Zasady rozliczeń niezbilansowania odbiorców korzystających z TPA Autor: Robert Guzik (Naczelnik), dr Zdzisław Muras (Główny Specjalista Departament Promowania Konkurencji URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki, nr 5/2004) Za jeden z najpoważniejszych problemów ograniczających w praktyce możliwość korzystania z dostępu do sieci uważa się stosowanie przez spółki dystrybucyjne w umowach przesyłowych uciążliwych dla odbiorców zasad rozliczeń za odchylenia od planowanego zapotrzebowania energii. Zasady te są bezpośrednio przenoszone na odbiorców korzystających z TPA przyłączonych do sieci rozdzielczej z Regulaminu Rynku Bilansującego Energii Elektrycznej, stanowiącego część Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej operatora systemu przesyłowego. Funkcjonujący na rynku bilansującym mechanizm cen rozchylonych dla spółek dystrybucyjnych przeniesiony wprost na poziom odbiorców końcowych powoduje, że korzystanie z prawa wyboru dostawcy staje się dla wielu odbiorców, nawet tych o relatywnie dużym poborze energii i przewidywalnej charakterystyce zapotrzebowania, obarczone zbyt dużym ryzykiem. W efekcie, biorąc dodatkowo pod uwagę poniesione nakłady na układy pomiarowo-rozliczeniowe, zmiana dostawcy staje się nieopłacalna. Problem ten często niesłusznie zalicza się do barier rozwoju konkurencji wynikających z uwarunkowań technicznych. Czy faktycznie odbiorca zobowiązany jest do zawierania umowy na warunkach określonych przez spółkę świadczącą usługę przesyłową? Na ile stosowanie zasad rozliczeń za niezbilansowanie odbiorcy ma umocowanie w prawie powszechnie obowiązującym? Jeżeli bowiem stosowane przez dystrybutorów w umowach z odbiorcami, korzystającymi z prawa wyboru dostawcy, rozliczeń za odchylenia od planowanego zapotrzebowania nie mają oparcia w obowiązujących przepisach, to w istocie mamy w Polsce do czynienia z TPA negocjowanym (tak, jak do niedawna w Niemczech), a nie regulowanym, jak to wynika z ustawy - Prawo energetyczne 1). Rozważmy, na ile zasadne jest postawienie takiej tezy i czy odbiorca faktycznie jest bezbronny w starciu z dystrybutorem. Dostęp do sieci według Prawa energetycznego Obowiązek świadczenia przez spółki dystrybucyjne usług przesyłowych wynika z art. 4 ust. 2 Prawa energetycznego. Zgodnie z tym przepisem, przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej są obowiązane zapewniać wszystkim podmiotom, na zasadzie równoprawnego traktowania, świadczenie usług polegających na przesyłaniu energii od wybranego przez te podmioty dostawcy energii elektrycznej, na zasadach i w zakresie określonych w ustawie. Świadczenie usług przesyłowych odbywa się na podstawie umowy. Minimalne wymogi, jakie taka umowa musi zawierać określa art. 5 Prawa energetycznego i 23 rozporządzenia przyłączeniowego 2). Nie licząc postanowień przedmiotowo i podmiotowo istotnych (essentialia negotii) strony mogą w zasadzie kształtować dowolnie treść poszczególnych postanowień umownych, zgodnie z zasadą swobody umów. Istota regulowanego TPA polega na tym, że w stosunki umowne między stronami może, na określonych przez prawo warunkach, ingerować organ administracji publicznej. W prawie polskim zostało przewidziane takie właśnie rozwiązanie. Zgodnie z postanowieniami art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może, na wniosek strony,
