INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku 15-264 Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel. 85 742-53-78 fax 85 742-21-04 e-mail: sekretariat@wios.bialystok.pl INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ BIAŁYSTOK, grudzień 2017

spis treści WSTĘP... 3 Podstawowe informacje o powiecie... 3 Działalność inspekcyjno kontrolna i badawcza... 4 POWIETRZE... 5 Presje emisja zanieczyszczeń do powietrza... 5 Stan ocena jakości powietrza... 6 Przeciwdziałania działalność kontrolna... 6 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 6 Presje źródła zanieczyszczeń wód... 6 Stan ocena jakości wód powierzchniowych... 7 Przeciwdziałania działalność kontrolna... 12 WODY PODZIEMNE... 14 Stan - ocena jakości wód podziemnych... 14 GOSPODARKA ODPADAMI... 15 Presje... 15 Stan... 17 Przeciwdziałania kontrole składowisk i zakładów przemysłowych... 18 HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY... 19 Presje źródła hałasu... 19 Stan pomiary hałasu... 20 Przeciwdziałania... 22 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE... 23 Presje źródła promieniowania elektromagnetycznego... 23 Stan pomiary monitoringowe... 24 OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI... 24 Niebezpieczne substancje chemiczne w zakładach przemysłowych... 25 Transport... 25 Zdarzenia awaryjne... 25 2

WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat moniecki leży w centralnej części województwa podlaskiego, wśród bardzo cennych pod względem przyrodniczym obszarów. Powierzchnia powiatu wynosi 138,2 km², co stanowi 6,8% powierzchni województwa. Od zachodu znaczną cześć powiatu obejmuje Biebrzański Park Narodowy, część wschodnia wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, krańce południowe stanowią natomiast fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Narwi i stykają się z otuliną Narwiańskiego Parku Narodowego. Obiekty o szczególnym znaczeniu przyrodniczym zajmują ponad 32,1% ogólnej powierzchni. Struktura administracyjna i ludność W skład powiatu wchodzi 7 gmin: miejsko-wiejskie (Goniądz, Knyszyn, Mońki) i wiejskie (Jasionówka, Jaświły, Krypno, Trzcianne). Powiat zamieszkuje 41 254 osób (3,5 % ludności województwa). Gęstość zaludnienia wynosi 30 os./km 2. Gospodarka Obszar powiatu jest typowo rolniczy. Około 60% powierzchni stanowią użytki rolne. Blisko 21% pokrywają lasy. Rozwojowi rolnictwa sprzyja nieznacznie zanieczyszczone środowisko i warunki glebowe. Działalność rolnicza ukierunkowana jest na uprawę zbóż i ziemniaków oraz hodowlę drobiu i bydła mlecznego. Na terenie powiatu zarejestrowanych było 2 392 podmiotów gospodarczych w tym 128 z publicznego sektora własności i 2 246 z sektora prywatnego. Największe zakłady należą do branży przetwórstwa rolnospożywczego. Walory przyrodnicze Szczególnie cenne obszary są objęte siecią Natura 2000, za które uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Podstawą utworzenia sieci są 2 dyrektywy unijne tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Na terenie powiatu obszary chronione zajmują 32,1% powierzchni. Są to: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO): Ostoja Biebrzańska (149929 ha), Puszcza Knyszyńska (136145 ha), Bagienna Dolina Narwi (23471 ha); Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) to: Dolina Biebrzy (121 003 ha), Narwiańskie Bagna (6823 ha), Ostoja Knyszyńska (136084 ha). Na terenie powiatu znajdują się: Biebrzański Park Narodowy - jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny, z unikalną, charakterystyczną dla tego typu terenów florą i fauną. Największy w Polsce park narodowy leży w dorzeczu Biebrzy, drugim pod względem wielkości po Bugu dopływu Narwi. Obszar ma rekomendacje do uznania go za obiekt Światowego Dziedzictwa Ludzkości wydany przez Komisję Parków Narodowych i Obszarów Chronionych IUCON. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej - wielki kompleks leśny, stanowiący pozostałość rozległych puszcz oddzielających niegdyś Koronę Polską od Wielkiego Księstwa Litewskiego. Posiada wiele gatunków borealnych. Na uwagę zasługuje Wielki Las - rezerwat przyrody utworzony w roku 1990 w celu 3

zachowania fragmentów Puszczy Knyszyńskiej charakteryzującej się dużym stopniem naturalności z roślinnością o charakterze borowym. DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Szczegółowe cele działalności inspekcyjno kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na kontrolowanym podjęcie działań, które w konsekwencji spowodują zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z kompetencjami może zastosować następujące środki dyscyplinujące: wydanie zarządzeń pokontrolnych, wydanie decyzji z wyznaczeniem terminu usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia czy znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, decyzji wstrzymującej działalność, wymierzenie kary pieniężnej za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierowanie wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań zgodnie z ich właściwościami, nałożenie kary grzywny w postaci mandatu karnego, skierowanie wniosku do organów ścigania. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na duże możliwości prawne działań własnych samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. W okresie od listopada 2016 r. 1 na terenie powiatu przeprowadzono łącznie 39 kontroli w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W przypadkach stwierdzanych przekroczeń, wymierzono kary pieniężne za naruszenie warunków korzystania ze środowiska. MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków - zagadnień: jakość środowiska, emisja oraz oceny i prognozy. Zadania PMŚ realizowane są przez różnorodne instytucje w kraju, a w znacznym zakresie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane uzyskiwane w Programie PMŚ tworzą wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. 1 okresu opublikowania poprzedniej wersji Informacji o stanie środowiska na terenie powiatu 4

Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powierza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych. W każdym podsystemie badawczym, na potrzeby wykonywanych ocen, wyszczególnia się 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska przedstawiono poniżej. POWIETRZE PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO- NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie powiatu są rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów, głównie na trasie samochodowej Białystok Mońki Grajewo. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2016 r. emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem z terenu powiatu monieckiego wyniosła 15 ton. W ostatnich latach obserwuje się pozytywny trend malejący. Emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem w 2016 r. wynosiła 29 290 ton. W ostatnim roku zanotowano wzrost emisji, a na przestrzeni ostatnich kilku lat utrzymuje się trend rosnący. Wielkości emisji podstawowych zanieczyszczeń z powiatu na tle województwa przedstawiono w tabeli. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH J. m. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Emisja zanieczyszczeń pyłowych woj. podlaskie ogółem t/r 1 748 1 324 1 146 1 096 977 919 874 934 921 815 Powiat moniecki ogółem t/r 51 42 40 18 15 20 19 19 16 15 ze spalania paliw t/r 50 41 39 17 15 19 18 18 15 14 Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem t/r 1 716 244 1 602 796 1 597 587 1 616 560 1 646 078 1 480 002 1 974 984 2 014 565 1 978 194 2 208 086 Powiat moniecki ogółem t/r 27 782 26 858 28 647 25 564 20 295 25 590 23 313 27 767 27 044 29 290 5

