I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej Podlesice,

Transkrypt

1 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010 Wp³yw poziomu troficznego na zmiany koncentracji rtêci u ryb ze strefy brzegowej po³udniowego Ba³tyku L. Falkowska, J. Kwaœniak & M. Be³dowska; Obecnoœæ zanieczyszczeñ zwi¹zkami rtêci w preparatach farmaceutycznych i suplementach diety B. Karolewicz, B. Grimling, J. Meler & M. Szczeœniak; Œwiadomoœæ œrodowiskowych zagro eñ zdrowia zwi¹zkami rtêci wœród studentów dietetyki M.Kubasiak & K. Oleksiu; Œrodowiskowe nara enie na rtêæ w wybranych rejonach Polski; wyniki oznaczania rtêci we krwi i moczu dzieci i doros³ych A. Prokopowicz, M. Szu³a, K. Pawlas, N. Pawlas, R. Z³otkowska & A. Sobczak; Szacunkowa ocena nara enia na rtêæ populacji wybranych regionów Polski G. Dziubanek. Z Pañstwowego Instytutu Geologicznego Pañstwowego Instytutu Badawczego w konferencji udzia³ wziê³a prof. dr hab. Izabela Bojakowska. Oprócz dwóch referatów zaprezentowa³a, wspólnie z E. Góreck¹, J. Retk¹ i D. Karmasz, poster pt. Oznaczanie zawartoœci rtêci w próbkach œrodowiskowych. Porównanie mo liwoœci analitycznych techniki CV-AAS w uk³adzie przep³ywowo-wstrzykowym i po zatê aniu na amalgamatorze. Teksty referatów i posterów zosta³y opublikowane w ponadtrzystustronicowym opracowaniu pt. Rtêæ w œrodowisku identyfikacja zagro eñ dla zdrowia cz³owieka (pod red. prof. dr hab. Lucyny Falkowskiej) i wydane przez Fundacjê Rozwoju Uniwersytetu Gdañskiego. Izabela Bojakowska I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej Podlesice, W dniach maja 2010 r., z inicjatywy Komisji Geomorfologii Strukturalnej Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich, w Podlesicach k. Zawiercia (Wy yna Krakowsko-Czêstochowska) odby³y siê I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej. Ich tematem przewodnim by³y Czynniki strukturalne w rozwoju rzeÿby krasowej, zaœ ide¹ prezentacja najnowszych osi¹gniêæ dotycz¹cych morfogenezy krasowej Wy yny Krakowsko-Czêstochowskiej, powi¹zana z praktycznym wykorzystaniem w terenie wybranych metod badawczych z zakresu geologii i geomorfologii strukturalnej. Organizatorami byli pracownicy Wydzia³u Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego (WNoZ UŒ) dr Andrzej Tyc, prof. dr hab. Jerzy aba oraz dr Bart³omiej Szypu³a. Uczestniczy³y w nich 24 osoby z 6 polskich oœrodków akademickich (Kielce, Lublin, ódÿ, Poznañ, Sosnowiec, Wroc³aw). W ramach warsztatów odby³y siê prezentacje referatów i posterów oraz sesja terenowa. Ryc. 1. Uczestnicy I Warsztatów Geomorfologii Strukturalnej w Podlesicach. Fot. Z. Cierech 654

2 Uroczystego otwarcia spotkania dokona³ dr Andrzej Tyc prodziekan ds. nauki WNoZ UŒ, pe³ni¹cy jednoczeœnie obowi¹zki przewodnicz¹cego komitetu organizacyjnego. Seriê referatów rozpocz¹³ goœæ honorowy warsztatów prof. Michael Crozier z Victoria University of Wellington, prezydent International Association of Geomorphologists. Jego odczyt, zatytu³owany Landslide Geomorfology: Is there such a thing?, dotyczy³ systemów osuwiskowych ze szczególnym uwzglêdnieniem ich uwarunkowañ strukturalnych. Jako przyk³ady takich systemów, wykszta³conych w ró nych œrodowiskach, pos³u y³y osuwiska z Nowej