m.in. rozstrzygać w sprawach spornych dotyczących ustalania warunków świadczenia usług przesyłowych. Do postępowania przed Prezesem URE stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z zastrzeżeniem, że odwołanie od decyzji służy do Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów, a nie do sądu administracyjnego. Takie ukształtowanie przepisów Prawa energetycznego może budzić wątpliwości co do tego, czy Prezes URE jest uprawniony do władczego ingerowania w postanowienia umów już zawartych i funkcjonujących, a więc czy Prezes URE może wkraczać w postanowienia umów realizowanych przez strony. Rozwiewa je orzecznictwo 3), zgodnie z którym Prezes URE jest uprawniony nie tylko do rozstrzygania sporów dotyczących odmowy zawarcia umowy, a więc gdy umowa dotychczas w ogóle nie została zawarta, ale także sporów związanych z renegocjacjami umów zawartych, które już obowiązują w relacjach między stronami 4) '. Należy jednak zastrzec, że warunkiem orzeczenia przez Prezesa URE spornych zapisów umowy przesyłowej, czyli wydania decyzji o rozstrzygnięciu sporu, jest stwierdzenie, że zachodzą przestanki określone w art. 4 ust. 2 Prawa energetycznego oraz w rozporządzeniu przyłączeniowym. Po pierwsze, bezsporny musi być fakt, że odbiorca uzyska) prawo do korzystania z usług przesyłowych 5). Po drugie, muszą istnieć, w ocenie organu - Prezesa URE - techniczne możliwości przesyłania istniejącą siecią energetyczną zamówionej mocy i ilości energii elektrycznej, bez pogarszania niezawodności dostarczania oraz jakości energii elektrycznej poniżej określonego przepisami poziomu, a także układy pomiaroworozliczeniowe dostosowane do rozliczeń odbiorcy korzystającego z usługi przesyłowej. Wątpliwości takich nie ma, gdy odbiorca jest przyłączony do sieci i faktycznie ma dostarczaną energię, ponieważ wówczas macierzysta" spółka dystrybucyjna świadczy mu także usługi przesyłowe. Zasady rozliczeń stosowane przez SD w dotychczasowej praktyce Kwestie regulujące szczegóły techniczne funkcjonowania mechanizmu przesyłania energii elektrycznej zakupionej na rynku energii, sprzedaży rezerwowej, pomiarów oraz przekazywania informacji zawarte są w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP), opracowanej przez operatora sieci przesyłowej, której częścią składową jest Regulamin Rynku Bilansującego (RRB). Każda ze spółek dystrybucyjnych, jako pełniąca funkcję operatora systemu rozdzielczego opracowała własną Instrukcję Ruchu i Eksploatacji Sieci Rozdzielczej (IRiESR). Co do zasady, spółki dystrybucyjne (SD) prezentowały stanowisko, że ich instrukcje muszą być w całości zgodne z IRiESP i stąd, określony w umowach o świadczenie usług przesyłowych, sposób wyznaczania wysokości opłat związanych z rozliczeniami za niezbilansowanie odbiorców jest przenoszony wprost z Regulaminu RB (z rynku systemowego). SD próbują także kwestionować uprawnienie Prezesa URE do orzekania treści Instrukcji wskazując, że Prezes URE nie ma delegacji ustawowej do jej zatwierdzenia (jako całości) w trybie administracyjnym. Stanowisko to nie znajduje podstaw w obowiązującym stanie prawnym dotyczącym rozstrzygania sporów. Prezes URE nie narusza zakresu swojej właściwości rzeczowej w sytuacji, gdy merytorycznie ustala zasady rozliczeń odchyleń zakupu/sprzedaży energii elektrycznej w drodze decyzji administracyjnej dotyczącej umowy o świadczenie usług przesyłowych. Nie orzeka bowiem wówczas treści IRiESR. Jeżeli spór odbiorcy ze SD o treść umowy przesyłowej dotyczy zasad rozliczeń to, rozstrzygając spór,
