Prezentacja treści seksualnych przez młodzież poprzez wideoczaty Badania
Specyfika zjawiska transmisja dostępna w czasie rzeczywistym (utrudnienie w podejmowaniu interwencji) możliwość utrwalenia transmisji i jej późniejszego rozpowszechniania narażenie na niebezpieczne kontakty i wykorzystanie materiałów możliwość zarobkowania na pokazach (cyberprostytucja?)
Cel badania i metodologia Badanie dotyczyło zjawiska pojawiania się w Internecie materiałów erotycznych z udziałem osób nieletnich, zwłaszcza w kontekście wideo-rozmów prowadzonych przez Internet. Celem badania było poznanie skali zjawiska, a także samego korzystania z rozmów wideo przez nastolatki. Poruszane były tematy dotyczące również znajomości zasad bezpieczeństwa w Internecie i raportowania materiałów nielegalnych. Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na portalunkwdniach:20sierpnia 16września2013. Badaniem została objęta grupa celowa osób w wieku 13-16 lat, doważana do reprezentatywnej próby internautów w tym wieku. Ze względu na wrażliwy temat badania, ankieta była realizowana w warunkach anonimowości osób badanych.
Szczegółowa charakterystyka próby OGÓŁEM 976 PŁEĆ STAŻ W INTERNECIE kobieta 428 Poniżej 2 lat 150 mężczyzna 548 Od 2 do 5 lat 390 WIEK Powyżej 5 lat 436 13 340 WIELKOŚĆ MIEJSCA ZAMIESZKANIA 14 309 Wieś 374 15 170 Miasto do 20 tys. mieszkańców 203 16 157 Miasto 20-100 tys. mieszkańców 151 Miasto 100-500 tys. mieszkańców 163 Miasto pow. 500 tys. mieszkańców 85
Podsumowanie wyników Ponad połowa nastoletnich internautów korzysta z urządzeń wyposażonych w kamery internetowe. Nieco częściej są to kobiety, które również częściej korzystają z laptopów. W przypadku korzystających z komputerów stacjonarnych mniej osób korzysta z kamer, gdyż najczęściej muszą one być dokupione jako osobny sprzęt. Podobny odsetek badanych korzysta z rozmów wideo przez internet najczęściej za pomocą komunikatorów (95%), ale także za pomocą stron umożliwiających takie rozmowy (14%). Najczęściej rozmawiają z rodziną lub przyjaciółmi poznanymi w realu (po 66%), ale blisko 1 na 6 nastolatków rozmawia również z osobami znanymi tylko przez internet, a 4% z osobami, których wcale nie znają. O zjawisku wykorzystania rozmów wideo do prezentacji treści seksualnych słyszała ok. połowa badanych nastolatków (nieco częściej kobiety i 16-latkowie), a ok. 16% badanych zetknęło się z tym zjawiskiem bezpośrednio podczas wideorozmów. Nieco ponad połowa badanych zdaje sobie sprawę, że rozmowy wideo mogą być nagrywane bez zgody uczestników, a 47% korzystających z rozmów wideo deklaruje, że wie do jakich instytucji można zgłosić nielegalne treści. Najczęściej wskazywana była policja (66%) i operator serwisu (57%).
Podsumowanie wyników badanych prowadzących wideorozmowy deklaruje, że zetknęła się na wideoczaciez treściami seksualnymi prezentowanymi przez osobę nieletnią. Podobny odsetek badanych twierdzi, że zna osobę, która zajmuje się czymś takim. Ok. 2% badanych korzystających z wideoczatówprzyznaje, że zdarzyło im się namawiać inne osoby do rozbierania się prawie wyłącznie są to mężczyźni. Natomiast 9% badanych było namawianych do rozbierania się wśród kobiet jest to aż 12%. 2% przebadanych nastolatków korzystających z wideoczatówdeklaruje, że zdarzyło im się prezentować zachowania seksualne na wideoczatach, a podobny odsetek (3%), że otrzymali wynagrodzenie za udział w wideoczacie(należy jednak podkreślić, że w pytaniu wynagrodzenie to nie wiązało się z czynnościami seksualnymi). Z racji tematyki badania, a także jego formy (badanie deklaratywne), należy zachować ostrożność w ich generalizowaniu temat mógł być dla badanych nastolatków trudny lub wstydliwy, więc mogli udzielać odpowiedzi niekoniecznie zgodnych z rzeczywistymi zachowaniami, a bardziej kierować się potrzebą aprobaty społecznej. Rekomendowalibyśmy dalsze badania, np. z zastosowaniem innych metodologii, jednak nadal mającej na względzie prywatność osób badanych.
