Dokumentacja w programie nadzoru zdrowia zwierząt akwakultury

Dokumentacja w programie nadzoru zdrowia zwierząt akwakultury Czyli jak wykorzystać biurokrację na swoją korzyść Dr Piotr Gomułka Wydział Nauk o Środowisku UWM w Olsztynie

Wzrost ryzyka zawleczenia chorób zakaźnych ROK Liczba nowych przypadków choroby VHS IHN KHV 2011 4 8 7 2012 7 10 8 2013* 5 6 1 *Stan na dzień 13 listopada 2013; źródło: www.wetgiw.gov.pl

Struktura Inspekcji Weterynaryjnej Główny Inspektorat Weterynarii 16 inspektoratów wojewódzkich 379 inspektoratów powiatowych Monitoring chorób zakaźnych Kontrola przemieszczania zwierząt między jednostkami epizootycznymi Jubileusz 95 lat utworzenia Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej

ROK 2008 - Zmiana przepisów unijnych Dyrektywa 2006/88/EC z dn. 24.10.2006 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz zapobiegania niektórym chorobom zwierząt wodnych i zwalczania tych chorób (Dz. Urz. UE L 328 z 24.11.2006, str. 14, z późn. zm.). Weszła w życie z dn. 1 sierpnia 2008 Decyzja Komisji 2008/896/EC z dn. 20 listopada 2008 r. w sprawie wytycznych w odniesieniu do programów nadzoru stanu zdrowia zwierząt opartych o ocenę ryzyka, o których mowa w Dyrektywie Rady 2006/88/EC Decyzja Komisji 2009/177/EC z dnia 31 10.2008 r Programy nadzoru i eliminowania chorób oraz status państw, stref i enklaw wraz z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Komisji 1251/2008 z dn. 12.12.2008 r. Certyfikacja oraz wykaz gatunków wektorów chorób.

Zmiany przepisów krajowych Ustawa z dn. 10.07.2008 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z dnia 11.03.2004 r. Rozporządzenie MRiRWz dn. 14.10.2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury Rozporządzenie MRiRWz dn. 10.10.2008 r. w sprawie sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego Rozporządzenie MRiRWz dn. 06.02.2009 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury Rozporządzenie MRiRWz dn. 24.06.2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt

Istotne zmiany w systemie zwalczania 1. Kontrola przemieszczania zwierząt pomiędzy strefami enklawami o różnym statusie zdrowotnym 2. Prowadzenie specyficznego nadzoru nad wybranymi jednostkami chorobowymi 3. Wprowadzenie nadzoru właścicielskiego 4. Wprowadzenie krajowych planów i programów zwalczania chorób Enklawy wolne od choroby zakaźnej: IHN 21 VHS 21 Lista chorób podlegających zwalczaniu: Choroby nieegzotyczne KHV; VHS; IHN; ISA Choroby egzotyczne EHN i EUS Status zdrowotny obszarów, enklaw: 1. Wolne od nieegzotycznej choroby zakaźnej 2. Objęte programem nadzoru w celu osiągnięcia statusu enklawy wolnej 3. Status nieokreślony 4. Objęte programem zwalczania 5. Zakażona Enklawy objęte programem nadzoru: BRAK

Nowe wymogi dotyczące dokumentacji Program nadzoru Rejestry i raporty Wyniki badań laboratoryjnych Brak jednolitych schematów i wzorów dokumentacji Niejednolite podejście powiatowych lekarzy weterynarii Brak wytycznych co do sposobu zarządzania dokumentacją Kontrole zgodne Instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Kraju (Lista Kontrolna)

Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury na przykładzie GR Ostróda Praca Dyplomowa w ramach studiów podyplomowych Ichtiologia i akwakultura Wydział Nauk o Środowisku; UWM Olsztyn Autor: Wojciech Marcin Skorupa Pod kierunkiem dr wet. Piotr Gomułka Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury: Część I Założenia programu nadzoru Część II Zbiór Instrukcji szczegółowych Część III Rejestry i Raporty

Część I. Założenia Programu Nadzoru 1. Organizacja i struktura Gospodarstwa 2. Opis działalności produkcyjnej 3. Historia zagrożeń epizootycznych 4. Charakterystyka zagrożeń epizootycznych wg wytycznych PIWet 5. Określenie statusu epizootycznego i poziomu zagrożenia 6. Analiza ryzyka wykonana na podstawie Decyzji Komisji 2008/896/EC 7. Zasady szkolenia pracowników w zakresie Programu Nadzoru 8. Zasady zarządzania Programem Nadzoru

