Protokół z zebrania plenarnego Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk Warszawa, 10 października 2012

Komitet Metrologii i Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk Sekretariat: Katedra Metrologii Elektronicznej i Fotonicznej Politechniki Wrocławskiej ul. B. Prusa 53/55, 50-317 Wrocław tel.: 071-320-6232, e-mail: anna.nowak@pwr.wroc.pl, fax: 071-321-42-77 http://kmian.pan.pl Protokół z zebrania plenarnego Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk Warszawa, 10 października 2012 Zebranie odbyło się 10 października 2012 roku w Głównym Urzędzie Miar (GUM) na zaproszenie Prezesa GUM Janiny Marii Popowskiej. W zebraniu wzięło udział 25 członków Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk. Nieobecnych było 7 członków Komitetu, w tym 4 osoby usprawiedliwiły wcześniej swoją nieobecność innymi obowiązkami zawodowymi. Gośćmi pierwszej części obrad byli członkowie kierownictwa GUM: Prezes Janina Maria Popowska i Wiceprezes Dorota Habich. Zebranych w sali konferencyjnej Głównego Urzędu Miar przywitała Prezes J. M. Popowska. Mówiąc o wyzwaniach jakie stoją przed GUM, jako krajową służbą metrologiczną, wskazała na inicjatywy podejmowane przez GUM, w szczególności na dwie z nich. Pierwsza to wypracowanie przez GUM dokumentu programowego pod nazwą Krajowy Program Działań w Metrologii na lata 2013-1015, który przedstawia kierunki rozwoju polskiej metrologii i określa niezbędne działania w zakresie budowy i modernizacji wzorców pomiarowych oraz zapewnienia spójności pomiarowej w kraju. Program ten został już skonsultowany ze światem nauki i istotnymi dla tego dokumentu ministerstwami generalnie spotkał się z pozytywną oceną. Druga sprawa dotyczy udziału GUM w Europejskim Programie Badawczo- Rozwojowym w Dziedzinie Metrologii (EMPR). Prezes GUM wspomniała też o nadziejach związanych z udziałem w kolejnej edycji tego programu, tj. programie EMPIR, który będzie skierowany, nie tylko do krajowych służb metrologicznych, ale również do świata nauki i przedsiębiorczości. W zakończeniu swojego wystąpienia Prezes J. M. Popowska życzyła zebranym owocnych obrad i podziękowała w imieniu swoim i pracowników za organizację zebrania w siedzibie GUM. Przewodniczący Komitetu prof. J. Mroczka, podziękował Prezes GUM za zaproszenie Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN do Głównego Urzędu Miar, wyrażając opinię, że jest to etap zacieśniania wzajemnej współpracy i deklarując pomoc Komitetu w istotnych dla GUM sprawach. Pierwszym krokiem zacieśniania tej współpracy, jak stwierdził Przewodniczący, było powołanie przedstawiciela GUM do Komitetu, która owocuje dla Komitetu ważnym głosem doradczym przedstawiciela GUM. Przewodniczący wspomniał o toczącej się w kraju dyskusji dotyczącej prawnych aspektów metrologii, o chęci uczestnictwa w niej również Komitetu we współpracy z Głównym Urzędem Miar. Przechodząc do realizacji zaplanowanego programu obrad Komitetu Przewodniczący podziękował raz jeszcze kierownictwu GUM za zaproszenie Komitetu do tej instytucji. 1. W pierwszym punkcie obrad (Otwarcie zebrania) Przewodniczący prof. J. Mroczka stwierdził, że członkowie Komitetu otrzymali wcześniej zaplanowany program obrad. Na wstępie powitał nowego członka Komitetu: członka i wiceprzewodniczącego Akademii Młodych Uczonych PAN, prof. ndzw. dr hab. inż. Romana Szewczyka z Politechniki Warszawskiej wyrażając opinię, że Komitet został wzmocniony tym członkostwem. Przewodniczący skierował też prośbę o wpisywanie się na listę obecności, która jest podstawą do stwierdzenia kworum wymaganego przy podejmowaniu uchwał. Po przedstawieniu propozycji składu komisji skrutacyjnej Komitet przyjął ją jednomyślnie w składzie: prof. prof. Z. Bielecki, C. Łukianowicz, J. Smulko. 2. W drugim punkcie obrad (Przyjęcie protokołu z ostatniego posiedzenia plenarnego) Przewodniczący poinformował, że protokół z posiedzenia plenarnego z dnia 20 marca 2012 r. został rozesłany członkom Komitetu 25 marca br. i że nie wpłynęły żadne uwagi do jego treści. Komitet w głosowaniu przyjął jednomyślnie ten protokół. 1

3. Trzeci punkt obrad (Informacje bieżące, sprawy osobowe i omówienie stanu realizacji zadań przyjętych przez KMiAN) Przewodniczący rozpoczął od wniosku Prezydium o rozszerzenie swojego składu o osobę Wiceprezesa GUM W. Popiołka. W uzasadnieniu wniosku Przewodniczący podkreślił fakt bardzo dobrej współpracy z wiceprezesem W. Popiołkiem oraz dużą liczbę konsultacji i porad (przede wszystkim prawnych), jakie otrzymał od Wiceprezesa GUM. Przewodniczący otworzył dyskusję dotyczącą wniosku o rozszerzenie składu Prezydium. Prof. J. Barzykowski wyraził opinię, że rozszerzenie składu Prezydium jest wskazane nie tylko ze względu na podnoszone aspekty prawne, ale i ze względu na przyszłą współpracę merytoryczną Komitetu z Głównym Urzędem Miar, proponując jednocześnie rozszerzenie zakresu oczekiwań ze strony Komitetu kierowanych pod adresem Pana Prezesa W. Popiołka. Prof. T. Skubis w pełni poparł zgłoszoną kandydaturę, powołując się na fakt, że jest on bardzo dobrze znany w środowisku metrologów, uczestnicząc od wielu lat w konferencjach Podstawowych Problemów Metrologii i będąc osobą bardzo dobrze umocowaną merytorycznie w tym środowisku: jego kandydatura nie budzi żadnych wątpliwości, że jest to właściwy kandydat i będę go popierał. Przewodniczący poinstruował o sposobie głosowania: zaznaczenie krzyżykiem wybranej pozycji (za, wstrzymanie się, przeciw) na otrzymanych od komisji skrutacyjnej kartkach do głosowania. Przewodniczący na podstawie listy obecności potwierdził fakt wymaganego kworum do podejmowania uchwał. Przewodniczący przedstawił kolejny wniosek przyjęty jednomyślnie przez Prezydium: o powołanie jako członka eksperta Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN mgr inż. Roberta Targosa. Uzasadniając wniosek, Przewodniczący stwierdził, że dotychczasowy ekspert, mgr inż. S. Dąbrowski, nie jest już aktywnym uczestnikiem metrologii wojskowej i nie pełni już funkcji dyrektora Wojskowego Centrum Metrologii w związku z przejściem na emeryturę, stąd potrzeba powołania do Komitetu obecnego dyrektora Wojskowego Centrum Metrologii, co jest szczególnie ważne w kontekście realizowanego zadania Komitetu pt. Strategia instytucjonalnego rozwoju metrologii w Polsce koordynowanego przez wiceprezesa W. Popiołka. Przewodniczący zaznaczył, że nadal liczy na wsparcie Komitetu w osobie dotychczasowego eksperta mgr S. Dąbrowskiego i otworzył dyskusję dotyczącą zgłoszonego wniosku o powołanie nowego członka eksperta Komitetu. Poparcie dla