Urządzenia wykorzystywane do łączenia się z internetem P1. Zaznacz urządzenia za pomocą których korzystasz z Internetu 80% 70% 60% 50% 40% 69% 64% 5 59% 52% 47% Ogółem Kobiety Mężczyźni 30% 20% 10% 0% Komputer stacjonarny 17% 1 17% 5% 4% 5% 3% 3% 2% 2% 2% 3% Laptop Smartfon Tablet Telefon komórkowy inne Blisko 2/3 badanych korzysta z komputerów stacjonarnych. Badani najczęściej korzystają z jednego urządzenia (70%), jednak blisko 20% korzysta z 2 urządzeń. Kobiety częściej od mężczyzn korzystają z laptopów, natomiast panowie częściej wykorzystują komputery stacjonarne. Jeśli chodzi o pozostałe urządzenia to brak jest wyraźnych różnic płciowych. Wraz z długością stażu w internecie rośnie prawdopodobieństwo korzystania ze smartfona wśród osób korzystających z internetu krócej niż 2 lata jedynie 11% korzysta ze smartfonów, natomiast w grupie najbardziej doświadczonych (ponad 5 lat) korzysta z tych urządzeń ponad 19%. Baza: wszyscy badani: n=976
Wyposażenie w kamery internetowe P3. Czy urządzenia z których korzystasz do przeglądania Internetu są wyposażone w kamery? TAK NIE NIE WIEM OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. 53% 5 50% 49% 47% 62% 65% 47% 56% 57% 66% 39% 35% 42% 40% 29% 30% 44% 35% 37% 27% Miasto powyżej 500 tys. 51% Poniżej 2 lat 39% 50% Od 2 do 5 lat 51% 39% Powyżej 5 lat 60% 35% Komputer stacjonarny (n=533) 33% 56% Laptop (n=396) 80% Pozostałe urządzenia (n=48) 65% 31% 15% 10% 7% 4% 9% 9% 7% 3% 11% 9% 6% 11% 5% 4% Ponad połowa badanych korzysta z urządzeń wyposażonych w kamery. Nastolatki wydają się również być dobrze zaznajomione ze sprzętem jedynie deklaruje, że nie wie czy ich urządzenie jest wyposażone w kamerę. Kobiety nieco częściej korzystają z urządzeń wyposażonych w kamery, co zgodne jest z wcześniejszymi wynikami dotyczącymi tego, że częściej korzystają z laptopów. 80% korzystających z laptopów deklaruje, że ich sprzęt jest wyposażony w kamerę. W przypadku komputerów stacjonarnych jest to jedynie 1/3. Baza: wszyscy badani: n=976
Korzystanie z rozmów wideo P4. Czy zdarzyło Ci się korzystać z rozmów wideo przez Internet? TAK OGÓŁEM 54% Kobieta 54% Mężczyzna 54% 13 52% 14 52% 15 56% 16 61% Wieś 4 Miasto poniżej 20 tys. 57% Miasto 20-100 tys. 65% Miasto 100-500 tys. 61% Miasto powyżej 500 tys. 41% Poniżej 2 lat 43% Od 2 do 5 lat 54% Powyżej 5 lat 5 NIE 4 4 44% 39% 52% 43% 35% 39% 59% 57% 42% Ponad połowa badanych deklaruje, że korzysta z rozmów wideo, co jest podobne do wyniku dotyczącego wyposażenia w kamery internetowe. Odsetek osób korzystających wzrasta wraz ze stażem w internecie osoby, które dłużej korzystają z internetu częściej deklarują korzystanie również z rozmów wideo. Starsi badani (15- i 16-latkowie) częściej deklarują korzystanie z tych funkcji, jednak jest to wynik na granicy istotności statystycznej. Baza: wszyscy badani: n=976
