Podejście systemowe w zarządzaniu energią wg. ISO 50001, a stosowana praktyka. Rafał Kmiecik Energy&Process Sector Manager / Audytor Wiodący Det Norske Veritas Business Assurance Poland DNV Business Assurance. All rights reserved. Inteligentna energetyka - Konwersatorium Politechnika Śląska w Gliwicach; 25 czerwca 2013 r.
Program prezentacji Po co zarządzanie energia? Systemowe podejście do zarządzania efektywnością energetyczną vs. stosowane praktyki Korzyści z systemowego podejścia do zarządzania energią DNV Business Assurance. All rights reserved.
DNV Działalność od 1864 roku 300 biur w 100 krajach, ok. 8000 Pracowników Global impact for a safe and sustainable future Oddziaływanie globalne na rzecz bezpiecznej i zrównoważonej przyszłości Dostarczamy... Usługi w zakresie Zarządzania Ryzykiem Wspieramy... Siedziba Główna Oddziały DNV Business Assurance. All rights reserved. 3
DNV w sektorach Gospodarka Morska Obrona Narodowa Żywność Transport Energia, Wydobycie Zarządzanie ryzykiem, Certyfikacja, Inspekcje i badania, Szkolenia, Doradztwo IT i Telekomunikacja Sektor Publiczny Sektor Samochodowy Finanse Opieka Zdrowotna DNV Business Assurance. All rights reserved. 4
Zarządzanie Energią Życie jest energią, nie trwaniem, a energia wyczerpuje się Wiesław Myśliwski (1932 - ) pisarz DNV Business Assurance. All rights reserved. 5
Ile możemy zyskać/ zaoszczędzić? Oszczędności zużycia energii jedynie w wyniku prawidłowej eksploatacji i konserwacji urządzeń Ogrzewanie Oświetlenie 4-11% (woda, para, powietrze) 6 12% Realizacja wyrobów i usług 4 12% Chłodzenie 5 15% Klimatyzacja 5 15% Transport wewnętrzny i zewnętrzny (4 9%) Wentylacja 5 15% Procesy wspierające 6 16% Dane wg. wystąpień prelegentów podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego czerwiec 2010 Panel Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach DNV Business Assurance. All rights reserved. 6
Ile możemy zyskać/ zaoszczędzić? 18 26% O tyle można podnieść efektywność energetyczną tylko działaniami optymalizacji i organizacji procesów operacyjnych i prawidłowego utrzymania instalacji, maszyn i urządzeń. (18 26%) x 2 Dodatkowo poprzez modernizację techniczną Dane wg. Międzynarodowej Agencji Energetycznej IEA DNV Business Assurance. All rights reserved. 7
Możliwości oszczędzania energii Ocena Systemów Energetycznych Sprzęt zużywający duże ilości energii Transformatory Silniki Kompresory powietrza Chłodnie Wentylatory i dmuchawy Pompy Oświetlenie Generatory prądu Piece Bojlery Procesy specjalne (malowanie, spawanie, itd.) DNV Business Assurance. All rights reserved. 8
Gdzie zarządzanie energią w ISO 14001? 4.1 System Zarządzania Środowiskowego - ogólne wymagania 4.2 Polityka środowiskowa 4.3 Planowanie- PLAN 4.3.1 Aspekty środowiskowe 4.3.2 Wymagania prawne i inne 4.3.3 Cele, zadania i programy 4.4 Wdrażanie i funkcjonowanie - DO 4.4.1 Zasoby, role, odpowiedzialności i uprawnienia 4.4.2 Kompetencje, szkolenie i świadomość 4.4.3 Komunikacja 4.4.4 Dokumentacja systemu zarządzania środowiskowego 4.4.5 Nadzór nad dokumentami 4.4.6 Sterowanie operacyjne 4.4.7 Gotowość i reagowanie na awarie 4.5 Sprawdzenie - CHECK 4.5.1 Monitorowanie i pomiary 4.5.2 Ocena zgodności 4.5.3 Niezgodności, działania korygujące i zapobiegawcze 4.5.4 Nadzór nad zapisami 4.5.5 Audit wewnętrzny 4.6 Przegląd Zarządzania- ACT DNV Business Assurance. All rights reserved. 9
ISO 50001 - przegląd Ciągłe doskonalenie Polityka Energetyczna Planowanie Przegląd Zarządzania Wdrożenie i Działania Operacyjne Audyt Wewnętrzny Kontrola Monitorowanie i Pomiary Działania Korygujące i Zapobiegawcze DNV Business Assurance. All rights reserved. 10
