Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy III gimnazjum Program nauczania ogólnego wiedzy o społeczeństwie w klasach I III gimnazjum Dziś i jutro Podręcznik: Dziś i jutro część druga. I. Janicka, A.Kucia, T.Maćkowski. Wyd. Nowa Era Temat lekcji 1. Wymagania edukacyjne z wos w kl.3 2. Konstytucja RP. Zagadnienia, materiał nauczania - wymagania edukacyjne z kolejnych działów, - system oceniania, - ustawa zasadnicza - zasady ustrojowe III RP - prawa i obowiązki obywatela RP Wymagania na ocenę dopuszczającą Uczeń: Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń: Wymagania na ocenę dobrą Uczeń: - - - - konstytucja, trójpodział władzy, państwo prawa, -wymienia podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie Polaków preambuła, suwerenność narodu - na podstawie tekstu źródłowego wymienia prawa dzieci zapisane w Konstytucji RP - odszukuje w Konstytucji RP rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz wolności, prawa i obowiązki obywateli, - uzasadnia znaczenie nadrzędności konstytucji nad innymi aktami prawnymi, - wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków wynikających z Konstytucji RP Wymagania na ocenę bardzo dobrą Uczeń: - wymienia przykłady sytuacji, w których doszło do naruszenia praw obywateli, - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji RP 3. Władza ustawodawcza Sejm i Senat. -funkcjonowanie polskiego parlamentu, - określa funkcje Sejmu i Senatu, -wyjaśnia terminy: - wymienia warunki, jakie musi spełniać kandydat na posła i - opisuje, na czym polega praca parlamentarzysty, - przedstawia genezę polskiego parlamentaryzmu,
-uprawnienia Sejmu i Senatu w Polsce, - proces ustawodawczy Zgromadzenie Narodowe, ordynacja wyborcza, immunitet senatora, - wyjaśnia terminy; próg wyborczy, inicjatywa ustawodawcza, wotum zaufania, wotum nieufności -wymienia podmioty, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza, - wymienia poszczególne etapy procesu ustawodawczego -określa role Prezydenta RP i trybunału Konstytucyjnego w procesie ustawodawczym, - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji RP 4. Władza wykonawcza w RP rząd i prezydent. - funkcje i uprawnienia rady Ministrów, - rola i kompetencje Prezydenta RP, - sposoby powoływania i odwoływania Rady Ministrów - wymienia podstawowe kompetencje Prezydenta i Rady Ministrów - podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz prezesa Rady Ministrów - wyjaśnia rolę władzy wykonawczej w koncepcji trójpodziału władzy, - przedstawia procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów - wymienia imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989r. dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja - porównuje kompetencje Prezydenta RP i prezesa Rady Ministrów, - ocenia prace obecnego Prezydenta RP oraz aktualnych członków Rady Ministrów, - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji RP 5. Władza sądownicza. -rola i specyfika władzy sądowniczej, - rodzaje sądów i trybunałów w Polsce, -struktura sądów, -rola sędziego, prokuratury i policji -rozumie terminy: prawo, adwokat, radca prawny, -wymienia rodzaje sądów i trybunałów w Polsce, -opisuje rolę sędziego w sprawowaniu władzy sądowniczej -charakteryzuje specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy, -tłumaczy, na czym polega zasada niezawisłości sędziów oraz dwuinstancyjności, - rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i policji, - uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sadowniczej, - wymienia kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce, -podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w - ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce
6. Demokratyczne wybory. -ordynacja wyborcza i jej rodzaje, -zasady demokratycznych wyborów, -rodzaje prawa wyborczego, -procedury wyborcze do parlamentu -wymienia organy władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli, -zna i wyjaśnia zasady demokratycznych wyborów - na podstawie tekstu źródłowego określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli oraz jej rolę w państwie demokratycznym -wyjaśnia terminy: ordynacja wyborcza, legitymizacja, -rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze, przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa -omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach, -uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów, - odszukuje informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania referendów, -wymienia zalety i wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów, - opisuje procedury wyborcze do parlamentu 7. Partie polityczne. - partie polityczne, -funkcje partii polit - systemy partyjne, -typy partii Polit, -polska scena polityczna - wyjaśnia termin: partia polityczna, -podaje nazwy partii politycznych działających w Polsce - omawia funkcje partii politycznych, -określa typy systemów partyjnych, - wymienia nazwy państw, w których obowiązują poszczególne systemy partyjne, - na podstawie tekstu źródłowego wskazuje cechy ideologii - charakteryzuje typy partii politycznych, -określa rolę partii polit we współczesnym świecie, -na podst. tekstu źródłowego omawia tezę o częstej niejednoznaczności na lewicę i prawicę, charakteryzuje polską - opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania, - wskazuje wady i zalety poszczególnych typów systemów partyjnych, - odszukuje informacje o programach partii Polit działających w Polsce,
