poziom i problemy wynikające z uzależnień bardzo często są wspólne. Są też kwestie związane z leczeniem, gdzie wiele elementów jest wspólnych, ale są też różnice. Na przykład w programach alkoholowych nie rozwinęły się takie zagadnienia jak redukcja szkód czy leczenie substytucyjne, które są jednym z ważniejszych elementów postępowania w stosunku do osób uzależnionych. Również trzeba wziąć pod uwagę, ze choroba alkoholowa rozwija się o wiele dłużej. Od wielu lat pomaga się osobom nie tylko uzależnionym, ale również ludziom, którzy używają narkotyków. Należy pamiętać, że każdy, kto sięga po narkotyki jest przestępcą według polskiego prawa i najpierw trafia do systemu represyjnego, a później dopiero do systemu pomocowego. X Najpierw represja, a potem pomoc? Czy tak jest dobrze? Opinie na ten temat są bardzo różne. W Polsce karane jest posiadanie narkotyków, ale jest kilka krajów europejskich, w których karze się za konsumpcję. W Szwecji osoba znajdująca się pod wpływem narkotyków jest przymusowo kierowana na leczenie. Jak wykazują badania tamtejszych instytutów leczenie przymusowe jest nie mniej efektywne aniżeli leczenie dobrowolne. Wprawdzie istnieją również poglądy, że terapia uzależnienia to przede wszystkim gotowość na zmianę. Często specjaliści głoszą tezę, że jeśli nie ma gotowości na zmianę to przymus nic tutaj nie zmieni. X Czy osiągnięcie dna determinuje gotowość na zmianę? Pewnie pod tą teorią podpisałbym się w latach 80., kiedy właśnie na takich teoriach byłem wychowywany. Mówiono wtedy, że narkoman musi osiągnąć dno, inaczej nie chce się leczyć. Dzisiaj jednak nasza wiedza na temat człowieka, uzależnienia jego miejsca w świecie i społeczeństwie bardzo się zmieniała i możemy mieć tutaj wątpliwości, co do takiego podejścia. Można tutaj przytoczyć wiele przykładów ludzi, którzy osiągnęli dno, a mimo tego nie chcą przestać brać narkotyków, bo nie są w stanie tego zrobić. Kiedyś taki człowiek musiał rzeczywiście dotknąć dna i umrzeć, albo próbować coś ze sobą zrobić z tym, że to coś bardzo często przekraczało go możliwości. je- Należy pamiętać, że zmierzenie się z uzależnieniem to nie tylko zmierzenie się z uzależnieniem fizycznym i psychicznym, ale to jest walka z całym bagażem doświadczeń, odrzuceniem społecznym. Dzisiaj mamy tym ludziom o wiele więcej do zaoferowania niż kiedyś. Może to być redukcja szkód czy leczenie substytucyjne metadon, który jest szansą dla tych ludzi. Dla niektórych branie metadonu jest tą na całe życie, dla in- ofernych będzie to oferta pozwalająca im zatrzymać się w chocholim tańcu. Jestem bardzo zadowolony ze zmiany ustawy, która daje większe szanse pomocy ludziom sięgającym po narkotyki. Prokurator albo sąd już na etapie postępowania przygotowawczego mogą rozpoznać czyn osoby jako taki, który pozwala skierować tę osobę na udział w programie profilaktyczno leczniczym. X Mamy dwie ustawy: o Wychowaniu w trzeźwości oraz o Przeciwdziałaniu narkomanii. W efekcie gminy tworzą dwa programy: pięcioletni dla narkotyków oraz roczny dla alkoholu. Czy nie lepiej byłoby, aby to był jeden dokument? Zarówno w formie ustawy oraz gminnych programów. Przede wszystkim jestem zadowolony, że do takiego procesu zbiegania się myślenia, postaw i prawa udało się doprowadzić. Myślę, że ten proces będzie i musi jeszcze trochę potrwać. Zarówno osoby zajmujące się przeciwdziałaniem narkomanii jak i uzależnieniem alkoholowym coraz częściej widzą sens łączenia pewnych wysiłków, ale są jeszcze pewne sektory, których nie powinniśmy na siłę łączyć. Jeśli chodzi o długość tych programów to mogę powiedzieć, że okres jednego roku jest zdecydowanie za krótki. Piotr Jabłoński od roku 1999 dyrektor Krajowego biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Jest sekretarzem Rady ds. Przeciwdziałania Narkomanii, członkiem Biura Zarządu Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie, Stałym Korespondentem Grupy Pompidou Rady Europy, ekspert wiodący w Grupie Horyzontalnej ds. Narkotyków Unii Europejskiej. Ukończył Wydział Pedagogiczny oraz podyplomowo Organizację i Zarządzanie Służbą Zdrowia na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jest superwizorem programów szkoleniowych w dziedzinie terapii i rehabilitacji uzależnień od narkotyków. Posiada: certyfikat Uniwersytetu San Diego w Kalifornii w dziedzinie terapii uzależnień; certyfikat Grupy Pompidou Rady Europy dla twórców i organizatorów polityki redukcji popytu na narkotyki.

