W numerze: - Kontrola ITD usterki w co drugim autobusie Ulice dla ludzi, czyli DBS w Toruniu - Nowe MAN-y już w Toruniu Nowy układ darmobusów - Z pętli do pętli Na zajezdni - - Na linii: piątka Na pętli: Traktorowa i CCK - Remonty i reklamy Felieton Fotoreportaż - Kontrola ITD usterki w co drugim autobusie Adrian Giza Czy już niedługo jazda autobusami MZK należeć będzie do pewnego rodzaju sportów ekstremalnych? Miejmy nadzieję, że nie. Codziennie dojeżdżamy nimi do pracy czy też szkoły, nie myśląc czy autobus czasem nie jedzie na łysych oponach. Na skutek sygnału jednego z mieszkańców Torunia niezapowiedzianą wizytę złożyła Inspekcja Transportu Drogowego. Spośród 21 skontrolowanych autobusów, aż 11 zabrano dowody rejestracyjne. Sześć z nich to autobusy Miejskiego Zakładu Komunikacji (4 Jelcze i 2 MAN-y), tak więc mechanicy mieli pełne ręce roboty. Głównymi powodami zatrzymania dowodów były: łyse opony (stwierdzono w aż 2 pojazdach), spowodowane zużytymi uszczelkami wycieki oleju oraz problemy z Pogotowie techniczne miało w dniu kontroli przez ITD pełne ręce roboty. oświetleniem pojazdu. MZK już rozpoczęło naprawę tych autobusów, których stan techniczny zakwestionowano. Trzy z nich już w ciągu kilku dni przeszło naprawę, testy i zostały dopuszczone do ruchu zaś pozostałe dołączyły do nich w ciągu kolejnych dni. Dowody rejestracyjne niesprawnych autobusów po zatrzymaniu zostały wysłane do zajmującego się tym wydziału Urzędu Miasta Torunia. Po usunięciu usterek autobusy muszą przejść testy diagnostyczne i dopiero wtedy dowody są zwracane. Oczywiście testy diagnostyczne muszą mieć pozytywny wynik. To, że Inspekcja Transportu Drogowego w końcu zawita do Torunia można się było spodziewać. Wprawdzie stan techniczny toruńskich autobusów nie jest najgorszy, to nienajlepszy także nie jest. Pozazdrościć tego można MPK Włocławek, którego najstarsze autobusy do Jelcze M121MB/1 z 1996 roku. Natomiast najstarszy toruńskim pojazdem jest Jelcz 120M z 1993 roku. ITD z pewnością wróci na ponowną kontrolę, ponieważ po Toruniu jeździ grubo ponad 300 autobusów czyli o wiele więcej niż skontrolowane 21. Kontrola ITD w Toruniu w porównaniu z innymi miastami kraju wypadła dość źle. Niechlubnym pionierem w tej kwestii jest Szczecin, gdzie zatrzymano dowody 33 autobusom na 45 kontrolowanych. Przyczyny zatrzymania dowodów były podobne do tych, które zdarzyły się w Toruniu. Po kontroli, władze Szczecina zapowiedziały szybszą wymianę taboru. Mamy nadzieję, że nalot przeprowadzony w Toruniu przyczyni się do poprawy stanu autobusów także w Toruniu. Może też zmotywować do tego przedsiębiorstwa w innych miastach regionu np.: w Bydgoszczy, czy też w Inowrocławiu. Obecny stan taboru w tych miastach pozostawia wiele do życzenia. 1 24.09.1936 Pierwszy tramwaj przejechał pod Łukiem Cezara.
Mirosław Czerliński Ulice dla ludzi, czyli DbS w Toruniu 22 września. Sobota. Toruń. Ruch na ulicach miasta jak w każdą inną sobotę. Niewielkie zmiany w ilości pasażerów komunikacji miejskiej. Moment, na Bulwarze Filadelfijskim oszaleli! Ludzie poruszają się po jezdni, między postawionymi stoiskami. Dojeżdżają tu darmowymi liniami A i B. Zaglądamy do zajezdni tramwajowej MZK. Tutaj to dopiero widać tłum ludzi! Podziwiają oni zmodernizowany skład, który później wyrusza w trasę i przewozi pasażerów za darmo, do końca dnia. Wszystko już jest jasne. To Dzień bez Samochodu Już o poranku zamknięty dla ruchu samochodowego został Bulwar Filadelfijskim. Na ulicy rozstawiono masę stoisk informacyjno-edukacyjnych toruńskich instytucji i organizacji, odbyły się także pokazy sportowe i plenerowy piknik szachowy. Przeróżnych atrakcji było bardzo dużo, wszystko pod hasłem ulice dla ludzi. Dodatkowo, Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej zorganizował darmowy transport na Bulwar. Jednak pomimo tego wszystkiego, trafiło tam mniej ludzi niż można było się spodziewać. Część z nich zapewne dopiero na miejscu dowiedziała się o bulwarowej części obchodów DbS. Reklama zawiodła? Niestety tak. Na oficjalnej internetowej stronie miasta obszerna informacja pojawiła się dopiero na dzień przed 22 września. Z promocją w prasie było przeciwnie kilka dni wcześniej pojawiły się w niej pojedyncze, lecz niewielkie informacje. Niestety, były one niesprecyzowane i słabo przedstawiały harmonogram obchodów DbS. Nie było w nich na przykład mowy o darmowym transporcie na Bulwar. A z pewnością był to transport interesujący TKMKM specjalnie dla mieszkańców miasta przygotował transport autobusem przegubowym na dwóch darmowych liniach. Trasa linii A wiodła z os. Na Skarpie na Bulwar Filadelfijski przez Rubinkowo II, I oraz Mokre. Linia B prowadziła również na Bulwar, ale z byłej pętli MZK Gniewkowska przez Kluczyki, Podgórz i Stawki. Obsługę stanowił Ikarus 280.03 z Veolii Transport Toruń. W czasie darmowych przejazdów