konserwatywnej scenę polityczną 8. Służba publiczna. -administracja publiczna, -służba cywilna, - prawa i obowiązki urzędnika, - prawa i obowiązki obywatela - prawa obywateli wymienia korzystających z usług urzędów publicznych, -wskazuje obowiązki urzędnika służby publicznej, -omawia strukturę administracji publicznej, -- na podst. tekstu określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej, - uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby publicznej, - bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu - wskazuje różnice między pracownikami służby cywilnej a urzędnikami mianowanymi służby cywilnej 9. Mass media i opinia publiczna. 10/11.Powtórze nie wiadomości o systemie politycznym Polski. Sprawdzian wiadomości. -opinia publiczna, -mass media i ich funkcje, - czwarta władza, - cenzura mass media, opinia publiczna, Cenzura, -potrafi podać przykłady mass mediów -wyjaśnia termin: czwarta władza, -opisuje funkcje mass mediów - wymienia nazwy ośrodków badania opinii publicznej, -wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne - podaje sposoby przeprowadzania badań opinii publicznej, - korzysta z różnych źródeł informacji 12. Władza centralna a samorząd terytorialny. - idea samorządności, -rodzaje samorządów, - przedstawia ideę samorządności, - wymienia rodzaje samorządów w Polsce, -opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999r. -tłumaczy, na czym -rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych, - omawia, kto i w jaki - uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym,
-podział administracyjny Polski. - zadania samorządu terytorialnego, -nadzór nad samorządem. polega zasada pomocniczości, -wyjaśnia termin: decentralizacja władzy, sposób sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym, prawo lokalne, subwencja, regionalna Izba Obrachunkowa, - określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze, 13. Samorząd gminny. - rodzaje gmin, - władze gminne i ich uprawnienia, - zadania i budżet gminy, - rola obywatela w życiu gminy - wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka, - określa zadania władz gminnych, - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych, - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie burmistrza, przewodniczącego rady miasta, - wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków - wskazuje różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a uchwałodawczej w gminie, - charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów gmin, -- podaje własne propozycje inicjatyw, które można finansować z dochodów gminnych, - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie, - ocenia pracę władz swojej gminy 14. Samorząd powiatowy. - rodzaje powiatów, -władze powiatowe i ich uprawnienia, - zadania i budżet powiatu - wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka, - określa zadania władz powiatowych, - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz powiatu, - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie starosty, przewodniczącego rady - wskazuje różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a uchwałodawczej w powiecie, - charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów powiatów, -- podaje własne propozycje inicjatyw, które można finansować z dochodów powiatowych, - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie,
poziomie powiatu powiatu, - wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków - podaje propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów, na podstawie tekstu źródłowego - ocenia pracę władz swojego powiatu, 15. Samorząd wojewódzki. - cechy województwa, -władze wojewódzkie i ich uprawnienia, - zadania samorządu woj. -budżet województwa, - przedstawiciel rządu w woj. - wskazuje na mapie woj, w którym mieszka, - określa zadania władz wojewódzkich, - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa - wyjaśnia, jaka jest rola wojewody, - wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków, - przedstawia główne problemy władzy samorządu woj. na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a uchwałodawczej w województwie, -opisuje sposób wyboru władz wojewódzkich, - wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w woj. wojewody, marszałka Sejmiku Woj. - podaje własne propozycje inicjatyw, które można finansować z dochodów