Programy certyfikacji EUROVENT (cz. 1.)

Programy certyfikacji EUROVENT (cz. 1.) Certyfikat EUROVENT Program certyfikacji EUROVENT ma na celu standaryzację danych technicznych urządzeń przeznaczonych do klimatyzacji i chłodnictwa zgodnie z europejskimi i międzynarodowymi normami. Laboratorium EUROVENT pozwala producentom uczestniczącym w programie na wyrównaną konkurencję oraz systematyzację parametrów technicznych urządzeń. W artykule zamieszczono przegląd programów certyfikacji EUROVENT. Z uwagi na stosunkową dużą liczbę grup certyfikacyjnych w pierwszej części zawarto informacje dot. pierwszych 6 grup. Certyfikacja pozwala niezdecydowanemu użytkownikowi dokonać wyboru urządzenia pracującego zgodnie ze specyfikacją projektową oraz na oszacowanie kosztów zużycia energii. Dla wytwórców urządzeń program certyfikacji EUROVENT tworzy wspólną platformę do współzawodnictwa na takich samych zasadach opartych na danych technicznych urządzeń, które dają się bezpośrednio porównać. Ostatecznie, wizerunek i integracja całego rynku klimatyzacyjnego staje się korzystniejsza i wszelkie niejasności pomiędzy specyfikacjami technicznymi poszczególnych producentów zostają wyjaśnione. Korzyści z certyfikacji Certyfikacja EUROVENT została podzielona na 17 różnych programów każdy z nich odpowiada jednemu typowi (ewentualnie typoszeregowi) urządzeń chłodniczych bądź klimatyzacyjnych. Producent, którego produkty podlegają certyfikacji, nazywany jest uczestnikiem. Na aktualnej stronie internetowej (www.eurovent-certyfication.com) lub w dostępnych on-line katalogach certyfikowanych produktów można znaleźć szczegółowe informacje dotyczące programów, listę uczestników, pisma referencyjne produktów oraz parametry techniczne urządzeń. Znaczenie i niezawodność europejskiego przemysłu klimatyzacyjnego są jasno zdefiniowane przez dobrowolne programy certyfikacji ustanowione i zarządzane przez EUROVENT. Porównanie parametrów osiągów urządzeń poszczególnych producentów przez trzeciego partnera weryfikującego w oparciu o zdefiniowane procedury zapewnia zgodne z zasadami fair-play rzetelne współzawodnictwo wewnątrz rynku otwartego na wszystkich nowych wytwórców.

Celem programu certyfikacji EUROVENT jest stworzenie wspólnego odniesienia kryteriów w zakresie danych technicznych urządzeń. Dzięki specyfikacji certyfikowanych produktów zadanie inżyniera projektanta jest znacznie łatwiejsze nie ma już potrzeby przeprowadzania szczegółowych porównań i testów potwierdzających parametry techniczne urządzeń. Konsultanci, projektanci, firmy wykonawcze, inwestorzy oraz użytkownicy mogą wybrać urządzenia, mając pewność, że wszystkie dane techniczne są sprawdzone i aktualne. Uczestnicy przedstawiają parametry techniczne i dane konstrukcyjne dla wszystkich produktów lub wybranych typoszeregów znajdujących się w zakresie programów. Dane te są oceniane przez EUROVENT i wybierana jest określona liczba urządzeń do przeprowadzenia testów przez niezależne laboratoria. Jeżeli rezultaty testów są satysfakcjonujące, produkty lub typoszeregi urządzeń zostają spisane w katalogach EUROVENT. Wszystkie produkty podlegają regularnym testom zapewniającym zgodność z danymi katalogowymi producentów. Certify-all zapewnia przejrzystość Cel każdego programu certyfikacji musi być jasno zdefiniowany. Wszystkie produkty danego programu certyfikacji wytworzone bądź sprzedawane przez uczestnika wewnątrz określonego zakresu muszą być certyfikowane. Odnosząc się do procedur, certify-all oznacza, że co najmniej wszystkie produkty wewnątrz zdefiniowanego zakresu prezentowanych na rynku europejskim są certyfikowane, ale również inne rozwiązania mogą zostać przetestowane. W zakres programu powinny być włączone tylko te produkty, które mogą być testowane w niezależnych laboratoriach badawczych. Dla niektórych produktów