PORTUGALIA - BUDŻET PAŃSTWA NA ROK 2015 2015-11-05 13:07:11
2 W dniu 15 października br. portugalska Minister Finansów, Maria Luis Albuquerque, złożyła w Parlamencie budżet państwa na rok 2015. Jak szacuje rząd portugalski, deficyt budżetowy w 2015 roku wyniesie 2,7% PKB. Jest to więcej o 0,2 pp niż uzgodniono z troiką (Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny) w ramach programu pomocy finansowej (2,5% PKB). Budżet państwa na rok 2015 przewiduje poduszkę finansową w wysokości 748,6 mln euro na pokrycie dziur budżetowych, które mogą się pojawić w ciągu roku. Liczba ta jest sumą środków tymczasowych i rezerwy budżetowej zawartych w projekcie budżetu państwa na rok 2015. Środki tymczasowe ujęte w propozycji rządu do budżetu państwa na rok 2015 wynoszą 533,5 mln euro, tj. o 9,7 mln euro więcej niż kwota, którą rząd zarezerwował dla tej pozycji budżetu (523,8 mln euro). Jak prognozuje rząd, gospodarka portugalska powinna wzrosnąć o 1,5%, natomiast bezrobocie spaść do poziomu 13,4%. Oczekuje się ponadto, że dług publiczny spadnie w przyszłym roku do 123,7% Produktu Krajowego Brutto. Zaproponowane przez rząd środki konsolidacji finansów publicznych stanowią 0,7% PKB (1249 mln euro), przy czym z wartości tej jedynie 1 mld euro odpowiada środkom, które nie są uważane za jednorazowe. Po stronie dochodów budżet przewiduje przede wszystkim wzrost stawek akcyzowych oraz zwiększenia składek wymaganych od sektora bankowego i drogowego. Jest to wzrost obciążeń podatkowych i dlatego można je uznać za stałe. Jeżeli chodzi o dodatkowe opodatkowanie nadzwyczajne w ramach podatku od osób fizycznych pozostaje jak na razie bez zmian. Od strony wydatków budżetowych przewidywania są mniej pewne. Trybunał Konstytucyjny zmusił rząd, aby większość cięć w zakresie świadczeń socjalnych (uzyskanych w ciągu ostatnich lat poprzez obniżenie emerytur) miała miejsce jedynie w sytuacjach nadzwyczajnych. Tracąc to narzędzie, rząd zastąpił je zmniejszeniem środków w pozycji wydatki państwowe", co do których zmniejszenia rząd złożył obietnice na początku kadencji. W odniesieniu do kosztów osobowych, cięcia zostały również ograniczone decyzją Trybunału Konstytucyjnego, które rząd zrównoważył za pomocą odejść urzędników na emeryturę, dobrowolnych odejść na podstawie porozumienia stron i prawie 60 mln euro zaoszczędzonych dzięki programowi przekwalifikowania pracowników. Co więcej, z całkowitej kwoty środków, które rząd klasyfikuje jako stałe, jedna trzecia (342 mln euro) nie została określona. Brak konkretów, jeśli chodzi o środki przewidziane w budżecie stanowi ryzyko, przed którym ostrzega zarówno Komisja Europejska, jak i MFW oraz Rada Finansów Publicznych. I. Główne zmiany w ramach wydatków budżetu Nadzwyczajna danina solidarnościowa (Contribuição Extraordinária de Solidariedade)
3 Rząd portugalski utrzyma w 2015 roku stosowanie nadzwyczajnej daniny solidarnościowej (CES) w zakresie emerytur wynoszących powyżej 4611,42 euro. Emerytury, dotacje i inne świadczenia pieniężne o podobnym charakterze, wypłacane na rzecz jednego beneficjenta, będą podlegać potrąceniu nadzwyczajnej daniny solidarnościowej, na następujących zasadach: - 15% od kwoty przekraczającej 11-krotność wartości wskaźnika świadczeń społecznych (Indexante dos Apoios Sociais - IAS), ale nie wyższej niż 17-krotność wartości tego wskaźnika, - 40% od kwoty przekraczającej 17-krotność wartości wskaźnika świadczeń społecznych. Mając na uwadze, iż wskaźnik świadczeń społecznych wynosi obecnie 419,22 euro, cięcia na poziomie 15% będą stosowane wobec emerytur w przedziale od 4611,42 euro do 7126,74 euro. Powyżej tej ostatniej wartości budżet państwa przewiduje zastosowanie składki w wysokości 40%. Kontynuacja zamrożenia wynagrodzeń i możliwości rozwoju kariery w służbie publicznej Rozwój kariery poprzez awans na stanowisku, nominacje