zebrał wśród pasażerów bardzo pozytywne opinie. Po raz kolejny udowodniono też, że przegubowce po Toruniu mogłyby regularnie kursować na liniach miejskich. Tylko potrzeba do tego odrobiny chęci. Przegubowiec na krańcówce linii A - pętli Olimpijskiej. Na miano wydarzenia dnia z pewnością zasłużyło oddanie do ruchu zmodernizowanego składu wagonów Konstal 805Na #230+231. Do zajezdni tramwajowej na go- dzinę 11 przybył tłum ludzi. Nastąpił tam uroczysty chrzest żółto-niebieskiego żelazka. Zaprezentowany został też jeden z pięciu nowych MAN-ów, które MZK zakupił w tym roku. Po chrzcie, skład wyruszył w swój pierwszy kurs do pętli Olimpijska. Do godziny 14:30 kursował po dawnej trasie linii nr 4. Później trafił na jedynkę, na której przewoził pasażerów za darmo do końca dnia. Nie kryli oni zachwytu zmodernizowanym tramwajem. Najważniejszymi zmianami widocznymi na zewnątrz są nowe przody i tyły, diodowe wyświetlacze oraz żółto-niebieskie malowanie. Wnętrze pojazdu nabrało nowej czerwono-niebieskiej kolorystyki. Na pasażerów czekają też wygodniejsze siedzenia, automat do sprzedaży biletów oraz brak jakiejkolwiek informacji o trasie przejazdu. Motorniczy dzięki monitoringowi może obserwować przedziały pasażerskie obu wagonów, a nowe lusterka zwiększyły mu widoczność. Oprócz tego wyposażono kabinę motorniczego w klimatyzację. Ostatnią istotną zmianą jest użycie przetwornicy statycznej, dzięki czemu tramwaj ciszej pracuje. Modernizacja składu to jednak dopiero początek inwestycji na rzecz rozwoju komunikacji tramwajowej. Bez wątpienia potrzebna jest rozbudowa sieci oraz zakup nowych, niskopodłogowych tramwajów. Na to, niestety, przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać. Modernizacja składu kosztowała ponad 500 tys. złotych. Rowery też miały swoje pięć minut w czasie DbS. Na Bulwarze w stoisku stowarzyszenia Rowerowy Toruń promowany był ten zdrowy i ekologiczny środek transportu. Podsumowaniem akcji była rowerowa masa krytyczna, która wyruszyła o godzinie 16 z Placu Zwycięstwa. Trasa przejazdu w głównej mierze prowadziła wokół starówki. Brało w nim udział około 80 osób. Było to jednocześnie ostatnie wydarzenie w ramach toruńskiego DbS. Niestety po raz kolejny DbS w Toruniu był organizowany na ostatnią chwilę. Widać to było m.in. po niewielkiej promocji imprezy. Uczestników nie zabrakło jedynie na uroczystościach MZK związanych z oddaniem do ruchu zmodernizowanego składu. Miejmy nadzieję, że w przyszłym roku impreza zostanie lepiej zorganizowana i rozpropagowana. Z pewnością największą trudnością będzie sprostanie samej idei DbS, czyli skutecznemu zachęceniu chociaż niewielkiej części mieszkańców miasta do zrezygnowania tego dnia z podróży własnymi czterema kółkami. W tym roku to się niestety nie udało 2 16.07.1991 likwidacja linii nr 3
Bartłomiej Grzankowski Opis zacznę od pozytywów, żeby nie było, że tylko narzekam na nowe nabytki. Wygoda, którą od kilku lat oferuje nam nasz miejski przewoźnik, dostępna jest dzięki marce MAN. To od tego producenta pochodzi cały, obecny, toruński tabor Najnowszy MAN NL273 Lion s City z 270-konnym silnikiem spełniającym normę Euro4. Nowe MAN-y już w Toruniu niskopodłogowy. Firma MAN produkuje wygodne i przyjemne dla oka produkty. Estetycznie nowe nabytki nie wiele różnią się od poprzedników, ale firma jak zawsze trzyma wysoką poprzeczkę w kwestii wyglądu. Jeden z nowych autobusów zaprezentowano 22 września, przy okazji pierwszego wyjazdu na linie zmodernizowanego składu. W wozach pojawiły się nowe udogodnienia, w formie automatów do biletów. Dosyć potężna skrzynia, zajmująca trochę miejsca, w środkowej części autobusu, pomaga kierowcy, który nie musi teraz sprzedawać normalnych biletów. Jednak jeśli chcemy być szczęśliwym posiadaczem karnetu, automat nie da nam tej przyjemności. Mimo to wszystko wygląda bardzo ładnie. Oczywiście liczby sprowadzają nas na ziemie. Za jeden taki autobus MZK zapłacił 750 tys. zł., pomimo że niektóre konkurencyjne marki mają niższe ceny. Ciągle brakuje w nowych autobusach diodowych wyświetlaczy, które są lepiej widoczne od montowanych klapkowych. W sytuacji zbyt wysokiej temperatury kierowcę wspomaga klimatyzacja. Pasażerowie niestety nie mają tej przyjemności im służą tylko klapy dachowe i niewydajne uchylane lufciki. Automatyczna skrzynia biegów jest już standardem. Mam nadzieje, że nowe nabytki przez długi czas będą w stanie używalności. Oby nadzieje ta nie była złudna. Trzymam kciuki za firmę MAN, z nadzieją poprawy i obniżki cen. Nowe autobusy kursują na liniach od końca września. Ich numery taborowe to: #544, #545, #546, #547 i #548. Wojciech Osmański Od kilku miesięcy funkcjonuje w Toruniu nowy układ linii hipermarketowych. Nowością są dwie linie do Galerii Copernicus, zmianom uległy te do Carrefoura. Nowy układ darmobusów Z początkiem sierpnia układ linii dowożących do toruńskich hipermarketów się zmienił. Linia kursująca na trasie Carrefour Koniuchy została skrócona do Dworca Wschodniego. Z dwóch pojazdów ją obsługujących pozostał wtedy już tylko jeden. Powstały również dwie nowe linie: niebieska na trasie Broniewskiego Galeria Copernicus oraz pomarańczowa kursująca z Rubinkowa II do Galerii Copernicus. Pierwsza z nich kursuje obecnie co 60 minut, natomiast druga co 80 minut. Do CH Kometa autobusy po sierpniowych zmianach dojeżdżają rzadziej. Linii zielonej z Rubinkowa II zmniejszyła się częstotliwość kursowania z 40-minutowej na 80-minutową. Natomiast linia czerwona z Okrężnej pozostała bez zmian. Ten układ nie utrzymał się jednak zbyt długo. Na początku września linia Carrefour Dworzec Wschodni została zlikwidowana, a linia Os. Młodych Carrefour zmieniła trasę i teraz kursuje zarówno przez Rubinkowo I i II, jak też przez os. Na Skarpie. Linia kursuje z częstotliwością od poniedziałku do soboty: - 60-minutową pomiędzy 10:00-14:00, - 20-minutową pomiędzy 14:00-20:00, - naprzemiennie 20- i 40-minutową pomiędzy 20:00-21:30 Jelcz PR110M #1107 firmy Morvi na linii do Carrefoura. W te dni na linii pojawiają się maksymalnie 3 pojazdy: pierwszy wóz kursuje od 9:55 do 19:59, drugi od 14:15 do 21:19, trzeci od 14:35 do 21:39. W niedziele natomiast kursuje tylko jeden pojazd z częstotliwością 60 minut. Organizacją darmowych linii hipermarketowych zajmuje się firma Morvi. Do ich obsługi wystawiane są głównie Mercedesy O405, ale zdarzają się też Jelcze: 120M i PR110M. 3 Sanatorium tak kiedyś nazywał się przystanek Spacerowa
Z pętli do pętli - linie 3 Reja Dw. Płn.: 16 lat minęło od likwidacji Objazdów moc! Poniedziałek 16 Lipca 1991 godz. 22 56, pętla Dworzec Północ,,żegna ostatnią,,trójkę. Linia ta po raz pierwszy na ulice Torunia wyjechała 23 października 1907 i kursowała na trasie (według obecnych nazw): Ratusz Staromiejski Chełmińska Al. Solidarności Sz. Chełmińska - skrzyżowanie z ul. Grunwaldzką. 20 lat później,,trójka została wydłużona do skrzyżowania z ul. Wybickiego. W 1937 roku linia nr 3 zawitała na pętlę Dworzec Główny, natomiast w 1945 r. linia została skrócona do Placu Teatralnego. 10 lat później trasa,,trójki znów uległa zmianie. Linia kursowała na trasie: pl. Teatralny Dworzec Północny. Kończyła swoją trasę na pętli która znajdowała się przy skrzyżowaniu ul. Jesiennej z Szosą Chełmińską 1958 rok - trójka dojeżdża na osiedle Wrzosy (skrzyżowanie z ul. Lisią), jednak aby dojechać na Wrzosy trzeba było się przesiąść z jednego wozu do drugiego (3 Bis). 1971 rok to skrócenie linii do pętli,,dworzec Północny. Powodem było wyparcie przez autobusy i niewygodne przesiadki z 3 na 3Bis. Po dwudziestu latach 3 znika z krajobrazu miasta. Dziś po prawie 16 latach po Toruniu znów,,śmiga 3. Teraz jest jednak linią szczytową i pokrywa część trasy dawnej linii nr 3 (Reja pl. Teatralny) a cała trasa wiedzie z pętli Reja do Elany. Linia ta niegdyś była często obsługiwana przez wozy typu N i 803N. (wo) Jednokierunkowy objazd 24 W związku z remontem ul. Skłodowskiej-Curie na fragmencie od ul. Barwnej do Bukowej, na zmienionej trasie w kierunku centrum kursowała linia nr 24. Objazd znacząco wydłużył czas przejazdu prowadził ulicami: Olsztyńską, Szosą Lubicką, Dziewulskiego, Przybyłów, Niesiołowskiego i Bukową. (mc) Wrzosy znów na objeździe Co jakiś czas mamy remonty dróg na Wrzosach. Tym razem 19 lipca z tego powodu mieliśmy jednodniowy objazd. Trasa autobusów była zmieniona, ale nie wpływało to znacznie na czas przejazdu wozów. (bg) W Kaszczorku już spokojnie 19 lipca zakończono kolejne z rzędu roboty drogowe na ul. Turystycznej. Objazd ulicami: Dożynkową, Światowida i Księżycową przeszedł do historii. W związku z tym autobusy linii nr 23 i 39 wznowiły kursowanie na swojej stałej trasie. (mc) Zamknięto wiadukt przy placu AK W niedzielę, 22 lipca, prowadzono roboty inżynieryjne na wiadukcie przy placu AK. Z tego powodu objazdem przez ulicę Kujawską kursowały linie nr 10, 11, 13 i 14. (mc) 16 styczeń 2007 trójka wraca na tory dokładnie po 15 latach i 6 miesiącach. Niestety, na zmienionej trasie. Krótko 19 lipca nastąpiło wznowienie ruchu tramwajów linii nr 1, 1N i 4 na stałych trasach. Jedynka wróciła na tory po 3-miesięcznej przerwie spowodowanej remontami torowisk tramwajowych na ulicach: Wały Gen. Sikorskiego, Szumana i Konstytucji 3 Maja. Za to czwórka przez prawie miesiąc kursowała na skróconej trasie z Reja do Placu Daszyńskiego. 1 września wprowadzono nowy rozkład jazdy dla linii nr 21, 24 i 25. 