oprogramowanie wyboru konkretnego urządzenia jest również certyfikowane i najmniejsze wielkości urządzeń z typoszeregu muszą być testowane w niezależnych laboratoriach. Logo certyfikacji gwarantuje, że produkty podlegają niezależnym testom i są dokładnie weryfikowane. Symbol ten dla projektanta, wykonawcy i użytkownika oznacza, że produkty są na bieżąco szczegółowo sprawdzane. Karty katalogowe, biuletyny techniczne i stosowne ulotki reklamowe uczestników programów są oznaczane symbolem certyfikacji i statusem: (Producent) uczestniczy w programie certyfikacji EUROVENT dla (oznaczenie odpowiedniej rodziny urządzeń); Parametry techniczne certyfikowanych modeli są umieszczone w katalogach EUROVENT [1]. Programy certyfikacji Do aktualnych programów certyfikacji EUROVENT można zaliczyć: klimatyzatory komfortu o wydajności chłodniczej poniżej 12 kw (AC1), klimatyzatory komfortu o wydajności chłodniczej 12 45 kw (AC2), klimatyzatory komfortu o wydajności chłodniczej 45 100 kw (AC3), szafy klimatyzacji precyzyjnej (CC), klimakonwektory wentylatorowe (FC), klimakonwektory wentylatorowe typu kanałowego (FCP), agregaty wody ziębniczej (LCP), chłodnice wentylatorowe przeznaczone dla chłodnictwa (HECOOL), zdalne skraplacze chłodzone powietrzem (HECOND),

schładzacze cieczy/dry coolery (HEDCOOL), wieże chłodnicze (CT), centrale klimatyzacyjne (AHU), komory chłodnicze (RDC), wymienniki ciepła chłodzące i grzewcze (HECOILS), krzyżowo-płytowe wymienniki ciepła typu powietrze powietrze (AAHE), obrotowe wymienniki ciepła typu powietrze po wietrze (AARE), dokładne filtry powietrza klasy F5 F9 (FILTRES). Wkrótce powstanie też nowy program zawierający produkty z zakresu belek chłodzących (CB). W dalszej części artykułu omówiono zasadnicze zagadnienia związane z poszczególnymi programami certyfikacji. Klimatyzatory o wydajności 12 100 kw Ten program certyfikacji został podzielony na trzy grupy zależnie od wydajności chłodniczej urządzeń. Pierwsza grupa obejmuje urządzenia o wydajności ziębienia do 12 kw, kolejna zakres wydajności urządzeń 12 45 kw oraz ostatnia grupa od 45 do 100 kw. EUROVENT podaje definicję tej grupy urządzeń: Klimatyzatory komfortu od 12 do 100 kw (AC1, AC2 i AC3) to fabrycznie wykonane urządzenia, których zadaniem jest schłodzenie powietrza na potrzeby systemu klimatyzacyjnego. Produkty te mogą być wykorzystywane zarówno jako chłodzące, jak i grzewcze (poprzez zastosowanie odwracalnego układu chłodniczego). Firmy muszą dokonać certyfikacji wszystkich produkowanych modeli z zakresu programu, w jakim mają uczestniczyć. Dotyczy to szczególnie klimatyzatorów typu multi-split z dwoma jednostkami wewnętrznymi [1]. W opisie programu certyfikacji można odszukać również opis budowy klimatyzatora. Według definicji zawartej na stronach EUROVENT: Klimatyzator jest zamkniętą konstrukcją zaprojektowaną jako urządzenie dostarczające uzdatnione powietrze do zamkniętej przestrzeni. Zawiera układ chłodniczy zasilany elektrycznie, którego zadaniem jest schłodzenie powietrza i mający dodatkową zaletę, a mianowicie możliwość osuszania powietrza. Urządzenie może być stosowane jako grzewcze, cyrkulujące, czyszczące i osuszające powietrze. Jeśli wyposażenie jest dostarczone w postaci rozdzielonej, oba elementy tworzą i traktowane są jako całość [1]. Klimatyzator poddawany do badań może być zbudowany jako: urządzenie monoblokowe: fabrycznie zmontowane komponenty układu chłodniczego w formie pojedynczego urządzenia, urządzenie typu split (rozdzielony): fabrycznie zmontowane komponenty układu chłodniczego w postaci dwóch lub większej liczby elementów, wspólnie połączone jako funkcjonalne urządzenie. W tabeli 1. zawarto podział i kodyfikację przy wyborze właściwego produktu spośród różnych typów urządzeń wchodzących w zakres programu certyfikacji dla klimatyzatorów AC1, AC2 i AC3.