W jaki sposób korzystają z rozmów wideo? P5. W jaki sposób korzystałeś/korzystałaś z rozmów wideo? Przez komunikatory (np. Skype, GG) Za pomocą czatów wideo na stronach internetowych W inny sposób 95% 14% 1% Zdecydowanie największą popularnością cieszą się w rozmowach wideo komunikatory, takie jak Skypeczy GG prawie wszyscy korzystający z rozmów wideo korzystali z komunikatorów. Strony umożliwiające wideoczatysą mniej popularne korzystało z nich jedynie 14% nastolatków. Jest to wynik dość optymistyczny, ponieważ komunikatory umożliwiają większą kontrolę nad tym, kto odbiera nadawane wideo od większości stron wideoczatowych, jednak nadal nie są one kompletnie bezpieczne od niechcianych i nielegalnych treści. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Z kim rozmawiają w internecie? P6. Z kim zdarzyło ci się kontaktować się podczas rozmów wideo? Z rodziną Ze znajomymi, przyjaciółmi, poznanymi poza Internetem Z osobami, które poznałem przez Internet 66% 66% 16% Najczęściej badane nastolatki kontaktują się za pomocą rozmów wideo z rodziną i znajomymi poznanymi poza internetem blisko 2/3 wykorzystuje rozmowy wideo do kontaktu z tymi grupami bliskich. Z osobami, które znają tylko przez internetem lub kompletnie nieznajomymi kontaktuje się odpowiednio 16% i 4% nastolatków. Z nieznajomymi 4% Z innymi osobami 3% Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Znajomość zjawiska P7. Czy słyszałeś o wykorzystaniu kamerek internetowych do prezentacji treści erotycznych lub seksualnych? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 56% 61% 53% 55% 65% 73% 54% 63% 54% 44% 76% 45% 5 5 44% 39% 47% 54% 45% 35% 27% 37% 56% 24% 55% 42% 42% Ponad połowa badanych słyszała o zjawisku wykorzystywania kamerek do prezentacji treści erotycznych. Wśród 16-latków były to blisko ¾ badanych. Nieco częściej o tym zjawisku słyszały również kobiety (różnica istotna statystycznie na poziomie 0,05). Również więcej z największych miast słyszało o tym zjawisku, należy jednak zwrócić uwagę na niską liczebność próby pochodzącej z miast 500 tys.+, co może prowadzić do artefaktów badawczych. Baza: wszyscy badani: n=976
Wiedza o możliwości nagrywania P8. Czy uważasz, że istnieje możliwość nagrywania i rozpowszechniania wideo-rozmów bez wiedzy uczestników? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 57% 59% 56% 52% 57% 62% 62% 55% 59% 57% 5 62% 51% 56% 60% 43% 41% 44% 4 43% 3 3 45% 41% 43% 42% 3 49% 44% 40% Ok. 2/5 badanych nie ma świadomości tego, że rozmowy wideo mogą być nagrywane i rozpowszechniane bez wiedzy uczestników. Świadomość ta nieco poprawia się wraz ze stażem w internecie, a także jest nieco wyższa u starszych badanych (15 i 16-latków). Różnice te są istotne statystycznie. Baza: wszyscy badani: n=976
Spotkania z osobami poznanymi przez internet P19. Czy spotykałeś się kiedyś na żywo z osobą poznaną podczas wideo rozmowy? Nie 49% Tak 51% Ok. połowa spośród badanych, którzy zadeklarowali, że zdarza im się rozmawiać z osobami, których nie znają przyznaje, że spotkała się z osobą poznaną podczas wideorozmowy. Ze względu na niską liczebność tej próbki, nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków odnośnie różnic między poszczególnymi grupami demograficznymi. Baza: osoby rozmawiające z nieznajomymi: n=90
