IX Konferencja Racjonalna Technika Ochrony Roślin" Poznań, 12-13 października 2010 r. Technika ochrony roślin w pracach Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) Artur Godyń Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka, Centrum Badawczo-Szkoleniowe Techniki Ochrony Roślin
2/30 Norma i normalizacja Normalizacja [łac. normalis uregulowany ] to standaryzacja, opracowywanie i wprowadzanie w życie norm. Jest to działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów w celu zapewnienia: - funkcjonalności i użyteczności, - zgodności (kompatybilności) i zamienności, - bezpieczeństwa użytkowania, - ograniczenia (zbędnej) różnorodności - usuwania barier w handlu, - ułatwiania współpracy naukowej i technicznej.
3/30 Norma jest to dokument: z którym zgodność nie jest obowiązkowa, który jest powszechnie dostępny, który jest zatwierdzony i wydany przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, który ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników, który przeznaczony jest do powszechnego i wielokrotnego stosowania, który opracowywany jest na zasadzie konsensu, który kodyfikuje najlepsza praktykę i poziom techniki.
4/30 Znaczenie normalizacji w technice ochrony Poziom techniczny wielu opryskiwaczy produkowanych na świecie jest jeszcze niedostateczny Firmy produkujące opryskiwacze są w wielu przypadkach niewielkie (kilkuosobowe), a opryskiwacze są przez nie składane z elementów produkowanych przez inne, wyspecjalizowane firmy Balsari, 2004
Znaczenie normalizacji w technice ochrony Wyższy poziom techniczny opryskiwaczy umożliwia ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz podniesienie bezpieczeństwa operatorów opryskiwaczy (zwiększona w ostatnim okresie aktywność normalizacyjna w zakresie TOR jest wynikiem większej dbałości o ochronę środowiska) Opryskiwacze konstruowane zgodnie z normami są lepiej sprzedawalne na globalnym rynku (opracowywanie nowych standardów wymaga wiedzy powstającej w oparciu o wyniki prowadzonych doświadczeń z zakresu TOR) Balsari, 2004 5/30
6/30 Normy w technice ochrony Technika ochrony dzięki korzystaniu z norm dotyczących opryskiwaczy, uzyskuje możliwość ujednolicenia wymagań dotyczących tego sprzętu. Normy dotyczące techniki ochrony zawierają m.in. wymagania konstrukcyjne dla nowych opryskiwaczy oraz kryteria i metody oceny stanu technicznego opryskiwaczy użytkowanych.
7/30 Polski Komitet Normalizacyjny PKN jest zorganizowany w 310 komitetów technicznych (KT do 30 członków). W skład KT wchodzą grupy robocze. Od 7 kwietnia 2009 r. członkiem KT może być wyłącznie podmiot. Podmiot-członek deleguje do prac w KT swojego reprezentanta.
8/30 Polski Komitet Normalizacyjny Komitety techniczne opracowują Polskie Normy i inne dokumenty normalizacyjne, Przedstawiciele komitetów technicznych uczestniczą w pracach regionalnych i międzynarodowych organizacji normalizacyjnych,
9/30 Technika ochrony w PKN Zagadnieniami związanymi z techniką ochrony w PKN zajmuje się KT 16 ds. Ciągników i Maszyn Rolniczych i Leśnych, w skład którego wchodzą:
Członkowie KT 16 Instytut Badawczy Leśnictwa (l. repr.: 1), Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka (1), Instytut Technologiczno Przyrodniczy (1), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (1), Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych (3, w tym przewodniczący KT), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (1), Wojskowa Akademia Techniczna (1). 10/30
Polskie normy mogą być opracowane poprzez: Opracowanie Polskiej Normy własnej, Wprowadzenie norm międzynarodowych: - metodą tłumaczenia, - metodą przedruku z tłumaczeniem; Wprowadzenie norm europejskich: - metodą tłumaczenia, - metodą przedruku z tłumaczeniem, - metodą uznania. 11/30
Międzynarodowe organizacje normalizacyjne Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (IEC) Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej (CENELEC) Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ETSI) Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU) 12/30
ISO/TC 023/SC 06 "Equipment for crop protection" WG 05 "Motorized knapsack sprayers" WG 06 "Sprayer cleaning" WG 12 "Crop deposit measurements" WG 13 "Droplet size classification" WG 15 "Spray parameter recording for traceability" WG 16 "Spray drift measurement by the use of a test bench" WG 17 "Reciprocating positive displacement pumps" 13/30
14/30 Porozumienie wiedeńskie i p. drezdeńskie Relacje dotyczące współpracy technicznej między europejskimi i międzynarodowymi organizacjami normalizacyjnymi zostały uregulowane w porozumieniu wiedeńskim (w 1991 roku między CEN i ISO, Vienna agrement) i porozumieniu drezdeńskim (między CENELEC i IEC: Dresden agrement z 1996 roku).
