Wszelkie prawa zastrzeżone Żaden fragment publikacji (zawartość taka jak: tekst, grafika, logotypy, ikony, obrazy, pliki z danymi, prezentacje oraz wszelkie inne dane) zamieszczony w tej publikacji nie może być powielany lub rozpowszechniany w żadnej formie i w żaden sposób bez uprzedniego zezwolenia. Wszelkie znaki towarowe, znaki graficzne, nazwy własne, logotypy i inne dane są chronione prawem autorskim i należą do ich właścicieli. All Rights Reserved No part of this publications (all content included on this site, such as text, graphics, logos, button icons, images, data compilations, software and others) may be reproduced or distributed in any form or by any means without the prior permission of the Operator Team Solutions. This publication is wholly owned by Operators Team Solutions LLC based in Delaware, (USA), 3422 Old Capitol Trail, Suite 700, City of Wilington. Wszelkie informacje zawarte w niniejszej publikacji są prawidłowe w momencie opublikowania. Ze względu na możliwe zmiany w obowiązującym prawie, a także ciągłe prace nad niniejszą publikacją, informacje w nim zawarte mogą ulec zmianie po jej publikacji. help@legaloperator.com www.legaloperator.com Wydanie: 1 Operators Team Solutions LLC 2014
Zespół Legal Operator NIEZBĘDNIK MOBBINGOWANEGO Jak egzekwować swoje prawa i uzyskać odszkodowanie od pracodawcy
Spis treści Wstęp... 5 Poznaj wroga czym jest mobbing?... 6 Jak poznać, że to już mobbing?... 12 Jak zbierać dowody i udowadniać, że jestem ofiarą mobbingu?... 16 Gdzie szukać pomocy przedsądowej?... 18 Gdzie można szukać pomocy?... 21 Gdy trzeba wstąpić na drogę sądową... 22 Zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia... 22 Rozwiązanie stosunku pracy z powodu mobbingu... 24 Odszkodowanie za rozwiązanie umowy z powodu mobbingu... 25 Wzory pism... 27 Pozew o mobbing... 27
Wstęp Szanowni Państwo, Zmieniający się świat stawia przed nami wciąż nowe wyzwania. Coraz więcej czasu spędzamy w pracy, coraz częściej staje się ona naszym drugim domem. Zawieramy tam znajomości, integrujemy się, poświęcamy jej swoje zaangażowanie, czas, a nierzadko również zdrowie psychiczne i fizyczne. Nie zawsze bowiem udaje się trafić na wyrozumiałego, kulturalnego lub po prostu porządnego szefa. Niestety w środowisku nastawionym na odnoszenie sukcesów i podnoszenie wyników za wszelką cenę, wszyscy dają ponieść się niezdrowym emocjom. Niektórzy przełożeni przekraczają w tym granice, których przekraczać absolutnie nie można. Chcemy sprawić, żebyście poczuli się Państwo pewnie i bezpiecznie w walce o egzekwowanie swoich praw. Pragniemy zaopatrzyć was w wiedzę z zakresu możliwości przysługujących w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z jakąkolwiek formą nękania i nieprawidłowego traktowania w miejscu pracy. Uświadamiamy, że nie ma sytuacji bez wyjścia, a najlepszą drogą jest jak najwcześniejsze stawienie czoła problemowi i zadziałanie na własną rękę postaramy się Państwa za tę rękę poprowadzić. Zespół Legal Operator System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 5
Poznaj wroga czym jest mobbing? Chcąc uzbroić Państwa w pełen zakres wiedzy na temat zjawiska mobbingu i sposobów na radzenie sobie z nim, zaczniemy od przedstawienia czym to zjawisko jest i jaka jest jego charakterystyka. Po raz pierwszy w historii terminu mobbing użył K. Lorenz opisując za jego pomocą napad grupy małych zwierząt na dużego osobnika. Następnie podobną tematyką zajął się w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku H. Leymann, który odniósł to pojęcie już konkretnie do nieetycznych zachowań w miejscu pracy. Badacze rozróżniają obecnie trzy płaszczyzny, na których definiuje się mobbing: płaszczyzna psychologiczna, płaszczyzna socjologiczna, płaszczyzna prezentująca mobbing jako patologię w miejscu pracy. My zajmiemy się właśnie tą trzecią płaszczyzną i jej aspektem prawnym. Choć mobbing istniał od zawsze, w polskim ustawodawstwie pojawił się dopiero 1 stycznia 2004 roku, wprowadzony nowelizacją Kodeksu Pracy. Zmiany, rozwój rynku i chęć dostosowania do zachodnich wzorców zmotywowały System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 6