Do parametrów, które są weryfikowane podczas testów klimatyzatorów przynależnych do grup certyfikacyjnych AC1, AC2 oraz AC3, należą: całkowita wydajność chłodnicza; ciepło odprowadzone przez klimatyzator od powietrza w określonym przedziale czasowym, wydajność grzewcza dla urządzeń z odwracalnym obiegiem chłodniczym; ciepło doprowadzone poprzez odwracalny obieg chłodniczy klimatyzatora do powietrza w określonym przedziale czasowym, efektywne zużycie energii; średnie zużycie energii elektrycznej doprowadzonej do urządzenia obejmujące: - zużycie energii doprowadzonej podczas pracy sprężarki i dodatkowe zużycie energii elektrycznej do rozmrożenia wymiennika z wyłączeniem dodatkowej nagrzewnicy elektrycznej niewykorzystywanej do rozmrożenia, - zużycie energii elektrycznej wszystkich elementów sterujących i zabezpieczających urządzenie, - proporcjonalne zużycie energii elektrycznej dodatkowych urządzeń (np. wentylatory, pompy) służących do transferu ciepła i znajdujących się w obrębie klimatyzatora. Dodatkowo weryfikowane są: współczynnik efektywności energetycznej (podczas trybu chłodzenia), współczynnik efektywności energetycznej (podczas trybu grzania), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki wewnętrznej (urządzenie nieokanałowane), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki zewnętrznej (urządzenie nieokanałowane), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A emitowanej po stronie kanału (urządzenie okanałowane). Ostatnie trzy parametry związane z głośnością są obowiązujące dla klimatyzatorów o wydajności chłodniczej do 45 kw (grupy AC1, AC2). Dla większych wydajności 45 100 kw (AC3) są werfikowane pod względem hałaśliwości: poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki wewnętrznej (w kanale), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki zewnętrznej (od obudowy), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki zewnętrznej (w kanale). Wszystkie badania są przeprowadzane dla standardowych warunków pracy ujętych w tab. 2. Parametry techniczne dla takich warunków pracy są weryfikowane poprzez badania przeprowadzane w niezależnych laboratoriach EUROVENT, zgodnie z normami: PN-EN 14511-3 [2] (test parametrów technicznych), EN-ISO 3741 [3] (test dźwięku) oraz EUROVENT 6/C/006-97. Komisja wdrażająca dyrektywę 92/75/EWG [4] z odniesieniem do tabel energetycznych urządzeń AGD obliguje producentów, by wszystkie urządzenia były oklejone naklejką w przypadku, gdy są wystawiane na sprzedaż w sklepach lub centrach handlowych. W przypadku urządzeń klimatyzacyjnych z przeznaczeniem do użytku domowego szczegółowe

informacje dotyczące etykiet efektywności energetycznej znaleźć można w dyrektywie komisji 2002/31/WE z dnia 22 marca 2002 r. [5], wykonującej dyrektywę Rady 92/75/EWG [4]. Dyrektywa ta definiuje dla każdego typu produktu klasę energetyczną ropoczynającą się od A (najbardziej efektywne) do G (najmniej efektywne). Klasa efektywności energetycznej jest określona zgodnie z tab. 3, 4, 5, 6. Szafy klimatyzacji precyzyjnej (CC) Program ten obejmuje urządzenia wytworzone fabrycznie z przeznaczeniem do klimatyzacji precyzyjnej o wydajności chłodniczej do 100 kw dla specyficznych warunków testowych. Firmy muszą dokonać certyfikacji wszystkich modeli produkcyjnych podlegających temu programowi certyfikacji. EUROVENT podaje definicję