bądź promocje, a także zwiększenie wynagrodzeń w administracji publicznej pozostają zamrożone w przyszłym roku, choć rząd przyznaje, iż mogą ewentualnie wystąpić w wyjątkowych przypadkach sytuacje udzielania nagród za wyniki. Redukcja personelu Jednostki usług publicznych, firmy oraz urzędy miast i gmin wykazujące się równowagą swoich finansów nie będą zmuszane do ograniczenia liczby pracowników. Budżet państwa nie określa poziomu redukcji personelu administracji centralnej, jak i większości regionalnych i lokalnych organów władzy, a także przedsiębiorstw publicznych. Od 2011 roku wskazywany był poziom 2%, który w roku bieżącym nie został wymieniony w dokumencie. Jednak rząd podkreśla, iż pozostaje utrzymana ścisła kontrola rekrutacji i kosztów osobowych. Pracodawcy sektora publicznego zwolnienie z opłat na rzecz Direcção-Geral de Protecção Social dos Funcionários e Agentes da Administração Publica (ADSE) Pracodawcy sektora państwowego nie będą musieli opłacać składek na rzecz ADSE (Dyrekcja Generalna ds. ochrony socjalnej urzędników i funkcjonariuszy administracji publicznej) Obecnie składka wynosi 1,25%, ale rząd zasygnalizował już, że w przyszłości tylko beneficjenci (urzędnicy i emeryci państwowi) będą odprowadzać świadczenia na ten podsystem ubezpieczenia zdrowotnego. Wynoszą one w tym przypadku 3,5% wynagrodzenia. Zasiłek dla bezrobotnych Wydatki państwa związane z wypłacanymi zasiłkami dla bezrobotnych zostały zmniejszone o 10,6%, tj. o 243
4 mln euro. W 2015 roku, jak to miało miejsce w ostatnich latach, bezrobotne pary z dziećmi i osoby samotnie wychowujące dzieci będą nadal uprawnione do powiększonego o 10% zasiłku dla bezrobotnych. To samo odnosi się do pracowników niezależnych, którzy otrzymują zasiłek w wyniku zaprzestania działalności. Zwrot 20% cięć płacowych W przyszłym roku urzędnicy publiczni, których płace są objęte od 2011 roku cięciami (wynagrodzenia powyżej 1500 euro) odzyskają 20% z dokonanych obniżeń. Działanie to, uchwalone w osobnym dokumencie, nie budżecie państwa, będzie według raportu Komisji Europejskiej na temat programu dostosowawczego kosztować państwo około 70 mln euro. Wzrost emerytur minimalnych Budżet państwa będzie zawierał aktualizację emerytury minimalnej, która wynosi obecnie około 200 euro, o wartości odpowiadając oczekiwanej inflacji. Działanie to obejmie ok. 1,1 miliona Portugalczyków. Cięcia wobec wysokich emerytur Nadzwyczajne świadczenie solidarnościowe (CES) powinno być nadal stosowane w 2015 roku wobec najwyższych emerytur, choć w mniejszym zakresie: zlikwidowane zostanie opodatkowanie w wysokości 3,5% w przypadku emerytur od 1000 euro, utrzymają się natomiast stawki stosowane dla emerytur powyżej 4611 euro. Zawieszenie dodatków do emerytur Firmy sektora publicznego, które odnotowały straty w ciągu ostatnich trzech lat będą mogły płacić dodatki emerytalne dla pracowników o emeryturach poniżej 600 euro. Pozostałe dodatki pozostaną zawieszone. Rekompensaty dla nauczycieli na rok 2015 Nauczyciele posiadający roczną umowę o pracę w bieżącym roku akademickim, którzy nie zostali przydzieleni do żadnej szkoły do dnia 31 grudnia 2015 roku, odnawiając tym samym zatrudnienie, otrzymają odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia umowy. Odszkodowanie uzyskają dopiero po przeprowadzeniu przydziału nauczycieli, które ma miejsce między wrześniem a grudniem. Wartość odszkodowań kompensacyjnych zmniejsza się do 108 mln euro Kwota przewidziana w budżecie państwa dla odszkodowań kompensacyjnych, które zostaną udzielone w 2015 roku spółkom świadczącym usługi publiczne została obniżona o 85 mln euro, do 108 mln euro. Płatność tych odszkodowań może wynikać z prawnych zobowiązań, jakie państwo posiada w zakresie umów koncesyjnych bądź porozumień, w których jest stroną i które dotyczą świadczenia usług publicznych.