Współpraca między CEN i ISO Adaptacja norm CEN przez ISO, Adaptacja norm ISO przez CEN, Opracowywanie wspólnych norm EN ISO z równoległą procedurą zatwierdzania nowej normy wg procedur CEN i ISO. 15/30
Europejski Komitet Normalizacyjny Europejski Komitet Normalizacyjny (fr. Comité Européen de Normalisation, CEN) to prywatne stowarzyszenie techniczne typu non-profit, działające w ramach prawa belgijskiego z siedzibą w Brukseli. Utworzony oficjalnie w 1974 r. Łączna liczba obowiązujących dokumentów opracowanych przez CEN wynosi 13 994. W skład CEN wchodzi obecnie 1939 struktur organizacyjnych, a wśród nich: 292 aktywne komitety techniczne (na 404 zarejestrowane), 33 aktywne warsztaty tematyczne, 62 podkomitety i 1395 grup roboczych. 16/30
Członkostwo w CEN Członkami CEN jest 31 krajowych org. normalizacyjnych państw UE i EFTA. PKN jest członkiem CEN od 1 I 2004 Członkowie CEN mają obowiązek wprowadzania norm EN do systemów norm krajowych i wycofania norm sprzecznych z wprowadzanymi. 17/30
18/30 Struktura organizacyjna CEN/TC 144 Grupy robocze CEN/TC 144/WG 1 CEN/TC 144/WG 2 CEN/TC 144/WG 3 Nazwa grupy roboczej General safety requirements Tractors and self propelled machines Mobile machines and trailers CEN/TC 144/WG 4 Portable machines and pedestrian controlled machines CEN/TC 144/WG 6 CEN/TC 144/WG 7 CEN/TC 144/WG 8 Manually portable forestry machinery Garden equipment Forestry machinery
Technika ochrony w CEN Techniką ochrony w CEN zajmuje się grupa robocza 3 działająca w ramach komitetu technicznego 144 (CEN/TC 144/WG 3). Lista członków tej grupy obejmuje 86 osób reprezentujących narodowe organizacje normalizacyjne oraz inne instytucje, organizacje i firmy. Polska jest reprezentowana w CEN/TC 144/WG3 przez 2 osoby 19/30
Technika ochrony w CEN c.d. Komitet techniczny 144 (CEN/TC144) opublikował łącznie 66 norm, z czego 9 dotyczyło techniki ochrony roślin. Obecne TC 144 pracuje nad 28 normami znajdującymi się na etapie opracowywania (Under Development) lub będących w fazie zatwierdzania (Under Approval). Wśród opracowywanych norm jest 7 dotyczących opryskiwaczy. 20/30
Praca nad normami w CEN Komitet techniczny CEN opracowuje projekt normy w jednym z trzech języków obowiązujących w CEN (angielski, francuski lub niemiecki), Przynajmniej raz na 5 lat komitet techniczny dokonuje przeglądu opracowanych przez siebie norm i innych opracowań. 21/30
Etapy pracy nad normą w CEN Szkic normy europejskiej / międzynarodowej (pren / pr EN ISO) etap ankietowania/opiniowania, Szkic końcowy normy europejskiej / międzynarodowej (FV - Final draft) etap zatwierdzania/głosowanie, EN ISO norma europejska / międzynarodowa (EN / EN ISO) etap publikacji. 22/30
23/30 Aktualne normy dotyczące TOR opublikowane przez CEN/TC 144 Numer normy EN 12761-1:2001 EN 12761-2:2001 EN 12761-3:2001 EN 13790-1:2003 EN 13790-2:2003 Tytuł normy Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 1: General Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 2: Field crop sprayers Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 3: Air-assisted sprayers for bush and tree crops Agricultural machinery - Sprayers - Inspection of sprayers in use - Part 1: Field crop sprayers Agricultural machinery - Sprayers - Inspection of sprayers in use - Part 2: Air-assisted sprayers for bush and tree crops
24/30 Aktualne normy dotyczące TOR opublikowane przez CEN/TC 144 Numer normy EN 15695-1:2009 EN 15695-2:2009 EN ISO 28139:2009 Tytuł normy Agricultural tractors and self-propelled sprayers - Protection of the operator (driver) against hazardous substances - Part 1: Cab classification, requirements and test procedures Agricultural tractors and self-propelled sprayers - Protection of the operator (driver) against hazardous substances - Part 2: Filters, requirements and test procedures Agricultural and forestry machinery - Knapsack combustionengine-driven mistblowers - Safety requirements