Zelandii. Kolejny referat pt. Wspó³czesne wyzwania geomorfologii strukturalnej wyg³osili wspólnie prof. dr hab. Piotr Migoñ z Uniwersytetu Wroc³awskiego oraz dr hab. Rados³aw Dobrowolski z Uniwersytetu Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie. Prelegenci, podaj¹c liczne przyk³ady bezpoœredniego wp³ywu struktury na rze- Ÿbê, zwracali uwagê na fakt, e zainteresowanie wspó³czesnych geomorfologów uwarunkowaniami strukturalnymi morfogenezy jest niewspó³miernie ma³e w stosunku do faktycznej wagi tego zagadnienia. Ods³aniaj¹c nowe Ryc. 2. Skalna brama w pó³nocnym stoku Góry Birów pozosta³oœæ jaskini za³o onej na g³ównych spêkaniach pionowych. Fot. P. Migoñ Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010 pola badawcze dla geomorfologów, ukazywali równie sposoby wykorzystania wspó³czesnych zdobyczy technologicznych w prowadzeniu szczegó³owych badañ nad geomorfologi¹ strukturaln¹. W nawi¹zaniu do g³ównego tematu warsztatów organizatorzy przygotowali dwuczêœciowe wyst¹pienie zatytu- ³owane Tektoniczne uwarunkowania zjawisk krasowych Wy yny Krakowsko-Czêstochowskiej. Profesor Jerzy aba przedstawi³ rozwój budowy geologicznej wy yny, trwaj¹cy od najstarszego paleozoiku po mezozoik, w sposób szczególny akcentuj¹c te etapy, które mia³y decyduj¹cy wp³yw na wykszta³cenie górnojurajskiego masywu skalnego, a nastêpnie na jego krasow¹ transformacjê. Kontynuuj¹c to wyst¹pienie dr Andrzej Tyc omówi³ m³odsze etapy ewolucji strukturalnej Wy yny Krakowsko-Czêstochowskiej (zwi¹zane zw³aszcza z reaktywacj¹ strefy uskokowej Kraków Lubliniec), po³¹czone z g³ównymi cyklami rozwojowymi morfogenezy krasowej i speleogenezy. Du o uwagi poœwiêcono oryginalnoœci form rzeÿby krasowej tego obszaru, które by³y póÿniej prezentowane bezpoœrednio w terenie. By³a to doskona³a podbudowa teoretyczna bêd¹ca zarazem wprowadzeniem w problematykê sesji terenowej, która odby³a siê 13 maja pod kierunkiem A. Tyca. W pierwszej czêœci sesji wizytowano Jaskiniê G³êbok¹ znajduj¹c¹ siê w masywie Góry Zborów w Podlesicach oraz s¹siaduj¹cy z ni¹ kamienio³om wapieni górnojurajskich. W Jaskini G³êbokiej, przystosowywanej obecnie do zwiedzania turystycznego, w pierwszej po³owie XX w. intensywnie wydobywany by³ kalcyt (szpat). Œlady zniszczeñ spowodowanych niekontrolowan¹ eksploatacj¹ widoczne s¹ do dzisiaj; w wielu miejscach bezpowrotnie zniszczone zosta³y kalcytowe formy naciekowe. Mimo tego, w najni szej czêœci obiektu zachowa³ siê bardzo ciekawie wykszta³cony strop, bêd¹cy œwiadectwem freatycznego etapu rozwoju jaskini. Œciany dawnego kamienio³omu stworzy³y mo liwoœæ obserwacji bezpoœredniego zwi¹zku przebiegu struktur dysjunktywnych z kierunkiem rozwoju procesów krasowych, a tak e zró nicowania litologicznego masywu górnojurajskiego, które zaznacza siê w obocznym zazêbianiu siê facji wapieni masywnych (buduj¹cych struktury biohermalne) i detrytycznych (bêd¹cych œladem niszczenia tych morskich budowli wêglanowych). Po przerwie obiadowej odby³a siê druga czêœæ sesji terenowej z punktami postojowymi na Górze Birów w Podzamczu oraz w Ska³kach Rzêdkowickich. Kulminacja Góry Birów zabudowana by³a w okresie œredniowiecza grodziskiem obronnym. Dziœ wczesnoœredniowieczne za³o enie grodowe jest zrekonstruowane i od niedawna udostêpnione do zwiedzania. Samo wzgórze, bêd¹ce form¹ ostañcow¹, zbudowane z masywnych, biohermowych, silnie uszczelinionych wapieni górnej jury, jest dobrze ods³oniête ze wszystkich stron, co doskonale u³atwia obserwacjê bezpoœrednich relacji miêdzy form¹ a struktur¹ masywu skalnego. Zgod- 655