szaf klimatyzacji precyzyjnej z podziałem na 2 warianty odnośnie systemu schładzania powietrza: klimatyzatory precyzyjne z chłodnicą bezpośredniego odparowania urządzenie zawierające kompletny układ chłodniczy, zaprojektowane do spełnienia specjalistycznych wymagań procesów przeprowadzanych w zamkniętych pomieszczeniach, klimatyzatory precyzyjne z chłodnicą wodną fabrycznie zmontowane urządzenie zaprojektowane do spełnienia specjalistycznych wymagań procesów przeprowadzanych w zamkniętych pomieszczeniach; jest ono podłączone do wytwornicy wody ziębniczej zawierającej obieg chłodniczy. Parametry techniczne urządzeń, podobnie jak dla klimatyzatorów typu split i multisplit, są podawane dla standardowych warunków pracy. Standardowe parametry techniczne są weryfikowane poprzez badania przeprowadzane w niezależnych laboratoriach EUROVENT zgodnie z poniższymi normami: ISO 5151 Nieokanałowane klimatyzatory i pompy ciepła, testowanie [7], Eurovent 6/6 Autonomiczne urządzenia klimatyzacyjne [8], Eurovent 8/1 Acoustic Measurements on Machines and Equipment in the free field or large rooms on a hard reflecting plane [9], Eurovent 8/4 Acoustical Measurements of Air Cooled Packaged Room Air Conditioners in Reverberation Rooms [10]. Dla szaf klimatyzacji precyzyjnej dla standardowych warunków określonych w tab. 7. weryfikowane są następujące parametry: całkowita wydajność chłodnicza, jawna wydajność chłodnicza, współczynnik efektywności energetycznej, poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki wewnętrznej (urządzenie nieokanałowane), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A po stronie jednostki zewnętrznej (urządzenie nieokanałowane), poziom mocy akustycznej wg krzywej ważonej A emitowanej po stronie kanału (urządzenie okanałowane), spadek ciśnienia po stronie wody (urządzenia z chłodnicą wodną).

Wszystkie urządzenia wchodzące w zakres programu certyfikacji klimatyzatorów precyzyjnych sklasyfikowano wg tab. 8. Klimakonwektory wentylatorowe (FC) W tym programie certyfikacją objęto klimakonwektory wentylatorowe wykorzystujące wodę grzewczą i ziębniczą. Urządzenia zostały zaprojektowane do transportu powietrza o natężeniu przepływu poniżej 0,7 m 3 /s i maksymalnym sprężu dyspozycyjnym 65 Pa. Uczestnicy programu muszą dokonać certyfikacji wszystkich urządzeń produkowanych i wchodzących w ten zakres certyfikacji. Według definicji EUROVENT: Klimakonwektor wentylatorowy to fabrycznie zmontowane urządzenie zapewniające chłodzenie i/lub grzanie powietrza z wykorzystaniem wody grzewczej lub ziębniczej, przy czym powietrze jest transportowane do pomieszczenia poprzez jeden lub większą liczbę wentylatorów zasilanych energią elektryczną. Klimakonwektory wentylatorowe mogą być wyposażone w obudowę przy wolnym wypływie powietrza do pomieszczenia lub mieć zwartą konstrukcję przystosowaną do podwieszenia w strukturze budynku, z minimalnej długości odcinkiem kanału podłączonym po stronie wlotu i/lub wylotu powietrza z urządzenia. Zasadnicze elementy tego typu urządzeń to: jeden lub więcej wymienników ciepła, jeden lub więcej wentylatorów z silnikiem elektrycznym, obudowę jeśli istnieje taka potrzeba, osprzęt do odprowadzenia skroplin dla urządzenia pracującego jako chłodzący, filtr powietrza. Standardowe parametry techniczne dla klimakonwektorów wentylatorowych są weryfikowane