Prezes URE ustala treść spornych postanowień umowy o świadczenie usług przesyłowych, czyli w zakresie zgodnym z art. 8 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne mimo, że kwestia tych rozliczeń była pierwotnie uregulowana w IRiESR. Tym samym Prezes URE wydając rozstrzygnięcie w sprawie dotyczącej zasad rozliczeń za niezbilansowanie odbiorcy nie przekracza zakresu swoich kompetencji, orzeka bowiem sporny punkt umowy przesyłowej, a nie Instrukcji RiESR. Ponadto zgodnie z 23 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia przyłączeniowego umowa o świadczenie usług przesyłowych powinna m.in. określać warunki zgłaszania umowy sprzedaży do realizacji oraz rozliczania odchyleń między ilościami energii zgłoszonymi a pomierzonymi, zapewniające rezerwową sprzedaż energii dla odbiorcy lub kupowania od odbiorcy, występujących u niego, nadwyżek energii elektrycznej. Tym samym wprowadzenie do umowy przesyłowej szczegółowego uregulowania dotyczącego wzajemnych rozliczeń między stronami za rezerwowy zakup/sprzedaż energii elektrycznej jest uzasadnione prawnie. Umowa przesyłowa powinna, zgodnie z ww. przepisem, takie postanowienia zawierać. Przyjmowane często rozwiązanie umowne, odsyłające do IRiESR w zakresie szczegółowego określenia wzajemnych rozliczeń między stronami umowy jest od strony prawnej dopuszczalne. Należy jednak zauważyć, że IRiESR jest opracowywana jednostronnie przez SD, która może wprowadzać do niej zmiany w formie aneksów. Tym samym odbiorca, mimo iż jest stroną umowy, nie ma wpływu na treść postanowień dotyczących wzajemnych rozliczeń dotyczących bilansowania, dopóty, dopóki znajdują się one tylko i wyłącznie w IRiESR. Sytuacja ta ulega zmianie, gdy postanowienia te zostają przeniesione do umowy o świadczenie usług przesyłowych, mającej charakter umowy cywilnoprawnej podlegającej wszystkim jej mechanizmom i regułom. Istnieje więc możliwość negocjowania jej poszczególnych postanowień, w tym także odnoszących się do wzajemnych rozliczeń energii bilansującej miedzy stronami. Odmowa przez SD wpisania do umowy sposobu rozliczania odbiorcy na rynku bilansującym jest jednoznacznie odmową zmiany umowy przesyłowej, a to oznacza, że odbiorca może skutecznie żądać rozstrzygnięcia sporu przez Prezesa URE. Ważnym aspektem omawianego tutaj problemu jest kwestia zgodności Instrukcji RiESP oraz Instrukcji RiESR. SD podnoszą nieraz zarzut, że ustalenie przez Prezesa URE w umowie przesyłowej treści spornego postanowienia polegające na ustaleniu odmiennych zasad rozliczeń, niż wynikające z Regulaminu RB narusza zasadę zgodności Instrukcji RiESR z Instrukcją RiESP opracowywaną przez operatora systemu przesyłowego (OSP). Oznaczałoby to naruszenie 27 ust. 2 rozporządzenia przyłączeniowego, zgodnie z którym, dla zapewnienia niezawodnego sterowania ruchem sieci, IRiESR opracowywana przez SD powinna być zgodna z IRiESP opracowaną przez OSP. Przepis ten jednak wyraźnie wskazuje zakres przedmiotowy, w jakim obie instrukcje powinny być zgodne, a mianowicie w zakresie rozwiązań technicznych, zapewniających możliwość niezawodnego fizycznego sterowania ruchem sieci. Tym samym, obie instrukcje muszą być zgodne tylko w zakresie umożliwiającym bezkolizyjne i sprawne sterowanie całym systemem elektroenergetycznym. Nie należy zatem tego przepisu interpretować rozszerzające i przyjmować, że wszystkie postanowienia obu instrukcji muszą być identyczne. Takie rozumienie 27 ust. 2 jest nie do przyjęcia, zarówno ze względu na różnice w zakresie i rodzaju obsługiwanych podmiotów, jak i różnice techniczne występujące na poziomie sieci przesyłowej oraz sieci rozdzielczej. Omawiane instrukcje powinny zasadniczo określać kwestie dotyczące szczegółów technicznych funkcjonowania mechanizmu przesyłania energii elektrycznej, sprzedaży rezerwowej energii, pomiarów oraz przekazywania informacji. Niesprzeczność IRiESR z IRiESP wiąże się bezpośrednio z określonym w 27 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia przyłączeniowego obowiązkiem SD prowadzenia ruchu i eksploatacji sieci rozdzielczej w