5 Dodatek świąteczny dla urzędników publicznych i emerytów nadal płatny w dwunastu ratach W podobieństwie do dwóch ostatnich lat, świąteczny dodatek wypłacany na Boże Narodzenie na rzecz urzędników publicznych, a także emerytów i rencistów przynależących do Caixa Geral de Aposentações (CGA) będzie wypłacany w dwunastu równych miesięcznych ratach. Mniej wydatków na służbę zagraniczną Rząd portugalski oczekuje wydać w przyszłym roku ok. 344,8 mln euro na reprezentację zewnętrzną, czyli o 1,1% (3,7 mln euro) mniej niż w roku 2014.Niemal połowa tych wydatków (48%) dotyczy kosztów osobowych, w tym związanych z nauką języka portugalskiego za granicą, oraz wydatków na podmioty współpracy. Gminy otrzymają o 2,6 mln euro więcej środków finansowych Rząd planuje przeznaczyć dla gmin około 261,6 mln euro w 2015 roku, tj. prawie 2,6 mln euro więcej niż w 2014 roku, gdzie do gminy Lizbona, w następstwie reformy administracyjnej, trafi 68,5 mln euro. Obszary metropolitalne otrzymają tę samą wartość środków finansowych Obszary metropolitalne Lizbony i Porto i 21 wspólnot międzygminnych (CIM) w kraju otrzymają w 2015 roku taką samą kwotę środków pomocy finansowej, jaka została im przyznana w 2014 roku, tj. ok. 5,5 mln euro. Zgodnie z projektem ustawy budżetu państwa obszar Porto otrzyma najwyższą kwotę 673269 euro, natomiast obszar Lizbony 522591 euro. Między 21 Wspólnotami Międzygminnymi istniejącymi w Portugalii zostanie rozdzielona kwota 4 303 662 euro. Mniej środków na resort Sprawiedliwości Budżet Ministerstwa Sprawiedliwości na rok 2015 wynosi 1335,8 mln euro, co stanowi spadek o 8,4% (122,4 mln euro mniej) w porównaniu z rokiem 2014. Struktura wydatków według klasyfikacji gospodarczej wskazuje, że 92,6% wydatków dotyczy kosztów osobowych (74,6%) oraz zakupu towarów i usług (18%). Budżet na rok 2015 przewiduje ponadto wydatki na prowadzenie dochodzeń wysokości 106,5 mln euro (6,7% ogółu wydatków), natomiast pozycja odnosząca się do systemu więziennego, rehabilitacji i osób niepełnoletnich otrzyma 231,9 mln euro (14,5% ). System sądownictwa pochłonie w przyszłym roku 533,4 mln euro (33,3% ogółu wydatków resortu). Koszty związane z PPP spadną o 5% Koszty netto wiążące się z partnerstwami publiczno-prywatnymi (PPP) zmniejszą się w przyszłym roku o 5% w porównaniu do szacunków na 2014 rok i wyniosą 1382 mln euro, co stanowi najniższą wartość do 2019 roku. Z przewidzianej wartości 1382 mln euro, 924 mln euro odnosi się do kontraktów dotyczących autostrad, które w dalszym ciągu reprezentują większość część. Pozostała wartość to 9 mln euro dotycząca transportu kolejowego oraz 400 mln euro dla obszaru zdrowia i bezpieczeństwa. W przypadku partnerstw drogowych nastąpi obniżenie kosztów w stosunku do roku 2014: z 987 mln euro do 924 mln euro, wartość ta wzrośnie jednakże w 2016 roku do 1125 mln euro.
