Jakie błędy popełniają najczęściej podatnicy? W trakcie audytów podatkowych dokładnej kontroli badających podlegają zasady wprowadzania do ewidencji środków trwałych oraz dokonywania odpisów amortyzacyjnych od posiadanych przez podatnika samochodów, w tym w szczególności samochodów osobowych. Kontrola ta jest spowodowana tym, iż w stosunku do samochodów osobowych przepisy podatkowe wprowadzają szereg ograniczeń w związku z możliwością dokonywania odpisów amortyzacyjnych w porównaniu z innymi środkami trwałymi. Poniżej przedstawiam najczęściej pojawiające się błędy w postępowaniu podatników. 1. Zasady ustalania wartości początkowej samochodu na potrzeby wprowadzenia do ewidencji środków trwałych Stan faktyczny Podatnicy wprowadzając środek trwały do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (dalej: Ewidencja) ustalają wartość początkową na podstawie otrzymanej faktury VAT zakupu samochodu. 1 / 7
Przepisy podatkowe Zgodnie z art. 16g ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: UPDOP) w przypadku odpłatnego nabycia samochodu za wartość początkową takiego samochodu uznaje się cenę jego nabycia. Za cenę nabycia uważa się z kolei kwotę należną nabywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania samochodu do używania, w szczególności o koszty transportu, ubezpieczenia w drodze, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji. Cena nabycia ulega również podwyższeniu o zapłacone cło oraz podatek akcyzowy od importowanych samochodów. Cena nabycia ulega z kolei obniżeniu o podatek od towarów i usług (dalej: VAT). Podatek VAT stanowi jednak cenę nabycia w następujących sytuacjach: - w przypadku gdy podatek VAT nie stanowi podatku naliczonego. Taka sytuacja dotyczy przepisu art. 86 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, dalej: UVAT. W tym przepisie ustawodawca wprowadził ograniczenie w możliwości odliczenia podatku naliczonego wskazanego na fakturze zakupu od samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie poniżej 3,5 tony do wysokości 60% wartości tego podatku naliczonego, nie więcej jednak niż 6.000,00 zł. Kwota podatku naliczonego przekraczającego powyższe limity podwyższa cenę nabycia; - w przypadku gdy podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku należnego 2 / 7
o kwotę podatku naliczonego albo zwrot różnicy podatku. Taka sytuacja wystąpi z kolei w przypadku podatników zwolnionych podmiotowo z podatku VAT, tj. podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w roku podatkowym kwoty 50.000 zł oraz podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione z opodatkowania podatkiem VAT. Konkluzje Podatnik na podstawie powyższych przepisów podatkowych jest zobowiązany do wliczenia do wartości początkowej samochodu: - wartość netto określoną na fakturze jego zakupu; - podatek VAT naliczony (lub jego części) w przypadku zakupu samochodu osobowego - w części niepodlegającej odliczeniu; - zapłacone cło od sprowadzonego samochodu; - zapłacony podatek akcyzowy; - ubezpieczenie samochodu za okres od nabycia do dnia przekazania do używania; - odsetki od pożyczek pobranych na zakup samochodu za okres od dnia pobrania pożyczki do dnia przekazania do używania; - opłaty skarbowe; - podatek od czynności cywilnoprawnych; - opłaty administracyjne związane z zarejestrowaniem samochodu (uzasadnienie: aby samochód był zdatny do używania musi mieć dowód rejestracyjny. Opłaty związane z wydaniem dowodu rejestracyjnego zwiększają niewątpliwie wartość początkową tego samochodu); - dodatkowe opłaty związane np. z dodatkowym badaniem technicznym samochodu; - koszty transportu samochodu - jeśli wystąpiły. 3 / 7