sposób zapewniający bezpieczną pracę krajowego systemu elektroenergetycznego oraz równe traktowanie stron. Zatem przyjmowany często przez spółki dystrybucyjne obowiązek, a wręcz wymóg, zgodności całości ich instrukcji i IRiESP nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa. Wracając do rozstrzygania sporów dotyczących zasad rozliczeń za niezbilansowanie odbiorców korzystających z TPA przez Prezesa URE należy zauważyć, że w takim przypadku orzeka on o zasadach wzajemnych rozliczeń finansowych między tymi odbiorcami a SD, a nie o technicznych zasadach przepływów energii przez sieć SD. Tym samym Prezes URE nie narusza postanowień 27 ust. 2 rozporządzenia przyłączeniowego, a przyjęcie innego niż proponowanego przez SD systemu rozliczeń finansowych za energię odchylenia nie skutkuje niezgodnością IRiESR z IRiESP w zakresie zmniejszenia niezawodności sterowania ruchem całej sieci. Reasumując, należy wyraźnie podkreślić, że przepisy obowiązującego prawa nie wymagają, aby zasady rozliczeń odchyleń odbiorców końcowych przyjętych przez SD w IRiESR byty identyczne z zasadami stosowanymi przez OSP w IRiESR Bilansowanie odchylenia odbiorcy przez SD Działania w zakresie bilansowania odbiorcy korzystającego z prawa wyboru dostawcy polegają na tym, że SD otrzymuje z wyprzedzeniem zgłoszenie planu zapotrzebowania odbiorcy w postaci grafiku na każdą godzinę określonej doby, a następnie przedstawia operatorowi systemu przesyłowego (OSP), prowadzącemu systemowy rynek bilansujący energii elektrycznej w Polsce, własny grafik zapotrzebowania, będący w istocie sumą ilości energii zaplanowanej w grafiku odbiorcy i ilości energii planowanej przez SD na potrzeby jej pozostałych odbiorców (taryfowych i ewentualnie innych korzystających z TPA). Następnie w trakcie fizycznej realizacji dostaw OSP prowadzi bilansowanie SD dostarczając jej tyle energii, ile wynika z faktycznego zapotrzebowania (łącznego wszystkich odbiorców). Różnica między faktycznie pobraną ilością energii, a ilością wynikającą ze zgłoszonego grafiku stanowi odchylenie SD, które jest rozliczane przez OSP Obowiązujący system rozliczeń na RB przewiduje mechanizm tzw. cen rozchylonych, tj. różnych dla energii kupowanej przez SD (cena CRO S ) stosowane w przypadku, gdy faktyczne zapotrzebowanie SD było większe niż wynikające ze zgłoszonego grafiku (tzw. niedokontraktowanie) i dla energii odsprzedawanej przez SD operatorowi systemu przesyłowego (cena CRO Z ), w przypadku, gdy zapotrzebowanie było mniejsze niż zgłoszone w grafiku. Jeżeli odchylenie mieści się w tzw. strefie nieczułości, wynoszącej ± 1% zgłoszonej w grafiku ilości energii, to SD, zgodnie z Regulaminem RB rozliczane jest po średniej cenie GRO. Istotną cechą tego systemu rozliczeń jest brak symetrii cen CRO S i CRO Z wobec ceny GRO, tzn. koszty zakupu energii bilansującej na pokrycie niedokontraktowania są wyższe niż koszty wynikające z odsprzedaży energii prze-kontraktowanej. Czy nie ma innej możliwości rozliczeń? W precedensowym rozstrzygnięciu, decyzją z 4 marca 2004 r., Prezes URE zmienił umowę przesyłową zawartą między SD a dostawcą działającym na rzecz odbiorcy korzystającego z TPA, w ten sposób, że określił inny niż w dotychczasowej umowie sposób obliczania należności z tytułu sprzedaży/zakupu energii bilansującej tj. energii odchylenia rzeczywistego poboru od zgłoszonego w grafiku planu zapotrzebowania. Prezes URE, uwzględniając wniosek odbiorcy, stwierdził, że przy obliczaniu stawek tych opłat winny być brane pod