wniosku wyraził prof. J. Barzykowski (który zna kandydata jeszcze z okresu studiów na WAT) oraz prof. A. Szmyrka z Instytutu Niskich Temperatur (która zna osiągnięcia merytoryczne kandydata). Wobec braku innych zgłoszeń do dyskusji Przewodniczący poddał kandydaturę mgr inż. R. Targosa na członka eksperta Komitetu pod głosowanie. W czasie oczekiwania na wyniki głosowania Przewodniczący poruszył sprawę realizacji zadań Komitetu i oceny jaką czeka Komitet. Zasygnalizował też propozycję organizacji następnego posiedzenia plenarnego Komitetu w siedzibie Wojskowego Centrum Metrologii i zapowiedział, że sprawa ta będzie przedmiotem dyskusji w ostatnim punkcie programu obrad (Wolne wnioski) oraz, że był już zamiar organizacji poprzedniego zebrania w tej instytucji, ale ostatecznie zebranie zostało zorganizowane na Politechnice Warszawskiej. Przewodniczący zapowiedział konsultacje z dyrektorem Centrum w tej sprawie. Przewodniczący przedstawił wniosek, jaki wpłynął pod jego adresem: wniosek dr hab. inż. K. Pacholskiego o objęcie przez Komitet swoim patronatem monografii pt. Przetworniki pomiarowe okresowych niesinusoidalnych sygnałów napięciowych i prądowych, której jest autorem. Recenzentami monografii byli: prof. dr hab. Z. Nawrocki oraz prof. dr hab. Z. Kuśmierek, członek Komitetu, którego poprosił o głos w tej sprawie. W dyskusji udział wzięli: prof. E. Ratajczyk (pytanie o aspekt finansowy), Przewodniczący (informacja, że poparcie monografii ma charakter jedynie merytoryczny i nie jest związane z zaangażowaniem środków finansowych Komitetu), prof. Z. Kuśmierek (obszernie charakteryzując główną tematykę monografii), prof. A. Konczakowska (pytanie o wydawnictwo i zgłaszając uwagę o przydatności wcześniejszego rozsyłania materiałów w tego typu sprawach), Przewodniczący (książka zostanie wydana przez Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej oraz, że dysponuje recenzjami do wglądu), prof. Z. Kuśmierek (informując, że książka jest obecnie w formie maszynopisu po recenzjach, jest już złożona do druku i w przeciągu dwóch miesięcy można spodziewać się jej ukazania), prof. J. Mindykowski (poparł wniosek, stwierdzając, że zna twórczość naukową i pole zainteresowań kandydata oraz wyrażając ogólną uwagę, że Komitet nie powinien unikać tego rodzaju rekomendacji i wspierania monografii, szczególnie tych wartościowych, pod auspicjami Komitetu, bo to bardzo dobrze działa marketingowo i zakreśla ramy naszej przynależności do określonego obszaru wiedzy). W sprawie patronatu Komitetu nad książką dr hab. inż. K. Pacholskiego więcej głosów w dyskusji nie było. Komisja skrutacyjna, głosem prof. Z. Bieleckiego, ogłosiła wyniki wcześniejszych głosowań tajnych. W głosowaniu nr 1, wiceprezes W. Popiołek został przyjęty do Prezydium Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN (uprawnionych do głosowania 32 osoby, obecnych 24, głosów ważnych 24, głosów za 23, głosów wstrzymujących się 1, głosów przeciw brak). Przewodniczący złożył gratulacje, a Prezes J. M. Popowska również pogratulowała wiceprezesowi W. Popiołkowi i podziękowała Komitetowi 2

stwierdzając, że ta decyzja Komitetu jest dla GUM ważna i GUM pokłada w osobie wiceprezesa W. Popiołka ogromne nadzieje na zacieśnienie współpracy w różnych dziedzinach, a głównie w pisaniu wspólnych projektów, aby połączyć wysiłki wielu instytucji dla jednego wspólnego celu, jakim są wzorce państwowe. Pani Prezes jeszcze raz podziękowała za okazane zaufanie. Za to zaufanie podziękował również wiceprezes W. Popiołek oraz za obciążenie mnie dodatkowymi obowiązkami w pozytywnym rozumieniu i stwierdził, że będzie się starał przyczyniać się do pomyślności Komitetu i środowiska, w którym pracujemy. Przewodniczący podkreślił duże zasługi wiceprezesa W. Popiołka w dotychczasowej współpracy, m.in. prowadzącej do szybkiego uchwalenia Regulaminu Komitetu. Prof. Z. Bielecki ogłosił wyniki głosowania nr 2, w wyniku którego mgr inż. Robert Targos został przyjęty jako członek ekspert do Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN (uprawnionych do głosowania 32 osoby, obecnych 24, głosów ważnych 24, głosów za 24, głosów wstrzymujących się brak, głosów przeciw brak). Przewodniczący poinformował, że Komitet wyczerpał w ten sposób limit wolnych miejsc dla członków ekspertów i powołanie kolejnego eksperta jest możliwe po zwolnieniu miejsca przez jednego z dotychczasowych ekspertów. Przewodniczący nawiązał do dyskusji na jednym z poprzednim zebrań o niepowoływaniu sekcji z powodu konieczności ograniczenia składu sekcji tylko do członków Komitetu. Poinformował, że jedyny wyjątek od tej reguły, po konsultacji z władzami PAN, został dopuszczony w Komitecie Elektroniki i Telekomunikacji z powodu faktu współpracy z Międzynarodową Unią Telekomunikacyjną i wymogów z tym związanych. Przed przejściem do kolejnych tematów zebrania obecni na sali goście z kierownictwa GUM: Prezes J. M. Popowska oraz Wiceprezes D. Habich ze względu na swoje obowiązki opuścili obrady, dziękując za zaproszenie. Podziękowanie za ich obecność złożył również Przewodniczący Komitetu prof. J. Mroczka. Następnie Przewodniczący poruszył sprawę realizacji zadań Komitetu w kontekście m.in. zbliżającej się oceny Komitetu. Wyraził zadowolenie ze stanu realizacji zadań. Wymienił tu szybkie opracowanie strony internetowej Komitetu w języku angielskim (jako jeden z pierwszych komitetów posiadających taką stronę), składając podziękowania wszystkim, którzy przyczynili się do jej opracowania, w szczególności Sekretarzowi Naukowemu Komitetu i tym, którzy dopracowywali szczegóły i korygowali błędy. Zaapelował do zebranych o przekazywanie informacji o błędach, jeśli takie zostaną zauważone na stronie internetowej Komitetu. Zaznaczył też, że forma umieszczania informacji na stronie www jest częściowo ograniczona względami niezależnymi od Komitetu. Przewodniczący przypomniał, że Komitet zobowiązał się do realizacji dwóch zadań, które będą również formą prezentacji Komitetu. Koordynatorami tych zadań jest prof. J. Gajda i wiceprezes W. Popiołek, których poprosił o przedstawienie stanu realizacji tych zadań ze szczególnym uwzględnieniem trudności, jakie występują w ich realizacji. Przypomniał też, że osoby współpracujące przy realizacji zadań nie mogą być ich współautorami, jeżeli nie są członkami Komitetu, mogą jednakże być włączani w opracowanie poprzez cytowania. Prof. J. Gajda omawiając zadanie Stan i perspektywy rozwojowe metrologii jako interdyscypliny naukowej w skali globalnej poinformował, że przyjął zasadę, że jest on raczej koordynatorem działań