Dezynfekcji obuwia Mycia i dezynfekcji rąk Część II. Instrukcje szczegółowe Przygotowania mat dezynfekujących Mycia i dezynfekcji wyposażenia wylęgarni Dezynfekcji stawów ziemnych Mycia i dezynfekcji środków transportu Utylizacji śniętych ryb Kąpieli profilaktycznych w stawach ziemnych Dezynfekcji sprzętu rybackiego Zestaw instrukcji dopasowanych do potrzeb Gospodarstwa Prosta forma Konkretne środki dezynfekujące Eliminacja konieczności obliczeń stężeń roztworów dezynfekujących

INSTRUKCJA DEZYNFEKCJI STAWÓW ZIEMNYCH Zakres stosowania: Wszystkie stawy ziemne po zakończeniu cyklu produkcji Opis postępowania 1. Stawy ziemne dezynfekujemy po uprzednim osuszeniu poprzez posypanie powierzchni dna równomierną warstwą wapna w ilości: 1. Zimochowy 2500 kg/ha 2. Stawy narybkowe i kroczkowe 1500 kg/ha 2. Dezynfekcję przeprowadzamy zawsze w odzieży ochronnej i z zachowaniem przepisów BHP 3. Przed każdym zabiegiem należy pobrać tabelę wapnowania u kierownika obiektu 4. W tabeli należy odczytać niezbędną dla dezynfekowanego stawu ilość wapna 5. Wapno należy załadować z silosu do przyczepy przeznaczonej do wapnowania. Uwaga: ładowność do 3 t Odpowiedzialny za wykonanie czynności: Personel wyznaczony przez kierownika obiektu Nadzór: Dyrektor Gospodarstwa Krzysztof Skorupa Karta Wapnowania Data dezynfekcji.. Imię i nazwiskowykonującego.. Nr Ilość wapna (w tonach) Podpis Nr Ilość wapna (w tonach) 1 15 19 2 2 8 20 12 3 8 21 2 4 9 22 * 5 9 23 * 6 6 24 1 7 2 25 1 8 4 26 1 9 6 27 1 10 15 28 1 11 2 29 1 12 2 30 13 2 31 0,5 14 1,5 32 0,5 14 2 33 0,5 16 2 34 0,5 17 3 35 0,5 18 2 36 0,2 Podpis GOSPODARSTWO RYBACKIE OSTRÓDA SP Z O.O. OBRĘB HODOWLANY WARLITY WIELKIE 14-100 OSTRÓDA WARLITY WIELKIE 9 Potwierdzenie wykonania dezynfekcji przez osobę nadzorującą Data. Podpis

Tabela punktów krytycznych (wylęgarnia) Czynnik zagrożenia Możliwość przeciwdziałania Sposób przeciwdziałania Instrukcje szczegółowe Środowisko, ryby, zwierzęta TAK Niezależne w pełni zamknięte źródło wody, zabezpieczenia przed dostępem czynników zewnętrznych NIE Ludzie (osoby postronne) TAK Obiekt zamknięty, oznaczenie wejść, maty dezynfekcyjne. Zakaz wstępu Instrukcje dezynfekcji obuwia Tablice informacyjne Ludzie (pracownicy) TAK Maty dezynfekcyjne,odzież ochronna, dezynfekcja rąk i obuwia Instrukcje mycia i dezynfekcjirąk i obuwia Instruktaż indywidualny Tablice informacyjne Instrukcja przygotowania mat dezynfekcyjnych Listy kontrolne Sprzęt TAK Mycie i dezynfekcja po każdorazowym użyciu Instrukcja mycia i dezynfekcji sprzętu Zanieczyszczenia produkcyjne w urządzeniach wylęgarniczych TAK Czyszczenie i dezynfekcja urządzeń po każdym cyklu produkcyjnym Instrukcje dezynfekcji urządzeń Pogorszenie jakości wody w systemie zaopatrzenia TAK Zastosowanie urządzeń do przesycania wody tlenem Dezynfekcja systemu po zakończonym cyklu produkcyjnym Instruktarz indywidualny obsługi urządzenia Śnięte ryby TAK Regularne zbieranie i usuwanie ryb z budynku do wyznaczonego miejsca Instrukcja utylizacji ryb śniętych Instrukcja mycia i dezynfekcji soprzetu

Część III. Rejestry Rejestr zwierząt wprowadzonych na teren Gospodarstwa Rejestr dostawców ryb Rejestr zwierząt opuszczających Gospodarstwo Rejestr wyników badań laboratoryjnych Rejestr odłowów kontrolnych Rejestr śnieć ryb Rejestr zabiegów leczniczych Rejestr środków dezynfekcyjnych Rejestr dezynfekcji stawów Rejestr dezynfekcji urządzeń wylęgarniczych i podchowowych Rejestr dostawców i dostaw pasz Rejestr odbiorców ryb Rejestr transportu ryb i dezynfekcji pojazdu do transportu ryb Rejestr dezynfekcji pojazdów zewnętrznych Rejestr uprawnień do transportu ryb oraz zatwierdzeń środków transportu Wpisy do rejestrów wyników badań i zabiegów leczniczych prowadzone pod kontrolą właściwego lekarza weterynarii