ustawodawcę do wprowadzenia zapisów penalizujących naganne zachowania w pracy. Według standardów Międzynarodowej Organizacji Pracy mobbingiem jest zachowanie się pracowników lub jednostki skierowane przeciwko innym pracownikom, które można opisać jako mściwe, obraźliwe, okrutne i upokarzające, utrudniające i przeszkadzające w wykonywaniu pracy. Międzynarodowe Stowarzyszenie Przeciw Psychologicznemu Stresowi i Mobbingowi rozwija tą definicję, dodając przymiot systematyczności i powtarzalności. Również w naszym kraju istnieje instytucja, która zajmuje się problemem mobbingu Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe podaje, że za mobbing należy uważać nieuzasadnione i długo trwające zastraszanie, prześladowanie w pracy zarówno przez przełożonych jak i współpracowników. Wreszcie Kodeks Pracy czyli przepisy powszechnie obowiązującego prawa, na które możemy się powołać gdy dzieje nam się krzywda w art. 943 ust. 2 przedstawia nam obowiązującą w naszym kraju definicję mobbingu: 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 7
Przepis ten wskazuje na przesłanki, które muszą być spełnione, żeby określone zachowanie można było zakwalifikować jako mobbing: a) Działania lub zachowania muszą być skierowane przeciwko pracownikowi; a więc nie dotyczy to osób, które nie pozostają w stosunku pracy. Ofiarą mogą być osoby zatrudnione na umowę o pracę, w trybie powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Osoba, która stosuje mobbing, nie musi już jednak pozostawać w stosunku pracy z pracodawcą może być zatrudniona np. na umowę zlecenie. b) Długotrwałość i uporczywość. Do niedawna przyjmowano, zgodnie ze standardami wyznaczonymi przez psychologów, że przez długotrwałość należy rozumieć okres co najmniej 6 miesięcy, po których ludzki organizm doznaje uszczerbku na zdrowiu. Jednak Sąd Najwyższy podważył to stanowisko w wyroku z dnia 17 stycznia 2007 r. (I PK 176/06, OSNP 2008, Nr 5-6, poz. 58) wyrażając pogląd, że długotrwałość należy rozpatrywać indywidualnie w każdym przypadku. Nie wszyscy mają bowiem jednakową odporność psychiczną i nie wszystkie okoliczności są jednakowe. c) Poczucie zaniżonej oceny przydatności zawodowej pracownika, co jest pojęciem niedookreślonym i subiektywnym dla każdej osoby. System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 8
d) Cel sprawcy, jakim jest poniżenie lub ośmieszenie pracownika, odizolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Wszystkie powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie taką opinię znów wyraził Sąd Najwyższy, tym razem dnia 5 grudnia 2006 r. (w wyr. II PK 112/06, OSNP 2008, Nr 1-2, poz. 12). Cel sprawcy nie musi być jednak zamierzony, wystarczy, że obiektywnie da się stwierdzić, że zachowania wyczerpujące znamiona przestępstwa miały miejsce, patrząc skutki jakie przyniosły i czynności, jakie były podejmowane przez mobbera (czyli osobę stosującą mobbing). Poniższa tabela ilustruje 45 charakterystycznych zachowań stosowanych przez mobberów, podzielonych na 5 grup. Zachowania te sklasyfikował niemiecki psychiatra, zajmujący się w Szwecji w latach osiemdziesiątych tematem mobbingu Heinz Leymann. Oddziaływania zaburzające możliwości komunikowania się Oddziaływania zaburzające stosunki społeczne Działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór ofiary Działania wpływające na sytuację życiową i zawodową Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary ograniczanie przez przełożonego możliwości