3 września uruchomiono dodatkowe kursy linii nr 35 z Pl. Św. Katarzyny o godz. 8:32 i z Lubicza o 9:00. Wykonywane są one tylko w dni nauki szkolnej. (mc) Zamknęli Sobieskiego Linie 15, 19, 22, 31 miały zmienioną trasę z powodu remontu ul. Sobieskiego. Trasa objazdu wiodła ul. Chrobrego. Jest to stary, sprawdzony objazd, więc nie warto się nad nim specjalnie rozpisywać. (bg) Długa drogą objazdu. Linie 0, 11, 17, 26 i 40 z powodu zamknięcia ulicy Żwirki i Wigury jeżdżą ulicami Legionów, Długą i Szosą Chełmińską. Jest to mądry objazd, a linie mają tylko dwa dodatkowe przystanki (Koniuchy i Długa). Jednak jest to kolejny problem dla posiadaczy biletów miesięcznych na jedną linię (26, 34 lub 40), ponieważ różnica czasowa na odcinku Okrężna-Dziewulskiego pomiędzy tymi liniami jest znikoma, a kiedy posiadacz biletu na 34 mieszkający w okolicy Długiej, pomimo tego, że jedzie autobus, którym bezpośrednio dojedzie do domu, nie może nim jechać. Nie wiadomo też, czemu na przystanku Koniuchy znajduje się tylko jeden przystanek dla linii objazdowych (w kierunku Bielan). Za czasów kursowania linii Morvi do dawnego Geant-a stał przystanek po przeciwległej stronie ulicy. Jest tam nawet chodnik pozostały po tym przystanku. Zakończenie prac na ul. Żwirki i Wigury planowane jest na ostatnie dni listopada. (bg) MZK wywozi pasażerów w pole Linia nr 12 poprzez remont Podgórskiej musi jeździć polną drogą. Z jednej strony jest to problem dla wozów, ponieważ szybciej się niszczą. Gdyby jednak objazd miał przebiegać inną, bezpieczniejszą trasą (najbliżej jest Okólna, ale niestety Łódzka jest w remoncie) to wielu pasażerów straciłoby dojazd, a czas przejazdu znacząco by się wydłużył. (bg) 4 Żwirki i Wigury, Bielany takie nazwy nosił obecny przystanek Szpital Bielany
Z pętli do pętli tabor Mercedes O402 w firmie Europol Nowe pojazdy w Veolii Prywatny przewoźnik w komunikacji miejskiej firma Europol w sierpniu zakupiła używanego Mercedesa O402. Pojazd zalicza się jako minibus średniopodłogowy, ma ok. 7 metrów długości oraz drzwi w układzie 1-2-0. Autobus przeznaczony został do obsługi jedynej linii przewoźnika (E), kursującej na trasie: os. Na Skarpie - Plac Teatralny. Jest to pierwszy typowo miejski pojazd przewoźnika. Inne, którymi przewoźnik także obsługuje linię E, to busy marki Mercedes. (mc) Morvi zakupiło kolejne dwa Mercedesy O405N Firma Morvi sukcesywnie od 2004 roku sprowadza do Torunia pojazdy marki Mercedes, głównie z Niemiec. W okresie od lipca do września w tym roku przybyły nam kolejne 2 Mercedesy O405N. Daje nam to ogólnie liczbę 7 pojazdów tej marki u przewoźnika. Dzięki temu większość brygad na liniach hipermarketowych jest przez te autobusy obsadzona. Przewoźnik przydzielił ostatnio zakupionym Mercedesom numery #1129 i #1131. (mc) W okresie lipiec-październik Veolia Transport Toruń zakupiła kolejne 6 pojazdów. Są to: #70006 i #70007 - Autosan H10-11 #70008 - Autosan H10-12.04A #70009 - Autosan H10-12.04B #70010 - Autosan H9-21 #70011 - Setra S213 UL Pojazdy otrzymały dwa schematy malowań: czerwone z białym logiem mają: #70006, #70007, #70010 i #70011; natomiast białe z czerwonym logiem - #70008 i #70009. Na początku roku Veolia zakupiła już 3 Autosany H9-21/A09 i 2 Autosany H10-11. Z pewnością Veolia zakupi w tym roku jeszcze kilka wozów. (mc) Jelcze 120M #402 i #470 sprzedane #402 opuścił MZK po 14 latach służby. Sprzedany został firmie z Bobrowników, która zajmuje się utylizacją pojazdów. Końcem jego przygody w Toruniu była kolizja z MAN-em NL283 Lion s City #530 na przystanku Akademiki. W wyniku kolizji rozbity został przód #402. #470 opuścił MZK po 9 latach służby. Sprzedany został do Ośrodka Nauki Jazdy na ul. Chrobrego. Pojazd ma zostać wyremontowany i pojeździć jeszcze kilka lat. Przygodę z MZK skończył tragicznie, biorąc udział w wypadku. Zderzył się w nim z ciężarówką na skrzyżowaniu ulicy Żwirki i Wigury z Szosą Chełmińską. W wyniku wypadku rozbity został przód Jelcza, co zadecydowało o sprzedaży pojazdu. (mc) Silverman w Toruniu odc. 3 We wrześniu mieszkańcy Torunia mieli okazje po raz trzeci przejechać się MAN-em Lion s City z diodowymi wyświetlaczami. Pojazd pojawił się w Toruniu w zastępstwie za wysyłane na naprawy gwarancyjne MAN-y. Autobus ten pojawiał się m. in. na liniach 11, 22, 27 i 40.(wo) Tramwaj turystyczny stanął na starówce! We wrześniu na Rynku Staromiejskim stanął toruński wagon turystyczny zbudowany na bazie Konstala 5N. Jest to jedna z kilkudziesięciu atrakcji tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa. Pojazd reklamuje także wystawę w Domu Eskenów pt. Toruń inny portret miasta. Ostatnie stulecie. Tramwaj na starówce ma stać do końca listopada. (mc) #262 najechał na #260 5 września dwa tramwaje zderzyły się na pętli Merinotex. Wagon #260 stał na przystanku początkowym. Tymczasem #262 ruszył w jego kierunku. Motorniczy tego drugiego, przez chwilę zagapienia się na inny tor, po którym jechał inny tramwaj, znalazł się tuż przed #260. Hamując niewiele wskórał i doszło do zderzenia. Oba wagony zostały dość mocno uszkodzone. MZK postara się je naprawić i przywrócić ponownie do ruchu. Była to jedna z najpoważniejszych kolizji dwóch tramwajów w ostatnich latach. (mc) Zerwana sieć, połamane pantografy 23 września na tramwaje przejeżdżające ulicą Kraszewskiego czekała niemiła niespodzianka. Z powodu zerwanej z wysięgnika sieci, połamaniu uległy pantografy wagonów #218 i #270. Natomiast poza siecią znalazł się pantograf #227. Na ratunek wagonom przybył #212. Zatrzymanie trwało około 3 godziny. (mc) 5 Dekerta tak kiedyś nazywał się przystanek Bema