Normy dotyczące TOR w opracowaniu przez CEN/TC 144 Numer normy pren ISO 16122-1 pren ISO 16122-2 pren ISO 16122-3 Zawiązał się zespół do realizacji projektu pren ISO 16122-4 Tytuł normy Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Inspection of equipment in use Part 1: General Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Inspection of equipment in use Part 2: Horizontal boom sprayers and similar Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Inspection of equipment in use Part 3: Sprayers for bush and trees and similar Agricultural and forestry machinery Sprayers and liquid fertilizer distributors - Inspection of equipment in use Part 4: Fixed and semi mobile sprayers Dyrektywa 128/2009/WE z dnia 21 października 2009 r. reguluje sprawy związane ze stosowaniem środków ochrony roślin. Zgodnie z art. 8 dyrektywy państwa członkowskie zostaną zobligowane do zapewnienia regularnej inspekcji profesjonalnie używanego sprzętu do aplikacji pestycydów wg ogólnych zasad określonych w załączniku II do dyrektywy. Zakłada się, że sprzęt do aplikacji pestycydów zgodny ze zharmonizowanymi normami spełnia zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i wymagań środowiskowych. 25/30
26/30 Normy dotyczące TOR w opracowaniu przez CEN/TC 144 Numer normy pren ISO 16119-1 pren ISO 16119-2 pren ISO 16119-3 Zawiązał się zespół do realizacji projektu pren ISO 16119-4 pren ISO 19932-1 pren ISO 19932-2 Tytuł normy Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 1: General Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 2: Horizontal boom sprayers and similar Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 3: Sprayers for bush and trees and similar Agricultural and forestry machinery - Sprayers and liquid fertilizer distributors - Environmental protection - Part 4: Fixed and semi mobile sprayers Equipment for crop protection - Knapsack sprayers - Part 1: Requirements and test methods Equipment for crop protection - Knapsack sprayers - Part 2: Performance limits
27/30 Zakres pren ISO 16122-1 - badania opryskiwaczy Definicje (opryskiwacz) Kryteria klasyfikacji sprzętu ochrony roślin w oparciu o m.in.: - rodzaj napędu, - ukształtowanie wylotów cieczy, - sposób aplikacji, - rodzaj opryskiwanych roślin, - sposób kierowania cieczy na obiekt, - wspomaganie transportu kropel (np. PSP) Miejsce inspekcji i inspekcja wstępna Metody pomiarowe i raportowanie
Klasyfikacja sprzętu ochrony roślin wg rodzaju napędu wg pren ISO 16122-1 Część normy 16122 cz. 2 cz. 3 cz. 4 Kryterium Opryskiwacze z belką poziomą i podobne Opryskiwacze do drzew i krzewów i podobne (będzie szkic normy) Zamocowane i półmobilne Opryskiwacze przenośne EN ISO 19932 Zamgławiacze Opryskiwacze kolejowe Opryskiwacze lotnicze Zawieszane-ciągnik X X X Zaczepiane-ciągnik X X X Samojezdne X X X Inne pojazdy X X X Zawieszane-Quad X X X Zaczepiane-Quad X X X Lotnicze X Kolejowe X Pół-mobilne X X Zawieszane-człowiek X X Zaczepiane-czlowiek X X Zawieszane-zwierzę Zaczepiane-zwierzę 28/30
29/30 Podsumowanie: Korzystanie z norm technicznych w TOR może wpłynąć na podwyższenie poziomu technicznego produkowanych opryskiwaczy oraz na zwiększenie bezpieczeństwa operatorów i ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Aktywny udział przedstawicieli Polski w pracach CEN i ISO daje dostęp do najbardziej aktualnych informacji o kierunkach planowanych zmian oraz możliwość wpływu na kształt opracowywanych norm. Ponieważ uczestnictwo w pracach CEN związane jest również z osobistym uczestnictwem w roboczych spotkaniach, niezbędne jest uzyskanie finansowania umożliwiającego realizację tego celu.
Dziękuję za uwagę 30/30