ogółem (bez dwutlenku węgla) t/r 203 206 211 101 100 177 130 139 209 277 dwutlenek siarki t/r 64 69 71 20 22 47 36 36 32 33 tlenki azotu t/r 48 48 47 27 22 34 32 32 24 23 tlenek węgla t/r 91 89 93 54 56 96 62 71 153 221 dwutlenek węgla t/r 27 782 26 858 28 436 25 463 20 195 25413 23183 27 628 26 835 29 013 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji woj. podlaskie ogółem t/r 117 089 83 472 68 884 86 589 98 981 84 857 85 518 84 926 88 011 88 588 Powiat moniecki pyłowe t/r 230 225 224 78 60 94 96 96 63 71 dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Na terenie Strefy Podlaskiej, która obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty województwa podlaskiego, wykonywana corocznie (zgodnie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska) Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego wykazała za rok 2016 przekroczenia normy pyłu PM2,5 dla kryterium oceny - ochrona zdrowia. Do oceny jakości powietrza na terenie całego województwa służą również pomiary na potrzeby oceny narażenia ekosystemów (kryterium oceny - ochrona roślin). Badania prowadzone są na stacji tła wiejskiego w m. Borsukowizna (gm. Krynki) gdzie wykonywane są automatyczne pomiary dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. W ocenie za 2016 r. stwierdzono przekroczenia poziomów celów długoterminowych dla ozonu. PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Na terenie powiatu największymi źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego są ciepłownie miejskie i osiedlowe oraz zakłady przemysłowe zlokalizowane w Mońkach. Wyniki ostatnich kontroli opisano poniżej: Moniecka Spółdzielnia Mleczarska (kontrola: lipiec sierpień 2017 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń jest kotłownia zakładowa wyposażona w trzy kotły o łącznej moc nominalnej 11,2 MW. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane na eksploatację instalacji - przetwórstwa mleka i produkcji wyrobów mleczarskich. Wywiązuje się z obowiązku prowadzenia, dwukrotnie w ciągu roku, pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych z eksploatowanych kotłów. Badania wykonane w dniach: 07.06.2016 r., 20.12.2016 r., 23.05.2017 r., wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych emisji pyłu. Przeprowadzone w trakcie kontroli pomiary emisji nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu zintegrowanym. W efekcie kontroli, ze względu na przekroczenia poprzednich pomiarach wydano decyzję o karze. Pozostałe skontrolowane zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie emisji zanieczyszczeń to: Ferma Drobiu w Krypnie Wielkim (kontrola: październik 2016 r.), Firma przeładunkowa ELTRAS w Mońkach (kontrola: styczeń luty 2017 r.), Ferma Drobiu w m. Kołodzież (kontrola: czerwiec lipiec 2017 r.), AGROHURT Sp. z o.o. w Mońkach (kontrola: lipiec sierpień 2017 r.), Piaskowanie M. Waszkiewicz (kontrola: sierpień wrzesień 2017 r.). STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia w infrastrukturę wodno-ściekową. Długość czynnej sieci wodociągowej w 2016 roku w powiecie monieckim wynosiła 732,7 km. W 2016 roku 80,8% ludności powiatu korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie Knyszyn 91,6%, najmniej w gminie Trzcianne 68,2%. 6

Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Powiat moniecki 78,1 78,3 78,4 78,6 79,2 79,1 79,3 80,4 80,6 80,8 Mońki 82,3 82,5 82,6 82,7 82,9 83,0 83,2 83,7 83,9 84,1 Goniądz 71,6 72,0 72,1 72,2 72,2 72,9 73,5 74,7 75,3 75,4 Jasionówka 68,0 68,4 68,5 68,9 71,8 69,5 69,6 70,9 71,0 71,1 Jaświły 74,9 74,9 75,0 75,4 78,4 77,1 77,1 77,9 78,0 78,1 Knyszyn 86,1 86,1 86,3 86,4 86,5 86,6 86,7 91,2 91,3 91,6 Krypno 84,4 84,5 84,9 85,0 85,2 85,4 85,6 85,9 86,1 86,2 Trzcianne 67,4 67,5 67,6 67,7 67,8 67,9 68,2 68,2 68,2 68,2 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2016 roku wynosiła 185,7 km. Korzystało z niej 45,4% ludności powiatu, najwięcej w gminie Knyszyn 62,0%, natomiast najmniej w gminie Jasionówka 21,7%. Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Powiat moniecki 37,8 38,0 38,8 39,7 42,0 42,7 43,2 45,6 45,3 45,4 Mońki 60,4 60,6 60,6 60,7 61,0 61,1 61,3 61,1 61,1 61,1 Goniądz 20,6 20,7 20,9 22,9 25,8 26,8 27,1 27,9 27,7 27,6 Jasionówka 15,1 15,1 15,1 15,8 20,9 21,4 21,6 21,7 21,7 21,7 Jaświły 20,0 20,3 20,3 21,1 26,8 29,6 29,8 30,0 30,0 30,1 Knyszyn 45,7 46,0 46,2 46,4 46,7 47,0 47,4 61,5 61,7 62,0 Krypno 32,2 32,9 33,6 34,5 37,1 37,8 40,3 47,0 47,6 47,9 Trzcianne 12,7 12,7 18,7 21,0 27,2 27,2 27,3 27,6 23,5 23,6 W 2016 roku na obszarze powiatu funkcjonowało 11 oczyszczalni ścieków. Dwie oczyszczalnie komunalne i jedna przemysłowa były wyposażone w system podwyższonego usuwania biogenów. Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków - ogółem ilość obiektów Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Powiat moniecki 10 10 10 10 10 10 12 12 11 11 Mońki 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Goniądz 2 2 2 2 2 2 3 3 2 2 Jasionówka 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Jaświły 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Knyszyn 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Krypno 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 Trzcianne 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 W 2016 roku 47,1% mieszkańców powiatu korzystało z oczyszczalni ścieków. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Powiat moniecki 40,64 40,72 41,90 42,2 43,2 44,5 45,6 46,2 46,5 47,1 Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Powiat moniecki 17340 17334 17687 17735 18460 18877 19206 19326 19322 19441 Mońki 8000 8000 8000 8000 8304 8400 8450 8492 8537 8 577 Goniądz 1944 1924 1924 1910 1922 2100 2088 2069 2045 2032 Jasionówka 473 473 473 473 473 530 550 550 550 550 Jaświły 1042 1066 1066 1066 1126 1148 1188 1188 1188 1 188 Knyszyn 3124 3058 2980 2990 2995 2995 3020 3035 3060 3 084 Krypno 1876 1920 1971 2023 2140 2183 2389 2451 2401 2 469 Trzcianne 881 893 1273 1273 1500 1521 1521 1541 1541 1 541 dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Zasady monitoringu wód uwzględniają badania i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Na terenie powiatu badania objęły: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, monitoring wód do oceny stopnia eutrofizacji na zanieczyszczenia ze źródeł komunalnych. 7

KLASYFIKACJE WÓD Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób oceny wód zależy od sposobu ich użytkowania i charakterystyki zagrożenia. Ocen jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód Powierzchniowych 2. Rodzaje sporządzanych ocen to: Ocena stanu wód. Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny w przypadku wód sztucznych lub silnie zmienionych 3 ) jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny wód oceniono jako dobry. - Stan ekologiczny określa się w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo bobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły. - Potencjał ekologiczny określa się dla wód sztucznych lub silnie zmienionych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły. - Stan chemiczny wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Ocena polega na sprawdzeniu wartości kryterialnych wskaźników charakteryzujących zjawisko eutrofizacji wody. Parametrami branymi pod uwagę są: fitoplankton (wskaźnik fitoplanktonowy - IFPL), fitobentos (wskaźnik okrzemkowy - IO), makrofity (makrofitowy indeks rzeczny - MIR), Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu (BZT 5 ), OWO (mg/l), azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny. KLASYFIKACJE WÓD Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób oceny wód zależy od sposobu ich użytkowania i charakterystyki zagrożenia. Ocen jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód Powierzchniowych 4. Rodzaje sporządzanych ocen to: Ocena stanu wód. Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny w przypadku wód sztucznych lub silnie zmienionych) jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny wód oceniono jako dobry. - Stan ekologiczny określa się w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych. Klasyfikacja dokonywana jest na podstawie wyników elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo bobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły. - Potencjał ekologiczny określa się dla wód sztucznych lub silnie zmienionych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły. - Stan chemiczny wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego. Ocena spełnienia wymagań w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Polega na sprawdzeniu wartości kryterialnych wskaźników charakteryzujących zjawisko eutrofizacji wody. Parametrami branymi pod uwagę są: 2 Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. 3 wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie im stanu naturalnego. 4 Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. 8

fitoplankton (wskaźnik fitoplanktonowy - IFPL), fitobentos (wskaźnik okrzemkowy - IO), makrofity (makrofitowy indeks rzeczny - MIR), Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu (BZT 5 ), ogólny węgiel organiczny (OWO), azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEK Badania jakości wód w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska są realizowane w 6-cio letnich cyklach pomiarowych. Aktualnie realizowany jest program badań w latach 2016-2021, w ramach opracowanego Programu Państwowego Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata 2016-2020. W latach 2011-2016 na terenie powiatu monieckiego w ramach programu monitoringu wód płynących prowadzono badania w wybranych JCWP następujących rzek: Narwi, Jaskrance, Nereśli, Biebrzy, Ełku, Czarnej Strugi, Kosódki, Biebły, Boberki i Brzozówki. Wyniki klasyfikacji i oceny stanu wód przedstawia tabela poniżej. Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i ocena stanu wód za lata 2011-2016 Lp. Nazwa ocenianej JCWP Kod JCWP STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN wód 1 Narew od Lizy do Biebrzy PLRW20002426199 SŁABY DOBRY ZŁY 2 Jaskranka PLRW200017261749 SŁABY PONIŻEJ DOBREGO ZŁY 3 Nereśl od źródeł do Rumejki PLRW200017261889 UMIARKOWANY DOBRY ZŁY 4 Biebrza od Hordonianki do Ełku bez Ełku PLRW20002426279 UMIARKOWANY DOBRY ZŁY 5 Biebrza od Ełku do ujścia PLRW200024262999 UMIARKOWANY 6 Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia PLRW2000192628999 UMIARKOWANY 7 Czarna Struga PLRW20001726276 SŁABY 8 Kosódka PLRW200017262949 UMIARKOWANY 9 Biebła PLRW200017262569 UMIARKOWANY 10 Boberka PLRW200017262729 UMIARKOWANY PONIŻEJ DOBREGO PONIŻEJ DOBREGO PONIŻEJ DOBREGO PONIŻEJ DOBREGO PONIŻEJ DOBREGO PONIŻEJ DOBREGO 11 Brzozówka od źródeł do Popiołówki PLRW200017262429 UMIARKOWANY - ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY Poniżej omówiono szczegółowo klasyfikację jakości wód w poszczególnych jednolitych częściach wód (JCWP) na terenie powiatu. NAREW jest prawostronnym dopływem Wisły I rzędu o powierzchni zlewni 75175,2 km 2. Długość całkowita rzeki wynosi 484 km, w tym długość odcinka płynącego na terenie Polski 455 km. Rzeka bierze początek na terenie Białorusi w bagnach wschodniego skraju Puszczy Białowieskiej. Zlewnię górnej Narwi stanowią tereny stosunkowo słabo uprzemysłowione o charakterze typowo rolniczym oraz duże obszary leśne. Przy granicy białoruskiej zlokalizowano zbiornik zaporowy Siemianówka, pełniący obecnie funkcje rekreacyjne. Ocena JCWP Narew od Lizy do Biebrzy (kod: PLRW20002426199), Klasyfikacja stanu ekologicznego - wody zakwalifikowano do IV klasy stan słaby. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: makrobezkręgowce bentosowe (indeks MMI) i ichtiofauna. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan dobry. Stan wód ze względu na uzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego określono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. JASKRANKA jest prawobrzeżnym dopływem Narwi o długości 22,2 km i powierzchni zlewni 120 km 2. W zlewni dominują tereny użytkowane rolniczo (33% grunty orne, 41% pastwiska). Zalesienie jest niskie i wynosi 15%. Powierzchnia zurbanizowana - 8%. Rzeka Jaskranka stanowi odbiornik ścieków z Krypna i Knyszyna. 9

Ocena JCWP Jaskranka (kod: PLRW200017261749), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do IV klasy stan słaby. O klasyfikacji zadecydował wskaźnik biologiczny - ichtiofauna. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: nonylofenoli oraz benzo(a)pirenu. Stan wód - oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. NEREŚL jest prawobrzeżnym dopływem Narwi, o całkowitej długości 40,4km i powierzchni zlewni 291 km 2. Zlewnia rzeki jest typowo rolniczą: 60% stanowią grunty orne i 22% pastwiska. Zalesienie sięga 10%, a powierzchnia zurbanizowana 10%. Nereśl przepływa przez jezioro Zygmunta Augusta. Poniżej jeziora do rzeki uchodzi dopływ Targonka będący odbiornikiem ścieków z Moniek. Ocena JCWP Nereśl od źródeł do Rumejki (kod: PLRW200017261889), Klasyfikacja potencjału ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy potencjał umiarkowany. O wyniku klasyfikacji zadecydowało ponadnormatywne stężenie fosforu fosforanowego oraz fosforanów. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan dobry. Stan wód - ze względu na uzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego określono jako zły. BIEBRZA jest prawobrzeżnym dopływem Narwi o długości ok. 165 km i powierzchni zlewni 7051km². Swoje źródła ma w okolicach m. Nowy Dwór. Uchodzi do Narwi w okolicy m. Wizna. Zlewnię charakteryzuje asymetria dorzecza, bardziej rozwinięte jest dorzecze prawobrzeżne. Biebrza stanowi największy w Polsce region bagien gdzie występuje wiele rzadkich zbiorowisk roślinnych oraz gatunków zwierząt, zwłaszcza ptaków. Dolina rzeki jest lęgowiskiem ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Większość terenów bagiennych w zlewni to tereny Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ocena JCWP Biebrza od Hordonianki do Ełku bez Ełku (kod: PLRW20002426279), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O wyniku klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: makrobezkręgowce bentosowe (indeks MMI) oraz ichtiofauna. Klasyfikacja stanu chemicznego - wykazała stan dobry. Stan wód - ze względu na uzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego, określono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. Ocena JCWP Biebrza od Ełku do ujścia (kod: PLRW200024262999), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydował wskaźnik biologiczny - ichtiofauna. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: difenyloeterów bromowanych, rtęci i jej związków oraz heptachloru. Stan wód - ze względu na uzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego, określono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. EŁK jest prawobrzeżnym dopływem Biebrzy o długości 113,6 km i powierzchni zlewni 1524,5 km 2. Swój początek bierze w okolicach miasta Gołdap, a uchodzi do Biebrzy w okolicach miejscowości Osowiec. Do głównych lewobrzeżnych dopływów Ełku należą: Mazurka, Połomska Młynówka, Karmelówka, Kanał Kuwasy, a prawobrzeżnych: Gawlik, Różanica i Binduga. W strukturze użytkowania zlewni największy udział mają lasy oraz grunty orne. Ocena JCWP Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia (kod: PLRW2000192628999), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne - makrofity oraz makrobezkręgowce bentosowe. 10

Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: rtęci i jej związków. Stan wód - będący wypadkową stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. CZARNA STRUGA jest lewobrzeżnym dopływem Biebrzy, której zlewnia jest położona na terenach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z m. Goniądz. Ocena JCWP Czarna Struga (kod: PLRW20001726276), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do IV klasy stan słaby. O klasyfikacji zadecydował wskaźniki biologiczne: fitobentos i makrobezkręgowce bentosowe oraz ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: rtęci i jej związków oraz benzo(a)pirenu. Stan wód - będący wypadkową stanu ekologicznego i stanu chemicznego, oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. KOSÓDKA jest lewobrzeżnym dopływem Biebrzy, której zlewnia jest położona na terenach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ocena JCWP Kosódka (kod: PLRW200017262949), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały ponadnormatywne stężenia badanych wskaźników fizykochemicznych. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: difenyloeterów bromowanych, rtęci i jej związków, benzo(a)pirenu oraz heptachloru. Stan wód - będący wypadkową stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniono jako zły. BIEBŁA jest lewobrzeżnym dopływem Biebrzy o długości 16,00 km i powierzchni zlewni 36,57 km 2, której zlewnia jest położona na terenach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ocena JCWP Biebła (kod: PLRW200017262569), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: fitobentos i ichtiofauna oraz ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: rtęci i jej związków oraz benzo(a)pirenu. Stan wód - oceniono jako zły. BOBERKA jest dopływem Biebrzy o długości 7,25 km i powierzchni 24,24 km 2, której zlewnia jest położona na terenach Ocena JCWP Boberka (kod: PLRW200017262729), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: makrofity i ichtiofauna oraz ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych. Klasyfikacja stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: rtęci i jej związków oraz benzo(a)pirenu. Stan wód - oceniono jako zły. BRZOZÓWKA lewostronny dopływ Biebrzy o długości 49,74 km o powierzchni zlewni 138,15 km 2. Część zlewni położona jest w obszarze kompleksów leśnych Puszczy Knyszyńskiej. Ocena JCWP Brzozówka od źródeł do Popiołówki (PLRW200017262429), Klasyfikacja stanu ekologicznego wody zakwalifikowano do III klasy stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych. Stan wód - oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż JCWP nie jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. 11

PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Poniżej opisano ostatnie wyniki kontroli podmiotów na terenie powiatu w zakresie gospodarki wodnościekowej: Gmina Jaświły oczyszczalnia ścieków w Dolistowie (kontrola: październik - grudzień 2016 r.). Stan formalnoprawny w zakresie warunków odprowadzania oczyszczonych ścieków do rzeki Biebrza został uregulowany. Podmiot wykonywał obowiązkowe badania automonitoringowe odprowadzanych ścieków, zgodnie z warunkami pozwolenia i przekazywał wyniki do WIOŚ. Analizy wyników nie wykazała przekroczeń wartości dopuszczalnych ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W dniu przeprowadzonej wizji terenowej, urządzenia oczyszczające ścieki pracowały prawidłowo. Podmiot przedstawił wyniki badań automonitoringowych odprowadzanych ścieków, które także nie wykazały przekroczeń. Średnia ilość odprowadzanych ścieków nie przekroczyła wartości dopuszczalnych. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Ferma Drobiu Karol Molski, Ruda, gm. Krypno (kontrola: październik 2016 r.). Wodę pobierano z sieci wodociągowej i zużywano do pojenia drobiu, na cele porządkowe oraz na potrzeby socjalne. W wyniku eksploatacji instalacji powstawały ścieki socjalno-bytowe oraz technologiczne (z płukania kurników po zakończonym cyklu hodowlanym). Budynki były myte myjką ciśnieniową bez użycia środków chemicznych. Zużyta woda była gromadzona w zbiornikach bezodpływowych. Ścieki z fermy odbierała firma asenizacyjna. Wody opadowe i roztopowe nie były ujęte systemem kanalizacji. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Markel Sp. z o.o., m. Krypno Kościelne, gm. Krypno (kontrola: listopad 2016 r., marzec-kwiecień 2017 r., sierpień 2017 r.). Wodę na potrzeby socjalno-sanitarne i przemysłowe pobierano z wodociągu gminnego. Ścieki sanitarne oraz odprowadzano do miejskiej kanalizacji sanitarnej, a ścieki przemysłowe - po wcześniejszym podczyszczeniu w separatorze substancji ropopochodnych. W trakcie kontroli ustalono, że podmiot nie posiadał pozwolenia wodnoprawnego w zakresie wprowadzania ścieków przemysłowych, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, do urządzeń kanalizacyjnych będących we władaniu innych podmiotów. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące podmiot do usunięcia nieprawidłowości. Ponowne kontrole przeprowadzone w marcu i sierpniu 2017 nie wykazały nieprawidłowości. AGROHURT Sp. z o.o. m. Mońki, gm. Mońki (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.). Wodę na potrzeby zakładu pobierano z miejskiej sieci wodociągowej i zużywano na cele socjalne i technologiczne. Powstające w wyniku działalności zakładu ścieki socjalne, produkcyjne i opadowe odprowadzano sieci kanalizacyjnej. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. BUDROMAT Kostka Brukowa i Galanteria Betonowa Leszek Kuprel, m. Mońki, gm. Mońki (kontrola: kwiecień 2017 r.). Kontrola miała charakter interwencyjny. Przeprowadzono ją w wyniku skargi dotyczącej spływu wód opadowych zanieczyszczonych cementem oraz ścieków powstających podczas produkcji z ternu zakładu. Zgodnie z oświadczeniem właściciela teren został utwardzony w części betonem, a w części kostką brukową. Podczas wizji nie ustalono jednoznacznie czy zanieczyszczenie nawierzchni pochodziło z komponentów wykorzystywanych do produkcji. Teren zakładu nie posiadał systemu zbierania wód opadowych i roztopowych. Spływ wód poza teren zakładu następował w wyniku ukształtowania terenu. Ponadto ustalono, że wodę na potrzeby socjalno-bytowe oraz produkcyjne pobierano z wodociągu gminnego i zużywano w węzłach betoniarskich do produkcji betonu oraz kostki brukowej, a także do mycia zbiorników pojazdów przewożących beton. Ścieki powstające podczas mycia pojazdów, po odstaniu, wykorzystywano ponownie w węźle betoniarskim. Ścieki socjalno-bytowe gromadzono w zbiorniku bezodpływowym, a następnie w zależności od potrzeb, były wywożone przez ZGKiM w Mońkach na oczyszczalnie ścieków w Mońkach. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Ferma Drobiu Daniel Biedrzycki, m. Kołodzież, gmina Mońki (kontrola: czerwiec-lipiec 2017 r.). Właściciel prowadził hodowlę drobiu w dwóch instalacjach, nie powiązanych ze sobą technologicznie: nr 1- MOŃKI i nr 2- KOŁODZIEŻ. Wodę pobierano z wodociągu gminnego i zużywano do pojenia drobiu, na cele porządkowe, do nawilżania pomieszczeń w czasie upałów oraz na potrzeby socjalne. W wyniku eksploatacji ww. instalacji powstawały jedynie ścieki socjalne, które gromadzono w zbiornikach bezodpływowych, opróżnianych w miarę potrzeb przez firmę asenizacyjną. Ścieki technologiczne nie były wytwarzane ze względu na sposób czyszczenia budynków hodowlanych (przy użyciu środków chemicznych z dodatkiem niewielkiej ilości wody, która podlegała odparowaniu). Wody opadowe i roztopowe nie były ujęte w system kanalizacji. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 12