Z pętli do pętli Na JAR też tramwajem. Veolia już oficjalnie w Toruniu W ogłoszonym jakiś czas temu konkursie na plan zagospodarowania i uzbrojenia (w odpowiednią inrastrukturę) terenu po byłej Jednostce Armii Radzieckiej (JAR), Urząd Miejski zastrzegł, że ma się tam znaleźć miejsce na torowisko tramwajowe. Nie wiadomo jeszcze, gdzie ma przebiegać trasa i w jakim kształcie. Na różnych forach tworzą się dyskusje, jak ma przebiegać sam dojazd do osiedla, ponieważ obecna zabudowa osiedli Chełmińskie, Koniuchy i Jakubskie, tworzy zaporę nie do przebycia dla trakcji. Najrealniejsze połączenie, to ulica Grudziądzka, ponieważ w pasie od Kościuszki do rogatek są pasy zieleni, po jej bokach. Ulica wymagała by wtedy korekty przebiegu. Niestety tuż przed ulicą Warneńczyka stoi kilka domów mieszkalnych, które trzeba by było wyburzyć. Nadzieją na doprowadzenie torowiska do Grudziądzkiej może być planowana średnicówka prawobrzeżnej strony miasta, leżąca m.in. na obecnej ul. Wybickiego, a gdzie także planowane jest położenie torowiska, lecz jest to równie odległa inicjatywa jak budowa JAR-u. Widać też jakim błędem, było usunięcie torów do Dworca Północnego. Teraz byłoby o wiele łatwiej dobudować brakujący fragment. Jedna z głównych ulic łączących północ ze starówką - Legionów jest za to tak wąska, że nawet zatoki autobusowe są tu mniejsze niż na innych ulicach, więc trudno by tu było upchnąć jeszcze tramwaj. Torowisko na Jarze to jak zapowiedź wielkiej gry lub filmu. Mało konkretów, wiele możliwości i wielka nadzieja w końcowy sukces. Czy jednak miastu wraz z MZK uda się stworzyć komunikację północnej części miasta od podstaw? I czy efekt będzie taki jak oczekują tego mieszkańcy? Niestety na efekty, będziemy musieli długo poczekać. (bg) Jesienna i Dworzec Północny pozostałości giną. Od jakiegoś czasu trwa już budowa nowego budynku Infocompu. Ma stanąć przy ulicy Jesiennej. W związku z tym stara pętla 32 została zniszczona. Pętle, które dziś nie są już używane, a nadal stoją, to rzadkie okazy. Ostały się jeszcze m.in.: pętla Przysiek, czy dawna Mazowiecka przy Urzędzie Pracy. Wśród tramwajowych jest już tylko Wschodnia. Zawsze czuje się do takich pętli swego rodzaju sentyment, bo można z nich odczytywać historię. Miło jest także wspomnieć o dawnych czasach. Gdy taka stara pętla jest niszczona, wiadomo - nic już tutaj takiego co było nie powróci. Czy jednak na pewno? Na pewno nie będzie tam więcej pętli, ale swobodnie mogą tam przebiegać linie komunikacyjne. Ostatnie tchnienie wydały także niestety pozostałości po pętli przy Dworcu Północnym. Bratnia pętla Jesiennej, na której kiedyś zawracała tramwajowa trójka. Na jej miejscu ma staje market jednej z sieci handlowych. No cóż, wszystko przemija, trzeba iść z duchem czasu, ale zawsze łza z oka popłynie, gdy stare pętle są usuwane. (bg) W sierpniu nastąpiła oficjalna zmiana nazwy PKS Connex Toruń na Veolia Transport Toruń. Jednak na sporej ilości wozów wciąż znajdują się loga Connexu. (mc) Autobus do Przysieka na dożynki Dnia 15 września MZK tak jak w zeszłym roku zawiózł mieszkańców Torunia na dożynki, które odbywały się w Przysieku. Linia ta kursowała na trasie: pl. Teatralny, Czerwona Droga, Kraszewskiego, Bema, Broniewskiego, Bydgoska, Przysiek. Autobus zatrzymywał się na przystankach na ulicach: Kraszewskiego i Broniewskiego. Pętla w Przysieku umiejscowiona była w tym samym miejscu co niegdyś pętla linii 18. Autobus z pl. Teatralnego odjeżdżał od 9.00 do 15.00 co godzinę i wracał z Przysieka od 9.30 do 15.30 co godz. (wo) MZK zawiózł na pokaz fajerwerków We wrześniu toruńskiej panoramie nadwiślańskiej nadany został tytuł jednego z siedmiu Cudów Polski. W związku z tym wydarzeniem władze miasta zorganizowały 28 września po godz. 20:00 pokaz fajerwerków. Najlepszym miejscem na obserwowanie tego wydarzenia była oczywiście Kępa Bazarowa, toteż aby ułatwić dojazd uruchomiono w jej kierunku specjalną, darmową linię autobusową. Autobusy kursowały na trasie: Plac Teatralny Dworzec Główny. Od godz. 19:00 do 19:50 co 10 minut autobusy odjeżdżały z przystanku linii nr 27 przy Placu Teatralnym. Po pokazie przez 30 minut odwożono pasażerów spod Dworca Głównego. Mieszkańców poproszono o nie dojeżdżanie własnymi samochodami na Kępę Bazarową. Niestety, jak to bywa w takich sytuacjach, mieszkańcy prośby nie wysłuchali. Droga prowadząca na Kępę Bazarową została szczelnie zapchana samochodami. Oprócz tego, sporym utrudnieniem był sławetny w naszym mieście korek na moście drogowym. Autobusy na linii specjalnej utykały w nim już na Czerwonej Drodze. Z tego powodu opóźniono rozpoczęcie pokazu o kilkanaście minut, tak aby wszyscy zdążyli dotrzeć na miejsce. Do obsługi linii wystawiono niskopodłogowe autobusy marki MAN. (mc) Morvi w nowej bazie W połowie lipca Morvi przeprowadzało się do nowej bazy przy ul. Towarowej, na teren Trans-budu. Wcześniej Morvi miało bazę na terenie Polchemu. (mc) MAN NL283 Lion s City #542 na Dworcu Głównym. 6 Lecha taką nazwę nosił kiedyś przystanek Osiedle Tysiąclecia
