Przedmioty praw pokrewnych

Przedmioty praw pokrewnych

Objęcie ochroną tych praw to novum w polskich regulacjach prawa autorskiego. Są to zbywalne, bezwzględne prawa podmiotowe powstające obok praw autorskich.

Prawa pokrewne chronią głównie interesy podmiotów, dzięki którym utwory są rozpowszechniane, np. wykonawców utworów, producentów fonogramów. Źródłem praw pokrewnych nie jest twórczość autorska. Dlatego, jako uprawnienia dotyczące odmiennego dobra prawnego, prawa pokrewne powstają równolegle do praw autorskich i nie naruszają ich. W konkretnym przypadku wykonywanie praw pokrewnych może się wiązać z koniecznością uzyskania wstępnej zgody podmiotu prawa autorskiego, jeśli łączy się z korzystaniem z chronionych utworów.

Polska ustawa wymienia jako prawa pokrewne: prawa do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów, prawa do nadań programów, prawa do pierwszych wydań, prawa do wydań naukowych i krytycznych.

Artystyczne wykonania Jest to każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej i pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Artystycznymi wykonaniami są w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania.

Prawa artysty wykonawcy Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy, wyłączne prawo do ochrony dóbr osobistych, w szczególności w zakresie: wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte, decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem, sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszać jego dobre imię;

Prawa artysty wykonawcy Artyście wykonawcy przysługuje również prawo do korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego na następujących polach eksploatacji: w zakresie utrwalania i zwielokrotniania - wytwarzania określoną techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono - wprowadzania do obrotu, użyczania lub najmu egzemplarzy, w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny niż określony wyżej - nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, chyba że są one dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, a także publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Prawa artysty wykonawcy Artyście wykonawcy służy prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania lub za rozporządzanie prawami do takiego wykonania określone w umowie albo przyznane w przepisach ustawy. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania artystycznego wykonania za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Prawo artysty wykonawcy nie narusza prawa autorskiego do wykonywanego utworu.

Przepisy ustawy stosuje się do artystycznych wykonań, które: dokonane zostały przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub dokonane zostały przez obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub zostały ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.

Domniemywa się, że kierownik zespołu jest umocowany do reprezentowania praw do zespołowego artystycznego wykonania. Domniemanie to stosuje się odpowiednio do części artystycznego wykonania mających samodzielne znaczenie.

Okres ochrony praw artysty wykonawcy Prawo artysty wykonawcy wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym nastąpiło artystyczne wykonanie. Jeżeli w okresie tych pięćdziesięciu lat nastąpiła publikacja lub inne rozpowszechnienie artystycznego wykonania utrwalonego w inny sposób niż na fonogramie, okres ochrony liczy się od tego zdarzenia, a gdy miały miejsce obydwa od tego z nich, które miało miejsce wcześniej.

Okres ochrony praw artysty wykonawcy Gdyby nastąpiła publikacja lub inne rozpowszechnienie artystycznego wykonania utrwalonego na fonogramie, prawo to wygasa z upływem siedemdziesięciu lat od tego zdarzenia, a gdy miały miejsce obydwa od tego z nich, które miało miejsce wcześniej.

Fonogramy i wideogramy Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych. Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny.

Domniemywa się, że producentem fonogramu lub wideogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram lub wideogram został po raz pierwszy sporządzony.

Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców, producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w zakresie: zwielokrotniania określoną techniką; wprowadzenia do obrotu; najmu oraz użyczania egzemplarzy; publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Okres ochrony prawa Prawa producenta wygasają z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram został sporządzony. Jeżeli w okresie, o którym mowa wyżej, fonogram został opublikowany, prawa wygasają z upływem siedemdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram został opublikowany.

Okres ochrony prawa Jeżeli w okresie tych pięćdziesięciu lat fonogram nie został opublikowany i jeżeli w tym okresie został rozpowszechniony w inny sposób, prawa wygasają z upływem siedemdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram został rozpowszechniony. Jeżeli w okresie tych pięćdziesięciu lat, wideogram został opublikowany lub rozpowszechniony, prawa producenta wygasają z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym miało miejsce pierwsze z tych zdarzeń.

Jeżeli po upływie pięćdziesięciu lat od publikacji fonogramu albo jego rozpowszechnienia w inny sposób, producent fonogramu nie wprowadza do obrotu wystarczającej liczby egzemplarzy fonogramu, która, biorąc pod uwagę jego charakter, zaspokajałaby racjonalne potrzeby odbiorców, lub nie udostępnia go publicznie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, artysta wykonawca albo jego spadkobierca może wypowiedzieć umowę, na mocy której prawa do artystycznego wykonania zostały przeniesione w tym zakresie na producenta fonogramu, albo umowę, na mocy której producentowi fonogramu udzielona została w tym zakresie licencja wyłączna na korzystanie z artystycznego wykonania.

Wypowiedzenie umowy, staje się skuteczne, jeżeli producent fonogramu w terminie roku od dnia doręczenia mu oświadczenia przez artystę wykonawcę albo jego spadkobiercę o wypowiedzeniu umowy, nie rozpocznie korzystania z fonogramu w żaden ze sposobów, o których mowa wcześniej. Prawo do wypowiedzenia umowy, nie podlega zrzeczeniu się ani zbyciu.

Prawa do nadań programów W ujęciu ustawy, jest to każdy dowolnie wyodrębniony odcinek nadawanych programów radiowych lub telewizyjnych, niezależnie od tego, czy składają się nań utwory chronione prawem autorskim i czy wykorzystano w nim dobra niematerialne stanowiące przedmiot innych praw pokrewnych.

W prawie polskim nie znajdziemy definicji organizacji radiowej lub telewizyjnej, jednak w ustawie z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji wskazuje się, że nadawcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa, która tworzy i zestawia program oraz rozpowszechnia go lub przekazuje innym osobom w celu rozpowszechniania.

Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów, organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie: utrwalania; zwielokrotniania określoną techniką; nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną; reemitowania; wprowadzania do obrotu ich utrwaleń; odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu; udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Okres ochrony prawa do nadań programów Prawo do nadań programów gaśnie z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku pierwszego nadania programu.

Prawo do pierwszych wydań Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.

Prawo do wydań naukowych i krytycznych Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania na polach eksploatacji: utrwalania i zwielokrotniania utworu; obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono.