Cele i zadania Sposób realizacji i źródła finansowania Zakres stosowania Współpraca z podmiotami zewnętrznymi Praca więźniów na rzecz społeczeństwa

Cele i zadania Sposób realizacji i źródła finansowania Zakres stosowania Współpraca z podmiotami zewnętrznymi Praca więźniów na rzecz społeczeństwa Efekty Przygotowanie kadry Wkład więziennictwa w oddziaływania systemowe wobec skazanych i ich rodzin

Humanitarny: ułatwienie skazanym społecznej readaptacji poprzez oduczenie zachowań prokryminalnych i kreowanie wzorców zachowań prospołecznych ochrona społeczeństwa przed przestępczością, w przypadku kiedy ofiarą jest rodzina - czasowa izolacja sprawcy umożliwia jej odzyskanie mocy do Karno-polityczny: przeciwdziałanie powrotowi do przestępstwa ograniczenie przestępczości i jej społecznych kosztów

1882r. projekt ustawy towarzystwa pomocy dla wychodzących z zakładów karnych 1909r. ogłoszenie Ustawy normalnej towarzystw opieki nad osobami uwolnionymi z więzień 1923r. ogłoszenie ustawy o opiece społecznej. Oprócz towarzystw charytatywnych pomoc byłym więźniom i ich rodzinom przyjęło na siebie także państwo 1945r. pomoc byłym więźniom stanowiła świadczenie państwowe, które realizowały odpowiednio resort zdrowia, zatrudnienia i pomocy społecznej 1969 działalność polegająca na niesieniu pomocy osobom przebywającym i zwalnianym z zakładów karnych oraz ich rodzinom stała się instytucją prawa karnego wykonawczego

1983 powstały pierwsze więzienne poradnie leczenia alkoholików w ramach realizacji ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi 1991 implementacja do polskiego systemu penitencjarnego amerykańskiego programu terapii uzależnionych od alkoholu, opartego na idei 12 kroków 1997 uchwalenie ustawy Kodeks karny wykonawczy wprowadzającej m.in. 3 systemy wykonywania kary pozbawienia wolności, w tym terapeutyczny 2003 udział więziennictwa w realizacji zadań przypisanych Ministrowi Sprawiedliwości w ramach Krajowego Programu Działania na Rzecz Kobiet na lata 2003-2005, podsumowana międzyresortową konferencją w kontekście ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - Kobieta w więzieniu 2006 Uchwalenie Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie z zadaniami dla Ministra Sprawiedliwości i tym samym dla Służby Więziennej oddziaływującej bezpośrednio wobec sprawców i pośrednio wobec ofiar 2011 Powołanie Krajowego Zespołu Monitorującego realizację KPPPwR i prace nad nowelizacją Programu m.in. zawierające określone zadania dla SW

Podstawa prawna - ustawa art. 38 1 Kkw i wydane na podst. art. 39 2 rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2003r. Zakres podmiotowy - wykonują stowarzyszenia, fundacje, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje i instytucje oraz osoby godne zaufania, na rzecz: osób pozbawionych wolności i zwalnianych oraz ich rodzin Obszary współdziałania - działalność resocjalizacyjna, społeczna, kulturalna, oświatowa, sportowa, religijna w zakresie zgodnym z celem, jakim jest zapobieganię przestępczości i readaptacja społeczna

1. Proces wykonywania kary: 3 systemy zapewniające m.in. terapię uzależnień i uzyskanie praktycznych umiejętności niezbędnych w życiu po opuszczeniu zakładu karnego 2. Środki oddziaływania: praca, nauka, dostęp do kultury, informacji i kontaktów ze światem zewnętrznym, system kar i nagród 3. Tryb przygotowania do zwolnienia praca socjalna i różne formy pomocy nakierowane na podniesienie kompetencji społecznych oraz świadczenia materialne

Ustawa kodeks karny wykonawczy nie wyróżnia sprawców przemocy domowej jako odrębnej kategorii skazanych, wymagających stosowania określonych środków oddziaływania (tak jak np. wobec osób uzależnionych art. 96 Kkw) poza wymienionymi w art. 67 3 kkw, tj. praca, nauczanie, praca KO, kontakty z rodziną Wszelkie przedsięwzięcia, które tutaj zostaną zaprezentowane są podejmowane zgodnie z zasadą indywidualizacji w odniesieniu do skazanych, a także przeświadczeniu Służby Więziennej jako formacji zawodowej, o swojej misji na rzecz szeroko rozumianej polityki społecznej państwa wobec określonych zjawisk