3 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010 nie z ide¹ warsztatów du o czasu poœwiêcono na zapoznanie uczestników z zasadami wykonywania pomiarów ró nych mezostruktur tektonicznych (spêkañ ciosowych, mezouskoków, struktur œlizgowych) oraz sposobami zapisu uzyskanych wyników. Prowadz¹cym t¹ czêœæ spotkania by³ J. aba. Ostatnim punktem programowym sesji terenowej by³a wizyta w Ska³kach Rzêdkowickich, stanowi¹cych zwarty ci¹g form ostañcowych wypreparowanych w wapieniach masywnych. Poza omówieniem warunków ich rozwoju, g³ówn¹ uwagê zwrócono na prezentacjê wyj¹tkowych w swej formie, ale niejednoznacznych pod wzglêdem genetycznym, pionowych, regularnych studni (kominów?), których spektakularnym przyk³adem jest prezentowane w czasie wizji terenowej Studnisko. Obu sesjom terenowym towarzyszy³y d³ugie i zagorza³e dyskusje, œwiadcz¹ce o du ym zainteresowaniu poruszanymi w ich trakcie zagadnieniami. Uzupe³nieniem bogatego programu drugiego dnia warsztatów by³a wieczorna prezentacja posterowa mgr. Piotra Szuka³y (Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznañ) nt. metodyki kartowania obiektów jaskiniowych, a tak e instrukta szkoleniowy prof. Jerzego aby, dotycz¹cy sposobów graficznej prezentacji wyników pomiarów mezostrukturalnych oraz zasad ich interpretacji. Wyj¹tkowo niesprzyjaj¹ce warunki pogodowe wymusi³y na organizatorach zmianê programu w trzecim i ostatnim zarazem dniu spotkania. Planowana pierwotnie sesja terenowa, po³¹czona z prezentacj¹ instrumentalnych pomiarów wytrzyma³oœci ska³, musia³a ust¹piæ miejsca kameralnemu omówieniu zagadnieñ (prof. Piotr Migoñ). Szczególn¹ uwagê zwrócono na wykorzystanie m³otka Schmidta (sklerometru) jako niezwykle u ytecznego, a przy tym prostego w obs³udze urz¹dzenia do terenowych badañ wytrzyma³oœci masywu skalnego. Po wyk³adzie prof. Migonia nast¹pi³o oficjalne zakoñczenie obrad. I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej by³y udanym przedsiêwziêciem, a tak e niezwykle cennym doœwiadczeniem dla jego uczestników (g³ównie m³odych adeptów geomorfologii) zarówno z poznawczego, jak i metodycznego punktu widzenia. Zrealizowane zosta³y g³ówne za³o- enia, które przyœwieca³y temu spotkaniu zaprezentowano wyniki najnowszych badañ nad morfogenez¹ krasow¹ Wy yny Krakowsko-Czêstochowskiej oraz zapoznano siê z metodyk¹ badawcz¹ wykorzystywan¹ w geologii i geomorfologii strukturalnej. Warsztaty by³y niezwykle inspiruj¹ce ze wzglêdu na mo liwoœæ nieskrêpowanej dyskusji oraz swobodnej wymiany pogl¹dów na tematy genetyczne i metodyczne. Udzia³ w spotkaniu przedstawicieli zarówno geologii, jak i geomorfologii, uzmys³owi³ jak wiele wymiernych korzyœci mo na uzyskaæ dziêki zintegrowanemu podejœciu do problemu badania relacji struktura forma rzeÿby. Du e zainteresowanie wœród uczestników zagadnieniami poruszanymi w trakcie zarówno referatów, jak i sesji terenowych, pozwala