Beata KÊPIÑSKA Europejska Ga³¹Ÿ Regionalna IGA, cz³onek Forum (IGA ERB EBF) Zak³ad Odnawialnych róde³ Energii IGSMiE PAN ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Technika Poszukiwañ Geologicznych Geotermia, Zrównowa ony Rozwój nr 2/2012 MIÊDZYNARODOWE DNI GEOTERMALNE RUMUNIA 2012 Felix Spa / Oradea, 6 7 czerwca 2012 INTERNATIONAL GEOTHERMAL DAYS ROMANIA 2012 Felix Spa / Oradea, 6 7 czerwca 2012 * * * ORGANIZATORZY I MIEJSCE Miêdzynarodowe Dni Geotermalne Rumunia 2012 (ang. International Geothermal Days Romania 2012) odby³y siê 6 7 czerwca 2012 r. w Bâile Felix (Felix Spa) w Oradei. By³a to ju 29. edycja Dni i innych konferencji organizowanych od 1990 r. w wielu krajach Europy przez Letni¹ Szko³ê Bezpoœrednich Zastosowañ Energii Geotermalnej, dzia³aj¹c¹ w ramach Miêdzynarodowej Asocjacji Geotermalnej (ang. IGA International Summer School on Direct Applications of Geothermal Energy, IGA ISS). Poprzednie trzy edycje Dni odby³y siê w 2003 r. w Niemczech, w 2004 r. w Polsce i w 2009 r. na S³owacji. Tegoroczne Dni by³y kontynuacj¹ IGA ISS prowadzonej przez wiele lat przez nie yj¹cego ju Pana Profesora Kirila Popovskiego z Macedonii we wspó³pracy z grup¹ cz³onków IGA oraz stowarzyszeniami geotermalnymi i instytucjami krajowymi. Organizatorami Dni by³y: Europejska Ga³¹Ÿ Regionalna IGA (IGA ERB) Letnia Szko³a Energii Geotermalnej (poprzednio IGA ISS), Uniwersytet w Oradei Wydzia³ In ynierii Energetycznej i Rumuñska Asocjacja Geotermalna. Wsparcia udzieli³y Miêdzynarodowa Asocjacja Geotermalna, Europejska Rada Energii Geotermalnej (EGEC) oraz Geoproduction Consultants IP (Francja). W prace Miêdzynarodowego Komitetu Naukowego i Komitetu Wykonawczego zaanga owane by³y m.in. dwie osoby z Polski: Beata Kêpiñska i Anna Sowi d a³. 121
Dni odbywa³y siê w regionie, który posiada bardzo d³ugie, siêgaj¹ce czasów rzymskich, tradycje leczniczego stosowania wód z ciep³ych Ÿróde³, a w czasach wspó³czesnych znany jest tak e z wykorzystania wód geotermalnych w ró norodnych celach ciep³owniczych. W Oradei ma siedzibê Uniwersytet, bêd¹cy wa nym miêdzynarodowym oœrodkiem badawczym, dydaktycznym i szkoleniowym w zakresie energii geotermalnej. W poprzednich latach by³ wspó³organizatorem i gospodarzem wielu geotermalnych konferencji i spotkañ, w tym jednej z pierwszych edycji IGA ISS w pocz¹tkach lat 1990. Oradea (wêg. Nagyvarad) jest jednym z g³ównych oœrodków miejskich w Rumunii (ok. 240 tys. mieszkañców) po³o onym niedaleko granicy rumuñsko-wêgierskiej, na wschodnim krañcu basenu panoñskiego w s¹siedztwie Karpat po³udniowych. Posiada interesuj¹c¹ i skomplikowan¹ historiê, by³a i jest zamieszkiwana przez kilkanaœcie narodowoœci, wchodzi³a w sk³ad ró nych pañstw, st¹d te cechuje j¹ wielokulturowoœæ, przejawiaj¹ca siê m.in. w oficjalnej dwujêzycznoœci (rumuñski i wêgierski), architekturze, ró norodnoœci religii i wyznañ, otwartoœci na przybyszów i wspó³pracê. W historii miasta by³y tak e polskie akcenty: m.in. w 1412 r. w Oradei przebywa³ król W³adys³aw Jagie³³o. Pielgrzymowa³ do grobu swojego patrona œw. króla W³adys³awa, który znajduje siê w miejscowej katedrze. Uczestnicy Dni przebywali w Bâile Felix jednym z najbardziej znanych uzdrowisk w kraju, które znajduje siê oko³o 9 km od œródmieœcia Oradei. W centrum kurortu znajduje siê park ze stawami, w których podziwiaæ mo na bardzo rzadki gatunek lilii wodnych rosn¹cych w nich od epoki lodowcowej. Kwiaty lilii s¹ symbolem uzdrowiska. Kurort s³ynie z oœrodków leczniczych i wypoczynkowych stosuj¹cych w szerokim zakresie miejscowe wody geotermalne, a przyk³adem s¹ liczne baseny lecznicze i rekreacyjne, codziennie nape³niane tymi wodami. PROGRAM, UCZESTNICY Program Dni obejmowa³: Miêdzynarodowe warsztaty nt. gruntowych pomp ciep³a (organizowane wspólnie z zespo³em Projektu Groundmed (7 Program Ramowy UE) 6 czerwca, Miêdzynarodowy kurs nt. technologii wierceñ, wyposa ania, eksploatacji i testowania