całego środowiska w tym zakresie niż autorem opracowania jednoautorskiego, gdyż jeśli chodzi o określenie perspektyw rozwojowych jakiejkolwiek dziedziny nauki, to opracowania jednoautorskie mają charakter wizji, a nie realistycznej prognozy. W związku z tym zaprosił do współpracy osoby, które prowadzą działalność naukową w zakresie metrologii rozsyłając zaproszenie do 104 osób z tego środowiska. Pozytywnie na to zaproszenie odpowiedziało 36 osób, w tym 4 członków naszego Komitetu. Prof. J. Gajda przedstawił zaproszonym osobom harmonogram działań, w której osoby zgłaszające chęć współpracy mają przedstawić swoją prognozę w dziedzinach, w których są ekspertami i w których prowadzą badania. Po przesłaniu opracowanych raportów do koordynatora (prof. J. Gajdy) zostanie opracowana pierwsza wersja raportu z realizacji zadania, która będzie następnie konsultowana z osobami współpracującymi, jak i na zebraniu plenarnym Komitetu, co będzie podstawą do utworzenia kolejnych wersji raportu. Termin nadsyłania opracowań osób zaproszonych upływa 15 października, a więc jest jeszcze tydzień czasu, ale sytuacja nie napawa optymizmem, gdyż do chwili obecnej koordynator otrzymał pięć opracowań. Prof. J. Gajda zakłada, że do 31 grudnia powstanie pierwsza wersja tekstu opracowania zbiorczego, która na początku 2013 r. byłaby dyskutowana w gronie osób współpracujących, tak aby po 30 stycznia 2013 r. przedstawić Komitetowi pierwszą wersję do dyskusji tego opracowania. Największym zagrożeniem realizacji zadania jest, zdaniem prof. J. Gajdy, kłopot z nadsyłaniem opracowań przez osoby prowadzące działalność naukową w szeroko rozumianej metrologii, tak aby opracowanie dotyczyło możliwie szeroko rozumianej metrologii, a nie tylko jej wyrywkowych fragmentów, zgodnie ze sformułowaniem metrologii jako interdyscypliny naukowej zawartym w tytule zadania. 3

Przewodniczący przypomniał, że członkowie Komitetu są zobligowani do pracy na rzecz Komitetu, wyrażając jednocześnie zaniepokojenie, że tylko 4 osoby na 32 z Komitetu zadeklarowało współpracę przy realizacji tego zadania. Stwierdził też, że choć odpowiedzialność za realizacje zadań spada w pierwszej kolejności na Prezydium Komitetu, to jednak jest to również odpowiedzialność całego Komitetu, a czekająca Komitet ocena bezpośrednio będzie dotyczyła całego Komitetu. Przewodniczący wyraził swoje przypuszczenie co do terminu oceny Komitetu czerwiec 2013 r., zwracając uwagę na niewielki okres czasu, jaki Komitet ma do tego terminu. Wyraził opinię, że omawiane dwa zadania, Kongres Metrologii 2013 oraz ocena aktywności publikacyjnej członków Komitetu będą podstawą oceny działalności Komitetu. Ocena aktywności publikacyjnej może być dokonana poprzez wykaz publikacji z listy filadelfijskiej, ilości cytowań z listy filadelfijskiej, współczynnik Hirscha z autocytowaniami i bez nich. Ze względu na specyfikę baz SCI i Scopus dużo łatwiejszym jest sporządzenie takiej listy na podstawie bazy Scopus. Przewodniczący zobowiązał się do wykonania takiej listy wraz z Sekretarzem Naukowym na podstawie bazy Scopus, zaznaczając, że należy listę taką traktować jedynie jako odzwierciedlenie pewnego stanu dokonanego, a nie chęci oceny poszczególnych osób. Komitet musi z jednej strony unikać w przyszłej ocenie ewentualnych punktów ujemnych (np. za brak strony internetowej w języku angielskim), ale przede wszystkim powinien się koncentrować na uzyskiwaniu punktów dodatnich, stąd apel o koncentrowanie się i dyskusje na tym aspekcie działalności Komitetu. Należy się zastanowić jak zmieniać sytuację stosunkowo niskich wartości współczynnika Hirscha (za wyjątkiem dwóch osób w Komitecie, które ten współczynnik mają bardzo wysoki). Przewodniczący poruszył sprawę terminowego nadsyłania sprawozdań w kontekście informacji, jakie Prezydium otrzymuje zwykle pod koniec roku o terminie przekazania sprawozdania z działalności Komitetu. Sprawozdanie takie opiera się na informacjach od członków Komitetu o takich sprawach jak: ilość publikacji, ilość wykonanych recenzji, itd., itd. Przewodniczący stwierdził, że z dotychczasowych swoich doświadczeń i pracy Sekretarza można stwierdzić, że zaledwie 1/3 osób wywiązuje się z obowiązku przekazywania takich informacji, a z 1/3 osób nie ma żadnego kontaktu w tej sprawie. Informacji o swojej działalności nie należy traktować osobiście i dlatego przekazanie ich do celów sprawozdania z działalności Komitetu nie jest związane z jakąkolwiek oceną personalną. Ponadto zdarza się pomijanie w sprawozdaniach swoich osiągnięć (wykonane recenzje, artykuły, itp.), co skutkuje utraconymi punktami w ocenie Komitetu. Przewodniczący zapowiedział, że pod koniec listopada będzie indagować członków Komitetu w tej sprawie, aby przekazywali powyższe dane dla dobra oceny Komitetu. Przewodniczący przekazując głos wiceprezesowi W. Popiołkowi, by zrelacjonował stan realizacji zadania, którego jest koordynatorem, zaapelował o możliwie szybkie nawiązanie współpracy z nowym członkiem mgr R. Targosem, tak aby mógł on w sposób pełny i jak najszybciej włączyć się w pracę Komitetu. Wiceprezes W. Popiołek zrelacjonował stan realizacji zadania Strategia instytucjonalnego rozwoju metrologii w Polsce. Na wstępie wiceprezes W. Popiołek wyraził zadowolenie, że tytuł zawiera słowo metrologia bez przymiotników: prawna, naukowa, przemysłowa, użytkowa, itd., stwierdzając, że bliższa mu jest metrologia w ujęciu kompleksowym. Temat jest trudny, ale do zrealizowania. Zastanawiając się, w jakiej formule przyjąć realizację tego zadania pojawił się pomysł, aby odwołać się do łacińskiego rozumienia pojęcia instytucja, oznaczającego urządzenie, czyli odnoszącego się jednoznacznie do pewnego splotu elementów organizacyjnych (strukturalnych) i relacji zachodzących pomiędzy tymi elementami i aby kwestię tę rozwiązać w podejściu systemowym. Wybór tej metodyki, oparty początkowo na przesłankach intuicyjnych ma także swe uzasadnienie racjonalne, o czym będzie mowa w dalszej części omówienia. Mając świadomość znaczenia i skutków współdziałania (dobrej synergii) wszystkich uczestników aktywności metrologicznej, końcowe opracowanie przybrałoby formę ekspertyzy, oczywiście poddane pod głosowanie Komitetu. Jeśli chodzi o kalendarz, to do końca października przygotowana zostanie i przekazana wybranym osobom ankieta; jej wyniki zostaną opracowane i przetworzone w I projekt do końca roku 2012. Ostateczna wersja opracowania (projekt) przedstawiona zostanie do akceptacji Komitetu na pierwsze wiosenne posiedzenie Komitetu w 2013 r. Problematyka funkcjonowania metrologii