Z pętli do pętli 31 lat zajezdni autobusowej Legionów LUPA MIŁOŚNIKA Mało kto wie, że zajezdnia autobusowa przy ul. Legionów we wrześniu skończyła 31 lat. Dlatego warto przypomnieć historię jej powstania i funkcjonowania. Przed uruchomieniem zajezdni autobusowej, autobusy garażowały na zajezdni tramwajowej i prowizorycznych placach postojowych od początku lat 70., które znajdowały się przy ul. Bema oraz obok stadionu żużlowego. Dynamicznie rozwijające się miasto potrzebowało jednak coraz to większej ilości linii, co pociągnęło za sobą konieczność zapewnienia im właściwego zaplecza technicznego. Podjęto więc decyzję o budowie nowej zajezdni, która miała stanąć przy ul. Zjednoczenia (obecnie Legionów). Obiekt oddano do użytku we wrześniu 1976 roku. Do nowej zajezdni przeniesiono cały tabor, a zajezdnię przy Sienkiewicza przeznaczono całkowicie do obsługi taboru tramwajowego. Zajezdnia w latach 1983 i 1984 przechodziła modernizację, której głównym celem było dostosowanie do obsługi dostarczanych od 1978 r. berlietów. Najwięcej taboru garażowało na zajezdni w 1999 roku, bo aż 145 + wozy pogotowia technicznego. (ag) 525 nowa reklama jak najszybciej MAN o numerze tab. #525 reklamował dyscyplinę sportu, z którą Toruń jest utożsamiany. Mowa tutaj o żużlu (speedway). Autobus przedstawiał herb klubu KS Toruń oraz atmosferę na meczach. Reklama ta była na autobusie ponad rok. Teraz jest jednak w tragicznym stanie. Najprawdopodobniej do końca roku ma nastąpić zmiana lub odnowienie reklamy. Czy znów ujrzymy speedway na toruńskich autobusach? Tego dowiemy się wkrótce. Warto dodać, że nie tylko żużel jest reklamowany na toruńskich autobusach, ale także koszykówka. Reklamuje ją MAN #526. Toruń nie jest jedynym miastem, który reklamuje lokalne drużyny sportowe. Podobne reklamy można ujrzeć na pojazdach komunikacji publicznej m.in. w Zielonej Górze czy w Gnieźnie. (wo) Dwójka nadal do Wschodniej? Na wiacie przystanku na ul. Wschodniej naprzeciw pętli, ciągle widnieje tabliczka z linią nr 2. Czyżby dwójka miała jeszcze skrócone kursy do Wschodniej? (mc) Reklamy NOWE reklamy: ZDJĘTE reklamy: Lipiec: # 218 Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa # 433 Voxan # 434 M@K + Brother # 436 M@K + NGS # 439 M@K + Epson # 442 Sopro # 489 Sopro # 492 Zakład Kamieniarski A. Gawryś # 504 Łowicz Sierpień: # 444 Jaskinia Solna # 461 Ruckzuck.pl Wrzesień: # 473 Benetton # 475 Benetton Lipiec: # 397 Drosed # 398 Drosed # 399 Drosed # 413 Drosed # 424 Drosed # 444 Drosed # 460 Optus Sierpień: #--- - nic nie zdjęto Wrzesień: # 432 Erbud Remonty Odstawione: # 455 do NB # 459 do NG # 463 do NG # 464 do NG # 465 do NG # 468 do NB # 472 do NB # 479 do NB # 482 do NB # 483 do NB W trakcie: # 219-220 NB # 469 NG # 476 NG # 478 NB # 484 NG # 486 NB Zakończone: # 230-231 NG (modernizacja) # 449 NB # 460 NB # 471 NB # 474 NB # 475 NG # 528 7 Dworzec Północny to obecnie przystanek Bartkiewiczówny
Budujemy mosty dla pana motorniczego Bartłomiej Grzankowski Lokalizacja mostu jest już w prawdzie zatwierdzona, ale czeka nas teraz trudne zbieranie pieniędzy na jego budowę. Niestety miasto nie przewiduje torowiska w nowym moście. Tymczasem MZK ogranicza budżet. Zmniejsza częstotliwość, remontuje stare tramwaje, zamiast kupować nowe, usuwa linie lub kupuje zwykłe autobusy zamiast niepotrzebnych i drogich przegubów. Uważacie, że to względy oszczędnościowe? Macie rację. Tylko na co mogą zbierać? Dyrekcja to ma łeb. O takim genialnym pomyśle w Polsce, a i może na świecie nikt nie myślał. MZK z zaoszczędzonych pieniędzy zamierza wybudować mosty wyłącznie dla tramwajów. Z nieoficjalnego źródła wiemy, że dwa mosty mają się znajdować na wysokości ulicy Sienkiewicza oraz Ligi Polskiej w Kaszczorku. Plotki głoszą, że są już wykupione działki pod budowę i MZK czeka tylko na zgodę Urzędu Miasta. Pierwsza trasa planowana jest z początkiem przy ulicy Sienkiewicza, następnie przez Park Miejski, gdzie będzie znajdować się kilka przystanków, przez Wisłę do ulicy Kluczyki, następnie na zachód do Małej Nieszawki, gdzie ma być utworzona pętla. Stamtąd też będą prowadziły tory do drugiej przeprawy. Fragment zwany Obwodnicą Podgórza (OP) ma przebiegać w następującej formie: Od Małej Nieszawki przez las i działki do ulicy Szubińskiej. Dalej Poznańską i Średnicówką Podgórza. Następnie przez Fabrykę Ceramiki Budowlanej i ul. Rypińską do mostu przez Wisłę. Potem trasa będzie wiodła do ulicy Turystycznej i Ligi Polskiej, gdzie połączy się z istniejącym torowiskiem. Planowany jest też most nad autostradą w Lubiczu, pętla przy dworcu głównym dojeżdżająca do OP oraz tunel podziemny, przy ulicy Warneńczyka, do osiedla JAR. Tramwaje podziemne będą zatrzymywać się przy skrzyżowaniu Grudziądzkiej, Kościuszki i Lelewela, pod Radiem Maryja, przy zajezdni autobusowej, a następnie wyjadą spod ziemi na wysokości ul. Harcerskiej. Niestety na obecną chwilę nie wiemy nic więcej o przyszłości tych planów. Jeśli macie swoje humorystyczne albo filozoficzne przemyślenia przysyłajcie je na adres redaktor_b@o2.pl Jest także druga wersja przyszłej sieci tramwajowej. Wkrótce ma zostać wybrana ta lepsza! Stopka redakcyjna: redaktor naczelny: Mirosław Czerliński - napetli@o2.pl redaktorzy: Adrian Giza Bartek Grzankowski Wojciech Osmański zdjęcia: Mirosław Czerliński Sebastian Maćkiewicz korekta: Tomasz Karolak Sebastian Maćkiewicz Tymczasem pozostałości po pętli tramwajowej Dworzec Północny ubywa. Wkrótce stanie tu Lidl 8 Polna taką nazwę nosił kiedyś przystanek Rolnicza
Adrian Giza Na zajezdni: Jelcz M083C Libero W sobotę, 15 września, Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej odbył przejazd Jelczem M083C Libero. Przez ponad 2 godziny sprawdzano jak pojazd radzi sobie w gęstym ruchu ulicznym, ale też i na wąskich uliczkach. Mimo długości 8,5 metra zwrotnością nie ustępuje popularnemu edzikowi (M081MB). przesuwne, górne partie okien (7 sztuk) i klapy dachowe (2 sztuki). Podłoga wewnątrz pojazdu pokryta jest wykładziną antypoślizgową ściany boczne i sufit płytami laminowanymi. Drzwi w układzie 1-2-0 są sterowane elektropneumatycznie z systemem rewersowania. Tablice diodowe do pierwszego Libero dał czeski Mobitec (by zareklamować swój produkt). Autobus mieści ogółem 52 osoby w tym 16 na miejscach siedzących, W złotym M083C zastosowano siedzenia IDEO zaś w kolejnym Astromal. Nowy Jelcz wraz z zupełnie nowym przodem. Autobus ten został zaprojektowany głównie dla linii o niewielkim obciążeniu. Swoją sylwetkę Jelcz zawdzięcza Wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Podwoziem małego Jelcza jest rama podłużnicowo- -kratownicowa integralnie związana ze współpracującym szkieletem nadwozia, spawana ze stalowych, nierdzewnych profili zamkniętych oraz elementów tłoczonych z blachy stalowej, nierdzewnej wykonanej w Sanoku. M083 wyposażony został w silnik Cummins ISBe4 160B o mocy 160 KM przy 1500 obr./min. i maksymalnym momencie 600 Nm w zakresie 1200-1800 obr./min. Złoty Libero otrzymał manualną skrzynię biegów, lecz już kolejne będą zawierały 5-biegową Allison. Jak każdy niskowejściowiec Libero posiada zawieszenie pneumatyczne z możliwością przyklęku (elektroniczny system ECAS). W M083 zastosowano przednią oś sztywna firmy LAF i most tylny Meritom z jednostopniową przekładnią. Hamulce tarczowe zastosowane są na obu osiach i łączone są dwuobwodowym systemem pneumatycznym z ABS. Szkielet i oblachowanie nadwozia zostało wykonane ze stali nierdzewnej. Poszycie zewnętrzne jest mocowane do szkieletu metodą klejenia. Dach, ściana przednia i tylna wykonane są z PWS zaś drzwi i pokrywy z blachy aluminiowej (kolejne autobusy M083C mają niemieckie drzwi Hubner). Ogrzewanie autobusu zapewnia wodny agregat grzewny o mocy 23 kw za pośrednictwem wymiennika konwektorowego zaś za wentylację odpowiadają Wnętrze drugiego wyprodukowanego Libero. Tak więc, pierwszy wyprodukowany Jelcz M083C Libero różni się od kolejnych między innymi: siedzeniami, skrzynią biegów, deską rozdzielczą i drzwiami. Z pewnością wkrótce ulegnie zmianie układ siedzeń w części niskopodłogowej, dostawca wyświetlaczy oraz most tylni. Nowe Jelcze przechodziły już testy m.in. w Wielkiej Brytanii czy Szwecji. Zainteresowana tym autobusem jest Szwecja, która chce kupić 100 sztuk oraz warszawski Mobilis. Z tyłu Libero prezentuje się równie okazale jak z przodu. 9 Sanatorium był to przystanek, który obecnie nazywa się Spacerowa