Zgłaszanie nielegalnych treści P12. Czy wiesz do jakich instytucji można zgłaszać prezentowanie nielegalnych treści w Internecie? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 47% 47% 47% 39% 49% 55% 54% 4 43% 3 51% 47% 67% 53% 53% 53% 61% 51% 45% 54% 52% 57% 54% 62% 49% 53% 33% Niespełna połowa badanych twierdzi, że wie dokąd zgłaszać nielegalne treści. Brak jest różnic płciowych, a także wyraźnej zależności pomiędzy stażem w internecie a taką wiedzą osoby o najkrótszym stażu najrzadziej o tym wiedzą, natomiast później brak już wyraźnej zależności. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki (ze względu na niskie korzystanie z rozmów wideo), która wyniosła 34 osoby. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Znajomość instytucji Policja 66% Operator serwisu Zespoły reagowania na treści nielegalne 5 42% Badani najczęściej deklarują, że nielegalne treści można zgłaszać policji blisko 2/3. Na kolejnym miejscu znalazł się operator serwisu, do którego treści zgłosiłoby blisko 3/5 badanych. Zespoły reagowania zamykają stawkę z wynikiem 42%, natomiast należy zwrócić uwagę, że pytanie to było w formie zamkniętej (wiele odpowiedzi do wyboru), co mogło badanym sugerować zaznaczanie także tej odpowiedzi. Spontaniczna świadomość dotycząca zespołów reagowania może być w rzeczywistości dużo niższa. Baza: badani deklarujący, że wiedzą do kogo zgłaszać nielegalne treści: n=250
Bezpośrednia styczność ze zjawiskiem wśród znajomych P9. Czy znasz osobę, która rozbiera się, prezentuje zachowania seksualne na video-czacie? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. 9% 7% 10% 10% 5% 10% 6% 92% 91% 92% 92% 93% 90% 90% 95% 92% 90% 94% Miasto powyżej 500 tys. 22% 7 Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 10% 6% 10% 90% 94% 90% badanych twierdzi, że zna osobę uczestniczącą w prezentowaniu treści seksualnych. Nieco częściej są to starsi badani (15 i 16-latki), ale różnica ta jest nieistotna statystycznie. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki. Baza: wszyscy badani: n=976
Styczność z treściami seksualnymi na wideoczatach P10. Czy podczas rozmowy na video-czacie zetknąłeś się z treściami seksualnymi lub pornograficznymi? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 16% 13% 1 19% 11% 13% 19% 11% 15% 14% 1 7% 17% 17% 40% 84% 87% 82% 81% 89% 87% 81% 89% 85% 86% 82% 93% 83% 83% 60% Blisko dwukrotnie więcej badanych zetknęło się z treściami seksualnymi na wideoczatach. Nieco częściej są to mężczyźni, a także osoby z najmłodszej i najstarszej grupy wiekowej (różnice nie są istotne statystycznie) W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki (ze względu na niskie korzystanie z rozmów wideo), która wyniosła 34 osoby. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Styczność z treściami seksualnymi prezentowanymi przez niepełnoletnich P11. Czy byłeś świadkiem transmisji internetowej osoby niepełnoletniej prezentującej treści seksualne? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 11% 6% 10% 6% 5% 12% 7% 9% 13% 11% 9% 7% 92% 89% 94% 90% 94% 95% 8 93% 92% 91% 92% 87% 89% 91% 93% Niespełna 1/10 badanych zetknęła się bezpośrednio z takimi treściami na wideoczatach nieco częściej były to kobiety (różnica istotna statystycznie). Co ciekawe, odsetek odpowiedzi twierdzących spada wraz ze stażem w internecie. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Namawianie innych do prezentowania zachowań seksualnych P14. Czy namawiałeś innych do rozbierania się lub prezentowania zachowań seksualnych? TAK NIE OGÓŁEM 2% Kobieta0% Mężczyzna 3% 13 1% 14 3% 150% 16 3% Wieś 3% Miasto poniżej 20 tys. 1% Miasto 20-100 tys. 1% Miasto 100-500 tys. 0% Miasto powyżej 500 tys. 7% Poniżej 2 lat 2% Od 2 do 5 lat 2% Powyżej 5 lat 1% 9 100% 99% 100% 99% 99% 100% 93% 9 9 99% Kobiety praktycznie nie przyznają się do namawiania innych osób do prezentacji treści erotycznych, a wśród mężczyzn jest to również niski odsetek. Jednak z racji sposobu i tematyki badania wyniki te mogą nie oddawać prawdziwej skali zjawiska badani mogli nie przyznawać się do wstydliwych zachowań. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Bycie namawianym do zachowań seksualnych podczas rozmowy P15. Czy byłeś namawiany przez innych uczestników wideo transmisji do rozbierania się lub prezentowania zachowań seksualnych? TAK NIE OGÓŁEM Kobieta Mężczyzna 13 14 15 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. Miasto 100-500 tys. Miasto powyżej 500 tys. Poniżej 2 lat Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 9% 12% 6% 7% 6% 12% 11% 7% 9% 7% 20% 9% 91% 8 94% 93% 94% 8 89% 93% 91% 93% 92% 80% 92% 92% 91% Blisko 1/10 nastolatków deklaruje, że był namawiany do prezentacji treści erotycznych. Częściej przyznają to kobiety, a także starsi badani (15- i 16-latkowie). Brak jest zależności tego zjawiska od stażu w internecie, co może świadczyć o tym, że każdy może się z nim zetknąć. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Prezentowanie zachowań seksualnych P16. Czy zdarzyło Ci się rozbierać się lub prezentować zachowania seksualne podczas wideorozmowy? TAK NIE OGÓŁEM 2% Kobieta 2% Mężczyzna 3% 13 1% 14 2% 15 3% 16 5% Wieś 2% Miasto poniżej 20 tys. 1% Miasto 20-100 tys. 1% Miasto 100-500 tys. 3% Miasto powyżej 500 tys. 13% Poniżej 2 lat 7% Od 2 do 5 lat 3% Powyżej 5 lat 1% 9 9 99% 9 95% 9 99% 99% 87% 93% 99% Do prezentowania zachowań seksualnych podczas wideorozmowy przyznaje się 2% badanych nastolatków. Częściej zdarza się to wśród 16-latków do takich zachowań przyznaje się 5% z nich. Z racji sposobu badania należy jednak zachować ostrożność w ocenie rzeczywistej skali zjawiska badani mogli nie przyznawać się do wstydliwych zachowań. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528
Otrzymywanie wynagrodzenia P17. Czy zdarzyło Ci się otrzymać wynagrodzenie za uczestnictwo w wideo rozmowie lub transmisji na żywo? TAK NIE OGÓŁEM 3% Kobieta Mężczyzna 13 14 2% 3% 2% 3% 9 9 15 1% 99% 16 Wieś Miasto poniżej 20 tys. Miasto 20-100 tys. 5% 2% 5% 2% 95% 9 95% 9 Miasto 100-500 tys. 0% 100% Miasto powyżej 500 tys. 7% 93% Poniżej 2 lat 1% 99% Od 2 do 5 lat Powyżej 5 lat 3% 3% 3% badanych deklaruje, że otrzymało wynagrodzenie za uczestnictwo w wideorozmowach. Należy jednak podkreślić, że pytanie nie dotyczyło tego, czy to wynagrodzenie wiązało się z treściami seksualnymi. W największych miastach odsetek ten rośnie, jednak może być to pochodna małej wielkości próbki. Badani najczęściej wskazywali wynagrodzenie w formie pieniężnej, natomiast ze względu na bardzo małą wielkość próby deklarującej otrzymywanie wynagrodzenia (13 osób), należy zachować ostrożność w generalizowaniu tych wyników. Baza: badani korzystający z rozmów wideo, n=528