poprzez badania przeprowadzane w niezależnych laboratoriach EUROVENT zgodnie z normami: Eurovent 6/3 Thermal Test method for Fan Coil Units [11], Eurovent 8/2 Acoustic testing of Fan Coil Units in Reverberation Room [12]. Dla testu wydajności chłodniczej zostały przyjęte następujące warunki pracy: temp. powietrza wlotowego do urządzenia: według termometru suchego : 27 C, według termometru mokrego : 19 C. temp. wody wlotowej do urządzenia: 7 C, przyrost temperatury wody: 5 K. Z kolei przy testach wydajności grzewczej przyjmowane są następujące parametry czynników (temp. powietrza w pomieszczeniu 20 C): dla urządzeń 2-rurowych: temp. wody na wlocie 50 C, natężenie przepływu identyczne jak dla testu wydajności chłodniczej, dla urządzeń 2-rurowych: temp. wody na wlocie 70 C, spadek temperatury wody 10 K.

Dla innych obliczeniowych wartości temperatur powietrza i cieczy pośredniczącej należy zwrócić uwagę na zmianę wydajności wymienników ciepła. Dla danej prędkości obrotowej wentylatora mierzone są następujące dane techniczne: całkowita wydajność chłodnicza, jawna wydajność chłodnicza, wydajność grzewcza, spadek ciśnienia wody (dla grzania i chłodzenia), zużycie energii elektrycznej przez wentylator, poziom mocy akustycznej dla wszystkich prędkości obrotowych wentylatora. Strumień objętościowy powietrza nawiewanego może być certyfikowany na żądanie uczestnika. Urządzenia sklasyfikowano wg tab. 9. Klimakonwektory wentylatorowe kanałowe (FWP) Ten program certyfikacji jest częścią programu certyfikacji klimakonwektorów wentylatorowych certify all. Klimakonwektory wentylatorowe kanałowe muszą spełniać następujące kryteria: strumień objętościowy 1 m 3 /s, spręż dyspozycyjny 300 Pa, silnik z napędem bezpośrednim, pojedyncza obudowa z wentylatorem, wymiennikiem oraz filtrem, brak odzysku ciepła, brak podwójnej obudowy. Deklaracja jest obowiązkowa dla wszystkich urządzeń spełniających pierwsze 5 kryteriów i opcjonalnie dla urządzeń spełniających ostatnie kryterium. Zasadniczymi elementami konstrukcyjnymi klimakonwektorów wentylatorowych typu kanałowego są: jeden lub więcej wymienników ciepła, jeden lub więcej wentylatorów z silnikiem elektrycznym, obudowa (opcja), osprzęt do odprowadzenia skroplin dla urządzenia pracującego jako chłodzący, filtr powietrza, plenum tłoczne. Testy parametrów termodynamicznych dokonywane są dla następujących warunków pracy urządzeń: z plenum tłocznym, ze standardowym filtrem, z ciśnieniem statycznym 50 Pa przy średniej prędkości obrotowej wentylatora (dla urządzeń z większą niż 3 prędkości producent dokonuje wyboru średniej prędkości; wybrana prędkość musi być stale ustawiona na wentylatorze),

pomiar natężenia przepływu: test powienien być przeprowadzony dla takich samych warunków, jak dla prędkości średniej z identycznym ustawieniami instalacji hydraulicznej test dźwięku: urządzenia umieszczone w dwóch komorach pogłosowych; dwie moce akustyczne zostają zmierzone po stronie tłocznej i ssawnej + rozproszona; pomiary zostają wykonane dla wszystkich trzech prędkości mierzonych podczas testu przepływu. Dla testów wydajności chłodniczej i grzewczej przyjmowane są poniższe parametry czynników: wydajność chłodnicza: temp. powietrza wlotowego do urządzenia: wg termometru suchego 27 C, wg termometru mokrego 19 C, temp. wody na wlocie do urządzenia 7 C, przyrost temperatury