Ubojnia Drobiu Wojszki - S. Biedrzycki, L. Prończuk sp. j., m. Wojszki, gm. Mońki (kontrola: kwiecień 2017 r.). Wodę na potrzeby zakładu pobierano z wodociągu gminnego Kołodzież i zużywano na cele technologiczne i socjalno-bytowe pracowników. W wyniku działalności ubojni powstawały ścieki socjalnobytowe i ścieki technologiczne (z mycia drobiu i maszyn). Ścieki oczyszczano na własnej oczyszczalni ścieków przemysłowych. Stan formalnoprawny w zakresie odprowadzania oczyszczonych ścieków przemysłowych został uregulowany. Ilość ścieków odprowadzanych podległa kontroli za pomocą przepływomierza. Wyniki badań ścieków nie wykazały przekroczeń wskaźników określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Osady ściekowe z oczyszczania ścieków odwadniano na prasie, a następnie gromadzono na płycie obornikowej, z zamiarem wykorzystywania do nawożenia pól. Wody opadowe i roztopowe nie były ujęte w system kanalizacji. Ponadto ustalono, że kontrolowany podmiot realizował obowiązek przedkładania Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska okresowych pomiarów jakości ścieków z przyzakładowej oczyszczalni. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.). Stan formalnoprawny w zakresie eksploatacji oczyszczalni ścieków w Mońkach nie został uregulowany (podmiot nie posiadał ważnego pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie oczyszczonych ścieków. Zaskarżona decyzja udzielająca pozwolenia wodnoprawnego została skierowana do powtórnego rozpatrzenia do Starosty Monieckiego). Oczyszczone ścieki odprowadzono poprzez wylot kanalizacyjny zlokalizowany na działce, która została wydzierżawiona od właściciela przez Gminę Mońki w celu użytkowania urządzeń wodnych do odprowadzania ścieków oczyszczonych do cieku Targonka. Zgodnie z wymogami pozwolenia wodnoprawnego, podmiot prowadził badania ścieków (we własnym laboratorium oraz zlecał badania laboratorium posiadającemu akredytację). Analiza przedstawionych wyników nie wykazała przekroczeń w zakresie wskaźników zanieczyszczeń określonych w nieprawomocnym pozwoleniu wodnoprawnym. W trakcie kontroli ustalono, że zakład nie zrealizował obowiązku przekazywania do WIOŚ wyników badań ścieków. W związku z powyższym udzielono instruktażu. Moniecka Spółdzielnia Mleczarska w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r., wrzesień-październik 2017 r.). Stan formalno-prawny w zakresie poboru wody z własnego ujęcia i odprowadzania ścieków został uregulowany. Wodę pobierano z własnego ujęcia, składającego się z trzech studni głębinowych i zużywano na cele technologiczne, do płukania odżelaziaczy, na potrzeby socjalne pracowników, do kotłów centralnego ogrzewania i podlewania zieleni. Wodę uzdatniano poprzez odżelazianie i odmanganianie. Podmiot monitorował ilości pobieranej wody codzienne przy użyciu wodomierzy przy studniach i dokumentował w rejestrze. Ustalono, że wyniki badań wód nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń. Nie zostały przekroczone limity ilości pobieranej wody. W wyniku działalności podmiotu powstawały ścieki technologiczne, z myjni samochodowej, z płukania odżelaziaczy, socjalnobytowe, opadowe i roztopowe. Wszystkie rodzaje ścieków (oprócz deszczowych i roztopowych) odprowadzano na własną, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków, a następnie po oczyszczeniu do cieku Targonka (dopływ Nereśli). Kontrolowany prowadził pomiary ilości i badania jakości ścieków surowych i oczyszczonych z częstotliwością raz na dwa miesiące oraz badania jakości ścieków deszczowych dwa razy w roku. Stan formalnoprawny w zakresie odprowadzania wód opadowych i roztopowych był uregulowany. Wody opadowe i roztopowe były odprowadzane (poprzez sieć deszczową uzbrojoną w studzienki rewizyjne i wpusty deszczowe z osadnikami) kanałem krytym do cieku Targonka. Analiza wyników badań ścieków oczyszczonych, odprowadzanych z zakładowej oczyszczalni, wykazała przekroczenie wartości dopuszczalnej określonej pozwoleniem dla fosforu ogólnego. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące podmiot do usunięcia nieprawidłowości. Podczas ponownej kontroli interwencyjnej przeprowadzonej wrzesień-październik 2017 r. stwierdzono, iż wylotu ścieków z MSM Mońki płyną ścieki o lekko mętnej barwie. W związku z powyższym ponownie zostało wydane zarządzenie pokontrolne. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W KRUSZYNIE (kontrola: kwiecień-maj 2017 r.). Biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia ścieków typu M-BOŚ 150 zlokalizowana we wsi Kruszyn odbierała ścieki bytowe pochodzące z budynków mieszkalnych położonych w miejscowości Kruszyn. Stan formalnoprawny w zakresie eksploatacji oczyszczalni został uregulowany. Ścieki oczyszczone odprowadzano do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Nereśl. Jakość odprowadzanych ścieków, nie we wszystkich wartościach spełniała narzucone przez pozwolenie minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach. Kontrolowany podmiot przedkładał Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska okresowe pomiary jakości ścieków z oczyszczalni ścieków w Kruszynie. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. 13

WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: substancje ropopochodne azotany, fosforany, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych składowisk odpadów, z baz magazynowania i dystrybucji paliwowych do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia azotanami i fosforanami występują przede wszystkim na terenach rolniczych (związki te są także przyczyną eutrofizacji wód powierzchniowych. STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH 5 Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości: Klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie tła hydrogeochemicznego; wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka; Klasa II wody dobrej jakości, w których: wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych; wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby; Klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka; Klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka; Klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych w punkcie pomiarowym przeprowadza się, ustalając klasę jakości wód podziemnych przez porównanie wartości badanych elementów fizykochemicznych z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonymi w załączniku do rozporządzenia. Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny. Oceny stanu chemicznego wód podziemnych w Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) dokonuje się porównując wartości średnich arytmetycznych stężeń badanych elementów fizykochemicznych ze zbadanych punktów pomiarowych, które są reprezentatywne dla jednolitej części wód podziemnych, z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonych w załączniku do rozporządzenia. Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy w sieci otworów badawczych obejmujących wszystkie JCWPd na obszarze kraju. 5 na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2016 nr 0 poz. 85). 14