Systemy Zarządzania Energią (EnMS) 4 System Zarządzania Energią 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Odpowiedzialność Kierownictwa 4.2.1 Wymagania ogólne 4.2.2 Role, odpowiedzialności i uprawnienia 4.3 Polityka energetyczna 4.4 Planowanie energetyczne - PLAN 4.4.1 Wymagania ogólne 4.4.2 Wymagania prawne i inne 4.4.3 Przegląd energetyczny 4.4.4 Energetyczna linia bazowa 4.4.5 Wskaźniki wydajności energetycznej (Energy Performance Indicators) 4.4.6 Cele, zadania i plany działania 4.5 Wdrażanie i funkcjonowanie - DO 4.5.1 Wymagania ogólne 4.5.2 Kompetencje, szkolenie i świadomość 4.5.3 Dokumentacja 4.5.4 Sterowanie operacyjne 4.5.5 Komunikacja 4.5.6 Projektowanie 4.5.7 Zakupy usług energetycznych, wyrobów, wyposażenia i energii 4.6 Sprawdzenie (Checking performance) - CHECK 4.6.1 Monitorowanie, pomiary i analizy 4.6.2 Ocena zgodności wymagań prawnych i innych 4.6.3 Audyt wewnętrzny 4.6.4 Niezgodności, działania korygujące i zapobiegawcze 4.6.5 Nadzór nad zapisami 4.7 Przegląd Zarządzania - ACT 4.7.1 Dane wejściowe do przeglądu 4.7.2 Dane wyjściowe z przeglądu DNV Business Assurance. All rights reserved. 11
Przegląd energetyczny Zarządzanie Energią Historyczne i bieżące zużycie energii Zidentyfikuj obszary znaczącego użycia energii Proces Fermentacja Suszenie Parowanie inne. Urządzenia Chłodzące Sprężające powietrze Grzewcze inne. Operatorzy Procesów Budynków Logistyki inni. Oszacuj zużycie energii Zidentyfikuj osoby mające wpływ na zużycie energii Inżynierowie Procesów i Chemicy Umiejętności i odpowiedzialności do zmiany parametrów ważnych procesów Inżynierowie Mechanicy / Technicy Umiejętności obsługi i optymalizacji systemów i urządzeń Operatorzy Odpowiedzialność za sterowanie procesami oraz systemów i urządzeń Zidentyfikuj możliwości poprawy wydajności energetycznej DNV Business Assurance. All rights reserved.
Wymagania: ISO 50001 Czynniki energetyczne: parametry wpływające na wynik zużycia energii w procesach, np. temperatura, ciśnienie, prędkość przepływu, objętość, wielkość/ ilość produkcji, Związek pomiędzy zużyciem energii i powiązanymi czynnikami energetycznymi Ocena - bieżące vs. oczekiwane zużycie energii w przyjętych przedziałach czasu Dokumentowanie czynników i aspektów energetycznych, możliwości oszczędzania energii, znaczących odchyleń od oczekiwanego poziomu zużycia energii Monitorowanie niezgodności systemowych oraz mających wpływ na osiągany wynik zużycia energii Szkolenia na wszystkich poziomach, szczególnie dla personelu mającego znaczący wpływ na zużycie energii Plan pomiarów zużycia energii Efektywność energetyczna w działaniach operacyjnych Energetyczna linia bazowa/ Profil energetyczny/ Aspekty energetyczne w procesach projektowania oraz modyfikacjach wyrobów, usług, procesów, technologii Uwzględnienie zużycia energii w łańcuchach dostaw i zakupach produktów, surowców, usług. DNV Business Assurance. All rights reserved. 13
Źródła ciepła Niska sprawność: - brak pomiarów i odpowiedniej regulacji procesu spalania (paliwo, powietrze) - zbyt duży nadmiar powietrza, wysoka temperatura spalin - straty kominowe - zanieczyszczone powierzchnie wymian ciepła Napędy w kotłowni bez falowników Niedobraneźródło do odbioru, niedostateczna elastyczność Emisje (Old Boiler Plant) DNV Business Assurance. All rights reserved. 14
Ogrzewanie Brak możliwości sterowania temperaturą w pomieszczeniach Brak obniżeń temperatury: nocne, weekendowe Odpowietrzenie centralne straty wody i energii Nierównomierność grzania, brak automatyki: - regulacja zasilania obiegów (np. strona północna i południowa) - wysokie budynki brak zaworów podpionowych - brak zaworów termostatycznych Zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniach DNV Business Assurance. All rights reserved. 15
Wentylacja i klimatyzacja Stare wentylatory i napędy sprawność niższa o 10-30 % Brak regulacji innej niż dławienie (przepływ, udział recyrkulacji) Przewymiarowane wentylatory Brak izolacji przewodów Brak możliwości odzysku ciepła Hałas (wentylatory przemysłowe, duże prędkości) Duże centralne systemy chłodzenia, wody lodowej duże straty DNV Business Assurance. All rights reserved. 16
Systemy pary i kondensatu Rozległe systemy, brak monitoringu Zapotrzebowanie vs. produkcja pary (zbyt duża) Straty przez złą izolację Niesprawne odwadniacze Straty pary, brak rozprężaczy (odzysku energii) ( hammerf Flickr.com) Wykorzystanie wysokich parametrów temp pary do podgrzewania wody użytkowej Straty kondensatu DNV Business Assurance. All rights reserved. 17
Przykłady wad izolacji DNV Business Assurance. All rights reserved. 18 Źródło - www.termocert.com.pl