6 Uzależnienie trzeźwy od alkoholu styl Uzależnienie trzeźwy styl od alkoholu 7 Jazda na promilach dzoną, dzięki zaangażowaniu katowickiej policji, wśród zatrzymanych nietrzeźwych kierowców. Na pytanie: Co sprawia, że kierowcy prowadzą pod wpływem alkoholu? 41,63 proc. pytanych odpowiedziało, że może się uda, a 27,38 proc., że nie robi nic złego. Tak więc blisko 1/3 pytanych nie widzi w tym żadnego zła. To jest kakilka tysięcy breloczków z napisem prowadzę, jestem trzeźwy trafiło do kierowców na terenie całej polski. rozdawali je policjanci. ma przypominać kierowcom o trzeźwości. kiedy na niego spojrzymy, otwierając drzwi samochodu lub zapalając stacyjkę, zastanowimy się, czy nie jesteśmy po jednym głębszym. ks. Piotr Brząkalik* Od siedmiu lat, od 1999 roku dokładnie, Duszpasterstwo Trzeźwości Archidiecezji Katowickiej i przyjaciele z Businness Consulting w Katowicach starają się promować trzeźwość, wykorzystując do tego wszystkie dostępne współczesne środki reklamy zewnętrznej. W tym roku nasze trzeźwościowe przesłanie postanowiliśmy skierować szczególnie do kierowców: Prowadzę, jestem trzeźwy. A wszystko zaczęło się od Wszystkich Świętych, kiedy to media podały zatrważającą liczbę zatrzymanych nietrzeźwych kierowców. I nie byli to wracający z dyskotek młodzi ludzie, a dorośli, dojrzali mężczyźni, ojcowie rodzin, wiozący na tylnym siedzeniu żony i dzieci, wracający z wydawałoby się pełnego zadumy pobytu przy grobach najbliższych, często po odwiedzinach u rodziców czy teściów. Może się uda Ta kampania, mająca po raz pierwszy wymiar ogólnopolski poprzedzona została unikatową ankietą przeprowa- 2862 kierowców z promilami W długi sierpniowy weekend na polskich drogach policja zatrzymała 2862 nietrzeźwych kierowców. kolaż mwm/sxc Apel Kampanie społeczne mają to do siebie, że się pojawiają i znikają. My bardzo byśmy chcieli, żeby te nasze były początkiem rodzącej się mody na trzeźwość. Brelok do kluczyków samochodowych z przesłaniem Prowadzę, jestem trzeźwy na odwrocie jest pusty. Jest tam miejsce dla wszystkich, którzy chcą się włączyć w promocję trzeźwości wśród kierowców. Dlatego zwracamy się z prośbą do prezydentów i burmistrzów miast i gmin, żeby nowi kierowcy, otrzymujący Prawo Jazdy razem z nim otrzymywali taki brelok, z jednej strony z hasłem: Prowadzę, jestem trzeźwy, z drugiej z herbem miasta czy gminy. W ten sposób to przesłanie, jako zachęta, mogłoby dotrzeć bezpośrednio do jak największej liczby kierowców. Liczymy na współudział Władz samorządowych miast i gmin w kreowaniu mody na trzeźwość, szczególnie wśród kierowców. myczek do naszej moralności, do wrażliwości naszego sumienia. Na pytanie: W jakich sytuacjach dochodzi najczęściej do prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu? 45,25 proc. pytanych odpowiedziało, że bezpośrednio po imprezach, zabawach i dyskotekach, a 29,25 proc., że bezpośrednio po uroczystościach, spotkaniach u rodziny i znajomych. Tak więc prawie 3/4 pytanych piło alkohol, zanim wsiadło za kierownicę, w towarzystwie, wśród bliskich sobie ludzi, kolegów, przyjaciół, znajomych, w rodzinie. A to jest już spory kamyczek do naszego towarzyskiego i rodzinnego życia. Nietrzeźwość za kierownicą to nie tylko problem