wody 5 K, wydajność grzewcza: temp. powietrza w pomieszczeniu 20 C, dla urządzeń 2- rurowych: temp. wody na wlocie 50 C, strumień objętościowy wody taki sam jak dla testu wydajności chłodniczej, dla urządzeń 4-rurowych: temp. wody na wlocie 70 C, spadek temp. wody 10 K. Pomiar mocy akustycznej powinien być przeprowadzony dla warunków otoczenia bez przepływu wody. Wszystkie pomiary powinny odbywać się dla urządzeń z filtrem powietrza dostarczonym przez producenta. Urządzenia niewyposażone w filtr powietrza powinny zostać wskazane przez dyrektora certyfikacji. Poniższe parametry przy danej prędkości obrotowej wentylatora wskazanych przez uczestnika są mierzone podczas testów: całkowita wydajność chłodnicza, jawna wydajność chłodnicza, wydajność grzewcza, spadek ciśnienia wody (dla grzania i chłodzenia), zużycie energii wentylatora, natężenie przepływu powietrza, dyspozycyjne ciśnienie statyczne, moc akustyczna według krzywej. Podsumowanie Przedstawione informacje umożliwią wstępne zapoznanie się z programami certyfikacji oraz częstsze korzystanie ze strony EUROVENT, aby zweryfikować i porównać dane techniczne potencjalnych dostawców urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Tylko w ten sposób można uniknąć niepotrzebnych sporów pomiędzy poszczególnymi producentami, gdyż często parametry i dane techniczne są przedstawiane dla bardziej korzystnych warunków pracy. Nieświadomy klient często dokonuje zakupu urządzenia o gorszych parametrach (czasami również po wyższych kosztach inwestycyjnych). Podane w artykule dane stanowią również o zasadach fair-play pomiędzy poszczególnymi producentami. Korzyści z uczestnictwa są zatem podwójne: klient w oparciu o dane zawarte na stronie internetowej EUROVENT ma pewność co do parametrów technicznych urządzeń, zaś uczestnicy programów EUROVENT właściwie przedstawiają swoje oferty.

Tabela 10. Podział urządzeń wewnątrz grupy certyfikacyjnej obejmującej klimakonwektory wentylatorowe (FCP) W drugiej części artykułu zostaną zaprezentowane pozostałe grupy, ze szczególnym uwzględnieniem agregatów chłodniczych. Literatura 1. www.eurovent-certification.com. 2. PN-EN 14511-3:2008 Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym, do grzania i ziębienia Część 3: Metody badań (oryg.). 3. PN-EN ISO 3741:2003 Akustyka Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów ciśnienia akustycznego Metody dokładne w komorach pogłosowych. 4. Dyrektywa 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, żużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego (D.Urz. WE L 297 z dnia 13 października 1992 r.). 5. Dyrektywa Komisji 2002/31/WE z dnia 22 marca 2002 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej urządzeń klimatyzacyjnych typu domowego (D.Urz. L 086 z dnia 3 kwietnia 2002 r.). 6. www.eurovent-cecomaf.org. 7. ISO 5151 Nieokanałowane klimatyzatory i pompy ciepła, testowanie. 8. Eurovent 6/6 Autonomiczne urządzenia klimatyza cyjne. 9. Eurovent 8/1 Acoustic Measurements on Machines and Equipment in the free field or large rooms on a hard reflecting plane. 10. Eurovent 8/4 Acoustical Measurements of Air Cooled Packaged Room Air Conditioners in Reverberation Rooms. 11. Eurovent 6/3 Thermal Test method for Fan Coil Units. 12. Eurovent 8/2 Acoustic testing of Fan Coil Units in Reverberation Room.

Tabela 1 Tabela 2 Tabela 3