Sprężone powietrze Duże sprężarki, mała elastyczność wydajności Brak opomiarowania zużycia energii na napędy sprężarek Praca bez przerw Brak opomiarowania odbiorów Regulacja przez upust lub dławienie Duże, rozległe sieci dystrybucyjne z nieczynnymi nitkami. Duże średnice. Chłodzenie stanowisk pracy sprężonym powietrzem (Old Compressor) DNV Business Assurance. All rights reserved. 19
Napędy i energia elektryczna Stare, nieefektywne napędy Nieefektywne sterowanie napędami Stosowane napędy po złej naprawie (przewijanie) Brak regulacji napędów: zmiana wydajności, postoje ( Green Wise Luboš Chlubný Dreamstime.com) Stosowanie przewymiarowanych silników napędowych (o mocy większej od potrzeb) powoduje nieuzasadnione straty energii. Praca przewymiarowanych silników przy niskim współczynniku mocy, - ograniczenie przepustowości, przegrzewanie przewodów, linii zasilających, transformatorów. DNV Business Assurance. All rights reserved. 21
Wady napędów, złączy Źródło - www.automatykab2b.pl DNV Business Assurance. All rights reserved. 22
Energia elektryczna Pomimo wysokich kosztów, znaczne straty Oświetlenie ogromne możliwości poprawy Brak opomiarowania odbiorów, największych maszyn Brak znajomości rzeczywistego zapotrzebowania www.electronicsweekly.com DNV Business Assurance. All rights reserved. 23
Systemy ciepłownicze Stare rury ciepłownicze: - niezabezpieczone przed korozją, nieszczelności - ubytki izolacji, straty ciepła - w kanałach, napowietrzne Sieci bez sterowania, automatyki, wizualizacji pracy Systemy rozgałęzione, bez pierścieni bezpieczeństwo. Jeżeli kilka źródeł brak wspólnej pracy na sieć Węzły cieplne - stare wymienniki, hydroelewatory!!! - brak automatyki - braki izolacji (rurociągi, armatura) Węzły grupowe duże straty w systemach rozdzielczych c.o. i c.w.u. DNV Business Assurance. All rights reserved. 24
Efektywność energetyczna aspekt prawny Ministerstwo Gospodarki szacuje, że efektywność energetyczna w gospodarce jest do 3 razy niższa niż w najbardziej rozwiniętych krajach europejskich oraz 2 krotnie niższa niż średnia europejska Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. zakłada - poprawę efektywności energetycznej oraz racjonalne wykorzystywanie istniejących zasobów energetycznych, w perspektywie wzrastającego zapotrzebowania na energię. Ustawa obligatoryjne wdraża wymagania Dyrektywy 2006/32/EU w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych System Białych Certyfikatów - jako mechanizm rynkowy prowadzący do uzyskania wymiernych oszczędności energii w trzech obszarach -zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia dla potrzeb własnych oraz zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji DNV Business Assurance. All rights reserved. 26
Zobowiązania prawne - przykłady Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie OZE oraz Dyrektywa 2009/28/WE Dyrektywa 2010/31/WE (recast) z dnia 19 maja 2010 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. Dz.U. nr 94, poz.551 Rozporządzenie z dnia 4 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania ilości energii pierwotnej odpowiadającej wartości świadectwa efektywności energetycznej oraz wysokości jednostkowej opłaty zastępczej Rozporządzenie Ministra Gospodarki dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru karty audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii DNV Business Assurance. All rights reserved.
Korzyści z wdrożenia EnMS Redukcja kosztów zużycia energii Identyfikacja - obszary, procesy, miejsca, urządzenia o wysokim zużyciu energii Identyfikacja i monitorowanie aspektów energetycznych szczególnie związanych z istotnym zużyciem energii Utrzymanie zgodności zasad eksploatacji i utrzymania urządzeń z istniejącymi udokumentowanymi instrukcjami bądź procedurami bądź identyfikacja braku uregulowań w tym zakresie. Opomiarowanie bieżącego zużycia energii do zapotrzebowania na energię Narzędzie pozwalające poprawiać efektywność energetyczną DNV Business Assurance. All rights reserved. 28
Global impact for a safe and sustainable future www.dnvba.pl www.dnvba.com Rafal.Kmiecik@dnv.com +48 664 01 21 48 DNV Business Assurance. All rights reserved.
www.dnvba.com DNV Business Assurance. All rights reserved. 31