Adrian Giza Powstanie tej linii było ściśle związane z wybudowaniem nowego węzła tramwajowego na placu Bankowym (obecnie pl. Rapackiego), przebudowie istniejącego już węzła na placu Teatralnym oraz nowej trasy na Jakubskie Przedmieście. Inwestycje te zostały zrealizowane w latach 1935-1937. Trasa piątki zaczynała się na Bydgoskim Przedmieściu (Reja) i biegła ulicami: Bydgoską, Chopina, Szeroką, Św. Katarzyny, Szumana, Lubicką do pętli Jakubskie Przedmieście (Targowa). Stan ten istniał do wybuchu wojny. Jednak po długiej, ponad 30-letniej przerwie, linia powróciła na ulice Torunia. Stało się to prawdopodobnie w roku 1974, kiedy to oddano do użytku nową trasę o długości ok. 3,3 km. Trasa do Elany bo o niej właśnie mowa była największą inwestycją tramwajową do chwili rozpoczęcia budowy trasy do Olimpijskiej. Na nowej trasie linia obsługiwała zachodni zespół przemysłowy Merinotex Polchem oraz zgrupowanie przemysłowe Elana. Kolejną bardzo poważną zmianą było skierowanie piątki na przebudowaną trasę Skłodowskiej-Curie Kościuszki Warneńczyka Przy Kaszowniku. Kiedy kilka lat później wycofano linię 5 z Merinotexu na obwodówkę Reja, piątka kursowała po obecnej trasie trójki. Taki stan nie istniał długo, najprawdopodobniej na początku lat 90 linię 5 wycofano z Kościuszki ulicami Wschodnią, Szosą Lubicką, Konstytucji 3 Maja do Olimpijskiej. Piątkę najczęściej obsługiwały wagony 2-członowe Konstal 803N, które były ostatnimi wyprodukowanymi tramwajami tego Na linii: piątka Konstal 805Na #266 na linii nr 5. Linia została zlikwidowana 31 grudnia 2004 roku. Fot. Sebastian Maćkiewicz typu i należały do wąskotorowych odpowiedników 102Nd. Po sprzedaży osiemsettrójek linię 5 obsługiwały solówki 805Na, ale i to przestało być opłacalne. ZP Elana - Chemitex nie zatrudniało już tak dużej ilości jak w latach osiemdziesiątych. W związku z tym, pod koniec 2004 roku, linia została zlikwidowana. Bartłomiej Grzankowski Obie pętle znajdują się dosyć blisko siebie (około 15 minut pieszo), ale pętla Traktorowa jest starsza. Na wyświetlaczach i dyktach istniejąca pod nazwą Wrzosy II zaczęła swoją karierę dosyć wcześnie. Wg planów komunikacji miejskiej w roku 1957 dojeżdżały tam dwie linie, co w tych czasach stanowiło nie lada wyczyn. Zawracały tam linie 11 (do Czerniewic) i 13 (Szubińska). Pasażerowie mieli więc doskonałą komunikację z drugą stroną Wisły i centrum. Jednak sama pętla stoi na osiedlu domków jednorodzinnych więc nie dawała dużej ilości pasażerów. Linie były rentowne dzięki przejeżdżaniu przez ulicę Grudziądzką. 8 lat później na Traktorowej była już tylko jedna linia (11- pętla Stawki/Ceramiczna). Schematy z roku 1976 informują nas o bardzo ważnym wydarzeniu. Linia 11 zostaje skierowana na osiedle Bielany, zmieniając całą trasę po prawobrzeżnej stronie Torunia. Linia nabiera kształtów linii obecnej, za to na pętli Traktorowa przywędrowała linia 12 (Rudak). Stan ten trwa bardzo długo, bo do roku 1993 gdy wg schematów pojawia się linia G, która transportowała pasażerów z pl. Teatralnego na pętle Wrzosy II, niedaleko której znajduje i znajdowała się giełda. Schemat z roku 1994 pokazuje jednak, że linia G znika z mapy. Wniosek z tego taki, że linia G działała już przed rokiem 1993. Była ona linią sezonową. W roku 1998, 1 września, pętla przestaje pełnić swoje obowiązki na rzecz pętli Wrzosy I. Dzieje się to dzięki budowie odcinka ulicy Traktorowej od Elektrycznej do Polnej i Ugo- Na pętli: Traktorowa i CCK -ry od Polnej do Kwiatowej. Równocześnie pętla Wrzosy II staje się przystankiem dla linii 12 i 16. W 2005 roku linia 16 zmienia trasę poprzez wybudowanie ulicy Wieki Rów, przez co dziś przez pętle Traktorowa czyli Wrzosy II przebiega tylko jedna linia (12 Wrzosy I/Oś. Leśne-Polana - - Rudak). Pętla CCK (Centralny Cmentarz Komunalny) zyskiwała na znaczeniu kosztem pętli Wrzosy II. W roku 1986 na pętle dojeżdżały wozy linii 12, traktując ją jednak jako zwykły przystanek. Kursy na CCK odbywały się tylko w jedną stronę (z Centrum na Wrzosy). Pierwszy raz CCK stało się pętlą w 1993 gdy dojechała tam linia C z młodego osiedla Na Skarpie. W 1994 doszła do niej linia 0 z Bielan. W 1998 roku pętle opuszcza linia nr 12, przez niektórych kierowców tej linii traktowana jak pętla (zamiast Traktorowej). Miejsce 12 zajmuje linia nr 14 (Okólna), wydłużona z Mazowieckiej, która także wypiera tę pierwszą z popularności na ulicy Grudziądzkiej. Obecnie na pętle CCK dojeżdżają w sumie 4 linie z czego jedna przez cały tydzień (14), a pozostałe trzy w określone dni tygodnia (17- dni powszednie w godzinach 9-14, 0 i C - w soboty, niedziele i święta w godzinach 9-18 (lub -15 w miesiącach zimowych). Natomiast linia nr 14 kursuje na cmentarz w godzinach 8-18. W okresie Wszystkich Świętych częstotliwości na liniach kursujących do CCK diametralnie się zwiększa. Uruchamiana jest także specjalna linia z Placu Teatralnego, która 1 listopada kursuje co 4-10 min. 10 Kiedyś była Oaza a obecnie to Plebiscytowa
Fotoreportaż Od sierpnia do Galerii Copernicus można dojechać darmowymi autobusami na dwóch liniach. Mercedes O402 firmy Europol na linii E. Jest to pierwszy minibus w tej firmie. Reszta pojazdów to zwykłe busy. Kampania reklamowa M@K-a postępuje. Już na ponad 10 pojazdach firma ta przedstawia swoją ofertę. Wnętrze zmodernizowanego składu. Brakuje w nim niestety jakiejkolwiek informacji pasażerskiej. We wrześniu tramwaj turystyczny stanął na Rynku Staromiejskim. W drodze na testy do Szwecji drugi wyprodukowany Jelcz M083C Libero odwiedził gród Kopernika. 11 Spomasz to obecnie przystanek Kozacka