Podkreślenia wymaga tutaj fakt, iż ubezpieczenie za okres od dnia przekazania samochodu do używania oraz odsetki naliczone od tego dnia powiększają bieżące koszty uzyskania przychodów na zasadach ogólnych. Postępowanie podatników polegające na uwzględnieniu wartości początkowej jedynie na podstawie otrzymanej faktury zakupowej jest więc nieprawidłowe. Takie ustalenie wartości początkowej samochodu powoduje również następujące niekorzystne skutki podatkowe dla podatnika: - podatnik zawyżył bieżące koszty uzyskania przychodu o wydatki związane z zakupem samochodu, które zgodnie z powołanymi powyżej przepisami powiększają wartość początkową samochodu; - w konsekwencji podatnik dokonał zaniżenia przychodu oraz podstawy opodatkowania. U podatnika powstała więc zaległość podatkowa. Fakt, iż jednocześnie podatnik zaniżył wartość początkową samochodu (i zarazem odpisy amortyzacyjne) jest dla organów podatkowych mało istotny, gdyż zaliczenie określonych wydatków w koszty uzyskania przychodów (tutaj poprzez zwiększenie wartości początkowej samochodu i odpisów amortyzacyjnych) jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem podatnika. 2. Zasady określania samochodu jako środka trwałego 4 / 7
Stan faktyczny Podatnicy wprowadzając samochód do ewidencji środków trwałych bardzo często traktują zakup poszczególnych elementów jako zakup całości jednego środka trwałego. Taka sytuacja wystąpi w szczególności, jeśli podatnik jednocześnie kupuje np. samochód ciężarowy, ciągnik siodłowy, naczepę i przyczepę na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Wówczas podatnik traktuje dany zakup jako jedną inwestycję. Stan prawny Zgodnie z art. 16 a UPDOP środkiem trwałym są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. maszyny, urządzenia i środki transportu. Dokładne określenie poszczególnych środków trwałych zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (dalej: KŚT). KŚT grupuje poszczególne środki trwałe nadając im stosowne numery KŚT. 5 / 7
W przedmiotowej klasyfikacji, w Grupie 7 (Środki Transportu), Podgrupie 74 (Pojazdy mechaniczne) znajdują się m.in. następujące rodzaje pojazdów mechanicznych: - 742 samochód ciężarowy (określany jako pojazd samochodowy przystosowany konstrukcyjnie do przewozu ładunków, tj. samochód ciężarowy uniwersalny, jak i samochód ciężarowy o nadwoziach specjalizowanych); - 746 ciągnik (określany jako ciągnik samochodowy, tj. ciągnik siodłowy i balastowy); - 747 naczepa (określana jako pojazd bezsilnikowy z nadwoziem ładunkowym bez przedniej osi, wyposażony w urządzenia pozwalające na sprzęgnięcie z siodłem ciągnika siodłowego); - 748 przyczepa (określana jako pojazd dwu- lub więcej osiowy bez własnego napędu z nadwoziem ładunkowym i zaczepem zdolnym do sprzężenia z hakiem pojazdu silnikowego; przy czym jako naczepę należy traktować kompletny pojazd mechaniczny wraz z urządzeniami i wyposażeniem technicznym stałym). Załącznik Nr 1 do UPDOP Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych wskazuje stawki amortyzacyjne poszczególnych środków trwałych w odniesieniu do symboli wynikających z KŚT. I tak w naszym przykładzie poszczególne stawki odpisów amortyzacyjnych wynoszą: - samochód ciężarowy - 20%; - ciągnik, naczepa, przyczepa - 14%. Konkluzje 6 / 7
Należy podkreślić to, iż odpowiednia klasyfikacja danego środka trwałego (nie tylko samochodu) ma zasadnicze znaczenie dla późniejszego dokonywania odpisów amortyzacyjnych. W przypadku gdy podatnik zakwalifikuje do samochodu ciężarowego zarówno ciągnik, naczepę i przyczepę, wówczas, w związku z powyżej powołanymi przepisami podatkowymi nastąpi: - zawyżenie kosztów uzyskania przychodów - podatnik zastosował stawkę odpisu amortyzacyjnego w wysokości 20% również do środków trwałych, co do których zastosowanie znajduje stawka odpisu w wysokości 14%. Zawyżenie kosztów uzyskania przychodów wystąpi w wysokości 6% wysokości odpisów amortyzacyjnych naliczonych od wartości początkowych ciągnika, naczepy i przyczepy; - konsekwentnie podatnik zaniżył przychód do opodatkowania oraz podstawę do opodatkowania. Podobnie jak w przykładzie opisanym w punkcie 1 wystąpiła zaległość podatkowa. Analogiczna sytuacja wystąpi u podatnika w przypadku błędnego zakwalifikowania danego środka trwałego, tzn. przypisania mu innego numeru KŚT niż to faktycznie wynika z klasyfikacji. 7 / 7