BUDŻET W DYSPOZYCJI WIĘZIENNICTWA PAŃSTWOWY FUNDUSZ CELOWY pn. FUNDUSZ POMOCY POSTPENITENCJARNEJ ŚRODKI W DYSPOZYCJI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ŚRODKI FINANSOWE W DYSPOZYCJI NGO ŚRODKI SKAZANYCH POCHODZĄCE Z ZAROBKÓW UZYSKIWANYCH W CZASIE OSADZENIA RODZINY INNE ŹRÓDŁA

1. Proces wykonywania kary: 3 systemy zapewniające m.in. terapię uzależnień i uzyskanie praktycznych umiejętności niezbędnych w życiu po opuszczeniu zakładu karnego 2. Środki oddziaływania: praca, nauka, dostęp do kultury, informacji i kontaktów ze światem zewnętrznym, system kar i nagród 3. Tryb przygotowania do zwolnienia praca socjalna i różne formy pomocy nakierowane na podniesienie kompetencji społecznych oraz świadczenia materialne

Rok 2010-14 504 liczba osadzonych z art. 207 kk 17,8 tys. wykonywanych orzeczeń Rok 2009-13 902 liczba osadzonych z art. 207 kk 15,5 tys. wykonywanych orzeczeń

Spośród podjętych przez Policję 586 062 interwencji domowych 83 488 dotyczyło przemocy domowej Według procedury Niebieskiej karty liczba sprawców wynosiła 83 390 w tym: 79 204 mężczyzn Niemal 65% sprawców było pod wpływem alkoholu http://www.statystyka.policja.pl 3 981 kobiet 205 nieletnich

W ostatnim dniu roku 2010 we wszystkich 157 zakładach karnych i aresztach śledczych stan zaludnienia ogółem wynosił 80 728 osób, w tym 2567 kobiet (3,17%) w 2009 roku odpowiednio 84 003 osób, w tym 2729 kobiet (3,24%) Za znęcanie się nad członkami rodziny, w przypadku kiedy art. 207 kk był głównym orzeczeniem dla danej osoby, w zakładach karnych i aresztach śledczych przebywało w ostatnim dniu roku: 2010 5059 osadzonych 2009 5150 osadzonych 2008 4851 osadzonych

do 21 r.ż. 88 osadzonych - odbywających łącznie 105 orzeczeń 21-30 lat 1 694 osadzonych - czyli w okresie wchodzenia w trwałe relacje partnerskie 31-50 lat 8 066 osadzonych - w okresie pełnienia ról rodzicielskich powyżej 50 r.ż. 4 656 osadzonych

Wskaźnik liczby osadzonych wykonujących wszystkie orzeczenia z art. 207 kk (%) do ogólnej liczby osadzonych w OISW, w roku 2010 18,7 11,2 9,8 9,7 9,7 18,5 11,1 11,1 13,6 18,3 10,6 9,5 14,9 11,7 10,9 Białystok Bydgoszcz Gdańsk Katowice Koszalin Kraków Lublin Łódź Olsztyn Opole Poznań Rzeszów Szczecin Warszawa Wrocław

OISW Liczba ZK/AŚ ART. w latach E-K w latach 2009 2010 2009 2010 Białystok 8 37 22 12 47 Bydgoszcz 12 6 6 29 19 Gdańsk 9 1 3 11 13 Katowice 16 7 6 28 27 Koszalin 8 7 8 5 17 Kraków 11 5 3 24 19 Lublin 8 0 0 18 13 Łódź 8 0 5 18 22 Olsztyn 8 0 3 14 23 Opole 11 2 3 10 13 Poznań 15 4 4 24 21 Rzeszów 9 11 13 18 12 Szczecin 10 2 2 13 15 Warszawa 10 9 9 16 15 Wrocław 14 2 3 21 39 R A Z E M 157 93 90 261 315

1000 900 800 700 600 500 400 OISW rok 2009 OISW rok 2010 300 200 100 0

300 250 Tylko SW Ilość edycji 200 Tylko SW Liczba uczestników 150 100 Inne podmioty Ilość edycji 50 Inne podmioty Liczba uczestników 0

realizowany jest w 66 oddziałach, z których: - 28 jest przeznaczonych dla uzależnionych od alkoholu, - 16 dla skazanych uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych, a pozostałe - 22 dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo roku 2010 ogólna liczba skazanych objętych systemem terapeutycznym łącznie w trzech rodzajach oddziałów wynosiła 9 088, w tym: kobiet objętych terapią uzależnień było 314, a mężczyzn 6076