wypowiadania się unikanie rozmów z ofiarą (np. przez ciągłe wymawianie się brakiem czasu) mówienie źle za plecami danej osoby, rozsiewanie plotek odbieranie pracy (np. niedawanie zajęcia - w efekcie pracownik sam musi je wyszukiwać) zmuszanie do wykonywania prac niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia stałe przerywanie wypowiedzi niedawanie możliwości odezwania się (np. ucinanie rozmów) zaloty lub słowne propozycje seksualne odbieranie prac zadanych wcześniej do wykonania grożenie przemocą fizyczną System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 9
Oddziaływania zaburzające możliwości komunikowania się Oddziaływania zaburzające stosunki społeczne Działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór ofiary Działania wpływające na sytuację życiową i zawodową Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary ograniczanie przez kolegów możliwości wypowiadania się izolowanie/odseparowanie od współpracowników podejmowanie prób ośmieszenia (np. publiczne upokarzanie) zlecanie wykonania prac bezsensownych lub bezużytecznych stosowanie niewielkiej przemocy fizycznej reagowanie na uwagi krzykiem lub głośnym wymyślaniem i pomstowaniem zabranianie rozmów z ofiarą sugerowanie choroby psychicznej, kierowanie na badania psychiatryczne przydzielanie zadań poniżej umiejętności pracownika lub deprecjonowanie pracy znęcanie się fizyczne ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy nieodzywanie się, ignorowanie, traktowanie "jak powietrze", aż do nieodpowiadania nawet na "dzień dobry" wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa zarzucanie wciąż nowymi zadaniami przyczynianie się do ponoszenia kosztów, w celu zaszkodzenia poszkodowanemu ciągłe krytykowanie życia prywatnego napastowanie przez telefon ustne groźby i pogróżki parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia, gestów w celu ośmieszenia osoby nacieranie na polityczne lub religijne przekonania żarty i wyśmiewanie życia prywatnego polecenie wykonywania obraźliwych dla ofiary zadań, naruszających godność osoby przydzielanie zadań przerastających możliwości i kompetencje ofiary, w celu jej zdyskredytowania wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy ofiary działania o podłożu seksualnym System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 10
Oddziaływania zaburzające możliwości komunikowania się Oddziaływania zaburzające stosunki społeczne Działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór ofiary Działania wpływające na sytuację życiową i zawodową Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary groźby na piśmie wyśmiewanie narodowości ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające gesty lub spojrzenia zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą wyrażanie się w sposób aluzyjny, bez formułowania myśli wprost fałszywe ocenianie zaangażowania w pracę kwestionowanie zasadności i celowości podejmowanych działań lub decyzji nadawanie obraźliwych pseudonimów i przezwisk System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 11
Koniec darmowego fragmentu Pełna treść poradnika jest dostępna po zakupie, pod adresem LegalOperator.com/guides/ebook/niezbednikmobbingowanego. Z dalszej części dowiecie się Państwo: jak rozpoznać, że jest się ofiarą mobbingu w świetle prawa; jak zbierać dowody mobbingu; gdzie szukać pomocy przedsądowej; jak przygotować się do rozprawy sądowej, łącznie z opracowaniem treści pozwu do sądu. Taka wiedza bez wątpienia przyda się każdej osobie doświadczając różnej form szykanowania w pracy. Lepiej jest raz zainwestować niewielką kwotę pieniędzy w wiedzę, jak uzyskać odszkodowanie od pracodawcy, niż tracić swoje zdrowie przez toksyczną atmosferę w pracy. System Opieki Prawnej LegalOperator.com Strona 12
System Opieki Prawnej LegalOperator.com