mieæ nadziejê na kontynuacjê podobnych przedsiêwziêæ w kolejnych latach. Zbigniew Cierech & Jacek ojek Serwis fotograficzny na str IV Konferencja Promieniowanie Optyczne Oddzia³ywanie, Metrologia, Technologie i IX Krajowe Sympozjum Kolorymetryczne Rydzyna, W dniach maja 2010 r. w Zamku Królewskim w Rydzynie, k. Leszna w Wielkopolsce, odby³a siê IV Konferencja Promieniowanie Optyczne Oddzia³ywanie, Metrologia, Technologie POOMT 10, po³¹czona z IX Krajowym Sympozjum Kolorymetrycznym. G³ównym organizatorem spotkania by³ Instytut Elektrotechniki, wspierany przez Politechnikê Bia³ostock¹, G³ówny Urz¹d Miar, Wojskow¹ Akademiê Techniczn¹, Polski Komitet Oœwietleniowy SEP, Instytut Transportu Samochodowego oraz firmê Spectro Color. W ramach spotkania zaplanowano 8 sesji referatowych, podzielonych na 33 wyst¹pienia, a tak e sesjê posterow¹, na któr¹ zg³oszonych zosta³o 13 plakatów. W zebraniu wziê³o udzia³ ok. 80 osób reprezentuj¹cych blisko 30 ró nych instytucji, firm i uczelni a wœród nich dwie osoby z Centralnego Laboratorium Chemicznego Pañstwowego Instytutu Geologicznego Pañstwowego Instytutu Badawczego. W trakcie trzydniowej sesji referatowej przewodnicz¹cymi byli kolejno: W³adys³aw Dybczyñski (Politechnika Bia³ostocka), Antoni Ró owicz (Politechnika Œwiêtokrzyska), Stanis³aw Marzec (Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Œrodowiskowego), Tadeusz Burakowski (Politechnika Koszaliñska), Maciej Rafa³owski (Szko³a G³ówna S³u by Po arniczej), Tomasz Targosiñski (Instytut Transportu Samochodowego), Jan Sikora (Instytut Elektrotechniki), Marian G³uszko (Instytut Elektrotechniki), Jacek Sosnowski (Instytut Elektrotechniki). Podczas sesji posterowej zaprezentowano m.in. dwa plakaty, dotycz¹ce negatywnego wp³ywu niektórych czynników na oznaczanie jonów amonowych w próbkach wód, z zastosowaniem spektrometrii UV-Vis (ultraviolet-visible spectroscopy). W tym samym czasie odby³y siê warsztaty zorganizowane przez G³ówny Urz¹d Miar. Przedstawiono na nich ogólne zagadnienia zwi¹zane z pomiarami fotometrycznymi, a tak e standardow¹ procedurê wzorcowania luksomierzy. Uczestnicy mieli równie okazjê zapoznania siê z zasadami wzorcowania kalibratorów fotometrycznych wraz z ocen¹ Ÿróde³ b³êdów maj¹cych wp³yw na pomiar. Tematyka referatów dotyczy³a zarówno oddzia³ywania promieniowania optycznego na organizmy ywe, zagadnieñ zwi¹zanych z psychofizycznymi aspektami barwy, jak i zastosowania promieniowania laserowego. W trakcie spotkania skoncentrowano siê tak e na omówieniu kwestii zwi¹zanych z pomiarami kolorymetrycznymi oraz na zapoznaniu siê z problematyk¹ urz¹dzeñ wykorzystuj¹cych promieniowanie optyczne. 656

4 I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej Podlesice, (patrz str. 654) Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010 Ryc. 3. Uczestnicy warsztatów w Jaskini G³êbokiej. Fot. P. Migoñ Ryc. 4. Jerzy aba omawia budowê geologiczn¹ Góry Zborów. Fot. A. Tyc 719

5 I Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej Podlesice, (patrz str. 654) Ryc. 5. Andrzej Tyc objaœnia znaczenie wapieni detrytycznych w budowie geologicznej Góry Birów Ryc. 6. We wnêtrzu schroniska pó³nocnego w Górze Birów. Ryc. 5 6 fot. P. Migoñ 720