kierowcy, to także problem środowiska, otoczenia, rodziny. To współodpowiedzialność za przyzwolenie, za zgodę, bagatelizowanie, a często namawianie. Nieprawdą jest, że młodzi ludzie stronią od trzeźwości, że jest im obca i dla nich niemodna. W odpowiedzi na tegoroczną akcję otrzymaliśmy, właśnie od ludzi młodych, setki maili ze słowami aprobaty, poparcia, chęci zaangażowania. Zacytuję tylko dwa z nich: Bardzo podoba mi się pomysł kampanii»prowadzę jestem trzeźwy«. Byłbym bardzo zainteresowany, w jakich okolicznościach można by dostać breloczek do kluczyków samochodowych wspierający tę kampanię? Jestem osobą młodą, której nie raz zdarzyło się być namawianym do»jednego piwka«w pubie czy dyskotece, pomimo że osoby te doskonale wiedziały, że jestem samochodem i mam ich odwieźć bezpiecznie do domu. Chciałbym więc w jakiś fizyczny sposób okazać swoje poglądy na sprawę prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Nazywam się Mateusz i pochodzę z miejscowości, która nazywa się Lubliniec. Trzy miesiące temu stałem się pełnoletni, a dwa tygodnie temu odebrałem moje prawo jazdy. Uważam, że akcja jest bardzo słuszna. Myślę, że jestem Zadzwoń pod 997 Policjanci podkreślają, że pasażerowie, nie powinni wsiadać do samochodu, gdy za kierownicą siedzi pijany. Powinni wyrazić dezaprobatę, powiedzieć: nie jadę, bo piłeś. ty też nie pojedziesz, albo wykręcę 997. Stracą samochód Za jazdę pod wpływem alkoholu, nawet, jeśli kierowca nie spowodował wypadku, może stracić nie tylko prawo jazdy, ale i samochód. Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro wydał walkę pijanym kierowcom trzy miesiące temu. Wtedy do komend w całym kraju trafiły pisma nakazujące odbieranie aut kierowcom, którzy prowadząc je mieli, co najmniej 1 promil alkoholu w wydychanym powietrzu. Minister żądał też, by zawsze, gdy pijany kierowca spowoduje wypadek, prokurator zatrzymywał mu auto na poczet przyszłych kar i rekompensat dla ofiar. odpowiedzialną osobą, bo tak wychowali mnie rodzice, ale nigdy nie wiadomo, co człowiekowi może uderzyć do głowy, czy młodemu, czy już w pełni dojrzałemu. Wystarczy tylko raz usiąść za kierownicę po piwie, jak to się potocznie mówi, by spowodować poważny wypadek. Mam takie pytanie. Czy nie dałoby się jakoś breloczka reklamującego akcję przesłać na mój adres domowy? Przyczepiłbym go mojemu tacie do kluczyków od samochodu, bo jeździmy z tatą na spółkę. Być trendy Młodzi ludzie chcą być trzeźwi! Dajmy im przykład odważnej trzeźwości. Wesprzyjmy ich naszą, dorosłych, trzeźwością. Kampanie społeczne mają to do siebie, że się pojawiają i znikają. My chcielibyśmy, żeby te nasze były początkiem rodzącej się mody na trzeźwość. Z nikim nie walczymy, nikogo nie oceniamy, reklamujemy trzeźwość jako sposób na życie. Nie jesteśmy przeciw, tylko za! Wszyscy chcemy być modni, trendy, jak mówią dziś młodzi, Czas rozpocząć modę na trzeźwość naturalną, odważną, konsekwentną, cierpliwą i stanowczą. Nie oglądajmy się na nikogo i do nikogo nie porównujmy. Zacznijmy od siebie. Budujmy trzeźwość w sobie i wokół siebie.! *ks. piotr brząkalik jest duszpasterzem trzeźwości archidiecezji katowickiej i proboszczem parafii Matki bożej nieustającej pomocy w katowicach SzopieniCaCh.