uwagę kierunki odchyleń SD na RB i kierunki odchyleń tego odbiorcy wobec SD. Odbiorca nie jest bowiem jedynym podmiotem przyłączonym do sieci SD powodującym powstawanie jej odchyleń na RB. Tym samym, nie w każdej godzinie okresu rozliczeniowego kierunek odchylenia odbiorcy jest zgodny z kierunkiem odchylenia powstałego w SD. W wypadku, gdy ten kierunek jest przeciwny, odchylenie powstałe u odbiorcy redukuje całkowite odchylenie SD, co powoduje zmniejszenie kosztów ponoszonych przez nią na RB. W związku z tym Prezes URE, biorąc pod uwagę interesy obu stron, określił zasady rozliczania należności z tytułu sprzedaży/zakupu energii bilansującej (odchylenia) według następującej formuły: Ni = E Bi * C, gdzie: N i - należność z tytułu sprzedaży/zakupu energii bilansującej w godzinie i", E Bi - ilość energii bilansującej (odchylenia) w godzinie i", C - cena rozliczeniowa odchylenia GRO, CRO S, CRO Z na rynku bilansującym w godzinie i" (w przypadku, gdy kierunek odchylenia odbiorcy jest zgodny z kierunkiem odchylenia SD na Rynku Bilansującym) lub C - cena rozliczeniowa odchylenia GRO na rynku bilansującym w godzinie i" (w przypadku, gdy kierunek odchylenia odbiorcy jest przeciwny do kierunku odchylenia SD na Rynku Bilansującym). W celu umożliwienia realizacji tych postanowień, Prezes URE dodatkowo zawarł w sentencji decyzji klauzulę, że SD, na żądanie odbiorcy (dostawcy), jest zobowiązana udostępnić dane dotyczące kierunku jej odchylenia na Rynku Bilansującym w każdej godzinie. Należy podkreślić, że klauzula ta nie narusza w żadnej mierze tajemnicy handlowej, ponieważ udostępniane są jedynie dane o kierunku odchylenia SD w danej godzinie. Ponadto zgodnie z 21 ust. 5 rozporządzenia przyłączeniowego operatorzy systemów rozdzielczych są obowiązani do odpowiedniej ochrony przekazywanych do nich danych handlowych i informacji dotyczących podmiotów, z którymi zawarte są umowy. Przepis ten nic nie mówi na temat ochrony danych przed podmiotami, które takie umowy zawarty. Nie można zasłaniać się ochroną tajemnicy handlowej w odniesieniu do podmiotu, którego dana umowa (w omawianym wypadku o świadczenie usług przesyłowych) dotyczy. Nie ma przesłanek, aby SD była zobowiązana udostępniać, na żądanie odbiorcy, dane dotyczące odchyleń innych odbiorców, ponieważ dokonywanie rozliczeń według zaproponowanego algorytmu nie wymaga ujawniania odbiorcy danych o odchyleniach innych uczestników rynku. Jak widać formuła ta oparta jest na porównaniu kierunku odchylenia odbiorcy z kierunkiem odchylenia SD na RB. Jeżeli kierunki te są różne, co oznacza, że SD była w danej godzinie przekontraktowana, a odbiorca niedokontraktowany lub SD była niedokontraktowana, a odbiorca przekontraktowany, to w każdym przypadku odchylenie odbiorcy zmniejszyło całkowite odchylenie SD i tym samym zmniejszyto koszty bilansowania ponoszone przez SD na RB. Niesłuszne jest wobec tego obciążanie przez SD odbiorcy cenami rozchylonymi w każdym wypadku, ponieważ SD uzyskuje z tego tytułu nieuzasadnione korzyści. Zatem przyjęte rozstrzygnięcie, aby w przypadku, gdy kierunki odchylenia są przeciwne, rozliczenie następowało po jednolitej cenie GRO, jest rozwiązaniem kompromisowym. Pozostawienie natomiast rozliczeń po cenach rozchylonych w przypadku, gdy kierunki odchyleń Odbiorcy i SD są zgodne, jest korzystne (a nie neutralne finansowo!) dla SD. Wyjaśnia to poniższy przykład. Zapotrzebowanie odbiorcy stanowi jakąś część całkowitego zapotrzebowania SD. W