Ostatnie badania stanu chemicznego, w ramach monitoringu diagnostycznego, PIG przeprowadził w 2016 roku. Wyniki badań prezentuje tabela poniżej. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w powiecie monieckim wg badań PIG Numer otworu Miejscowość Gmina JCWPd Głębokość do stropu warstwy wodonośnej [m] Użytkowanie Klasa jakości wody w punkcie wskaźniki w granicach stężeń II klasy jakości wskaźniki w granicach stężeń III klasy jakości wskaźniki w granicach stężeń IV klasy jakości 1827 Gugny Trzcianne 32 20 Lasy I Mn - - - 1828 Gugny Trzcianne 32 1,6 Lasy I Fe, Mn - - - 52 SO4, HCO3, 1693 Zajki Trzcianne 1,3 Grunty orne IV NH4, Mn Fe TOC Ca wskaźniki w granicach stężeń V klasy jakości Klasyfikacja wskaźników fizykochemicznych wód podziemnych z otworu pomiarowego w Zajkach odpowiadała IV klasie - wody o niezadowalającej jakości. Na wynik miały wpływ podwyższona zawartość ogólnego węgla organicznego i żelaza. Wody podziemne badane w m. Gugny oceniono jako wody bardzo dobrej jakości. Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu monieckiego w 2016 r. wyniosła 126,1 tys. ton co stanowiło 19 % odpadów wytworzonych na terenie całego województwa. Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 powiat moniecki 102,0 106,2 118,2 112,2 112,5 123,1 127,2 119,3 125,1 126,1 woj. podlaskie 1057,2 838,3 737,9 713,5 707,6 1467,5 1827,5 1266,7 871,1 662 Odpady wytworzone (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku (tys. ton) źródło: GUS W 2016 r. ilość odpadów przemysłowych poddanych procesom odzysku wyniosła 99%. ODPADY KOMUNALNE Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowousługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. W 2016 r. zebrano 6443,87 ton zmieszanych odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 155,5 kg/rok. 15

Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 powiat moniecki 4,9 4,5 4,4 4,3 4,96 5,07 5,37 5,36 6,28 6,44 woj. podlaskie 254,8 235,9 235,9 232,6 236,9 229 233,3 236,6 233,3 235,1 Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych na terenie powiatu monieckiego w latach 2007-2016 (tys. ton) źródło: GUS Odpady komunalne zmieszane muszą być poddawane przetworzeniu w instalacjach do mechanicznobiologicznego przetwarzania odpadów. W wyniku mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych wydziela się frakcje dające się wykorzystać materiałowo lub energetycznie. Po procesie mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych powstaje frakcja, która wymaga dalszego biologicznego przetworzenia. Pozostałości z sortowania po przetworzeniu, w postaci stabilizatu, mogą być kierowane na składowiska odpadów spełniające określone wymagania. Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina ma za zadanie zapewnić odbieranie i właściwe - ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych powstających na jej terenie. Obowiązkiem Gminy jest zorganizowanie i nadzorowanie sprawnego systemu selektywnej zbiórki odpadów, które powinny zostać poddane odzyskowi lub recyklingowi. Zgodnie z głównymi założeniami nowelizacji przepisów ustawy, zmieszane odpady komunalne oraz odpady zielone (z pielęgnacji terenów zielonych oraz targowisk) należy kierować do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (tzw. RIPOK). Odpady te muszą zostać zagospodarowane w regionie gospodarki odpadami, na którym zostały wytworzone. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy instalacja w regionie uległa awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn. Wówczas odpady należy skierować do instalacji zastępczej wyznaczonej w uchwale sejmiku województwa w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami. Odpady od właścicieli nieruchomości zamieszkałych może odbierać wyłącznie wyłoniona w drodze przetargu firma. Odpady z nieruchomości niezamieszkałych mogą być odbierane przez przedsiębiorcę wpisanego do rejestru działalności regulowanej w danej gminie i spełniającego określone wymagania. Istnieją dwa modele wyboru przez gminę instalacji przetwarzania ze względu na rodzaj ogłoszonego przetargu. W przypadku przetargu na odbieranie odpadów podmiot odbierający będzie przewoził je do instalacji wskazanych przez gminę. Gmina ma obowiązek zawrzeć w SIWZ wymóg dotyczący przekazywania odpadów komunalnych zmieszanych oraz odpadów zielonych do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych wskazanych w uchwale sejmiku województwa w sprawie wykonania planu gospodarki odpadami. W przypadku przetargu na odbieranie i zagospodarowanie podmiot odbierający będzie wybierał i wskazywał w ofercie instalację, do której przekazywał będzie odebrane odpady komunalne (akceptacja instalacji poprzez wybór oferty przez gminę). 16

Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy gminy uiszczają jedną podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno opłacać się wyrzucanie odpadów do lasu. Ponadto osoby, które nie będą segregowały odpadów będą płacić więcej. Do połowy 2013 r. gminy miały termin na wprowadzenie na swoim terenie nowego systemu gospodarowania odpadami. Do gmin należy edukacja mieszkańców w tym przekazanie informacji na temat obowiązujących zasad. Dzięki nowej ustawie gminom określono nowe obowiązki, kompetencje i narzędzia do działania. Dysponując środkami z opłat od mieszkańców, pokrywają z nich koszty obsługi całego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym np. tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz edukację ekologiczną w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami. STAN SKŁADOWISKA Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. z 2013 r.poz.523). Ocenę wyników badań przedstawiono w tabeli. Wyniki badań wód podziemnych przy składowiskach przekazane do WIOŚ w Białymstoku za 2016 rok Lp. Nazwa składowiska Data pobrań prób do badań Monitoring wód podziemnych 1 SOK w Zastoczu maj, listopad 2016 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Z piezometru P3 nie pobrano wody, gdyż był suchy. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono w zakresie: ph, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI), Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW). Wodę podziemną ujmowaną piezometrem P1 sklasyfikowano jako wodę V klasy jakości ze względu na wartości OWO. Pozostałe parametry posiadały wartości kształtujące się na poziomie klas I-III. Wodę podziemną z piezometru P2 sklasyfikowano jako wodę II klasy jakości, którą zdeterminowała wartość cynku (Zn). Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klasy I.* 2 SOK w m. Świerzbienie maj, listopad 2016 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono w zakresie: ph, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI), Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW). Wodę podziemną ujmowana piezometrem P1 sklasyfikowano jako wodę V klasy jakości, ze względu na wartości cynku (Zn) oraz WWA. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-III. Wodę podziemną ujmowana piezometrem P2 sklasyfikowano jako wodę III klasy jakości. Wodę podziemną ujmowana piezometrem P3 sklasyfikowano jako wodę V klasy jakości, ze względu na wartość cynku (Zn) w II serii badań. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-IV.* 3 SOK w Jasionówce kwiecień, październik 2016 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska monitorowane były za pomocą piezometrów: P1, P2 i P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858, 3.1., pkt. 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów). Wody z piezometrów P1, P2 oraz P3 odpowiadały I klasie jakości wód.* 4 SOK w Jaświłach maj, październik 2016 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono w zakresie: ph, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI), Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW). W ocenie nie brano pod uwagę wyników kadmu (Cd), ponieważ granica oznaczalności tego pierwiastka była zbyt wysoka w odniesieniu do granic oznaczalności klas jakości wód. Na całej sieci monitoringowej wartości ołowiu (Pb) kształtowały się na poziomie poniżej granicy właściwej dla klasy III, a wartości rtęci (Hg) poniżej granicy klasy IV. W P1oraz P3 w I serii badań wartość miedzi (Cu) odpowiadała III klasie jakości. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II.* * Na podstawie klasyfikacji wg RMŚ z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz. U. 2016 Poz. 85.)., opracowanie: 17