6 Cięcia w zakresie dodatku społecznego do dochodów oraz dodatków dla osób starszych Dodatek społeczny do dochodów (Rendimento Social de Inserção - RSI) oraz dodatek solidarnościowy dla osób starszych (Complemento Social para Idosos - CSI) zostaną zmniejszone odpowiednio o 2,8% i 6,7%. Wydatki na edukację Wydatki na szkolnictwo podstawowe i średnie zostaną zredukowane w roku 2015 o 704,4 mln euro w porównaniu do 2014 roku, co oznacza spadek do wartości 5,5 mld euro. Całkowite skonsolidowane wydatki na rzecz szkół podstawowych i średnich spadły o 11,3% w porównaniu do 2014 r., kiedy to wyniosły 6,2 mld euro. 1. Główne zmiany w przychodach budżetowych CIT spada z 23% do 21% Rząd zamierza obniżyć w przyszłym roku stawkę podatku od osób prawnych z 23% do 21%. Rząd chce w ten sposób spełnić założenia reformy realizowanej w ramach tego podatku, mimo, iż oznacza to utratę 200 mln euro wpływów podatkowych. Jest to druga już obniżka podatku CIT w ciągu ostatnich dwóch lat, a obecna starta dochodów ma zostać zrekompensowana środkami finansowymi uzyskanymi w ramach zwalczania oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania, które tylko w tym roku przyniesie do państwowej kasy ponad 700 mln euro. Dodatkowy podatek nadzwyczajny od PIT tzw. Sobretaxa Zostaje utrzymana jednorazowa podwyżka podatku dochodowego od osób fizycznych tzw. Sobretaxa w wysokości 3,5%, która odnosi się do wartości przekraczającej minimalne wynagrodzenie krajowe. Ponadto rząd wprowadzi ulgę podatkową, która pozwoli zrekompensować częściowo bądź całkowicie tę podwyżkę, pod warunkiem, że rzeczywiste wpływy z PIT i VAT będą większe niż szacowano, jako że formuła obliczeniowa ulgi podatkowej bierze pod uwagę różnicę między sumą rzeczywistych wpływów z podatku dochodowego i podatku VAT (obliczone w raporcie nt. wykonania budżetu w grudniu 2015 roku), a sumą przychodów szacowana obecnie na cały rok. Sobretaxa przynosi zyski rzędu 700 mln euro rocznie. Kolejny wzrost przychodów z tytułu PIT Rząd oczekuje większych przychodów z tytułu podatku od osób fizycznych w roku 2015 i szacuje, że tym samym uzyska 13,2 mld mln euro w ramach wpływów z PT, czyli o 2,4% więcej niż w 2014 roklu (128 631 mln euro). Rząd uzasadnia wzrost przychodów z IRS ze scenariuszem makroekonomicznym i zwalczania nadużyć finansowych i uchylania się od opodatkowania. Rodziny bez dzieci zapłacą większy podatek od osób fizycznych. Wraz z utworzeniem ilorazu rodzinnego, mającego zastąpić iloraz małżeński w rozliczaniu podatku od osób fizycznych, pary z dziećmi będą płacić niższe
7 podatki. Prywatyzacja TAP do końca 2014 roku, natomiast CP Carga i EMEF w 2015 Rząd planuje wznowienie prywatyzacji linii lotniczych TAP do końca tego roku, uzależniając ją jednakże od istnienia sprzyjających warunków. W przyszłym roku przewidziana jest sprzedaż CP Carga i EMEF. Rząd potwierdza również swój zamiar rozpoczęcia jeszcze w tym roku procedury udzielenia koncesji na zarządzanie transportem publicznym w Porto i STCP Metro do Porto, a także zarządzanie transportem publicznym w Lizbonie - Carris i Metropolitano de Lisboa. W przyszłym roku rząd przewiduje rozpoczęcie procesu prywatyzacji spółki CP Carga i Empresa de Manutenção de Equipamento Ferroviário (EMEF), którego zakończenie ma nastąpić w 2015 roku. Wzrost nadzwyczajnego opodatkowania sektora bankowego Rząd zwiększa wysokość dodatkowej opłaty uiszczanej przez sektor bankowy (wprowadzona w trybie nadzwyczajnym w 2011 roku przez