w ujęciu systemowym, strukturalnym i kompleksowym jest już dyskutowana w Polsce od wielu lat. Przykładowo w 1979 r. sporządzone zostało opracowanie Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN pt. Stan i perspektywy rozwoju metrologii i aparatury naukowej ekspertyza (Warszawa, listopad 1979). To oznacza, że obecnie nie pracujemy w próżni. Rozważania, studia i analiza tego zagadnienia były już podejmowane w ubiegłych latach, także w innym systemie ustrojowym. To by oznaczało, że funkcjonowanie metrologii jest względnie niezależne od czynników ustrojowych czy ideologicznych. Jest to zagadnienie o tyle uniwersalne, o ile da się wykazać związki z globalnym systemem tworzenia nauki, której pewne dyscypliny i narzędzia są przydatne dla metrologii. Historia tworzenia się systemów społecznych i politycznych, tworzenia związków gospodarczych, wymiany międzynarodowej wskazuje na miejsce i znaczenie metrologii. To opracowanie musi być zatem zrealizowane technikami bliższymi metodologii pracy 4

ekonomistów, socjologów. Jak wiadomo metrologia nie jest nauką samą w sobie, jest swoistą interdyscypliną, która czerpie co najlepsze z czego się tylko da, zwłaszcza z nauk przyrodniczych, ale także z szeregu innych dziedzin wiedzy. Ujęcie tego zagadnienia w wieloaspektowe ramy odniesienia (aspekty społeczne, ekonomiczne, polityczne, naukowe i wiele innych), jest niezmiernie trudne. Stąd decyzja o wyborze ankiety jako narzędziu pozyskania wiedzy o charakterze analitycznym, pomimo doświadczenia legislacyjnego koordynatora zadania. Wiceprezes W. Popiołek wspomniał tu o swoich doświadczeniach w procesie legislacyjnym w pracach na poprzednimi wersjami ustaw metrologicznych (z roku 1993, kiedy to Komitet Normalizacji, Miar i Jakości utworzony ustawą z 1966 r. podzielony został decyzją parlamentu na: Główny Urząd Miar, Polski Komitet Normalizacyjny i Polskie Centrum Badań i Certyfikacji, później przekształcony w Polskie Centrum Akredytacji) oraz z roku 2001 (dostosowujący ówczesne prawo do wymogów zbliżającego się członkostwa w Unii Europejskiej). Ustawa z 2001 r., z wieloma późniejszymi zmianami wydaje się być nadal niewygodna i nieprzystająca do wyzwań czasu. W żadnej z ustaw (1966, 1993, 2001) nie występuje słowo nauka. Tylko w art. 16, pkt. 1 ustawy Prawo o miarach dotyczącym zakresu działania GUM występuje fraza prowadzenie prac rozwojowych można tu słowo rozwojowe traktować jako podstawę do wykazania, że administracja miar w ramach tej formuły także zajmuje się nauką. Ta aktywność wynika z obowiązujących zasad współpracy międzynarodowej oraz prawno-metrologicznych zobowiązań międzynarodowych (Konwencja Metryczna, Międzynarodowa Konwencja Metrologii Prawnej, itd.) Oczekiwania różnych środowisk wobec metrologii są różne. Na przewrotnie zadane pytanie: kto, czego by chciał?, można usłyszeć: od części środowiska nauki instytutu metrologicznego, od sfery gospodarki i konsumentów urzędu miar, od laboratoriów badawczych i wzorcujących centralnej wzorcowni, itd. Dane rozwiązanie instytucjonalne zależy też od funkcjonującego modelu Państwa: rozpiętym pomiędzy Państwem omnipotentnym, o maksymalnie rozbudowanych strukturach i aktywności a takim, które oddaje większość aktywności i odpowiedzialności innym. Kolejny aspekt, to wieloletnie już prace Ministerstwa Gospodarki nad nową ustawą (wcześniej, bo już w styczniu 2008 r. zakończył prace Zespół ds. opracowania rozwiązań systemowych w zakresie organizacji i funkcjonowania miar, powołany zarządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 27 maja 2007 r.). Istotą optymalizacji rozwiązania postawionego problem będzie stworzenie pozytywnego oddziaływania (swoistego lobbowania) na rzecz kompleksowego i harmonijnego współdziałania wszystkich podmiotów w kraju. Pożądany sukces tej pracy, w konkretnych jego efektach, będzie uzależniony od znalezienia odpowiedzi na podstawowe kwestie i to będzie wyrażone w ankiecie których istotą jest adekwatnie sformułowane wizje i cele rozwoju metrologii w Polsce. Jak dotąd, jest już wiele materiałów przydatnych dla nin. opracowania, począwszy od wspomnianej już ekspertyzy Komitetu z 1979 r. Bardzo cenne w tym względzie są opracowania brytyjskie związane z rozpoczętymi tam kilka lat temu reformami swojego systemu (pomimo, że metrologia brytyjska oparta na NPL była jak do tej pory najbardziej wiodąca; naukowcy z NPL ścigali się z PTB, czy ośrodkami z USA), m.in. dokument pt. The National Measurement System z lipca 2011 r., dokument o charakterze strategicznym obejmujący okres 2011-2015, opublikowany i wdrożony przez rząd brytyjski poprzez swe agendy: Department for Business Innovation & Skilss oraz National Measurement Office (Narodowy Urząd Metrologiczny); ten ostatni jest swoistym zwornikiem różnych podmiotów względem siebie autonomicznych i suwerennych, realizujących problem metrologii w różny sposób. Niezależnie od tego od 12 lat toczą się prace studialne nad dokumentem Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej. Ta organizacja, jako drugie skrzydło Metrologii Globalnej, obok Konwencji Metrycznej (której wyrazem materialnym jest Międzynarodowe Biuro Miar w Paryżu) przygotowało dokument oznaczony OIML D1, najpierw z tytułem Elementy prawa metrologicznego (Elements for a Law on Metrology), a obecnie: Czynniki prawa metrologicznego (Considerations for a Law on Metrology). Dokument ten jest w chwili obecnej firmowany przez szereg instytucji globalnych (m. in. ISO TC 69/S.C. 6 Measurement methods and results), gdzie w szerokim gronie różnych organizacji światowych dyskutowane są problemy związane z udzielaniem rekomendacji dla krajów członkowskich do tworzenia rozwiązań prawnych systemów metrologicznych w kraju. Ale prawo wszystkiego nie załatwia. Jest jeszcze kwestia rozwiązań praktycznych, a mianowicie wpływania na nowotworzone akty prawne, np. w oparciu o obecne strategie rządowe, w których nic nie mówi się o metrologii. Mamy więc ten kłopot, żeby metrologię, pod własną nazwą, wprowadzić do innych dokumentów. Mamy do czynienia nie tyle z brakiem woli politycznej, co z brakiem świadomości szerokiego kręgu osób decydujących o sprawach istotnych dla państwa, kraju, gospodarki, społeczeństwa. W ankiecie będą więc zawarte pytania o cele, metody działania, itp., bo jeśli nie będzie woli środowiska, zmaterializowanej w stanowisko merytoryczne, to nie da się znaleźć właściwych surowców do przygotowania dobrego stopu (zaś dobre stopy to są takie, które powstają w drodze żmudnych prób, a nie jednorazowego projektu). 5