8 Uzależnienie trzeźwy od alkoholu styl Uzależnienie trzeźwy stylod alkoholu 9 Zaśpiewać mógł każdy Kolejny dzień to abstynenckie muzykowanie pod zamkiem Śpiewać każdy może i potrafi. Prezentacje poprzedził profesjonalista Grzegorz Płonka, wprowadzając krótkim recitalem odpowiedni klimat. Dalej ogólnodostępny konkurs, w którym publiczność wybierała swojego laureata. Chętnych było tak dużo, że każdy z nich mógł wykonać dwa utwory. Koncert trwał prawie 6 godzin. Poziom artystyczny był zróżpogoda nie była szczególnie łaskawa, ale nie zraziła uczestników ogólnopolskiego przeglądu abstynenckiej twórczości artystycznej zamczysko 2006, którzy spotkali się pod ruinami zamku w olsztynie koło częstochowy. Janusz Pietrek Program XV jubileuszowego przeglądu, który odbywał się od 24 do 27 sierpnia, był niezwykle bogaty i urozmaicony. Organizatorami spotkania byli: Trzeźwościowe Stowarzyszenie Kulturalno Turystyczne i Gminny Ośrodek Kultury w Olsztynie. Szef imprezy, Eugeniusz Poloczek, znany krzewiciel trzeźwego, ale aktywnego spędzania czasu, dwoił się i troił, by zapiąć wszystko na ostatni guzik. Udany jubileusz pod Zamczyskiem Abstynenckie recytacje Najważniejszym wydarzeniem pierwszego dnia były Spotkania z Poezją - ogólnodostępny mityng poetycki. Młodzi i starsi twórcy (a było ich prawie 40) mieli okazję zaprezentować fragmenty swego dorobku. Jedni debiutowali na scenie, inni mieli za sobą wiele takich doświadczeń. Jak można było przewidywać, wiersze były bardzo zróżnicowane tematycznie i nastrojowo. Mówiły o trudnych, nieraz tragicznych przeżyciach, chwili obecnej, niepewności i nadziejach związanych z przyszłością. Były utrzymane w klimacie bólu i smutku, nieraz rozpaczy, ale również wiary i miłości. Większość nawiązywała do własnych przeżyć. Wzruszenie dotykało zarówno prezentujących, jak i publiczność, ale dominował jednak powiew optymizmu. Spotkanie poetów uświetnił wspólny, żartobliwy występ Zbigniewa Kuby Abramowicza, reżysera i aktora Teatru Polskiego z Bielska Białej i Józefa Brody, sympatyka ruchu trzeźwościowego, a także propagatora twórczości ludowej z Koniakowa. Wieczór nastrojowy i rozrywkowy Mieliśmy też okazję wysłuchać balladowego recitalu Krystyny i Sylwestra Szwedów z Katowic, obok PRZEGL ĄD W OLSZTYNIE OD LAT G R O M A D Z I RZESZE UCZESTNIKÓW własnych piosenek, zaprezentowali także klasykę np. utwory Boba Dylana czy Nory Jones. Potem uczestnicy imprezy śpiesznie przenieśli się do Teatru Stodoła i w wypełnionym po brzegi pomieszczeniu obejrzeli monodram Pętla oparty na fragmentach opowiadania Marka Hłaski ze zmienionym, szczęśliwym zakończeniem. Bohater przestaje pić i udaje się na leczenie odwykowe. Piosenka poetycka w wykonaniu Jacka Kadisa z Kraśnika, laureata wielu festiwali wprowadziła atmosferę refleksji i zadumy przed typowo rozrywkowym występem grupy Sfera z Lublina. Zaprezentowali skoczną, taneczną muzykę, przy której publiczność - mimo chłodu i deszczu - bawiła się znakomicie aż do północy. nicowany, a repertuar bardzo urozmaicony. Były ballady, muzyka ludowa, melorecytacje i rock. Jednak najważniejsza była wiarygodność prezentacji i poczucie wspólnoty tych na estradzie i tych przed nią. Chwila zadumy Następnie na scenie pojawił się z gitarą kapelan stowarzyszeń trzeźwościowych ks. Bronisław Gawron, zachęcając wszystkich do wspólnego śpiewania pieśni utrzymanych w klimacie religijnym, co odpowiednio przygotowało uczestników do kolejnego ważnego punktu programu mszy św. w kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Została odprawiona w intencji osób i rodzin z problemami uzależnień oraz połączona z programem słowno-muzycznym Nasza Pani odwołującym się do 500 rocznicy Jasnogórskich Ślubów Narodu. Recital bardów i spotkanie w jaskini Wracający z kościoła pod ruiny zamczyska mieli okazje wysłuchać akustycznego, balladowego, lecz utrzymanego w szybkim rytmie, koncertu pt. Pukając do nieba bram w wykonaniu połączonych sił Pawła Orkisza z Krakowa i Sylwestra Szwedy z Katowic. Wraz z zapadającym zmrokiem uczestnicy udali się do pobliskiej jaskini, gdzie Józef Broda przygotował interaktywne widowisko słowno muzyczne Trwanie przemijanie, dokąd człowiecze?!. W świetle pochodni i specyficznej atmosferze panującej w jaskini odbyły się nastrojowe recytacje i śpiewy, które później przeniosły się w pobliże ogniska rozpalonego obok estrad. Tam kontynuując śpiewanie, tworząc krąg, trzymających się za ręce, zebrani dali kolejny dowód przynależności do tego samego ruchu, wzajemnego zrozumienia i przyjaźni. Trochę ciężkiego brzmienia na dobranoc Wieczorem do wspólnej zabawy zaprosił zespół BGRP ze Szczucia i prezentując znane przeboje oraz własne utwory, rozgrzał hardrockowym brzmieniem zgromadzoną publiczność. Zabawa i tańce trwały do późnej nocy. Nadszedł czas rozstania Niedziela upłynęła w atmosferze pożegnań. Przy akompaniamencie różnych wykonawców uczestnicy z widocznym na wielu twarzach żalem rozstawali się z imprezą. Józef Broda ogłosił z estrady: - Nie chce mi się stąd wyjeżdżać! Do zobaczenia za rok!. Cele imprezy zaistnienie w świadomości społeczeństwa abstynenckiej twórczości artystycznej oraz rozpropagowanie jej wśród ogółu społeczeństwa. wyjście na zewnątrz i pokazanie, że trzeźwiejący alkoholicy potrafią oprócz życia i pracy na trzeźwo również zajmować się tworzeniem rzeczy niematerialnych, duchowych, ponadczasowych jakimi są poezja mówiona, poezja śpiewana, twórczość muzyczna i artystyczna w ogóle. zachęcenie rozproszonych, działających w osamotnieniu twórców z ruchów trzeźwościowych do wyjścia ze swoją twórczością na zewnątrz i otwarcia się. przełamanie bariery nieśmiałości, jaka cechuje ludzi o tzw. artystycznych duszach. promocja wykonawców. promowanie i krzewienie alternatywnego, bezalkoholowego modelu spędzania wolnego czasu, wypoczynku i zabawy. X Z Informatora regulaminu XV Ogólnopolskiego Przeglądu zdjęcia JanUsz pietrek

10 Uzależnienie w moim od miasteczku alkoholu alkoholicy 11 Takiej żony mi trzeba On i Ona dobrzy ludzie, bardzo się kochali. Ich związek trwał mimo alkoholu, który przelewał się przy każdej okazji. Oboje męczyli się z tym, tracili zatrudnienie i podejmowali kolejne próby odzyskania zdrowia. Ona, zawsze dobra policjantka, jako osoba urlopowana podjęła skuteczne leczenie. Przeszła na emeryturę. Zachowała szacunek przełożonych i podwładnych. On wcześniej wypadł na stałe ze służby i zajął się pracami dorywczymi. Uroczyste pożegnanie Z grupą AA, ze swoją rodziną, mężem, z którym po 25 latach dobrego i złego pani policjantka rozwodziła się, Miłakosa zapragnęła obejść piątą rocznicę abstynencji. Uroczyście i z mszą przed mityngiem. Gdy mówiła księdzu w parafii, w której przychylnie traktowano A-owców, jak ważna jest dla niej msza z okazji piątej rocznicy abstynencji, jak ważni dla niej są wszyscy, którzy pomagają jej wyrwać się z choroby, ksiądz Karol zwany Szeryfem zachowywał powściągliwość. Gdy wspomniała, że właśnie mija 25 lat, jak poślubiła Witka, na którego zalaną mordkę nie może dłużej patrzeć, nie wiedzieć czemu