rząd Jose Socratesa), dzięki czemu rząd przewiduje w przyszłym roku wpływy w wysokości ponad 31 mln euro. Motoryzacja Przewidziane jest opodatkowanie każdego pojazdu mechanicznego z zagraniczną rejestracją znajdującego się na terytorium Portugalii dłużej niż pół roku (183 dni). Wyjątek stanowić będą jedynie samochody dostawcze o wadze brutto równej lub większej niż 12 ton. Kierowcy zobowiązani zostaną do zapłacenia jednorazowego podatku drogowego (Imposto Único de Circulação, IUC). Według wyliczeń rządu wprowadzenie podatku IUC przyniesie budżetowi w 2015 r. dodatkowe 265,4 mln euro. Wartość ta natomiast może zwiększyć się do 314,8 mln euro, jeżeli doliczyć sprzedaż nowych pojazdów. W przyszłym roku utrzymany także zostanie podatek od samochodów osobowych zasilanych olejem napędowym. Wartość ta zostanie dodana do podatku IUC od samochodów napędzanych gazem ziemnym, należących do kategorii A i B. Podatek będzie wynosić od 1,39 euro do 68,85 euro, a jego wielkość będzie zależeć od pojemności silnika oraz daty rejestracji pojazdu. Z drugiej strony od 2015 r. zostanie zmniejszony podatek od środków transportu (Imposto Sobre Veículos) dla pojazdów używanych. Podatek ten będzie mniejszy o 10% dla używanych pojazdów mających od 6 do 12 miesięcy i będzie stopniowo malał w zależności od wieku środka transportu. Podatek od używanych pojazdów mających więcej niż 10 lat zostanie zmniejszony o 80%. Alkohol i wyroby tytoniowe Nowy projekt budżetu zakłada także zwiększenie podatku od alkoholu i papierosów. Dużego wzrostu cen nie odczują konsumenci piwa. Według wyliczeń specjalistów cena małego piwa wzrośnie niezauważalnie o 0,1 eurocent. Opodatkowanie będzie zależeć od stopnia zawartości alkoholu w piwie i stopnia Plato mierzącego stężenie sacharozy na hektolitr i wyniesie od 7,75 euro za hektolitr alkoholu niższej zawartości alkoholu do 27,24 euro za hektolitr w przypadku większej ilości alkoholu. Zdrożeją również napoje alkoholowe wysoko- oraz średnioprocentowe (m.in. wino porto). Podatek od alkoholi
8 średnioprocentowych wzrośnie średnio z 68,68 euro do 70,74 euro za hektolitr, podatek od alkoholi wysokoprocentowych z 1251,72 euro do 1289,27 euro za hektolitr, natomiast cena destylowanych alkoholi (aguardentes) wzrośnie średnio o 2,8 euro za hektolitr. Opodatkowane zostaną także kolejne wyroby tytoniowe: tabaka, tytoń do żucia, tytoń tradycyjny oraz płyny zawierające nikotynę stosowane w e-papierosach. Zmiany te tłumaczone są koniecznością ochrony zdrowia społeczeństwa. Według zapewnień rządu wpływy z tego podatku przeznaczone zostaną portugalskiej służbie zdrowia (Serviço Nacional de Saúde). W przyszłości specjalnym podatkiem mogą także zostać objęte produkty spożywcze o wysokiej zawartości soli lub cukru. Lokalny podatek od nieruchomości IMI (Imposto Municipal sobre Imóveis) Rząd poszerza stałe zwolnienie z podatku wobec podatników o niskich dochodach, tj. do 15300 euro rocznie (wcześniej 14600 euro). Propozycja rządu utrzymuje określony wcześniej limit wartości nieruchomości, tj. 66500 euro, ale dotyczy nie tylko nieruchomości będących własnością podatnika, ale także te, z których korzystają członkowie gospodarstwa domowego. Nowy podatek od transakcji finansowych Przewiduje się stworzenie opłaty skarbowej dla większości transakcji finansowych, które mają miejsce na rynku wtórnym. Stawka będzie mieć zakres od 0,1% do 0,3%. Opracowanie Elżbieta Siuta Correia Ekspert POIG WPHI Lizbona Październik 2014
9