województwa, - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie, - ocenia pracę władz swojego województwa, 16. Jak załatwić sprawę w urzędzie? -urzędy publiczne i ich funkcjonowanie, - proces informatyzacji urzędów, - Biuletyn Informacji Publicznej, - podpis - wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie dowodu osobistego, - tłumaczy, do czego służą karty opisu usługi, informatyzacja, podpis elektroniczny - odszukuje w wybranych źródłach informacji na temat wskazanych urzędów, -wyjaśnia termin: Biuletyn Informacji Publicznej, - wskazuje lokalizację najważniejszych urzędów w miejscu swojego zamieszkania, -wymienia rodzaje usług świadczonych za pomocą Internetu, - podaje własne propozycje zmian w funkcjonowaniu urzędów, - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów, - uzasadnia konieczność informatyzacji
17/18. Samorządna Rzeczpospolita powtórzenie. Sprawdzian wiadomości. 19. Polska polityka zagraniczna. elektroniczny - racja stanu, -polityka zagraniczna, - współpraca międzynarodowa, - podmioty polityki zagranicznej, - służba zagraniczna i kosularna polityka zagraniczna, służba dyplomatyczna i konsularna, - wymienia podmioty uprawnione do prowadzenia polityki zagranicznej - wyjaśnia termin: racja stanu, - przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej, - na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową - wymienia zadania polskiej dyplomacji, - na podstawie mapy przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej, wskazuje główne z nich, - uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej administracji publicznej, - charakteryzuje różne sposoby działania w polityce zagranicznej, - ocenia bieżącą politykę zagraniczną Polski, 20. Integracja europejska. - geneza integracji europejskiej, - trzy filary UE, - organy UE, - przebieg integracji europejskiej, - miejsce Polski w Unii Europejskiej, - fundusze unijne - wie, czym jest Unia Europejska, - potrafi podać przykłady państw UE, - wymienia nazwy organów UE - wskazuje na mapie państwa członkowskie UE, - charakteryzuje trzy filary UE - przedstawia najważniejsze etapy integracji europejskiej, - charakteryzuje organy UE, - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z UE - omawia przyczyny integracji europejskiej, - uczestniczy w dyskusji na temat dalszego pogłębiania i poszerzania integracji UE, - wie, na jakie cele można przeznaczać fundusze unijne 21. Polska w organizacjach - rodzaje organizacji - wyjaśnia termin: organizacja - rozwija skrót: ZSRR, - określa zasadnicze cele - wymienia typy organizacji - wskazuje na mapie zasięg wybranych
międzynarodow ych. międzynarodowych - charakterystyka wybranych organizacji międzynarodowych - miejsce Polski w organizacjach międzynarodowych międzynarodowa, - rozwija skrótowce: ONZ, OBWE, NATO wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska międzynarodowych, - odszukuje informacje na temat wybranych organizacji międzynarodowych, organizacji międzynarodowych, - ocenia zaangażowanie polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych, np. NATO 22. Organizacja Narodów Zjednoczonych. - geneza ONZ, -struktura i cele ONZ, - misje pokojowe, - organizacje wyspecjalizowane ONZ - wyjaśnia skrót: ONZ, - określa cele tej organizacji, - wymienia najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ, - podaje nazwy najw. Organów ONZ, - omawia przyczyny utworzenia ONZ, - charakteryzuje działalność UNESCO, UNICEF - przedstawia genezę ONZ, - charakteryzuje organy ONZ, - lokalizuje na mapie miejsca misji pokojowych ONZ - ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ, - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości i reformy ONZ 23. Konflikty międzynarodow e. - konflikty na świecie i ich przyczyny, - migracje ludności, -główne formy migracji, - terroryzm migracja, terroryzm, - potrafi podać przykłady konfliktów na świecie - charakteryzuje aktualne konflikty i wskazuje na mapie ich lokalizację, - wymienia potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych - charakteryzuje różne formy migracji, -tłumaczy na czym polega uchodźstwo, - odszukuje informacje na temat najważniejszych konfliktów na świecie, - opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI wieku, - ocenia działalność terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania 24. Problemy współczesnego świata. - państwa Trzeciego Świata, - podział na bogatą Północ i biedne Trzeci Świat, pomoc humanitarna, globalizacja, - charakteryzuje problemy współczesnego świata, - wskazuje na mapie - charakteryzuje działalność organizacji humanitarnych, - opisuje różne - przedstawia sposoby rozwiązania sposobów współczesnego świata, - uzasadnia konieczność