ODPADY NIEBEZPIECZNE W bazie WSO 6 w 2016 roku zgromadzono informacje o 69 producentach odpadów niebezpiecznych. Pod względem ilości najwięcej odpadów wytworzyło przedsiębiorstwo Innowacje i Środowisko Sp. z o.o. 75,8 oraz PRO-EKO SERWIS Sp. z o.o. 68,3 ton. Do znaczących wytwórców odpadów należało również Przedsiębiorstwo TOOLCO Kazimierz Mitroszewski 30,5 ton oraz Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Mońkach 16,2 ton. Na terenie powiatu wytworzono 213,9 ton odpadów niebezpiecznych, zebrano 259,5 ton, natomiast odzyskano w instalacji 288,3 ton. Zbieraniem zajmowały się 4 specjalistyczne firmy posiadające odpowiednie zezwolenia, a unieszkodliwianiem w instalacjach 1 firma. Największą grupę stanowiły materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest 147,5 ton. PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH W omawianym okresie Inspektorat przeprowadził następujące kontrole podmiotów pod kątem gospodarki odpadami: Składowisko odpadów w Zastoczu (kontrola: październik-listopad 2016 r.). Zarządzającym zamkniętym i zrekultywowanym składowiskiem odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Zastocze jest gmina Krypno. Teren kontrolowanego składowiska wyposażony został w: 3 piezometry, 3 studnie odgazowujące, zbiornik odcieku, ogrodzenie, dwie bramy. Ponadto zgodnie z harmonogramem działań związanych z rekultywacją, na terenie składowiska wykonano: formowanie skarp i wierzchowiny składowiska, wykonanie warstwy wyrównawczej, wykonanie warstwy izolacyjnej z gliny oraz iłów, wykonanie warstwy okrywowej, wykonanie warstwy humusowej i wysiew mieszanki traw zadarniających. Zgodnie z decyzją Marszałka Województwa Podlaskiego, rekultywacja składowiska została przeprowadzona zgodnie z harmonogramem działań i została zakończona dnia 31 października 2015 r. W toku kontroli stwierdzono brak wykonywania pełnych badań automonitoringowych dla składowiska w fazie poeksploatacyjnej. Pouczono kontrolowanego. Andrzej Orłowski w m. Szorce (kontrola interwencyjna: październik 2016 r.). Kontrolę przeprowadzono w związku z otrzymaniem skargi dotyczącej prowadzenia na posesji kontrolowago demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Przed podjęciem kontroli ustalono, że kontrolowany nie prowadził działalności gospodarczej oraz nie posiadał żadnych zezwoleń na gospodarowanie odpadami. Podczas oględzin posesji ujawniono obecność odpadów złomu oraz używanych części samochodowych. Nie znaleziono wystarczających dowodów, potwierdzających prowadzenie przez kontrolowanego demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Stwierdzono natomiast zbieranie odpadów metali żelaznych bez wymaganego zezwolenia, w wyniku czego wydano decyzję wymierzającą karę pieniężną. Składowisko Odpadów Komunalnych w Knyszynie (kontrola: grudzień 2016 r.). Właścicielem składowiska jest Gmina Knyszyn. Wyposażenie i urządzenia techniczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składowiska to: uszczelnienie kwatery do składowania odpadów, drenaż odcieków, zbiornik na odcieki, instalacja do odgazowania składowiska z emisją do atmosfery, brodzik dezynfekcyjny, waga wozowa najazdowa, zbiornik podziemny p.poż., ogrodzenie z zamykaną bramą wjazdową, zasiek na surowce wtórne i 3 piezometry. Składowisko nie posiada instalacji umożliwiającej oczyszczanie i wykorzystanie gazu składowiskowego do celów energetycznych lub spalenia w pochodni. Dojazd do składowiska odbywa się drogą gruntową na nieutwardzony plac manewrowy, które były drożne podczas oględzin. Nie stwierdzono zaśmiecenia terenów wokół składowiska. Ustalono, że zarządzający składowiskiem nie posiadał świadectwa kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami. Badania automonitoringowe przeprowadzono niezgodnie z przepisami prawa. W wyniku kontroli pouczono kontrolowanego oraz wydano zarządzenie pokontrolne obligujące do wyeliminowania nieprawidłowości. Oczyszczalnia ścieków w Kruszynie (kontrola: kwiecień-maj 2017 r.). W toku kontroli ustalono, że powstające na oczyszczalni osady ściekowe, skratki oraz zawartość piaskowników odbierane są przez firmę MPO Sp. z o.o, na podstawie umowy zawartej z gminą Krypno. Ewidencję odpadów prowadzono zgodnie 6 Wojewódzki System Odpadowy; Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskieg; stan na 08.11.2016 r. 18

z obowiązującymi wzorami dokumentów. Zbiorcze zestawienie danych o odpadach za rok 2016 zostało złożone w terminie do Urzędu Marszałkowskiego woj. Podlaskiego. W zestawieniu ujęto wszystkie odpady wytwarzane na oczyszczalni. Kontrolowany nie zrealizował obowiązku sporządzenia i złożenia do Urzędu Marszałkowskiego sprawozdania za rok 2015, w wyniku czego pouczono kontrolowanego oraz wydano zarządzenie pokontrolne. AGROHURT Sp. z o.o. w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.). W toku kontroli ustalono, że ewidencję ilościową i jakościową wytwarzanych odpadów prowadzono w sposób prawidłowy, z wykorzystaniem kart ewidencji i kart przekazania opadów. Wypełniano obowiązki z zakresu przestrzegania przepisów dotyczących opłaty produktowej i depozytowej. Przedłożono do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego informacje o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi za okres 2013 2016 przy czym sprawozdania za lata: 2013, 2015 i 2016 zostały złożone terminowo, natomiast za rok 2014 nieterminowo. W związku z powyższym wydano decyzję wymierzającą administracyjną karę pieniężną. Piaskowanie Marcin Waszkiewicz w Jaświłach (kontrola interwencyjna: sierpień-wrzesień 2017 r.). W toku kontroli ustalono, że w zakładzie nie była prowadzona ilościowa i jakościowa ewidencja wytwarzanych odpadów, zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i wzorami dokumentów, stąd nie było możliwe również określenie rodzajów oraz rzeczywistej ilości wytwarzanych odpadów. Kontrolowany nie zrealizował obowiązku sporządzenia zbiorczego zestawienia danych o wytworzonych odpadach i sposobach gospodarowania nimi za rok 2016 oraz obowiązku przedłożenia zestawienia do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. W związku z powyższym wydano decyzję wymierzającą administracyjną karę pieniężną. Pozostałe skontrolowane zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami to: Ferma Drobiu Karol Molski w Krypnie (kontrola: październik 2016 r.), Gmina Jaświłyoczyszczalnia ścieków Dolistowie (kontrola: październik-grudzień 2016 r.), Markel Sp. z o.o. - stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji w Krypnie Kościelnym (kontrola: listopad 2016 r., kontrola interwencyjna: marzec-kwiecień 2017 r., kontrola: sierpień 2017 r.), Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. dr E. Jelskiego w Knyszynie (kontrola: luty 2017 r.), Ubojnia Drobiu Wojszki Biedrzycki, Prończuk Sp. J. w Wojszkach (kontrola: kwiecień 2017 r.), Ferma Drobiu Daniel Biedrzycki w m. Kołodzież (kontrola: czerwiec-lipiec 2017 r.), Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mońkach oczyszczalnia ścieków w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.), Moniecka Spółdzielnia Mleczarska (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.), Markel Sp. z o.o. - zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektrycznego (kontrola: sierpień 2017 r.). HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU Hałas jest powszechnie występującym zanieczyszczeniem środowiska i jednym z poważniejszych problemów obniżających jakość życia. Są to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym miejscu i czasie. Hałas w środowisku powodowany jest głównie przez ruch transportowy (drogowy, kolejowy, lotniczy), działalność przemysłową oraz aktywność związaną z rekreacją. Na terenie województwa najistotniejsze źródła hałasu to transport drogowy oraz w niedużym stopniu zakłady przemysłowe. Także na terenie powiatu monieckiego wpływ na klimat akustyczny ma dynamiczny rozwój motoryzacji. Wraz ze wzrostem ilości pojazdów wzrasta znacznie natężenie ruchu drogowego, a tym samym wzrasta uciążliwość hałasowa. Źródło: Główny Urząd Statystyczny; opracowanie WIOŚ w Białymstoku 19