Wsparcie naszego środowiska w tej pracy umożliwi koordynatorowi zadania możliwość przygotowania należytej jakości opracowania. W następującej po prezentacji dyskusji, prof. J. Mroczka stwierdził, że słuchał prezentacji z wielką uwagą i przekazał zebranym swoje uwagi ze spotkań z Ministerstwie Gospodarki, które były poświęcone dyskusjom o ustawie o Instytucie Metrologii. Wspomniał też o tym, że prof. R. Z. Morawski reprezentował Komitet w październiku ubiegłego roku na spotkaniu w Paryżu w ośrodku PAN. Przewodniczący powiedział, że otrzymał pisemny raport ze spotkania w Paryżu, ale poprosił prof. R. Z. Morawskiego o podzielenie się wrażeniami z całym Komitetem. Prof. R. Z. Morawski stwierdził, że intencją spotkania w Paryżu było przedstawienie rozwiązań funkcjonujących w krajach reprezentowanych przez obecnych na zebraniu przedstawicieli w Międzynarodowym Biurze Miar. Głosem rozsądku, zdaniem prof. R. Z. Morawskiego, wykazali się Anglicy, którzy stwierdzili, że nie ma rozwiązania, które byłoby dobre na wszystkie okazje, we wszystkich warunkach geograficznych, we wszystkich krajach, a historia rozwoju ich instytucji metrologicznych jest tego najlepszym dowodem. Prezentacje tam przedstawione przez przedstawicieli innych krajów tylko wzmacniały to stwierdzenie. Natomiast sprawą zasadniczej wagi jest sformułowanie celów, do których się dąży i dostosowanie strategii rozwoju do tych celów, które chce się osiągnąć. Ta metodologia jest słuszna nie tylko w kontekście tej instytucji metrologicznej w kraju, ale w kontekście każdej instytucji, która chce się pomyślnie rozwijać, tzn. sformułowanie wizji, misji i celów strategicznych jest punktem wyjścia, od którego trzeba zacząć. Jeżeli się zaczyna od majstrowania przy mechanizmie funkcjonującym, to to się może rozmaicie skończyć także nieszczęśliwym wypadkiem. Przewodniczący podziękował i stwierdził, że ta konkluzja jest szczególnie ważna dla Komitetu Komitet powinien stawiać sobie misje i cele bez założenia, że Komitet jest idealną strukturą i panaceum na wszystko. Na pytanie prof. J. Mroczki dotyczące spotkań w Ministerstwie Gospodarki, wiceprezes W. Popiołek wyraził przypuszczenie, że w bieżącym roku nie będzie już spotkań wspomnianej grupy roboczej w Ministerstwie Gospodarki. Wiceprezes W. Popiołek poinformował o pracach GUM dotyczących opracowania dla Ministerstwa Gospodarki programu działań o charakterze operacyjnym, usprawniających funkcjonowanie GUM i terenowej administracji miar. Działania te będą realizowane bez zmian obowiązujących ustaw oraz bez angażowania dodatkowych środków budżetowych. Gotowy i zaakceptowany przez Ministerstwo Gospodarki Program będzie mógł być wykorzystany także w innych pracach, także na forum odpowiednich komisji sejmowych. Prof. J. Mroczka zapytał w kontekście reform, również PAN, czy metrologia mogłaby być tą platformą, która połączyłaby osoby z innych wydziałów i z innych komitetów, tak aby poszerzyć spojrzenie na metrologię i wsparcie dla niej. I czy można takie oczekiwanie skierować do naszych przełożonych, np. do członka naszego Komitetu i naszego przełożonego prof. M. P. Kaźmierkowskiego, który mógłby z tym wyjść na zewnątrz i wówczas władze Polskiej Akademii Nauk mogłoby wychodzić z propozycjami skierowanymi do Ministerstwa Gospodarki. Pytanie to prof. J. Mroczka umieścił w kontekście swoich rozmów w Ministerstwie Gospodarki i swoich spostrzeżeń o konieczności burzenia stereotypów, które do niczego nie prowadzą. Czy odpowiednią ankietę, zapytał prof. J. Mroczka, w takiej właśnie sprawie, za porozumieniem z przełożonymi (prof. M. P. Kaźmierkowskim) obowiązuje nas lojalność strukturalna można by skierować do innych wydziałów i komitetów? Wiceprezes W. Popiołek wyraził zadowolenie z postawienia tego pytania i stwierdził, że jak najbardziej, bowiem im więcej głosów wypowiedzianych przez osoby znających się na rzeczy i chcące o tym powiedzieć się liczą. Nie liczymy wówczas na heglowską zasadę ilości w jakość, ale jakość w jakość jeszcze lepszą, czyli autentyczny progres. Nawiązując do wcześniejszej części pytania wiceprezes W. Popiołek stwierdził, że zarówno w planie działań strategicznych GUM, przyjętym przed dwoma laty, jak i w Krajowym Programie Działań w Metrologii na lata 2013-1015 który kierujemy do Ministra Gospodarki, mającym ambicje programu strategicznego (jednak czy się przebije przy obecnych 9 strategiach narodowych?) zamierzamy podejmować wszystkie możliwe działania, aby sprostać oczekiwaniom naszego otoczenia, zwłaszcza środowiska gospodarczego (jest to najtrudniejszy klient, który chce szybko, tanio i nieuciążliwie ). Poważnym wyzwaniem jest potrzeba otwarcia się także na środowisko nauki, któremu sprzyjać będzie swoista unia personalna (będąc więc w instytucji, której przypisuje się dużą rolę i pokłada pewne nadzieje, ale będąc też w państwa środowisku, które nie może mówić głosem merytorycznie zharmonizowanym, podczas gdy głos taki powinien być słyszany przez właściwych decydentów), dzięki której będzie można stworzyć możliwości (w tej chwili nie powiem jeszcze - instytucjonalnych), ale faktyczne do zapraszania specjalistów z innych dziedzin, ponieważ metrologia jest obecna w wielu dziedzinach gospodarki, nauki i administracji, a szczególnie w 4-5 kluczowych resortach (Ochrona Środowiska, Rozwój Regionalny, Ochrona Zdrowia, Transport, Nauka i Szkolnictwo Wyższe). Są to więc takie dziedziny życia, do których Unia Europejska nawiązuje w swoich programach (o czym będę mówił za chwilę w prezentacji o EMRP), a w których musimy szukać opinii specjalistów, którzy choć twierdzą, że nie są metrologami (meteorolog, 6