skrajnym przypadku, jeżeli odbiorca w ogóle nie pobierze energii w danej godzinie, maksymalne odchylenie odbiorcy będzie równe zamówionej przez niego ilości energii (Ez) w tej godzinie, po stronie przekontraktowania. Wtedy, jeżeli odchylenie SD na RB wyniosło od zera do Ez po stronie przekontraktowania, to odchylenie SD wynikające z błędu prognozy zapotrzebowania odbiorców innych niż ten odbiorca (tzw. odchylenie netto"), wynosiło od Ez po stronie niedokontraktowania do zera. W tym przedziale znajdują się zarówno takie wartości odchylenia netto" SD, jak 0 MWh, których wynikiem byłby niższy koszt bilansowania (lub brak tego kosztu) poniesiony przez SD w przypadku, gdyby nie było tego odbiorcy; jak i takie wartości odchylenia SD netto", które zostały w istocie zrekompensowane przez odchylenie odbiorcy (np. Ez po stronie niedokontraktowania). W przypadkach pośrednich (0-Ez [MWh]), faktyczny koszt bilansowania poniesiony przez SD i udział odchylenia odbiorcy w poniesieniu tego kosztu zależą od wysokości wszystkich trzech cen rozliczeniowych odchylenia z RB (które to ceny ustalane są na każdą godzinę doby) oraz od cen zakupu energii elektrycznej w kontraktach SD i odbiorcy z ich dostawcami. Zatem w tym przypadku, przyjęty przez Prezesa URE sposób rozliczeń, pozostawiający stare" zasady dla odbiorcy jest korzystny dla SD. Konieczne jest podkreślenie, że bez znaczenia jest fakt, czy dany odbiorca jest jedynym korzystającym z wyboru dostawcy przyłączonym do sieci danej SD. Określając kierunek odchylenia SD w odniesieniu do kierunku odchylenia danego odbiorcy uprawnionego należy uwzględniać SD jako Jednostkę Grafikową SD", a nie kierunek odchylenia samej SD" bez odchyleń odbiorców korzystających z TPA. Odchylenie odbiorcy kompensuje bowiem odchylenie SD na RB, a więc całość odchylenia JG SD". Równe traktowanie podmiotów Należy wskazać, że zastosowanie tego rodzaju rozliczeń nie stanowi uprzywilejowania danego odbiorcy korzystającego ze swobodnego wyboru dostawcy, tj. nie jest przypadkiem nierównego traktowania stron. W świetle orzecznictwa Sądu Antymonopolowego (obecnie SOKiK) (...) przedsiębiorstwo energetyczne posiadające pozycję dominującą na rynku nie może w sposób dowolny czy uznaniowy różnicować cen dla poszczególnych odbiorców, ponieważ stanowiłoby to niedozwoloną praktykę monopolistyczną f.../'*'. Przyjęcie omawianego sposobu rozliczeń nie powoduje stosowania w sposób dowolny czy uznaniowy" cen dla poszczególnych odbiorców - korzystających z prawa do swobodnego wyboru dostawcy, ponieważ ceny te są przyjmowane identycznie dla wszystkich odbiorców. Zmianie ulega natomiast sposób naliczania opłat, który jest określony w umowie. Nic nie stoi na przeszkodzie, a nawet jest to konieczne, aby SD stosowała tego rodzaju rozliczenia z wszystkimi odbiorcami uprawnionym korzystającymi z TPA. Wówczas nie może narazić się również na zarzut wskazany w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów 7) tj. stosowania w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji. Podsumowanie Omawiane rozstrzygnięcie Prezesa URE proponuje system rozliczeń istotnie ograniczający obciążenia przenoszone na odbiorców korzystających z ustug przesyłowych i tym samym przyczynia się do wzrostu zainteresowania korzystaniem z tego rodzaju usług. Pełniejsze wykorzystanie zasady dostępu do sieci przez uprawnionych odbiorców jest jednym z podstawowych mierników rozwoju konkurencji na rynku energii elektrycznej. Niewłaściwe i nie mające podstaw prawnych jest przenoszenie przez SD kosztów rynku bilansującego