Historia zagrożeń epizootycznych karpia w stawach ziemnych Łączna liczba badań N=29 Czynnik patogenny Liczba przypadków (odsetek) Patogenność Trichodina sp. 15 (52%) + Dactylogyrus sp. (przywra skrzelowa) 13 (45%) +++ Epistylis sp. (orzęsek) 13 (45%) + Chilodonella sp. (orzęsek) 7 (24%) +++ Gyrodactylus sp. (przywra skórna) 7 (24%) ++ Khavia sp. (tasiemiec) 7 (24%) + Ichthiophtirius multifilis(orzęsek) 6 (21%) +++ Mucophilus 5 (17%) + Apiosoma sp. (orzęsek) 5(17%) + Argulus foliaceus(skorupiak) 4 (14%) ++ Bothriocephalus gowkonensis(tasiemiec) 4 (14%) + Zapalenie pęcherza pławnego (sporowce?) 4 (14%) + Trichodinella sp. (orzęsek) 3(10%) + Caryophyllaeus sp. (tasiemiec) 2 (7%) + Aeromonas hydrophila(bakteria) 2 (7%) +++ Shewanella putriefaciens(bakteria) 1 (3%) +++ Flavobacterium sp.(bakteria) 1 (3%) +++

Historia zagrożeń epizootycznych w stawach ziemnych u sandacza, sielawy, lina i suma. Łączna liczba badań N=27 Czynnik patogenny Liczba przypadków (odsetek) Patogenność Apiosoma sp. (orzęsek) 7(26%) + Trichodina sp. 7(26%) + Dactylogyrus sp. (przywra skrzelowa) 4(15%) +++ Gousia carpelli (kocidia) 4 (15%) + Asymphylodora sp. (przywra digenetyczna) 3 (11%) + Ergasilus sieboldi (skorupiak) 2(7%) + Ichthiophtirius multifilis(orzęsek) 2(7%) +++ Trichodinella sp. (orzęsek) 2(7%) + Aeromonas hydrophila(bakteria) 1 (4%) +++ Chilodonella sp. (orzęsek) 1 (4%) +++ Pseudomonas fluorescens(bakteria) 1 (4%) +++ Argulus foliaceus(skorupiak) 1(4%) ++ Gyrodactylus sp. (przywra skórna) 1 (4%) ++ Khavia sp. (tasiemiec) 1(4%) +

Zasady zarządzania dokumentacją Programu Nadzoru Przechowywanie dokumentacji Wprowadzanie zapisów Przegląd dokumentacji (raz w roku w miesiącu lutym) Część I Zmiany w opisie działalności produkcyjnej Historia zagrożeń epizootycznych Określenie statusu epizootycznego (w porozumieniu z PLWet.) Zmiany wytycznych dotyczących bieżącej kontroli stanu zdrowia ryb Część II Analiza przestrzegania instrukcji przez pracowników Zmiany instrukcji Część III przygotowanie i analiza raportów Raport o liczbie zwierząt opuszczających gospodarstwo Raport o liczbie zwierząt wprowadzonych do gospodarstwa Raport o śmiertelności ryb (ustalenie zwykłego poziomu śmiertelności dla każdego z gatunków i sortymentów) Raport z wyników badań kontrolnych (ocena skuteczności programu nadzoru) Raport z utylizacji ryb śniętych (ilość, koszty, uwagi) Raport z wykonanych zabiegów leczniczych (liczba, rodzaj, leki, koszty leczenia) Raport z wykonywanych zabiegów dezynfekcyjnych

Podsumowanie Stosowanie tych samych schematów zarządzania Programem Nadzoru ułatwia gromadzenie i wymianę informacji Wprowadzenie zasad zarządzania zwiększa użyteczność Programu Nadzoru Właściwie zarządzany Program Nadzoru staje się narzędziem kształtowania jakości zdrowotnej ryb

Dziękuję za uwagę? Program Nadzoru Instrukcje szczegółowe Rejestr badań laboratoryjnych Rejestr odłowów kontrolnych Rejestr śnięć ryb Rejestr zabiegów leczniczych Rejestr dezynfekcji Stawów ziemnych Rejestr dezynfekcji Środków transportu Rejestr dostaw I dostawców pasz Rejestr Środków dezynfekcyjnych Rejestr utylizacji ryb śniętych Rejestr transportu ryb