biolog, lekarz, ) to ich opinii potrzebujemy. Potrzebujemy opinii również wszystkich innych ludzi, którzy zdobywają i wykorzystują informacje o otaczającej ich rzeczywistości, podejmują decyzje w oparciu o hipotezy i diagnozy budowane na tych informacjach. Jakość tych informacji zależy w dużym stopniu od jakości środków badawczych, do których należą także przyrządy pomiarowe, kalibrowane przez wzorce pomiarowe. Choć często specjaliści ci nie wiedzą o tym, to są oni także metrologami, ale funkcjonujący w swoisty sposób. Dlatego też ich głos, ich opinie i uwagi będzie pożądany i cenny. Przedsięwzięte opracowanie będzie wówczas oparte nie tylko na stanowisku części środowiska naukowego, ale w miarę przekrojowo będzie odwoływało się do pragmatycznego, wysokiej jakości stanowiska, innych specjalistów. Chciałbym to uzyskać i będę o to zabiegać stwierdził na koniec wiceprezes W. Popiołek. Prof. J. Mroczka zapytał, czy można tu zadziałać w sposób instytucjonalny, np. doprowadzić do kontaktu GUM z Prezesem PAN, tak aby w Prezydium PAN urodziła się wola wspomagania ekspertyzą rzeczywistej pracy w gospodarce. Pytanie to prof. J. Mroczka ponownie wyjaśnił w kontekście udziału w grupie roboczej zapraszanej do spotkań w Ministerstwie Gospodarki wyrażając opinię o nietrafności doboru bardzo wielu z jego uczestników z pominięciem tych środowisk, które byłyby najbardziej właściwe. Prof. J. Mroczka zapytał też, czy celowe byłyby rozmowy z władzami PAN, by bardziej zaangażować się tej kwestii. Wiceprezes W. Popiołek odpowiedział, że trudno mu odpowiedzieć na to pytanie konkretną sugestią, ponieważ szereg doświadczeń wskazuje na to, że metodą pracy faktycznej (czy jej dobrą odmianą, tj. pracą organiczną) można uzyskać w sposób trwały zamierzony cel. Porządkowanie stanu wyłącznie drogą ustawy nie zawsze gwarantuje uzyskanie optymalnego efektu, ponieważ realizacja ustawy bywa nieefektywna, a ona sama staje martwa, w części lub w całości. Znane są takie przepisy, których nieskuteczność wynika z merytorycznej ułomności procesu legislacyjnego (np. podjęte w ramach kontraktu politycznego, a nie uwspólnionego, rzetelnego stanowiska środowiska, którego ustawa ma dotyczyć). Główny Urząd Miar funkcjonuje w pewnej technologii kształtowanej przepisami prawa mamy więc więcej utrudnień niż ułatwień. Chociaż w artykule 16 pkt 1. Ustawy Prawo o Miarach nie ma słowa nauka, to użyte tam odniesienia do prac rozwojowych są przez nas wykorzystywane w optymalny sposób, w praktycznym działaniu, powołując się na zasady współpracy międzynarodowej, na prawno-metrologiczne zobowiązania międzynarodowe, począwszy od Konwencji Metrycznej, poprzez Międzynarodową Konwencję Metrologii Prawnej, a także ze względu na konsekwencje przystąpienia do organizacji międzynarodowych, takich jak EURAMET stosując się do ich zasad i reguł postępowania. Postulowana zmiana szyldu Urząd na Instytut nie może być wystarczająca i powinna być związana z innymi zmianami. Obecnie daje się zauważyć ograniczanie liczby instytucji wspieranych przez państwo. Chyba również Akademia jest w sytuacji dotkniętej tymi ograniczeniami. Tak czy inaczej GUM pracując nad rozwiązaniami praktycznymi robi to co można robić, tak długo, jak nie będzie dochodziło do naruszenia obowiązującego prawa, ujawnianego np. przez kontrole NIK, kontrolę resortową ze strony Ministerstwa Gospodarki, interwencje klientów GUM. Jednym słowem w obecnym stanie prawnym GUM musi działać, jak mówi doktryna prawa administracyjnego na podstawie prawa i w granicach prawa bo to jest istota państwa prawnego. Natomiast przygotowując dokumenty o charakterze operacyjnym, a wcześniej strategicznym, projektujemy także takie rozwiązania i działania, które (ewentualnie weryfikowane pozytywnie przez odpowiedzialnego za tę sferę Ministra Gospodarki) mogą być odrzucane albo może być im nadawany tryb wykonalności. GUM zaproponował w tym celu, m. in. powołanie Rady ds. Metrologii, utworzonej już przez poprzedniego Prezesa. Jest kwestyjne, czy jednak była ona skuteczna w zakresie rozwoju metrologii naukowej? Wiceprezes W. Popiołek nie podjął się oceny tej kwestii stwierdzając, że nie uczestniczył wówczas w tym przedsięwzięciu ze względu na swoją nieobecność w strukturach kierowniczych GUM. Działania faktyczne wyrażające się we współpracy z Akademią (do rozstrzygnięcia pozostaje w jakiej formule: decyzji Akademii lub Komitetu, zapraszania przez GUM osób rekomendowanych przez Akademię; GUM może zwrócić się formalnie do Akademii, by Akademia bądź Komitet rekomendowały odpowiednie osoby do współpracy i konsultowania pewnych ważnych zagadnień metrologii, dla których GUM nie ma swoich specjalistów i nie ma możliwości wypowiedzenia rzetelnego stanowiska merytorycznego). W tych opracowaniach, w których metrologia sięga do bardzo wielu obszarów zastosowań, różnoraki głos specjalistów innych jest wręcz niezbędny i pożądany. W fazie późniejszej będą oczywiście realizowane stosowne dyskusje i konsultacje, ale praca w trybie bezpośrednich kontaktów wydaje się sensowniejsza, bo stanowisko wypracowane w bliskim kontakcie i ucierania się stanowisk ma swoje bardzo istotne znaczenie, choć swoją rolę spełnia też typowa praca urzędnicza z materiałem pisanym (sprawozdania i inny materiał pisany), która nie może być jednak głównym celem samym w sobie. Prof. J. Mroczka dziękując za ten głos stwierdził, że jest optymistą w tych kwestiach. Wspomniał też o szerokich opracowaniach, o których był informowany, autorstwa prof. J. Gajdy i prof. A. Szmyrki, które utknęły w szafach urzędniczych. Prof. A. Szmyrka odniosła się do faktów poruszanych przez wiceprezesa W. Popiołka dotyczących powiązania środowiska naukowego z GUM i 7

innymi instytucjami pozametrologicznymi, podając jako przykład takiej współpracy istniejący w Instytucie Niskich Temperatur PAN depozytariusz wzorca państwowego, wynikające z niego i poparcia GUM desygnowanie Instytutu do międzynarodowej organizacji metrologicznej EURAMET, posiadanie podobnego statusu przez Ośrodek Badań Jądrowych, który reprezentuje dr R. Broda oraz wystąpienie przez GUM, jak i Instytut do Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej z propozycją współpracy. Prof. A. Szmyrka powiedziała też o trudnościach legislacyjnych współpracy naukowej z pracownikami GUM (GUM nie może być beneficjentem projektów NCBR). O tych trudnościach powiedział też prof. E. Ratajczyk i wyraził opinię, że głos Akademii jest zbyt słaby, by to zmienić. Stwierdził też, że GUM ma osiągnięcia publikowane za granicą, ale brakuje tych publikacji w kraju. Część aparatury GUM, nawet własnego opracowania, jest unikatowa i trzeba to środowisku pokazać. Przewodniczący zwrócił uwagę na znaczne czasowe przedłużenie dyskusji, co też jest charakterystyczne dla poruszanej tematyki. Stwierdził też, że Komitet miał instytucjonalnie dobrą wolę, tak że powołaliśmy na ekspertów tych, którzy w tej metrologii są, czyli są w Komitecie osoby, które reprezentują wzorce na zewnątrz GUM, jak i reprezentujące GUM. Osoby te mogą zawiązać w Komitecie nieformalną koalicję, a Wiceprezes GUM, już jako członek Prezydium Komitetu, ma bardzo mocne umocowanie wynikające z możliwości wychodzenia w Prezydium z inicjatywami, a po przegłosowaniu w Prezydium, jest możliwość wychodzenia z wnioskiem nawet do Prezesa PAN. Można więc przełamywać bariery, które są chyba barierami raczej typowo administracyjnymi. Przewodniczący przeprosił za tak znaczne przedłużenie dyskusji w czasie. Następnie Przewodniczący, uzupełniając wcześniejsze sprawy