wprost na odbiorcę, bez względu na faktycznie poniesione przez nią koszty bilansowania, tj. nawet w sytuacji, gdy odbiorca swym odchyleniem wpływa na poprawę" odchylenia spółki jako całości. Zrozumiałe jest oczekiwanie odbiorców świadczenia przez URE szerszej pomocy i większej aktywności w pokonywaniu formalnych przeszkód stawianych przez przedsiębiorstwa energetyczne świadczące usługi przesyłowe. W sprawach dotyczących realizacji zasady TPA, przy braku bardzo ścisłych i jednoznacznych uregulowań, jedyną drogą ograniczenia monopolu spółek dystrybucyjnych jest rozstrzyganie kwestii spornych pomiędzy stronami w umowach przesyłowych. W efekcie pozycja odbiorcy wobec przedsiębiorstwa sieciowego ulega systematycznemu wzmocnieniu. Prezes URE może kształtować nie tylko nowe stosunki umowne między stronami, ale także zmieniać postanowienia umów już funkcjonujących. Tym bardziej podmioty zainteresowane funkcjonowaniem na rynku konkurencyjnym powinny dawać organowi regulacyjnemu możliwość promowania konkurencji poprzez podejmowanie działań publicznych, na podstawie i w granicach obowiązującego prawa, czyli w zgodzie z art. 7 Konstytucji RP i art. 6 Kpa. 1) Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 i Nr 203, poz. 1966 oraz z 2004 r., Nr 29, poz. 257, Nr 34, poz. 293, Nr 91, poz. 875 i Nr 96, poz. 959). 2) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 25 września 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców (Dz. U. z 2000 r. Nr 85, poz. 957), zwanego rozporządzeniem przyłączeniowym" obowiązujące od 1 stycznia 2004 r. w zakresie niesprzecznym z Prawem energetycznym. 3) Fragment wyroku Sądu Antymonopolowego z 7 kwietnia 1999 r., sygn. akt XVII Ame 85/98/E, w którym sąd stwierdził m.in., że (...) W razie braku zgody jednej ze stron na zawarcie umowy, druga strona może żądać w trybie postępowania administracyjnego, aby treść umowy z przedsiębiorstwem energetycznym została ustalona przez Prezesa URE (...). Prezes URE uzyskuje ustawową legitymację do ukształtowania między stronami spornej umowy (...). Decyzja Prezesa URE wydana w trybie art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego niejako zastępuje oświadczenie woli obu stron w przedmiocie zawarcia umowy (...). Należałoby dodać, że złożenie wniosku wszczynającego postępowanie administracyjne w sprawie zawarcia decyzją administracyjną spornej umowy nie daje stronie prawa do uzyskania decyzji w pełni uwzględniającej jej propozycje. Musi się ona bowiem liczyć z ewentualnością, że wobec braku zgody drugiej strony na proponowane postanowienia umowy, Prezes URE weźmie pod uwagę szerszy kontekst gospodarczy (...)". 4) Patrz wyrok Sądu Antymonopolowego z 20 października 1999 r. (sygn. akt XVII Ame 33/99). 5) Dotychczas kwestia ta była uregulowana w rozporządzeniu Ministra Gospodarki. Pracy i Polityki Społecznej z 20 stycznia 2003 r. w sprawie harmonogramu uzyskiwania przez odbiorców prawa do korzystania z usług przesyłowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 17, póz. 158); od 1 lipca 2004 r. stosownie do Dyrektywy 2003/54 wszyscy odbiorcy, z wyjątkiem gospodarstw domowych, mają status uprawnionych do korzystania z prawa wyboru dostawcy. 6) Patrz: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Antymonopolowego z 4 czerwca 2001 r., sygn. akt XVII Ame 33/00. 7) Dz. U. z 2003 r. Nr 86, póz. 804 z późn. zm.