427 programów profilaktyki uzależnień, w których uczestniczyło łącznie 16 113 osadzonych (poza syst. terapeutycznym) 470 edycji programu dla sprawców przestępstw w ruchu drogowym, popełnionych w związku z alkoholem, w których uczestniczyło łącznie 5467 osadzonych, 1177 kursów zawodowych, w których uczestniczyło 13 291 skazanych, 288 edycji Programu Klubu Pracy (ok. 10 tys. uczestników) i inne programy, których celem było modelowanie właściwych postaw i zachowań prospołecznych

250 wychowawców i psychologów ukończyło 35- godzinne szkolenie w zakresie programu edukacyjno-korekcyjnego wg Modelu Duluth 240 psychologów ukończyło program z zakresu Krótkiej Interwencji 140 terapeutów pracujących w 28 oddziałach dla skazanych uzależnionych od alkoholu zdobyło kwalifikacje w uznanych placówkach certyfikujących tę grupę zawodową Kilkadziesiąt osób uzyskało kwalifikacje w trybie indywidualnego doskonalenia zawodowego, także finansowanych ze środków europejskich

przeciwdziałanie bezdomności (2,4 tys.) orzecznictwo rentowe i do celów społecznych wobec niepełnosprawnych (3,8 tys.) wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego (43,5 tys.) samopomoc (fundusz samopomocy skazanych ok. 5 tys. spraw) rzecznictwo w sprawie rodzin skazanych (2,7 tys. interwencji w odpowiednich urzędach, zwykle w ośrodkach pomocy społecznej) rzecznictwo przed urzędami w zakresie rozwiązywania problemów życiowych skazanych (np. zobowiązania rodzinne, majątkowe)

WYSZCZEGÓLNIENIE Liczba świadczeń Koszty udzielonej pomocy (dane w zł) Średnia wartość świadczenia (dane w zł) 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 OGÓŁEM w tym: Zapomogi pieniężne Zapomogi rzeczowe Czynsze i zakwaterowanie Porady prawne, psychologiczne lub zawodowe Kursy zawodowe Leczenie specjalistyczne i rehabilitacja społ. Bilety i inne przejazdy Dowody osobiste i inne dokumenty 131 013 130 539 138 375 13 993 254,2 16 275 677,6 14 297 361 106,8 124,7 103,0 30 713 32 146 35 417 2 073 625, 8 2 394 244,4 2 432 536 67,5 74,5 68,7 24 964 26 910 30 462 1 713 590, 5 2 052 753,1 2 497 056 68,6 47,0 82 238 293 388 54 574,6 64 926,7 89 097,7 229,3 221,6 229,6 10 620 11 703 9 759 1 038 095,1 1 143 590,7 643 239,1 97,8 97,7 65,9 7 554 7 818 5 484 6 373 248,6 8 179 047,3 6 346 416 843,7 1046,2 1157,3 28 834 36 970 41 773 2 053 114,5 2 101 437,7 2 077 859 71,2 56,8 48 9 468 3 748 4 023 152 496,7 91 082,6 105 524,7 16,1 24,3 26,2 18 400 10 951 11 069 501 065,0 230 946,4 92 782,37 27,2 21,1 8,4 Inne i obsługa konta 222 0 0 32 443,5 17 648,7 12 850,61 71,7 0 0

system podgrupa Liczba uczestników zwykły P 1 852 R 2 293 programowany M 703 P 4 823 R 3 201 terapeutyczny M 26 P 283 R 110 Ogółem 13 291

ROK 2008 2009 2010 aktywne formy pomocy 67,7% 70,2% 63,4 % świadczenia rzeczowe 17,3% 15,0% 19,5 % świadczenia pieniężne 14,8 % 14,7% 17% inne 0,2% 0,1% < 0,1%