Hałas przemysłowy obejmuje dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia oraz części procesów technologicznych, instalacje i wyposażenie zakładów przemysłowych i usługowych. Do hałasu przemysłowego zalicza się również dźwięki emitowane z obiektów handlowych takie jak: urządzenia klimatyzacyjne, wentylatory itp., a także urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych i gastronomicznych. W odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas przemysłowy ma na ogół zasięg lokalny i często w bardzo ograniczonym stopniu kształtuje klimat akustyczny środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Aktualne normy hałasu w środowisku określa rozporządzenie Ministra Środowiska 7 z 2012 roku, w którym podwyższono wartości dopuszczalne w odniesieniu do lat poprzednich. STAN POMIARY HAŁASU Na terenie powiatu monieckiego w roku 2016 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził pomiary hałasu komunikacyjnego w Mońkach. Pomiary zaplanowano w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa podlaskiego na lata 2016 2020. Wykonane badania 8 umożliwiły sporządzenie mapy akustycznej, której przedmiotem mapowania był odcinek drogi krajowej Nr 65 przebiegającej przez miasto Mońki. Badania na potrzeby sporządzenia mapy obejmowały przeprowadzenie, w jednym punkcie pomiarowym długookresowych pomiarów poziomu hałasu (L DWN /L N ) oraz przeprowadzenie, w czterech punktach krótkookresowych pomiarów poziomu hałasu (L AeqD /L AeqN ). Na potrzeby wyliczenia wskaźników długookresowych L DWN i L N wykonywano łącznie badania przez 8 dób pomiarowych, z czego: 2 doby w dni powszednie oraz 1 doba podczas weekendu w okresie wiosennym (marzec czerwiec), 2 doby w dni powszednie oraz 1 doba podczas weekendu w okresie jesienno-zimowym (wrzesień luty), 1 doba w dni powszednie i 1 doba w weekend w porze letniej (lipiec sierpień). W trakcie pomiarów, każdorazowo prowadzono rejestrację warunków meteorologicznych oraz natężenia ruchu pojazdów (z podziałem na pojazdy lekkie i ciężkie). Pomiary krótkookresowe, służące do wyznaczenia poziomów L AeqD, L AeqN, posłużyły do przeprowadzenia kalibracji modelu obliczeniowego. Każdy z tych pomiarów wykonany był podczas 1 doby i podobnie jak w przypadku pomiarów długookresowych, także prowadzono rejestrację natężenia ruchu pojazdów i warunków meteorologicznych. Poniżej zestawiono dane o lokalizacji punktów pomiarowych, terminach wykonania pomiarów, natężeniu ruchu pojazdów oraz wartości dopuszczalne hałasu w miejscach przeprowadzanych pomiarów. Tabela Zestawienie wyników badań hałasu komunikacyjnego w Mońkach w 2016 r. Adres punktu pomiarowego Mońki, ul. Białostocka 25 Data pomiaru 07-08.04.2016 26-27.04.2016 10-11.06.2016 21-22.07.2016 POMIARY DŁUGOOKRESOWE L D [d B] 65, 0 L W [db] L N [db] L DWN [db] Wartość dopuszczalna L DWN [db] Wartość dopuszczal na L N [db] 63,2 59,6 67,6 68 59 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012 Nr 0, poz. 1109). 8 Pomiary hałasu i natężenia ruchu wykonano w terenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 140, poz. 824). 20

26-27.08.2016 15-16.09.2016 20-21.09.2016 25-26.11.2016 POMIARY KRÓTKOOKRESOWE Adres punktu pomiarowego Data pomiaru L AeqD [db] L AeqN [db] Wartość dopuszczalna L AeqD [db] Wartość dopuszczalna L AeqN [db] Mońki, ul. Ełcka 20 10-11.05.2016 66 57,8 65 56 Mońki, ul. Ełcka 23 04-05.05.2016 65,6 56,4 65 56 Mońki, ul. Białostocka 36 27-28.10.2016 69,4 62,6 65 56 Mońki, ul. Białostocka 63 31.03-01.04.2016 66,3 58,3 65 56 Adres punktu pomiarowego Mońki, ul. Białostocka 25 Adres punktu pomiarowego Data pomiaru NATĘŻENIE RUCHU POJAZDÓW Pora dnia [poj/12 h] Pora wieczor u [poj/4h ] Pora nocy [poj/8h ] Procentowy udział pojazdów ciężkich Pora dnia [%] Pora wieczoru [%] Pora nocy [%] 07-08.04.2016 8400 1661 506 10 7 18 26-27.04.2016 7990 1563 563 9 8 24 10-11.06.2016 7768 1632 801 4 2 10 21-22.07.2016 8055 1623 538 14 14 28 26-27.08.2016 8554 2146 952 2 2 29 15-16.09.2016 9043 1436 528 14 10 20 20-21.09.2016 8640 1470 732 8 4 14 25-26.11.2016 11551 1461 624 3 3 12 Data pomiaru NATĘŻENIE RUCHU POJAZDÓW Pora dnia [poj/16h] Pora nocy [poj/8h] Procentowy udział pojazdów ciężkich Pora nocy Pora dnia [%] [%] Mońki, ul. Ełcka 20 10-11.05.2016 7017 376 12 23 Mońki, ul. Ełcka 23 04-05.05.2016 6504 266 12 31 Mońki, ul. Białostocka 36 27-28.10.2016 7304 691 13 17 Mońki, ul. Białostocka 63 31.03-01.04.2016 7453 423 12 17 Wykonane mapy imisyjne hałasu w Mońkach umożliwiły określenie liczby mieszkańców narażonych na hałas drogowy. Z map wynika, że 2,8 % ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych jest na hałas dla wskaźnika L DWN >55dB, a 2,2% ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych jest na hałas dla wskaźnika L N >50dB. Mapa imisyjna dla wskaźnika L DWN (pora dzienno-wieczorno-nocna) Mapa imisyjna dla wskaźnika L N (pora nocna) 21