Szeryf prawa dusza zapalił się do imprezy. Uprzednio wiele razy odkładał termin uroczystości z sobie znanych powodów. We wszystkim Ci pomogę Miłakoso. Będziesz miała felieton Jan Kowalski i mszę i odpowiednią oprawę dla siebie i twoich alkoholików. Zjechało nas dość tyle. Jubilatka, dzieci, A-owcy i nasze rodziny wypełniły ławki. Zjawił się też Witek w garniturze ślubnym zawieszonym na wymizerowanej postaci jak na wieszaku. Nie pasował do Miłejkosy, kobiety świadomej, uśmiechniętej i kwitnącej. To widzieli wszyscy. Ona, pełna wewnętrznego spokoju oczekiwała, że skończy się jej 25-letnia gehenna. Trzeźwość, która utrwaliła się przez te 5 lat, wyznaczyła dla niej, dla dzieci i wnuczki właściwy kierunek. Psycholog i pedagodzy napracowali się niezmiernie, żeby Miłejkosie otworzyć oczy. Pozwalała innym na zajmowanie się sobą. Chciała zawalczyć o wolność dla swojej duszy. Jednak nie pozwoliła w kolwiek sposób jaki- straszyć męża. Witkiem opiekowała się sama, a Witek nie reagował na naciski rodziny i otoczenia. Z żoną zachowywał dobry kontakt, tyle, że coraz częściej znikał z domu. Po tej pożegnalnej mszy miał ostatecznie pójść swoją drogą. Żona przygotowała mu mieszkanie zastępcze. Wiedział, że jest to pożegnanie. Nieporozumienie czy... Niespodziewanie ksiądz Karol wezwał małżonków do odnowienia ślubu kościelnego z okazji jubileuszu 25-lecia zawarcia związku małżeńskiego. Nikt niczego nie odmówi Szeryfowi w czasie pełnienia służbowych obowiązków. Wystraszeni Jubilaci bąkali i powtarzali pod nosem teksty, które wyraźnie, dobitnie odczytywał ksiądz w trakcie przysięgi. O AA, o trzeźwości, o walce z chorobą nie wspomniał litościwie ani razu. Po mszy Witek zwinął się bez śladu. Blada Miłakosa pozostając w transie, wytrzymała uroczysty mityng Anonimowych Alkoholików, na który przyszli wszyscy zainteresowani z rodziną i księdzem na czele. Cud trwał wiele miesięcy. Przez wiele mityngów A-owcy bezceremonialnie pytali o to, czy trwa jeszcze. Z twarzy Miłejkosy nie można było odczytać jej prawdziwych uczuć. Alkoholicy świetnie się maskują. Ostrygi paskudne. Miłakosa wycofała z sądu papiery rozwodowe. Witek częściej niż kiedyś zachowywał trzeźwość i samotnie walczył z siłą większą od niego. Podjął kolejną pracę, zarabiał i przepijał kolejne pieniądze. Czasem wygrywał i miał rodzinę, czasem przegrywał, więc nie wracał do domu. Tak był zapracowany. Miłakosa dalej jest miłą i trzeźwą osobą. Jaką zachowała wiarę nie wiem? Czy ma jeszcze podejmować jakiekolwiek próby innego życia według sobie znanych reguł? Kto to wie? Przy jej łagodności i wyrozumiałości wszystko jest możliwe, a najbardziej jej godzenie się na to, czego zmienić nie można. Mój znajomy, konsekwentny alkoholik, po zaznajomieniu się z tą historią westchnął. Takiej żony mi trzeba. magorzata wrona-morawska ludwika poznałem prawie sześć lat temu. to wielkie, zwaliste chłopisko o miłym głosie i pełnym swady sposobie mówienia. takich ludzi często nazywa się duszą towarzystwa. Piotr Nawrot psycholog Ludwik jest alkoholikiem, naprzemiennie trzeźwiejącym od kilkunastu lat, to znaczy miewa wpadki, co jakiś czas. Poznałem jego i jego barwną, pełną dramatyzmu opowieść, jak to przestawał pić w najatrakcyjniejszym dla alkoholika okresie, to znaczy przed Barbórką. Tracąc tym samym, w krótkim czasie, takie okazje do wypitki jak: Barbórkę, Mikołaja, Boże Narodzenie, Sylwestra, Nowy Rok i Trzech Króli... To, co mówił przemawiało do słuchaczy, oddawało żartobliwie pełnię poświęcenia Ludwika w walce z chorobą i