formalne, zapytał o to, czy nominacja dla prof. S. Tumańskiego dotarła do niego (obecny na sali prof. S. Tumański potwierdził jej otrzymanie) i czy poprawiona nominacja dotarła do prof. Z. Jankiewicza (nieobecny na sali z ważnych usprawiedliwionych powodów). Przed przekazaniem głosu prof. S. Adamczakowi, Przewodniczący podziękował mu za zorganizowanie osobnej sesji na Kongresie Metrologii poświęconej wyłącznie Głównemu Urzędowi Miar, co pod każdym względem zasługuje na poparcie. Chęć głosu w sprawie GUM zgłosił jeszcze prof. R. Jachowicz, ale z powodu ograniczonego czasu Przewodniczący uznał dyskusję na ten temat za zamkniętą i zaproponował jej kontynuację w kuluarach stwierdzając o dalszej dyskusji nt. GUM żartobliwie: jak się wszyscy nad dzieckiem pochylimy, to braknie mu tlenu. Prof. S. Adamczak poinformował, że przygotowania do Kongresu przebiegają zgodnie z planem. Zgłosiło się 135 osób, w tym 6 osób na sesję GUM. Liczba zgłoszonych referatów wynosi 92 plus 6 na sesję GUM. Streszczeń jest 68, co należy uznać za stan niezbyt zadawalający. Poinformował o szczegółowej liczbie zgłoszeń z poszczególnych ośrodków naukowych i planach zaproszenia kolejnych środowisk naukowych. Zaapelował do członków Komitetu, aby w miarę możliwości uaktywnili się w tej sprawie, bo dotychczas tylko 10 członków Komitetu zgłosiło swój udział w Kongresie Kongres powinien być też spotkaniem wszystkich członków Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN. Możliwe jest przyjmowanie zgłoszeń jeszcze do końca roku. Materiały z Kongresu mogą być wydane w czasopismach Pomiary automatyka kontrola i Mechanik (te referaty, które będą odpowiadały tematyce pisma), a pozostałe referaty zostaną wydane jako materiały wewnętrzne Kongresu, co umożliwi autorom dalszą ich publikację. Wybór zostanie pozostawiony autorom. Do Przewodniczącego zostanie skierowana prośba o formalne powołanie Komitetu Naukowego. Złożony został wniosek o dofinansowanie Kongresu ze środków DUN poprzez PAN, uruchomiona jest strona internetowa. Sandomierz jest przygotowany stwierdził prof. S. Adamczak, zachęcając również, aby przyjechać z osobami towarzyszącymi, bo będzie również zaplanowany program dla osób towarzyszących. Koszt udziału w Kongresie wyniesie ok. 1400 zł. Prof. S. Adamczak zapowiedział solidarne obciążenie członków Komitetu recenzjami referatów zgłaszanych na Kongres bez honorariów z tego tytułu, ale, jeśli będzie zgoda Komitetu, z 50% zniżką kosztu udziału w Kongresie dla członków Komitetu. Zgodnie z programem Kongres rozpocznie się w Kielcach w Politechnice Świętokrzyskiej i tego samego dnia po obiedzie nastąpi przeprowadzka do Sandomierza, a główne obrady odbędą się na Zamku Królewskim w Sandomierzu. Na pytanie prof. J. Barzykowskiego dotyczące wysokości opłaty dla osoby towarzyszącej, prof. S. Adamczak odpowiedział, że opłata ta zostanie ustalona w sposób typowy dla tego typu sytuacji na innych konferencjach. Przewodniczący zaapelował o zgłaszanie swojego udziału na Kongres. Następnie Przewodniczący poruszył sprawę planowanego wydania Zeszytu Komitetu. Zadanie to koordynuje prof. W. Miczulski. Termin wydania Zeszytu zależy od terminu zakończenia realizacji zadań koordynowanych przez prof. J. Gajdę i wiceprezesa W. Popiołka, gdyż Zeszyt będzie zawierał pisemne opracowania z realizacji tych zadań. Przewodniczący poinformował też o aspekcie organizacyjnym wydania Zeszytu (prof. W. Miczulski, prof. S. Adamczak). Relacjonując stan realizacji kolejnego zadania Komitetu, prof. J. Mroczka poinformował, że wydany już został V tom serii wydawniczej Problemy metrologii elektronicznej i fotonicznej, który wkrótce będzie 8

rozsyłany. Zbierany jest już materiał do tomu VI. Podkreślił też, że tego typu wydawnictwa są ważne dla rozliczenia Komitetu z wykonanej pracy, stanowiąc jednocześnie wizytówkę prac i będąc elementem integrującym środowisko w kraju. Przewodniczący zaprosił wiceprezesa W. Popiołka do przedstawienia swojego referatu. 4. W punkcie czwartym obrad wiceprezes W. Popiołek przedstawił referat pt. Udział GUM w Europejskim Programie Badawczo-Rozwojowym w Dziedzinie Metrologii (EMRP). Referat trwał ok. 27 minut. Po referacie Przewodniczący zaprosił zebranych do dyskusji. Wiceprezes W. Popiołek w odpowiedzi na pytanie prof. E. Ratajczyka potwierdził fakt przygotowywania się GUM do udziału w 8 Programie Ramowym. Prof. A. Szmyrka jako uzupełnienie do referatu przedstawiła informację o udziale Instytutu Niskich Temperatur w jeszcze jednym programie jako collaborator, czyli bez finansowania z Unii Europejskiej. Instytut uczestniczy w ten sposób w programie dotyczącym redefinicji kelwina. Jest też realizowany jeden wniosek typu research mobil grant z Instytutu. Zachęciła do starania się o udział w ramach projektu EMPR w ścieżce collaborators, czyli bez finansowania z UE poruszając jednocześnie potrzebę zmian legislacyjnych, które umożliwią wsparcie takiego udziału ze środków krajowych. Prof. A. Szmyrka wyraziła też zdziwienie podwójnym tłumaczeniem nazwy projektu EMRP. Raz jako Europejski Program Naukowy w Metrologii, a w pozostałych z użyciem słowa badawczo-rozwojowy, co nie wydaje się, zdaniem prof. A. Szmyrki, szczęśliwe. Wiceprezes W. Popiołek odpowiedział, że użycie tych terminów wynika z języka urzędowego, wtedy gdy funkcjonuje ono w obszarze urzędowym (w ustawie nie ma słowa nauka ). Prof. A. Szmyrka wyraziła tu opinię, że nie należy ulegać w tej kwestii urzędnikom. Wiceprezes W. Popiołek stwierdził, że nadszedł czas na wypracowanie glosariusza pojęć metrologicznych w Polsce, na język angielski, francuski, itd. Prof. A. Szmyrka stwierdziła: niewykluczone iż jest to właśnie rola GUM i Komitetu Metrologii żebyśmy mówili jednakowym językiem. Jako przykład prof. A. Szmyrka wymieniła swoją dziedzinę: metrologia temperatury czy termometria? Nikt w języku polskim nie potrafi rozstrzygnąć tego wyboru. Prof. T. Skubis zabrał głos w sprawie omawianych projektów, ale z punktu widzenia recenzenta, który skutecznie wpisał się na listę. Z informacji które posiada, wynika, że są dwie osoby tam zakwalifikowane: prof. Gotszalk z Wrocławia i mówiący te słowa obie osoby brały udział w poprzedniej edycji projektów o wartości 80 mln euro. Wyraził opinię, że wysoki udział strony niemieckiej lub brytyjskiej wynika z wysokiej jakości ich wniosków. Druga uwaga prof. T. Skubisa dotyczy potrzeby świadomości jak program działa. Ta sprawa była zawarta w referacie, ale można to powiedzieć krócej w ten sposób: są duże projektu EMRP, o które mogą aplikować NMI i DIC, czyli instytucje desygnowane (projekty na kwotę rzędu 2-4, a nawet do 5 mln euro) i jeżeli taki projekt zostanie zakwalifikowany, to wtedy prawie że z automatu przechodzą wszystkie wnioski małe, które są związane z tym projektem. Można nawiązywać kontakty z instytucjami metrologicznymi z Europy, które są silne, i pisać nasze wnioski w połączeniu z nimi. Wtedy mamy szanse. Cel programu EMRP jest również taki, żeby wykształcić w Europie grupę doktorów metrologów, którzy będą mogli prowadzić badania w zakresie metrologii i to jest cel wyraźnie sformułowany i Komisja Europejska daje spore budżety na wspieranie tych prac doktorskich. Jeżeli jest więc praca doktorska wykonywana w zakresie metrologii, ale związanej ze wzorcami, z układami kalibracji na najwyższym poziomie, to można się dołączyć do takiego dużego projektu i wtedy jest szansa na finansowanie. Więcej głosów w dyskusji nie było i Przewodniczący zarządził przerwę. 