Art. 123 a 2 Kkw dopuszcza nieodpłatne zatrudnienie skazanych do 90 godzin miesięcznie przy pracach publicznych lub na cele charytatywne W roku 2010 liczba zatrudnionych w tym trybie wynosiła 38 335 osób, liczba przepracowanych roboczogodzin 3,8 mln, wartość pracy wg wynagrodzenia minimalnego 29,7 mln zł oraz w strukturze programu rządowego 500 dni przewidziano zadania, których celem jest wypracowanie modelu współpracy z samorządami, a także organizacjami pozarządowymi w celu redukcji szkód społecznych przestępczości i integracji społecznej poprzez wykonywanie prac publicznych i tym samym niwelowanie barier w praktycznym przygotowaniu więźniów do readaptacji społecznej W roku 2011 analogiczne dane za okres styczeń-kwiecień 22 539 osób; 2,3 mln/h; 19 mln zł

Instytucje publiczne np. archiwa państwowe, sądy, Policja, szpitale, lasy państwowe Instytucje samorządowe, np. obiekty oświatowe, kulturalne, sportowe, tereny zielone, drogi Obiekty sakralne, akcje charytatywne na określone cele Prace okazjonalne w związku z niwelowaniem skutków klęsk żywiołowych

Ośrodki Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem, których zadaniem jest wzmocnienie mechanizmów ochrony osób pokrzywdzonych przestępstwem www.pokrzywdzeni.gov.pl strona zawiera: wzory pism procesowych, informator dla pokrzywdzonego, adresy O POPP, wykaz aktów prawnych

ośrodki są zlokalizowane w 16 województwach tworzą ogólnokrajową sieć pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem Przykładowe wizytówki: OPOPP Śląska Fundacja Błękitny Krzyż ul. Bystrzańska 51A 43-300 Bielsko-Biała www.bk-europe.pl e-mail: pokrzywdzeni@bk-europe.pl tel. 0 33 822 46 90

OPOPP Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia" ul. Korotyńskiego 13 02-121 Warszawa www.niebieskalinia.pl e-mail: pogotowie@niebieskalinia.pl tel. 0 22 823 96 64

OPOPP Stowarzyszenie Pomocy Akson" ul. Bora Komorowskiego 31 51-114 Wrocław www.akson.org.pl e-mail: pomocpokrzywdzonym@wp.pl tel. 0 71 352 94 03

W roku 2011 dotacje w kwotach od 30 tys. do 100 tys. zł otrzymało 40 podmiotów na łączną kwotę ok. 2,3 mln zł

Z perspektywy Służby Więziennej najbardziej znaczące organizacje to takie, które oferują : zakwaterowanie, programy z zakresu rehabilitacji psychospołecznej pomoc w zatrudnieniu -czyli w sposób usystematyzowany wspierają odzyskanie samodzielności przez osobę zwolnioną z zakładu karnego tak w sferze mentalnej jak i ekonomicznej

Izolacja więzienna sprawców nie leczy sama w sobie lecz odsuwa w czasie problem, np. stosowanie przemocy, a psychoedukacji winna być poddana cała rodzina, Partnerzy powinni mieć swobodę wyboru dalszego wspólnego życia lub bezpiecznego i skutecznego przerwania związku, Paradoksalnie oddziaływanie na jeden element struktury rodziny (tut. sprawcę pozbawionego wolności) może pogłębić patologiczne relacje, Pozbawienie wolności sprawcy przemocy generuje szereg kosztów, przede wszystkim zwalnia go od materialnej odpowiedzialności za rodzinę, przy zachowaniu kontroli, W interesie społecznym jest skumulowanie oddziaływań nie tylko ze strony Służby Więziennej wobec sprawców w trakcie odbywania przez nich kary, Istnienie zakładów karnych, przebywanie w nich sprawców przemocy oraz potrzebę szkolenia kadry Służby Więziennej winno się uwzględniać w krajowych i lokalnych strategiach przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Irena Dybalska

1. Uczenie skazanych: identyfikowania osobistych problemów ustalanie priorytetów szukanie rozwiązań 2.Aktywizowanie skazanych do samopomocy poprzez wzmacnianie ich zasobów, a także:

ułatwianie kontaktów z instytucjami środowiska otwartego, na rzecz których skazani pracują kształcenie umiejętności korzystania z kompetencji instytucji od których uzyskują wsparcie umożliwianie treningu w wypełnianiu ról społecznych, np. pracownika, rodzica, partnera rzecznictwo spraw skazanych przed urzędami wobec skazanych nieporadnych życiowo, pomoc materialna i organizacyjna w chwili zwolnienia

Tożsamość celów Spójność zadań Metody i środki oddziaływania, Partnerstwo podmiotów uczestniczących w procesie resocjalizacji tj. organów rządowych, sektora pozarządowego oraz osób skazanych

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