jednocześnie pozwalało zobaczyć, w sposób obrazowy, jego pijane myślenie. Brakowało dystansu Przyznam, że lubiłem go słuchać, ale jednocześnie, z biegiem czasu, odczuwałem coraz większy niepokój, bowiem nieco zmieniały się historyjki, nie przybywało w nich jednak trzeźwego spojrzenia. Tego charakterystycznego dystansu do przemyśleń z przeszłości i weryfikowania ich pod kątem zdobywanej trzeźwości. Ludwikowi przybywało lat abs- Trzeźwienie bez kontroli? tynencji, ale działo się to jakby w zamrożeniu bez istotnych zmian w myśleniu i przeżywaniu wewnętrznego świata. To nie znaczy, że Ludwik nie próbował niczego zmieniać. Owszem, próbował i bywały okresy, że robił to z powodzeniem oraz korzyścią dla siebie. Wtedy rozkwitał i pełno go było w środowisku trzeźwiejących alkoholików. Miewał też gorsze okresy, wtedy gdzieś znikał. Po trzech latach abstynencji Ludwik zapił. Zapić się na śmierć Gdy wrócił, po zapiciu, był jakby oczyszczony i sprawiał wrażenie gotowego do mocnego i zdecydowanego wejścia na ścieżkę realnego trzeźwienia i puszczenia nieco kierownicy. I chyba nawet zaczął, próbował realizować program 12 Kroków AA ze sponsorem. Niestety, znów choroba wzięła górę i powoli powracał stary Ludwik, wraz ze starymi opowieściami i wszechwiedząco drwiącą postawą. Tym razem to swoiste zamrożenie ponownie pozwoliło mu wytrwać kilka lat. Dziś opisywany przeze mnie człowiek znowu powrócił do czynnego alkoholizmu. Tym razem z postanowieniem zapicia się na śmierć. W ostatnich miesiącach moich kontaktów z nim, jego postawę cechowało cierpienie, wynikające głównie ze skrajnego braku akceptacji rzeczywistości. Odrzucenie to przejawiało się, przede wszystkim w koncentracji na złym stanie zdrowia. Nie chciał pogodzić się ze swoim wiekiem i konkretnymi, wynikającymi z nadużywania alkoholu i przeżytych lat, zaburzeniami. Nie przyjmował do wiadomości, że w związku z tym należałoby zacząć dbać o swoje zdrowie. Konsekwentnie zaniedbywane zdrowie powodowało spiętrzenie zaburzeń. Zaburzenia te, przykre i dolegliwe, sprawiały, że jego nastrój ostro spadał w dół. Obniżony nastrój powodował usztywnienie i radykalizację oczekiwań względem ciała i błędne koło się zamykało. To i tak cud, że wytrwał w stanie takiego cierpienia te kilkanaście miesięcy. Poszukiwanie zgody Czy Ludwik wróci, czy dostanie od losu jeszcze jedną szansę? Tego niestety nie wiem i nie wiem, czy kolejny powrót coś by mógł w trzeźwieniu Ludwika zmienić? Mam nadzieję, że tak, bowiem spora część alkoholików nim zaczepi się na trwałe w trzeźwieniu musi przedtem posiłować się z losem i własną bezsilnością. Często jest to kilka prób i trwa wiele lat. Wynika to z faktu, że proces nabywania tożsamości alkoholowej jest trudny i różny u poszczególnych ludzi, a powodem jest niejednolity poziom gotowości do zaakceptowania własnych bezsilności. Świadomie napisałem to w liczbie mnogiej, bowiem nie tylko o bezsilność wobec alkoholu chodzi. Można by się tu odwołać po pomoc do, rzadko poruszanej w terapii profesjonalnej idei, która mówi o potrzebie aktywnego poszukiwania zgody na nie kierowanie własnym życiem. Zgoda ta, jest kluczem do zmiany filozofii życiowej osoby uwalniającej się z nałogu i jednocześnie pomaga w ograniczaniu tendencji alkoholowego Ja do rozrastania się ponad miarę. Akceptacja bezsilności pozwala trwać w abstynencji, czasami nawet przez lata, jednak drogę do szczęśliwego trzeźwienia otwiera, tak naprawdę, dopiero zgoda na to, że nasze życie jest w dobrych boskich rękach. magorzata wrona-morawska