otworów geotermalnych 7 czerwca. Kurs zawiera³ wybrane zagadnienia z programu Krótkiego Kursu o tym samym tytule w ramach Œwiatowego Kongresu Geotermalnego 2010, który cieszy³ siê najwiêkszym powodzeniem (blisko 100 uczestników), a dziêki Dniom mogli siê zapoznaæ z bardzo aktualn¹ i kluczow¹ dla geotermii w Europie tematyk¹ uczestnicy ze œrodkowo-wschodniej czêœci tego kontynentu. Moderatorem i g³ównym instruktorem Miêdzynarodowych warsztatów by³ Burkhard Sanner (cz³onek Forum IGA EBF, prezydent EGEC). Wyk³adowcami Miêdzynarodowego kursu byli natomiast Miklos Antics (cz³onek zarz¹du IGA, przewodnicz¹cy Forum IGA ERB) i Pierre Ungemach (GPC IC, cz³onek IGA). 122
Materia³y z Warsztatów i Kursu bêd¹ wkrótce dostêpne na stronie internetowej Miêdzynarodowej Asocjacji Geotermalnej (www.geothermal-energy.org). Referaty i wyk³ady spotka³y siê z du ym zainteresowaniem ze strony uczestników, o czym œwiadczy³y liczne pytania i ywe dyskusje zarówno w trakcie sesji, jak i w kuluarach. Interesuj¹ca by³a tak e wizyta studyjna po³¹czona ze zwiedzaniem Wydzia³u Sztuki Uniwersytetu w Oradei, mieszcz¹cym siê w obiektach by³ego garnizonu wojskowego. S¹ one od kilku lat remontowane, adaptowane do obecnych potrzeb i standardów. Realizowany jest m.in. projekt ich termomodernizacji i wprowadzania odnawialnych Ÿróde³ energii. Uczestnikom przedstawiono koncepcjê zastosowania gruntowych pomp ciep³a do ogrzewania i ch³odzenia jednego z budynków, a tak e odnoœn¹ instalacjê i organizowane nowoczesne laboratorium badawczo-dydaktyczne pomp ciep³a. W Warsztatach wziê³o udzia³ blisko 80 osób, natomiast w Kursie ponad 20 osób. Byli wœród nich uczestnicy z Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Polski (8 osób), Portugalii, Rumunii, Serbii i Wêgier. Niektórzy m³odzi naukowcy, studenci i doktoranci uzyskali stypendia na dofinansowanie kosztów udzia³u w Dniach. By³y one ufundowane g³ównie dziêki Komitetowi Edukacyjnemu IGA (IGA Education Committee), a ponadto dziêki Geoproduction Consultants ID oraz EGEC. Beneficjentami byli m.in. polscy uczestnicy. ZNACZENIE DNI DLA EDUKACJI GEOTERMALNEJ, PLANY NA PRZYSZ OŒÆ Miêdzynarodowe Dni Geotermalne Rumunia 2012 spe³ni³y zak³adane cele i zamierzenia, by³y prowadzone na wysokim poziomie merytorycznym przez zespó³ instruktorów i wyk³adowców o uznanej renomie, znacz¹cym dorobku naukowym i praktycznym. Wpisa³y siê z sukcesem w niezbêdne dzia³ania edukacyjne, które s³u ¹ podnoszeniu poziomu wiedzy i umiejêtnoœci wœród adeptów oraz specjalistów zaanga owanych w badania i projekty geotermalne w krajach europejskich. Zapotrzebowanie na takie szkolenia jest bardzo du e, zw³aszcza w œwietle dokumentów krajowych i unijnych dotycz¹cych zwiêkszenia udzia³u odnawialnych Ÿróde³ energii w koñcowym zu yciu energii, potrzeby wzrostu wykorzystania lokalnych Ÿróde³, zwiêkszenia bezpieczeñstwa i dywersyfikacji dostaw energii. Energia geotermalna mo e w znacznie wiêkszym ni dotychczas stopniu przyczyniaæ siê do realizacji podanych celów w Europie, natomiast jednym z kluczowych elementów przyczyniaj¹cych siê do ich osi¹gniêcia s¹ edukacja i promocja st¹d te Europejska Regionalna Ga³¹Ÿ IGA zamierza systematycznie organizowaæ nastêpne edycje Miêdzynarodowej Letniej Szko³y Energii Geotermalnej jako swej g³ównej formy dzia³alnoœci. Najbli sza jest wstêpnie planowana w ramach kolejnego Europejskiego Kongresu Geotermalnego, który odbêdzie siê na pocz¹tku lipca w 2013 r. w Pizie (W³ochy) (www.egc...). 123
Felix Spa, Rumunia lilie wodne (Nymphaea), symbol uzdrowiska (fot. B. Kêpiñska) Felix Spa, Rumunia kompleks basenów wype³nionych lecznicz¹ wod¹ geotermaln¹ (fot. M. Rosca) 124
Grupa uczestników i wyk³adowców Miêdzynarodowych Dni Geotermalnych Rumunia 2012 (fot. A. Wachowicz-Pyzik) Jedna z sesji Miêdzynarodowych warsztatów nt. gruntowych pomp ciep³a podczas Miêdzynarodowych Dni Geotermalnych Rumunia 2012 (fot. A. Wachowicz-Pyzik) 125