5. W punkcie piątym porządku obrad (Dyskusja i wolne wnioski), który rozpoczął się po zakończeniu przerwy, Przewodniczący wskazał na ograniczenia czasowe i potrzebę ograniczania dyskusji do spraw istotnych. Poinformował następnie o zaproponowaniu (po przyjęciu jako eksperta członka Komitetu mgr R. Targosa, dyrektora Wojskowego Centrum Metrologii) podjęcia starań organizacji następnego zebrania plenarnego Komitetu w ośrodku metrologii wojskowej. Uzyskano konsensus zebranych na organizację zebrania w murach metrologii wojskowej. Przewodniczący poruszył też kwestię głosowania przez Internet kwestii poruszanej również na poprzednim zebraniu plenarnym. Głosowanie jawne nie stanowi problemu, gdyż głosujący przesyłają swoje głosy do Sekretarza, on liczy głosy i ogłasza wyniki głosowania jawnego. Natomiast głosowanie tajne (takie musi być przeprowadzane w sprawach osobowych) jest problemem złożonym i wymaga rozeznania prawnego. W dalszej części głos w tej sprawie zabrali: dr R. Broda (informując, że w Polskim Towarzystwie Fizycznym wybory władz odbywają się internetowo już chyba od dwóch kadencji z sugestią uzyskania stamtąd technicznej i praktycznej informacji na ten temat oraz odpowiadając dr hab. J. Borkowskiemu, że nie wymaga to elektronicznego podpisu), prof. W. Winiecki (informując, że przy rejestracji statutu POLSPARu w KRS była próba umieszczenia w statucie głosowania uchwał internetowo, 9

która została zakwestionowana przez sąd i wyjaśniając szczegóły w odpowiedzi na pytania Przewodniczącego i dr hab. J. Borkowskiego), wiceprezes W. Popiołek (zatwierdzony Regulamin Komitetu dopuszcza głosowanie uchwał za pomocą środków komunikacji elektronicznej), Przewodniczący (problemem jest, czy sprawy osobowe, które muszą być głosowane tajnie, mogą być w tym punkcie tak interpretowane), prof. J. Barzykowski ( głosowania personalne prawdopodobnie będą nas oczekiwały za 4 lata, więc może ), dr hab. J. Borkowski (uchwały można podzielić na te, które można podejmować w głosowaniu jawnym i te które wymagają głosowania tajnego). Przewodniczący zaproponował przyjęcie jako obowiązującej zasady, że w sprawach nieosobowych głosowanie jest jawne. Prof. J. Barzykowski zwrócił uwagę, że to stwierdza Regulamin. Opinię o braku potrzeby głosowania tajnego przez Internet wyraził prof. R. Jachowicz. Prof. R. Jachowicz wyjaśnił przyczyny swojego spóźnienia na zebranie plenarne. Przewodniczący przyjął to wyjaśnienie jako usprawiedliwione. Poinformował też, że jest zobligowany do rejestrowania usprawiedliwień nieobecności oraz nieobecności nieusprawiedliwionych. Konsekwencje nieobecności nieusprawiedliwionych: 3 posiedzenia opuszczone i wtedy musimy podjąć decyzje. Decyzje w sprawach osobowych podejmuje całe Prezydium. W przypadku 3-krotnej absencji Przewodniczący z urzędu będzie stawiał wniosek o rozpatrzenie sposobów rozwiązania sytuacji. Rezygnacji z członkostwa w Komitecie, automatycznie stwierdził prof. J. Barzykowski. Przewodniczący poruszył sprawę miejsca organizacji kolejnego Kongresu Metrologii i konieczności jego wskazania w marcu 2013 r. Poinformował, że kolejka jest następująca: wypadła Politechnika Poznańska, następna w kolejce jest Politechnika Lubelska. Przewodniczący poinformował, że wyczerpał w pełni swój program i zapytał zebranych, czy są inne wnioski, sugestie. Zgłosił się prof. R. Zielonko w sprawie pisma, które rozesłał. Przewodniczący powiedział, że po tym piśmie, które prof. R. Zielonko rozesłał emailem 2 dni przed terminem zebrania, jako prowadzący zebranie odpowiedzialny za jego program nie może wprowadzić tego punktu nawet w wolnych wnioskach ponieważ nie ustalono z nim, że coś takiego będzie miało miejsce oraz nie jest znany cel tego pisma, a zawarte w tym piśmie informacje są niezrozumiałe i niejasne. Prof. R. Jachowicz nawiązując do wcześniejszej dyskusji o GUM powiedział szerzej o istniejących przykładach reform instytucji metrologicznych na świecie (jak w USA czy Brazylii) i ich powiązaniu z takimi kwestiami jak decydująca rola lobby przemysłowego oraz lobbing medialny, odpowiednie finansowanie reformy poprzez budowę siedziby urzędu od nowa w nowym obszernym miejscu oraz uwzględnienie roli transferu nowych technologii do przemysłu. Prof. R. Jachowicz zgodził się z prof. E. Ratajczykiem, że PAN ma zbyt mały autorytet do przeforsowania korzystnych w tej sprawie decyzji. Wypowiedź prof. R. Jachowicza poprzedziła krótka polemiczna dyskusja z Przewodniczącym dotycząca faktu ograniczenia wcześniejszej, znacznie przedłużającej się czasowo, dyskusji dotyczącej GUM i przeniesienia jej do kuluarów. Prof. R. Jachowicz, w ramach wolnych wniosków, zgłosił swoje poparcie wraz z krótkim uzasadnieniem dla chęci prof. R. Zielonki kontynuacji pracy w kolejnym roku na stanowisku Redaktora Naczelnego czasopisma M&MS i zwrócił uwagę na konieczność przestrzegania zapisów Regulaminu w tej sprawie. Głos ten poprzedziła krótka dyskusja w sprawach proceduralnych z Przewodniczącym, który wyjaśnił zasady postepowania w takich sprawach. Przewodniczący uściślił też, że omawiane sprawy reguluje 7, pkt. 3 i 4 Regulaminu Komitetu i że jako Przewodniczący jest zobligowany postępować zgodnie z Regulaminem. Wobec braku dalszych głosów Przewodniczący podziękował zebranym, zamknął zebranie plenarne Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN i zaprosił Komitet Redakcyjny czasopisma M&MS, jego Radę Programową i Prezydium Komitetu na kolejne robocze zebranie dotyczące spraw czasopisma M&MS. Protokół sporządził Dr hab. inż. Józef Borkowski Sekretarz KMiAN PAN Wrocław, 17 października 2012 r. Załączniki 1. Lista obecności. 2. Program posiedzenia plenarnego. 10