25/26. Powtórzenie wiadomości o Polsce i świecie. Sprawdzian wiadomości. 27. Wybór szkoły i zawodu. Południe, - problemy współczesnego świata, - pomoc humanitarna, - globalizacja - predyspozycje wymagane w poszczególnych zawodach, - typy szkół ponadgimnazjalnyc h i studiów wyższych, - poradnictwo zawodowe, - ścieżka kariery zawodowej - potrafi wskazać przykłady problemów we współczesnym świecie - wymienia rodzaje szkół w Polsce, - wskazuje własne predyspozycje zawodowe, - planuje własną ścieżkę edukacji i kariery zawodowej, kraje bogatej Północy i biednego Południa - podaje umiejętności i predyspozycje osobiste niezbędne do wykonywania określonych zawodów, -omawia możliwości dalszego kształcenia, - na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnia ideę zmian w polskim systemie kształcenia wymiary globalizacji, -wskazuje pozytywne i negatywne strony globalizacji - wymienia sposoby pozyskiwania informacji dotyczących dalszego kształcenia, - uzasadnia dokonany przez siebie wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i zawodowej, niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata - wskazuje zalety i wady wykonywania określonych zawodów 28. Rynek pracy. - krajowy i lokalny rynek pracy, - mobilność zawodowa, - emigracja mobilność zawodowa, bezrobocie, bezrobotny, - wymienia zawody najbardziej poszukiwane rynek pracy, stopa bezrobocia, - charakteryzuje potrzeby lokalnego rynku pracy, - wskazuje przyczyny i - omawia działania instytucji wpływających na rynek pracy, - wskazuje na mapie - określa stopę bezrobocia w powiecie, na którego terenie mieszka, - ocenia sposoby
zawodowa, - emigracja zarobkowa, - kierunki emigracji zarobkowej, - bezrobocie na rynku pracy, skutki bezrobocia, - przedstawia korzyści i zagrożenia wynikające z istnienia emigracji zarobkowej, -tłumaczy na czym polega drenaż mózgów kierunki emigracji zarobkowej Polaków, - podaje sposoby przeciwdziałania bezrobociu przeciwdziałania bezrobociu 29. Moja pierwsza praca. - zasady poszukiwania pracy, -staż zawodowy, - CV i list motywacyjny, - etapy procesu poszukiwania zatrudnienia, - metody wyboru kandydata na dane stanowisko - wskazuje źródła informacji o ofertach pracy, - redaguje CV - redaguje list motywacyjny, - zna zasady zachowania podczas rozmowy kwalifikacyjnej, - rozumie, czym jest staż pracy - wskazuje korzyści wynikające ze zdobywania doświadczenia zawodowego w trakcie odbywania stażu, - - ocenia skuteczność różnych sposobów poszukiwania pracy, - odszukuje w Internecie wzory CV i listu motywacyjnego 30. Pracownik i jego prawa. - prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy, - kodeks pracy, - prawa nieletnich pracowników, - lobbing, - związki zawodowe, - Państwowa - wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracownika oraz zatrudnianych nieletnich, - tłumaczy, na czym polega mobbing - wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy, - na podstawie tekstu źródłowego określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego nieletnich - wie, czym zajmują się związki zawodowe i Państwowa Inspekcja - wymienia zasady zatrudniania młodocianych, - podaje nazwy instytucji, do których można zwrócić się o pomoc w przypadku łamania praw pracowniczych i mobbingu - wyjaśnia wpływ związków zawodowych oraz PIP na warunki pracy, - opisuje rolę NSZZ Solidarność w walce o prawa pracownicze
31. Jak założyć własną firmę? Inspekcja Pracy - procedury zakładania firmy, - biznesplan, - formy działalności gospodarczej, - marketing i zarządzanie przedsiębiorstwem - wyjaśnia, czym jest biznesplan - wymienia podstawowe procedury związane z założeniem firmy Pracy - wyjaśnia termin: marketing, - określa rodzaje działalności gospodarczej, - przedstawia biznesplan dla własnej firmy, - wymienia korzyści wynikające z założenia własnej firmy, - charakteryzuje różne rodzaje działalności gospodarczej, - omawia zasady marketingu i zarządzania 33. Etyka życia gospodarczego. 34. Dyskusja o naszej przyszłości zawodowej utrwalenie wiadomości. - etyka zawodowa, - nieuczciwe praktyki rynkowe plagiat, piractwo, - szara strefa, - zawody zaufania publicznego norma moralna, szara strefa, - wie, na czym polegają nieuczciwe praktyki plagiat, piractwo, - potrafi odróżnić etyczne i nieetyczne działania w życiu gospodarczym - omawia rodzaje nieuczciwych praktyk, - wyjaśnia termin: zaufanie publiczne, - wymienia zawody zaufania publicznego - wymienia przyczyny nieuczciwych praktyk, - przedstawia rozwiązania, które mogłyby ograniczyć tzw. szarą strefę i nieetyczne zachowania w życiu gospodarczym, - ocenia etyczność określonych działań w życiu gospodarczym, - odszukuje i przedstawia informacje o kodeksach etyki zawodowej Agata Kurowska Kacprzak
W klasie trzeciej uczeń przygotowuje projekt edukacyjny na wybrany temat. Wymagania na ocenę celującą Uczeń: samodzielnie zdobywa wiedzę ze źródeł pozapodręcznikowych, prezentuje ją na lekcjach interesuje się aktualną sytuacją polityczną, społeczną i gospodarczą w Polsce wykazuje postawy aktywności społecznej na forum miasta, gminy, powiatu przygotowuje samodzielne prezentacje, wystąpienia na forum klasy Agata Kurowska - Kacprzak